Sırt ağrıları, bayan ve erkekte, sıklıkla günlük hayat kalitesini değerli formda bozan, daima bir yorgunluğa yol açabilen, çalışma performansını bariz biçimde düşüren kıymetli rahatsızlıklardan biridir. Sırt ağrılarının çok büyük bir kısmı, önemli ve kalıcı birtakım marazlardan çok, olağan ve külliyen tedavi edilebilir durumlar sonucunda ortaya çıkarlar.
Erkeklere orantıyla, hatunlarda sırt ağrısına daha ziyade rastlanır. Bunun bir çok sebebi vardır. Konut hanımlarının mesken içindeki çalışma biçimi, en belirleyici faktörlerdendir. Hamilelik devirleri ve sonrasında emzirme devirleri, sırt ağrılarının ortaya çıktığı yahut arttığı devirlerdir. Meselenin bu devirlerde tedavi edilmemesi, rahatsızlığın kronikleşmesine ve ilerlemesine yol açar. Masa başı çalışma nispeti yahut tüm vücut konumuna kolları kullanarak çalışma orantısı, erkeklerden farklı olarak bayanlarda daha yüksektir. Hatunda sırt ağrısının daha sık görülmesinde bu durum değerli faktörlerden sayılabilir.
Ergenlik ve adolesan periyotlarında, yani genç erişkinlik devirlerinde, kızlarda sırt ve umumi omurgaya ilişkin duruş bozuklukları erkeklerden daha sıktır. Bu periyotta duruş bozuklukları düzeltilmezse, skolyoz ve kifoz üzere kalıcı omurga dertlerine yol açabilir. Umum olarak sportif faaliyetlerden uzak kalma, münhasıran bu periyotta, probleme olumsuz ek sağlayabilir. Adolesan periyotta yapılacak sportif faaliyetler, en azından sistemli yürüyüş programları, kıymetli ölçüde düzeltici ve gözetici bir rol oynar.
Sırt ağrısına sebep olan yanlış tasarruflara örnek olarak; eğri oturuş biçimi, eğri oturuşun uzun müddet devam ettirilmesi, uzun vade ayakta kalma, kollar havada uzun vadeler çalışma, hava akımı olan mahalde kalma yahut klima ve vantilatöre münhasıran terli iken maruz kalma sayılabilir. Son yıllarda, yalnızca gençlerin değil, artık her yaşta bireyin televizyon önünde yarı oturur yarı uzanır halde uzun vade kalmaları ve bu durumu bir alışkanlık olarak devam ettirmeleri, sırt ağrılarının sık sebepleri arasına girmiştir.
Yukarıda sıralanmış olan bu tasarruf yanlışları, daha şiddetli ve daha inatçı sırt ağrısı sebebi olan miyofasyal ağrıya da yol açabilir. Bu hastalık, nitekim şiddetli ve dayanılmaz ağrılara sebep olduğu halde, münasip tedavi ile külliyen düzelebilen bir durumdur. Sırt ağrısına sebep olan illetler arasında miyofasyal ağrı, sıklık olarak 1. sırada gelir. Tedavisinde ise, 'Kuru iğne tedavisi'' en tesirli ve en kalıcı prosedürdür.
Hatunlarda, bilhassa menopoz sonrası devirde osteoporozun (kemik erimesi) başlaması, sırt ağrılarına da sebep olabilir. Fakat osteoporozun sırt ağrısı yapabilmesi, görünür nispette kemik kaybı ortaya çıkmasına bağlıdır. Osteopeni, yani kemik kitlesinde hafif azalma durumu, mutad olarak sırt ağrısına sebep olmaz. Lakin birtakım durumlarda osteopeni, gayrı sırt ağrısı sebepleriyle birlikte bulunur. Bu durumlarda, öbür sebepler fark edilmez yahut araştırılmazsa, ağrının sebebi osteopeni olarak yorumlanabilir.
