Sırıkla atlama tekniği
Yatay bir cıtanın ustunden bir sırık yardımıyla atlamaya dayanan bir atletizm dalıdır
Atlama branşlarının en zoru olan sırıkla atlama, yardımcı arac kullanılarak yapılan bir spordur 19 yy ortalarından beri spor yarışmalarında yer almaktadır Ukraynalı unlu sırıkcı Sergei Bubka, 1991 yılında dordu pistte (610), dordu de salonda (612) olmak uzere sekiz rekor kırıp, toplam dunya rekoru sayısını yirmi sekize cıkararak, sırıkla atlamanın en buyuğu olduğunu kanıtladı
Gunumuzde sırıkla atlama, atlama noktasına 45 m uzunluğundaki bir pistten koşularak yapılır
Bir ceşit akrobasi hareketi olan sırıkla atlamada, atletin başarılı olması icin guclu kollarının olması gereklidir Uzun boylu olmak ayrıca buyuk bir avantajdır Uzun boylular, yukselişlerde ust tutuşu kolay yaparlar, enerjilerini daha olculu kullanırlar ve kollarla yapılan cekişlerde daha başarılıdırlar Ayrıca ruzgar da onemli bir etkendir
Sırıkla atlamada kullanılan en onemli malzeme atlama sırığıdır Atletler yaklaşık 5 m uzunluğunda, 2 kg ağırlığında, cam elyaflı fiberglass sırık kullanırlar Bu sırıklar atletlerin boylarına ve ağırlığına gore değişiklik gosterebilir Ancak uzunluğu ve ağırlığı konusunda bir sınırlama yoktur Sırıklar hafif eğimli olup, elle iyi kavranabilmesi icin altından ve ustunden bantla sarılmıştır Koşu pistinin ucunda sırığı dayamak icin toprağa gomulu sırık sandığı vardır Atlet bu sırıkla havaya yukselerek iki direk arasındaki metal cıtayı aşmaya calışır Sırığı, 22 kg ağırlığındaki metal cıtayı gecerken bırakır ve 1 m yuksekliğindeki ozel mindere duşer Sırıkla atlayan atletler, topuklarında sungerli lastik bulunan ya da bu atlayışlar icin ozel olarak hazırlanmış ayakkabılar kullanırlar Bu ayakkabılar aynı zamanda ayak bileklerini de koruyucu ozellik taşırlar
imagessiriklaatlamanedir5ad8a7298f2c0
TEKNİK:
Ellerin tutuşu:
Ust kol duz ve başparmak ve parmaklarla sırığın 20 cm altında tutulurAlt kol bukuk olarak, başparmak ve parmakların arasında ust kolun yaklaşık 60 cm altındadıralt kolun dirsek ile bilek arasındaki kısmı dikey ile 45 derecelik acı yaparEl tutuşu değiştirilmeden sırık,vucudun yan kısmına kalca hizasına getirtilirŞimdi alt el saat yonunun tersine, ust el ise saat yonune cevirilir
Tutuş yerleri:
Temel olarak uc tutuş şekli vardır; alcak tutuş,400 m Veya daha aşağıdan; orta tutuş ust el,450 m Veya daha aşağıdan; yuksek tutuş,450 m Den yuksek tutuş yerleridir
Sırığın taşınması: tutuş yerine gore, uc taşıma şekli vardır : alcak sırık taşıma, sırık ucu goz hizasında;orta sırık taşıma,sırık ucu yerden yaklaşık 250 m Ve yuksek sırık taşıma,sırık ucu yerden 350 m Daha yuksek olan taşıma şeklidirSırık hep aynı pozisyonda taşınmalı ve sırıkcının kazanı gormesine engel olmamalıdırUst vucut,sırıkla birlikte hafifce yanlara sallanmalı ve her iki dirsek rahat ve kasılmadan taşınmalıdır
Yaklaşma koşusu: Yaklaşma koşusu,15 ile 21 fule arsında değişir Koşu hızı, kontrollu bir bicimde takeoffa doğru hızlanır Adım frekansı, koşuya başlarken ve sonlara doğru yaklaşırken yukseltilirKoşu adımları gittikce daha kuvvetli ve daha cabukturSırık ucu kazana gelmeden son beş adımda gittikce indirilerek yatay pozisyona getirilirYaklaşma koşusunun doğrulunu kontrol etmek icin,takeoffdan 5 yada 7 fule oncesine bir kontrol işareti koymak uygun olur
imagessiriklaatlamanedir5ad8a72aa541c
Saplama:
