Sınırdaki Çaresizlik: Borderline Kişilik BozukluğuBorderline kişilik bozukluğu yarattığı ağır fonksiyon bozukluğu ve yüksek intihar riski doğurması nedeni ile karmaşık ve önemli bir ruhsal bozukluktur. Erkeklere oranla bayanlarda 3 kat daha fazla görülen borderline kişilik bozukluğu, genel popülasyonun %2’sinde görülür.
BKB görülen bireyler dürtülerini denetim etmekte ve hislerini düzenlemekte zahmet çekerler. Kontrolsüz öfke krizleri sergileyebilirler ve bu krizlerin birden fazla da kendine ziyan verme davranışı ve intihar ile sonuçlanır.
Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri;
Geçmek bilmeyen badire hissi ve boşluk duygusu
Gerçek ya da hayali terk edilme durumundan kaçınma
Bağlanma problemleri
Kimlik karmaşası; tutarsız benlik algısı
En az iki alanda kendine ziyan verecek dürtüsel davranışlar (riskli cinsel tecrübeler, husus kullanımı, para harcama, tıkanırcasına yeme ya da çıkarma, riskli araç kullanma davranışı ..vb)
Gergin ve tutarsız bağ kurma biçimi ( gözünde çok büyütme ve yerin tabanına sokma uçları ortasında gidip gelme)
Yineleyen kendine ziyan verme ve intihar davranışları
Tutarsız ve daima iniş çıkış halinde olan duygudurum
Dönemsel olarak gelip süreksiz olan kuşkucu fikir üslubu
Tüm bu belirtilere bakıldığında ‘Borderline Kişilik’ öngörülemeyen, renkli ve tehlikeli bağlara yelken açan karmaşık bir kişilik bozukluğudur.
Kimlerde Görülür?
Biyolojik etmenler ve gen-çevre etkileşimi rol oynar. Birden fazla borderline bireyin geçmişine bakıldığında travmatik çocukluk tecrübeleri vardır.
%50-70´inin çocukluk çağında cinsel, fizikî ve ruhsal şiddete maruz kaldıkları ve ihmal yaşadıkları bilinmektedir. Tutarsız ebeveynlik, yetersiz bakım, erken yaşta ebeveyn kayıpları yahut ayrılıkları sık rastlanan sebepler ortasındadır. Bebeklik devrinde bakım veren bireyle inançsız bağlanma yaşamış olan bireyler de bu kişilik özelliğine yatkın olabilirler.
Ruhsal ve fizikî temel bakımları çocukluklarında gereğince karşılanmamış olan bu şahıslar hayatları boyunca bunların yoksunluğu ile yaşarlar ve bu şemalarını tetikleyen şahıslara karşı bir çekim hissederler.
Young´a nazaran ruhsal olarak sağlıklı olsun ya da olmasın her bireyde belli şemalar vardır. Lakin borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerde bu şemalardan 5 tanesi etkin modda bulunmaktadır.
Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireyler genelde hayatlarına ‘kopuk korungan’ modda devam ederler.
Öfkeli Çocuk Modu: Bu modda kişi haksızlığa uğradığına inanır ve gereksinimlerinin karşılanması için dürtüsel ve asi davranabilir.
Terk edilmiş – Suistimal edilmiş Çocuk Modu:Ona bakım veren bireyler tarafından terk edilmiş olduğunu düşünen yahut terk edilen çocuk kendini inançsız, yalnız ve çaresiz hisseder. Ömrünün ilerleyen vakitlerinde da terk edilmemek için güzel olmaya çalışır.
Cezalandırıcı Ebeveyn Modu: Kişi kendisinin ve başka bireylerin suçlanmayı ve cezalandırılmayı hak ettiğini hisseder. Bu hislerini de kendini suçlayarak, cezalandırarak ya da berbata kullanan davranışlar sergileyerek besler.
Kopuk Korungan Mod:Bu modda kişi ona acı veren hislerden uzaklaşmak için ona acı veren şahıslardan uzaklaşıp tüm gücünü kendine yöneltebilir ya da alkol, uyuşturucu üzere hususlara yönelebilir. Bu mod kişiyi öteki insanlardan ve duygusal bağlardan uzak fiyat.
Sağlıklı Erişkin Modu: Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerde bu mod gereğince gelişmediği için terapide bu modu geliştirmek ve erişkin tarafını büyütmek amaçlanır. Sağlıklı erişkin modu kişinin sıkıntıların üstesinden gelmesine ve olumsuz hisleri ile baş etmesine yardımcı olur.
TEDAVİ
Borderline kişilik bozukluğunun tedavisinde uzun müddetli psikoterapiler işe yarayabilir lakin hudut kişiliğe sahip olan bireyler tıpkı ilgilerinde olduğu üzere terapistlerini gözlerinde çok büyütebilirler ve sonra değersizleştirme eğiliminde olabilirler. Bu durumda terapiye kararlı ve dengeli biçimde devam etmelerini zorlaştırabilmektedir. İnanç alakası kurulduktan sonra psikoterapi ve ilaç tedavisi eş vakitli olarak gitmelidir. Son periyotta şema terapi sisteminin de borderline kişilik bozukluğunda epey tesirli olduğu bilinmektedir.