Bel ve uzunluğuna ilişkin birtakım illetler da sırt ağrısına direkt yahut dolaylı olarak sebep olurlar. Direkt sebep olmaları, boyun ve belin mahsusen mekanik sorunlarinin (bel ve boyun fıtığı, bel ve boyun zorlanması yahut incinmesi, bel ve boyun kireçlenmesi, bel yahut boyun kayması, gibi), tekrar mekanik olarak sırt nahiyesini etkilemesi ile ortaya çıkar. Dolaylı sebep olması durumuna, bel ve boyun meselelerinin sırtta yaptığı yansıma ağrıları örnek verilebilir. Yansıma ağrısı, ağrının esas kaynağı farklı bir yan iken, sinir-duyu iletim yolları ortak olduğu için, ağrının farklı bir ortamda de varmış üzere hissedilmesi durumudur.
Omurganın iltihabi ve infeksiyöz marazları da sırt ağrılarına sebep olur. Bunlar tüm sırt ağrıları içinde hayli seyrek durumlar olmakla birlikte, önemli tedaviler gerektirirler. Birinci sırada Brucella (Malta humması) ve Tüberküloz(omurga veremi, Mal de Pott, Pott hastalığı) sayılabilir. Her ikisinde de kemik tutulumu vardır ve önemli, daima bir ağrı görülür. Vertebralar arası diskin iltihabı (diskitis) da şiddetli ağrı sebebidir. Diskitin sebebi tüberküloz olabileceği üzere, bazen vücuttaki farklı bir odaktan yayılan dirençli bir mikroorganizma da olabilir. Bu illetlerin tedavisinde münâsib antibiyotikler ve uzun müddetli istirahatler gereklidir.
Çok sık görülmemekle birlikte, sırt yerine ilişkin disk hernileri (fıtıklar) de sırt ağrılarına sebep olabilir. Ekseriyetle cerrahi tedaviyi gerektirmezler. Bazen öteki sebeplerle çekilen MR'larda tesadüfen görülürler.
Vücuttaki değişik kanser odaklarından yayılma sonucu meydana gelen omurga metaztazları da sırt ağrısına yol açan nedenler arasındadır.
Skolyozlarda; sırt, bel ve boyun ağrısına sebep olabilirler. Skolyoz, ön-arka planda bakıldığında görülen omurga eğriliğidir. Omurga sağa yahut sola C' yahut S' halinde bir eğrilik gösterir. Gerçek skolyozda, bu eğriliğe omurga zincirinde burgu' halinde bir dönme de eşlik eder. Bu durum sırtta simetrik olmayan bir kamburluğa yol açar. Hafif durumlar, çıplak gözle fark edilmeyebilir. Iyi formda çekilen röntgenlerde tespit edilebilir. Gelgelelim ileri durumlarda, hem hasta hem de tabip durumu kolaylıkla fark edebilir. Ağrıya bağlı süreksiz skolyozlar da vardır (antaljik skolyoz).
Skolyozların başlangıç yaşı, alanı, formu, şiddeti değişiklik gösterdiği üzere, tedavisi de tekrar hastaya bağlı değişiklik gösterir. İleri aşamadaki eğrilikler, bir yahut birden ziyade ameliyata muhtaçlık gösterirler.
Sırt ağrılarının teşhisinde, hastanın detaylı bir halde sorgulanması, ayrıntılı ve kapsamlı bir fizik muayene, gerekli kan ve görüntüleme tetkiklerine başvurulması, hastanın mesleksel malumatları, ömür formu, bir bütün halinde değerlendirilmelidir.
Sırt ağrılarında tedavi sebebe yönelik olarak yapılır. Yalın ve kronik olmayan ağrılar, fizik tedavi bilirkişisinin mütenasip göreceği ilaçlarla kolaylıkla düzgünleşir. Daha şiddetli ve kronik ağrılarda, sırt ağrısının sebebine bağlı olarak tedavi planlanır. Sırt ağrılarının sayıca çok büyük kısmı büsbütün tedavi edilebilir. Önemli skolyozlar, cerrahi müdahaleyi gerektirebilir. Enfeksiyöz sebeplere bağlı olanlarda antibiyotikler v e gayrı ilaçlara başvurulur. Fizik tedavi gerektirenler ve kuru iğne tedavisinden yarar görecek hastalar çoğunluğu oluştururlar.