Saplama son uc adım ile başlar(şekil 1A) ust elin ileri doğru kalcayı gecmesi ile kazana doğru son iki adımda ileri ve yukarıya doğru olur(şekil 1B) Bu ust kol duz olarak başın yukarısına gelene kadar devam eder Gercekte takaoff adımının konusu,ust kolun pozisyonu ve sırık ucunun kazana yerleşmesi aynı anda olur (şekil 1C)
Takeoff:
Sırıkcı, maksimum sıcrama kuvvetini, tumuyle uretilen kinetik enerjiyi yerden sırığa transfer etmek icin uretir (şekil 1 d) Takeoff bacağı, yeri iterek, kollarla sırığın altından sırığa dik kuvvet uygulanır Diğer bacak, take off bacağı hizasına gectiğinde kollar yukarı ve ileriye doğru bir bicimde pres yapar Kollardaki basıncı artırmak, sırık ustune gecmek ve sırıkcının yerden cabuk ayrılması icin omuzlar ve kalca ile bir sure blok vardır
imagessiriklaatlamanedir5ad8a72bc9548
Salınım:
Takeoff ayağının parmakları yeren ayrıldığında, onde olan bacak yatay pozisyona gelir ve yukarı devam eder Takeoff bacağı, kalca ekseninde duz olarak hızla salınır (şekil E) kalcalar, omuz ekseninde geriye takla hareketiyle kaldırılır Alt kol, sırıktan kurtulana kadar takeoffdaki direnişini burada da devam ettirip omuzdan cekişe başlar Salınım hareketi, kalca omuzların ustune geldiğinde dizlerin cıtanın ust ve yakın seviyesine geldiğinde tamamlanır (şekil 1 F)
Uzanış ve cıta hareketi:
İyi zamanlama ile vucudun amut hareketinin duzluğu, sırık acılmadan once tamamlanır (şekil 1G) Bu noktaya kadar ust kol hala duz bir bicimdedir ve bu noktada vucudun donmesiyle kalcanın daha yuksek duzeye getirilmesi icin maksimum gucle cekişe başlar (şekil 1 H) Alt kolun sırıktan ayrılmış ve ust kolun presi, amut pozisyonunda aşağı doğru devam eder şekilde vucut cıtayla karşı karşıyadır (şekil 1 I ) Cıta hareketinin son hareketi ise, sırıkcının ucuşu ve gecişidir Sırıkcının başı ve boynunun bel kemiği ile aynı cizgide oluşu, gerektiğinde yatay ve dikey harekete elverişli olduğu icin onemlidir Sadece, kollar ve bacaklar sırığın ustunde mancınık gibi atışını sağlayabilir
imagessiriklaatlamanedir5ad8a72cdb2e3
SIRIK ATLAMADA KONDİSYONLANAM
Sırıkla atlamanın amacı maksimum yuksekliği gecmek olmasına rağmen, daha onemlisi, sadece sırıkla atlama değil, sırıkcının fiziksel ve psikolojik gelişimidir Fiziksel aktivite sırasında akıllı ve hayalci duşunmesi, sırıkcının psikolojik yapısının gelişimine yardımcı olacaktır Fiziksel egzersiz; surat, guc, koordinasyon, esneklik, kasların dayanıklılığı ve denge gibi oğelerin gelişmesi amacındadır Bu oğelerin birisindeki gelişim, bile daha yuksek mesafelere ulaştırır Fakat, ideal olanı, butun oğelerin en yuksek seviyeye getirilmesidir Orneğin; suratin artışı sırıkla atlamaya en onemli yardımcı faktordur
Sırıkla atlama icin surat gelişimi ozel antrenman gerektirir Cunku, bu gelişim diğer branşlardaki surat antrenmanlarından biraz farklıdır Fark şudur; sırıkcının yan tarafında taşınan sırık, ozellikle koşu fuleleri arasında havadaki ucuş anında, onun dengesini bozacak bir faktordur Koşarken yerle daha cok temas bu etkeni minimuma indirir Bu, sırıkcının yaklaşma koşusundaki adım frekansının, onemli olduğunun nedenidir Momentum kazanmak icin, koşu adımlarının gucu, yaklaşma koşusunun sonuna doğru artar
Sırıkcıların, Sprint calışmasının yarısından coğu sırıkla birlikte yapılır Koşu mesafesi her tekrarda, sırıkla 40 ile 50 m Sırıksız 60 ile 80 mdir koşu suratinin gelişiminde sık kullanılan metot; guc gelişiminde tepe yukarı, rahatlama ve adım frekansı icin tepe aşağıdır Duz zeminde koşu her ikisinin etkisini birleştirecek ve sonucta rahatlık, frekans ve gucu birleştirecektir