Bir borderline kolay yetişmiyor. İlmek ilmek işlemek gerekiyor, taze insanın yüreğine travmayı.
BKB görülen bireyler dürtülerini denetim etmekte ve hislerini düzenlemekte zahmet çekerler. Kontrolsüz öfke krizleri sergileyebilirler ve bu krizlerin birden fazla da kendine ziyan verme davranışı ve intihar ile sonuçlanır.
Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri;
Geçmek bilmeyen badire hissi ve boşluk duygusu
Gerçek ya da hayali terk edilme durumundan kaçınma
Bağlanma problemleri
Kimlik karmaşası; tutarsız benlik algısı
En az iki alanda kendine ziyan verecek dürtüsel davranışlar (riskli cinsel tecrübeler, husus kullanımı, para harcama, tıkanırcasına yeme ya da çıkarma, riskli araç kullanma davranışı ..vb)
Gergin ve tutarsız bağ kurma biçimi ( gözünde çok büyütme ve yerin tabanına sokma uçları ortasında gidip gelme)
Yineleyen kendine ziyan verme ve intihar davranışları
Tutarsız ve daima iniş çıkış halinde olan duygudurum
Dönemsel olarak gelip süreksiz olan kuşkucu fikir üslubu
Tüm bu belirtilere bakıldığında ‘Borderline Kişilik’ öngörülemeyen, renkli ve tehlikeli bağlara yelken açan karmaşık bir kişilik bozukluğudur.
Kimlerde Görülür?
Biyolojik etmenler ve gen-çevre etkileşimi rol oynar. Birden fazla borderline bireyin geçmişine bakıldığında travmatik çocukluk tecrübeleri vardır.
%50-70´inin çocukluk çağında cinsel, fizikî ve ruhsal şiddete maruz kaldıkları ve ihmal yaşadıkları bilinmektedir. Tutarsız ebeveynlik, yetersiz bakım, erken yaşta ebeveyn kayıpları yahut ayrılıkları sık rastlanan sebepler ortasındadır. Bebeklik devrinde bakım veren bireyle inançsız bağlanma yaşamış olan bireyler de bu kişilik özelliğine yatkın olabilirler.
Ruhsal ve fizikî temel bakımları çocukluklarında gereğince karşılanmamış olan bu şahıslar hayatları boyunca bunların yoksunluğu ile yaşarlar ve bu şemalarını tetikleyen şahıslara karşı bir çekim hissederler.
Young´a nazaran ruhsal olarak sağlıklı olsun ya da olmasın her bireyde belli şemalar vardır. Lakin borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerde bu şemalardan 5 tanesi etkin modda bulunmaktadır.
Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireyler genelde hayatlarına ‘kopuk korungan’ modda devam ederler.
Öfkeli Çocuk Modu: Bu modda kişi haksızlığa uğradığına inanır ve gereksinimlerinin karşılanması için dürtüsel ve asi davranabilir.
Terk edilmiş – Suistimal edilmiş Çocuk Modu:Ona bakım veren bireyler tarafından terk edilmiş olduğunu düşünen yahut terk edilen çocuk kendini inançsız, yalnız ve çaresiz hisseder. Ömrünün ilerleyen vakitlerinde da terk edilmemek için güzel olmaya çalışır.
Cezalandırıcı Ebeveyn Modu: Kişi kendisinin ve başka bireylerin suçlanmayı ve cezalandırılmayı hak ettiğini hisseder. Bu hislerini de kendini suçlayarak, cezalandırarak ya da berbata kullanan davranışlar sergileyerek besler.
Kopuk Korungan Mod:Bu modda kişi ona acı veren hislerden uzaklaşmak için ona acı veren şahıslardan uzaklaşıp tüm gücünü kendine yöneltebilir ya da alkol, uyuşturucu üzere hususlara yönelebilir. Bu mod kişiyi öteki insanlardan ve duygusal bağlardan uzak fiyat.
Sağlıklı Erişkin Modu: Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerde bu mod gereğince gelişmediği için terapide bu modu geliştirmek ve erişkin tarafını büyütmek amaçlanır. Sağlıklı erişkin modu kişinin sıkıntıların üstesinden gelmesine ve olumsuz hisleri ile baş etmesine yardımcı olur.
TEDAVİ
Borderline kişilik bozukluğunun tedavisinde uzun müddetli psikoterapiler işe yarayabilir lakin hudut kişiliğe sahip olan bireyler tıpkı ilgilerinde olduğu üzere terapistlerini gözlerinde çok büyütebilirler ve sonra değersizleştirme eğiliminde olabilirler. Bu durumda terapiye kararlı ve dengeli biçimde devam etmelerini zorlaştırabilmektedir. İnanç alakası kurulduktan sonra psikoterapi ve ilaç tedavisi eş vakitli olarak gitmelidir. Son periyotta şema terapi sisteminin de borderline kişilik bozukluğunda epey tesirli olduğu bilinmektedir.
Bir borderline kolay yetişmiyor. İlmek ilmek işlemek gerekiyor, taze insanın yüreğine travmayı.