Uzm. Dr. Ahmet Tevfik Serdar SARAÇ
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kompetanı
Erkeklere orantıyla, hatunlarda sırt ağrısına daha ziyade rastlanır. Bunun bir çok sebebi vardır. Konut hanımlarının mesken içindeki çalışma biçimi, en belirleyici faktörlerdendir. Hamilelik devirleri ve sonrasında emzirme devirleri, sırt ağrılarının ortaya çıktığı yahut arttığı devirlerdir. Meselenin bu devirlerde tedavi edilmemesi, rahatsızlığın kronikleşmesine ve ilerlemesine yol açar. Masa başı çalışma nispeti yahut tüm vücut konumuna kolları kullanarak çalışma orantısı, erkeklerden farklı olarak bayanlarda daha yüksektir. Hatunda sırt ağrısının daha sık görülmesinde bu durum değerli faktörlerden sayılabilir.
Ergenlik ve adolesan periyotlarında, yani genç erişkinlik devirlerinde, kızlarda sırt ve umumi omurgaya ilişkin duruş bozuklukları erkeklerden daha sıktır. Bu periyotta duruş bozuklukları düzeltilmezse, skolyoz ve kifoz üzere kalıcı omurga dertlerine yol açabilir. Umum olarak sportif faaliyetlerden uzak kalma, münhasıran bu periyotta, probleme olumsuz ek sağlayabilir. Adolesan periyotta yapılacak sportif faaliyetler, en azından sistemli yürüyüş programları, kıymetli ölçüde düzeltici ve gözetici bir rol oynar.
Sırt ağrısına sebep olan yanlış tasarruflara örnek olarak; eğri oturuş biçimi, eğri oturuşun uzun müddet devam ettirilmesi, uzun vade ayakta kalma, kollar havada uzun vadeler çalışma, hava akımı olan mahalde kalma yahut klima ve vantilatöre münhasıran terli iken maruz kalma sayılabilir. Son yıllarda, yalnızca gençlerin değil, artık her yaşta bireyin televizyon önünde yarı oturur yarı uzanır halde uzun vade kalmaları ve bu durumu bir alışkanlık olarak devam ettirmeleri, sırt ağrılarının sık sebepleri arasına girmiştir.
Yukarıda sıralanmış olan bu tasarruf yanlışları, daha şiddetli ve daha inatçı sırt ağrısı sebebi olan miyofasyal ağrıya da yol açabilir. Bu hastalık, nitekim şiddetli ve dayanılmaz ağrılara sebep olduğu halde, münasip tedavi ile külliyen düzelebilen bir durumdur. Sırt ağrısına sebep olan illetler arasında miyofasyal ağrı, sıklık olarak 1. sırada gelir. Tedavisinde ise, 'Kuru iğne tedavisi'' en tesirli ve en kalıcı prosedürdür.
Hatunlarda, bilhassa menopoz sonrası devirde osteoporozun (kemik erimesi) başlaması, sırt ağrılarına da sebep olabilir. Fakat osteoporozun sırt ağrısı yapabilmesi, görünür nispette kemik kaybı ortaya çıkmasına bağlıdır. Osteopeni, yani kemik kitlesinde hafif azalma durumu, mutad olarak sırt ağrısına sebep olmaz. Lakin birtakım durumlarda osteopeni, gayrı sırt ağrısı sebepleriyle birlikte bulunur. Bu durumlarda, öbür sebepler fark edilmez yahut araştırılmazsa, ağrının sebebi osteopeni olarak yorumlanabilir.