Bacak gucunun gelişimi, ağırlıkla squat sıcramaları ve stepuplar ile de mumkundur En onemlisi tekrarlar ve patlayıcılıktır (şekil 2 3 )
Dayanıklılık ve karın kaslarının kuvveti (şekil 4 ) ve sırt kaslarının kuvveti de ağırlıklarla (şekil 5 ) geliştirilebilir Beklide geliştirilebilecek en onemli nokta kol kuvvetidir
Kollar icin onerilen hareketler, sırtustu yatar pozisyonda duz kol pullovarlar, gulle atışları, paralele barda amut presler ve geriye takla ve pres ile cıta gecmeleri icerir (şekil 6789)
Yatay barda bileğe yada bele bağlı bir ağırlık ile salınım hareketi pratiği yapılabilir(şekil 10 A e 10B )ek ağırlıklarla yapıldığında daha yararlı olacaktır Cunku ,sırıkcı daha yuksek bir dirence karşı koyacaktır, koymak zorunda kalacaktır Sırıkcı, barı alt kolu ile cektiğinde, kalca ve bacaklar omuz ekseninde rotasyon yapar ve daha doğru salınım hareketi olur Ust kol vucudun aşağı ve yukarı hareketinde daima duzdur
YAPI: Sırıkla yuksek atlama buyuk miktarda fiziksel ve vucudun butun bolumlerinin karıştığı, canlı enerji gerektirir Sırıkcı derecesini geliştirmek icin,hangi yonun eksik olduğunu, tecrube ile oğrenmek zorundadır Ozellikle yarıştan birkac gun oncesine kadar, cok atlayışa tercihen az atlayış en iyisidir Oğrenme işlemi fiziksel olarak sırıkcının,diri kalmasıyla ve yuksek derecede kendini kontrole sahip olmasıyla mumkundur İstenilen alıştırmanın pozitif takviyesini temin etmek icin bir teknik antrenmanda sırıkcı, 9 fuleden 20 atlayış, veya 13 fuleden 15 atlayış gercekleştirilmesi yeterlidir
Yatay bir cıtanın ustunden bir sırık yardımıyla atlamaya dayanan bir atletizm dalıdır
Atlama branşlarının en zoru olan sırıkla atlama, yardımcı arac kullanılarak yapılan bir spordur 19 yy ortalarından beri spor yarışmalarında yer almaktadır Ukraynalı unlu sırıkcı Sergei Bubka, 1991 yılında dordu pistte (610), dordu de salonda (612) olmak uzere sekiz rekor kırıp, toplam dunya rekoru sayısını yirmi sekize cıkararak, sırıkla atlamanın en buyuğu olduğunu kanıtladı
Gunumuzde sırıkla atlama, atlama noktasına 45 m uzunluğundaki bir pistten koşularak yapılır
Bir ceşit akrobasi hareketi olan sırıkla atlamada, atletin başarılı olması icin guclu kollarının olması gereklidir Uzun boylu olmak ayrıca buyuk bir avantajdır Uzun boylular, yukselişlerde ust tutuşu kolay yaparlar, enerjilerini daha olculu kullanırlar ve kollarla yapılan cekişlerde daha başarılıdırlar Ayrıca ruzgar da onemli bir etkendir
Sırıkla atlamada kullanılan en onemli malzeme atlama sırığıdır Atletler yaklaşık 5 m uzunluğunda, 2 kg ağırlığında, cam elyaflı fiberglass sırık kullanırlar Bu sırıklar atletlerin boylarına ve ağırlığına gore değişiklik gosterebilir Ancak uzunluğu ve ağırlığı konusunda bir sınırlama yoktur Sırıklar hafif eğimli olup, elle iyi kavranabilmesi icin altından ve ustunden bantla sarılmıştır Koşu pistinin ucunda sırığı dayamak icin toprağa gomulu sırık sandığı vardır Atlet bu sırıkla havaya yukselerek iki direk arasındaki metal cıtayı aşmaya calışır Sırığı, 22 kg ağırlığındaki metal cıtayı gecerken bırakır ve 1 m yuksekliğindeki ozel mindere duşer Sırıkla atlayan atletler, topuklarında sungerli lastik bulunan ya da bu atlayışlar icin ozel olarak hazırlanmış ayakkabılar kullanırlar Bu ayakkabılar aynı zamanda ayak bileklerini de koruyucu ozellik taşırlar