Bel ve uzunluğuna ilişkin birtakım illetler da sırt ağrısına direkt yahut dolaylı olarak sebep olurlar. Direkt sebep olmaları, boyun ve belin mahsusen mekanik sorunlarinin (bel ve boyun fıtığı, bel ve boyun zorlanması yahut incinmesi, bel ve boyun kireçlenmesi, bel yahut boyun kayması, gibi), tekrar mekanik olarak sırt nahiyesini etkilemesi ile ortaya çıkar. Dolaylı sebep olması durumuna, bel ve boyun meselelerinin sırtta yaptığı yansıma ağrıları örnek verilebilir. Yansıma ağrısı, ağrının esas kaynağı farklı bir yan iken, sinir-duyu iletim yolları ortak olduğu için, ağrının farklı bir ortamda de varmış üzere hissedilmesi durumudur.
Omurganın iltihabi ve infeksiyöz marazları da sırt ağrılarına sebep olur. Bunlar tüm sırt ağrıları içinde hayli seyrek durumlar olmakla birlikte, önemli tedaviler gerektirirler. Birinci sırada Brucella (Malta humması) ve Tüberküloz(omurga veremi, Mal de Pott, Pott hastalığı) sayılabilir. Her ikisinde de kemik tutulumu vardır ve önemli, daima bir ağrı görülür. Vertebralar arası diskin iltihabı (diskitis) da şiddetli ağrı sebebidir. Diskitin sebebi tüberküloz olabileceği üzere, bazen vücuttaki farklı bir odaktan yayılan dirençli bir mikroorganizma da olabilir. Bu illetlerin tedavisinde münâsib antibiyotikler ve uzun müddetli istirahatler gereklidir.
Çok sık görülmemekle birlikte, sırt yerine ilişkin disk hernileri (fıtıklar) de sırt ağrılarına sebep olabilir. Ekseriyetle cerrahi tedaviyi gerektirmezler. Bazen öteki sebeplerle çekilen MR'larda tesadüfen görülürler.
Vücuttaki değişik kanser odaklarından yayılma sonucu meydana gelen omurga metaztazları da sırt ağrısına yol açan nedenler arasındadır.
Skolyozlarda; sırt, bel ve boyun ağrısına sebep olabilirler. Skolyoz, ön-arka planda bakıldığında görülen omurga eğriliğidir. Omurga sağa yahut sola C' yahut S' halinde bir eğrilik gösterir. Gerçek skolyozda, bu eğriliğe omurga zincirinde burgu' halinde bir dönme de eşlik eder. Bu durum sırtta simetrik olmayan bir kamburluğa yol açar. Hafif durumlar, çıplak gözle fark edilmeyebilir. Iyi formda çekilen röntgenlerde tespit edilebilir. Gelgelelim ileri durumlarda, hem hasta hem de tabip durumu kolaylıkla fark edebilir. Ağrıya bağlı süreksiz skolyozlar da vardır (antaljik skolyoz).
Skolyozların başlangıç yaşı, alanı, formu, şiddeti değişiklik gösterdiği üzere, tedavisi de tekrar hastaya bağlı değişiklik gösterir. İleri aşamadaki eğrilikler, bir yahut birden ziyade ameliyata muhtaçlık gösterirler.
Sırt ağrılarının teşhisinde, hastanın detaylı bir halde sorgulanması, ayrıntılı ve kapsamlı bir fizik muayene, gerekli kan ve görüntüleme tetkiklerine başvurulması, hastanın mesleksel malumatları, ömür formu, bir bütün halinde değerlendirilmelidir.
Sırt ağrılarında tedavi sebebe yönelik olarak yapılır. Yalın ve kronik olmayan ağrılar, fizik tedavi bilirkişisinin mütenasip göreceği ilaçlarla kolaylıkla düzgünleşir. Daha şiddetli ve kronik ağrılarda, sırt ağrısının sebebine bağlı olarak tedavi planlanır. Sırt ağrılarının sayıca çok büyük kısmı büsbütün tedavi edilebilir. Önemli skolyozlar, cerrahi müdahaleyi gerektirebilir. Enfeksiyöz sebeplere bağlı olanlarda antibiyotikler v e gayrı ilaçlara başvurulur. Fizik tedavi gerektirenler ve kuru iğne tedavisinden yarar görecek hastalar çoğunluğu oluştururlar.
Uzm. Dr. Ahmet Tevfik Serdar SARAÇ
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kompetanı