imagessiriklaatlamanedir5ad8a7298f2c0
TEKNİK:
Ellerin tutuşu:
Ust kol duz ve başparmak ve parmaklarla sırığın 20 cm altında tutulurAlt kol bukuk olarak, başparmak ve parmakların arasında ust kolun yaklaşık 60 cm altındadıralt kolun dirsek ile bilek arasındaki kısmı dikey ile 45 derecelik acı yaparEl tutuşu değiştirilmeden sırık,vucudun yan kısmına kalca hizasına getirtilirŞimdi alt el saat yonunun tersine, ust el ise saat yonune cevirilir
Tutuş yerleri:
Temel olarak uc tutuş şekli vardır; alcak tutuş,400 m Veya daha aşağıdan; orta tutuş ust el,450 m Veya daha aşağıdan; yuksek tutuş,450 m Den yuksek tutuş yerleridir
Sırığın taşınması: tutuş yerine gore, uc taşıma şekli vardır : alcak sırık taşıma, sırık ucu goz hizasında;orta sırık taşıma,sırık ucu yerden yaklaşık 250 m Ve yuksek sırık taşıma,sırık ucu yerden 350 m Daha yuksek olan taşıma şeklidirSırık hep aynı pozisyonda taşınmalı ve sırıkcının kazanı gormesine engel olmamalıdırUst vucut,sırıkla birlikte hafifce yanlara sallanmalı ve her iki dirsek rahat ve kasılmadan taşınmalıdır
Yaklaşma koşusu: Yaklaşma koşusu,15 ile 21 fule arsında değişir Koşu hızı, kontrollu bir bicimde takeoffa doğru hızlanır Adım frekansı, koşuya başlarken ve sonlara doğru yaklaşırken yukseltilirKoşu adımları gittikce daha kuvvetli ve daha cabukturSırık ucu kazana gelmeden son beş adımda gittikce indirilerek yatay pozisyona getirilirYaklaşma koşusunun doğrulunu kontrol etmek icin,takeoffdan 5 yada 7 fule oncesine bir kontrol işareti koymak uygun olur
imagessiriklaatlamanedir5ad8a72aa541c
Saplama:
Saplama son uc adım ile başlar(şekil 1A) ust elin ileri doğru kalcayı gecmesi ile kazana doğru son iki adımda ileri ve yukarıya doğru olur(şekil 1B) Bu ust kol duz olarak başın yukarısına gelene kadar devam eder Gercekte takaoff adımının konusu,ust kolun pozisyonu ve sırık ucunun kazana yerleşmesi aynı anda olur (şekil 1C)
Takeoff:
Sırıkcı, maksimum sıcrama kuvvetini, tumuyle uretilen kinetik enerjiyi yerden sırığa transfer etmek icin uretir (şekil 1 d) Takeoff bacağı, yeri iterek, kollarla sırığın altından sırığa dik kuvvet uygulanır Diğer bacak, take off bacağı hizasına gectiğinde kollar yukarı ve ileriye doğru bir bicimde pres yapar Kollardaki basıncı artırmak, sırık ustune gecmek ve sırıkcının yerden cabuk ayrılması icin omuzlar ve kalca ile bir sure blok vardır
imagessiriklaatlamanedir5ad8a72bc9548
Salınım:
Takeoff ayağının parmakları yeren ayrıldığında, onde olan bacak yatay pozisyona gelir ve yukarı devam eder Takeoff bacağı, kalca ekseninde duz olarak hızla salınır (şekil E) kalcalar, omuz ekseninde geriye takla hareketiyle kaldırılır Alt kol, sırıktan kurtulana kadar takeoffdaki direnişini burada da devam ettirip omuzdan cekişe başlar Salınım hareketi, kalca omuzların ustune geldiğinde dizlerin cıtanın ust ve yakın seviyesine geldiğinde tamamlanır (şekil 1 F)
Uzanış ve cıta hareketi:
İyi zamanlama ile vucudun amut hareketinin duzluğu, sırık acılmadan once tamamlanır (şekil 1G) Bu noktaya kadar ust kol hala duz bir bicimdedir ve bu noktada vucudun donmesiyle kalcanın daha yuksek duzeye getirilmesi icin maksimum gucle cekişe başlar (şekil 1 H) Alt kolun sırıktan ayrılmış ve ust kolun presi, amut pozisyonunda aşağı doğru devam eder şekilde vucut cıtayla karşı karşıyadır (şekil 1 I ) Cıta hareketinin son hareketi ise, sırıkcının ucuşu ve gecişidir Sırıkcının başı ve boynunun bel kemiği ile aynı cizgide oluşu, gerektiğinde yatay ve dikey harekete elverişli olduğu icin onemlidir Sadece, kollar ve bacaklar sırığın ustunde mancınık gibi atışını sağlayabilir
imagessiriklaatlamanedir5ad8a72cdb2e3
SIRIK ATLAMADA KONDİSYONLANAM
Sırıkla atlamanın amacı maksimum yuksekliği gecmek olmasına rağmen, daha onemlisi, sadece sırıkla atlama değil, sırıkcının fiziksel ve psikolojik gelişimidir Fiziksel aktivite sırasında akıllı ve hayalci duşunmesi, sırıkcının psikolojik yapısının gelişimine yardımcı olacaktır Fiziksel egzersiz; surat, guc, koordinasyon, esneklik, kasların dayanıklılığı ve denge gibi oğelerin gelişmesi amacındadır Bu oğelerin birisindeki gelişim, bile daha yuksek mesafelere ulaştırır Fakat, ideal olanı, butun oğelerin en yuksek seviyeye getirilmesidir Orneğin; suratin artışı sırıkla atlamaya en onemli yardımcı faktordur
Sırıkla atlama icin surat gelişimi ozel antrenman gerektirir Cunku, bu gelişim diğer branşlardaki surat antrenmanlarından biraz farklıdır Fark şudur; sırıkcının yan tarafında taşınan sırık, ozellikle koşu fuleleri arasında havadaki ucuş anında, onun dengesini bozacak bir faktordur Koşarken yerle daha cok temas bu etkeni minimuma indirir Bu, sırıkcının yaklaşma koşusundaki adım frekansının, onemli olduğunun nedenidir Momentum kazanmak icin, koşu adımlarının gucu, yaklaşma koşusunun sonuna doğru artar
Sırıkcıların, Sprint calışmasının yarısından coğu sırıkla birlikte yapılır Koşu mesafesi her tekrarda, sırıkla 40 ile 50 m Sırıksız 60 ile 80 mdir koşu suratinin gelişiminde sık kullanılan metot; guc gelişiminde tepe yukarı, rahatlama ve adım frekansı icin tepe aşağıdır Duz zeminde koşu her ikisinin etkisini birleştirecek ve sonucta rahatlık, frekans ve gucu birleştirecektir
Bacak gucunun gelişimi, ağırlıkla squat sıcramaları ve stepuplar ile de mumkundur En onemlisi tekrarlar ve patlayıcılıktır (şekil 2 3 )
Dayanıklılık ve karın kaslarının kuvveti (şekil 4 ) ve sırt kaslarının kuvveti de ağırlıklarla (şekil 5 ) geliştirilebilir Beklide geliştirilebilecek en onemli nokta kol kuvvetidir
Kollar icin onerilen hareketler, sırtustu yatar pozisyonda duz kol pullovarlar, gulle atışları, paralele barda amut presler ve geriye takla ve pres ile cıta gecmeleri icerir (şekil 6789)
Yatay barda bileğe yada bele bağlı bir ağırlık ile salınım hareketi pratiği yapılabilir(şekil 10 A e 10B )ek ağırlıklarla yapıldığında daha yararlı olacaktır Cunku ,sırıkcı daha yuksek bir dirence karşı koyacaktır, koymak zorunda kalacaktır Sırıkcı, barı alt kolu ile cektiğinde, kalca ve bacaklar omuz ekseninde rotasyon yapar ve daha doğru salınım hareketi olur Ust kol vucudun aşağı ve yukarı hareketinde daima duzdur
YAPI: Sırıkla yuksek atlama buyuk miktarda fiziksel ve vucudun butun bolumlerinin karıştığı, canlı enerji gerektirir Sırıkcı derecesini geliştirmek icin,hangi yonun eksik olduğunu, tecrube ile oğrenmek zorundadır Ozellikle yarıştan birkac gun oncesine kadar, cok atlayışa tercihen az atlayış en iyisidir Oğrenme işlemi fiziksel olarak sırıkcının,diri kalmasıyla ve yuksek derecede kendini kontrole sahip olmasıyla mumkundur İstenilen alıştırmanın pozitif takviyesini temin etmek icin bir teknik antrenmanda sırıkcı, 9 fuleden 20 atlayış, veya 13 fuleden 15 atlayış gercekleştirilmesi yeterlidir