Boğulma tehlikesi atlatmayan cankurtaran, nezarette yatmayan polis, yangının ortasında kalmayan itfaiye neferi, ameliyat masasında yatmayan operatör hekim müdahale ettiği kişinin nasıl bir psikoloji içinde olduğunu tam manasıyla kestiremez. Hayatının bir devrinde şişmanlık meselesi yaşayan bir diyetisyen olarak pek çok çalışma meydanımız varken, mahsusen obezite yerini seçtiğimi belirtmek isterim. “Şişmanlar umumide mutludur” deseler de yalan.
Türk topluluğunun kıymetli bir zaafı vardır: Trafikte, can kaybı ile sonuçlanmış bir kaza mahallinden geçerken vefatın ne kadar soğuk olduğunu hatırlar, üzerinden 2 dakika geçmeden haddinden fazla süratle gitmeye devam ederiz. Hasta ziyareti sonrasında hiç vakit kaybetmeden bi’ sigara yakarız. Zelzele üzere doğal afetlerden bir türlü ders çıkarmaz hayata kaldığımız bölgeden motamot devam ederiz. Lakin şu bir gerçek: Sıhhatin şakası olmaz!
Mahsusen Türkler “bana bir şey olmaz” kanısı ile hareket etmeyi seven bir topluluk. Nasıl ki kalp bunalımı geçirmeden, akciğer kanseri olmadan sigarayı kolaylıkla bırakamıyorsa; kalbi sıkışmadan, ambulansa binmeden, irtihal korkusunu hissetmeden zayıflama kararı alamıyor. Topluluk olarak illa ki bir sorun ile müsabakayı bekliyor, öncesinde önlem almıyoruz. Madem kalp buhranından bahsettik, biraz düşündürücü bir haber verelim: Erkeklerde kalp bunalımı görülme sıklığı bayanlardan çok daha ziyadedir (bu durumda hatunlar şanslı görünüyor). Erkekler çekirge misali; birincide ihtar almakta, 2. buhranda sarı kart, üçüncüde ise al kart görmekteler. Buna karşılık muhitinizde kalp bunalımı geçirmiş ziyade hatun göremezsiniz. Muhtemelen mezardadırlar. Nitekim de hatunlar pek çokça kalp bunalımı geçirmezler, ama muhtemel bir buhranın tahrip gücü çok kuvvetli olmakta ve direkt al kart görmek misali umumide mevtle sonuçlanmaktadır (bu durumda erkekler şanslı görünüyor). Bu durumda siz karar verin: Hangi cinsiyet daha şanslı? Sanırım erkeklerin kendilerine çekidüzen vermeleri için bir fırsatı olduğundan daha şanslı olduğu düşünülebilir. Fakat kalp buhranı geçirildikten sonra hayat formu değişse de iç organlarda bir defa tahribat olmuş demektir. Asıl kıymetli olan; sıhhat sorunu yaşamadan önlem alabilmektir. Bazen kişi yeni kararlar almaya vakit bulamadan mevti tadabilmektedir. Bu yüzden gözetici sıhhat hizmetleri sıhhatin ve canlılığın sürdürülebilmesi konusunda en az tedavi edici sıhhat hizmetleri kadar büyük ehemmiyet taşır. O nedenle şişmanlığın tedavisinde her ne kadar eğitim, diyet tedavisi, fizikî aktivitenin artırılması, ömür biçimi değişikliği, ilaç tedavisi, cerrahi tedavi üzere hususlardan bahsedilse de; en güzel tedavi hiç şişmanlamamaktır. Biraz olsun kemerler sıkmaya başladığında 1 - 2 seans da olsa diyetisyen desteği almakta yarar vardır. İlla ki sıhhati kaybetmeyi beklememek gerekir. Gerçi biz sıhhat profesyonelleri ne kadar sıhhatin yahut beslenmenin ehemmiyetini sizlere aktarmaya çalışsak da sizler bildiğinizi okumaya devam edeceksiniz. O yüzden makalenin başlığını “şişmanlar sakın okumasın!” diye seçtim ya (sözüm 2. paragrafta bahsettiğim vurdumduymaz şişmanlara). Okuyup, akabinde da hiçbir uğraş göstermeyecek olduktan sonra boşuna hengam kaybetmeyin diye…
Hiç düşündünüz mü? Bir ilkbahar sabahı güneşin doğuşu ile uyanıyorsunuz. Birbiriyle cilveleşen kuş sesleri ve mis üzere kokan kır çiçeklerinin kokusu yatağınıza kadar uzanıyor. Güneşin pırıltısı gözlerinizi kamaştırıyor. Güne daha da zinde başlamak ismine ılık bir duş almak istiyorsunuz. Tam şampuana elinizi uzatmışken kolunuzda küçük bir leke ile karşılaşıyorsunuz. Sabunlu suyla o lekeyi çıkarmaya kalkarken vesair kolunuzda daha evvelce fark etmediğiniz bir, iki, velev üç ufak ben gözünüze çarpıyor. Merak, mekanını kaygı ve paniğe bırakıyor. Apar topar banyodan çıkıyor, giyiniyor ve ana caddedeki hastanenin yolunu tutuyorsunuz. Birebir mahallede büyüdüğünüz cildiye kompetanı dostunuz, kuşkucu bir vaziyetle “örnek alınıp patolojide incelenmesi gerekiyor” diyerek sizi daha da gerilime sokuyor. Sonucu beklemekten sair yapabileceğiniz hiçbir şey olmamasına karşın içiniz içinizi yiyor ve “ya berbat bir sonuç çıkarsa” kanısı ile birkaç gece uykusuz kalıyorsunuz. Akabinde arkadaşınız sizi telefonla arayarak çalıştığı hastaneye çağırıyor ve beğenilmeyen haberi veriyor: Artık cilt kanserisiniz! Duyduklarınıza inanamıyor ya da inanmak istemiyorsunuz. O an yerküre başınıza yıkılıyor. Sözler boğazınızda düğümleniyor ve dostunuza sarılıp hıçkıra hıçkıra ağlıyorsunuz...
Hayat ne kadar boş değil mi? Bu senaryo beğenilmeyen bir örnek olabilir. Lakin olağan görünen kol kırılması bile o an için en acil durum haline gelir. İşyerinizdeki içtimaya yetişmeye çalışırken ayağınız takılıp biçimsiz bir biçimde noktaya düşseniz ve kolunuz kırılsa; en yakın hastaneye mi yetişmeye çalışırsınız, yoksa hiçbir şey olmamış üzere üstünüzü başınızı temizleyip kırık kolla toplantınıza mı gidersiniz? Pek çok insan, kendisine tanı konulmadığı sürece marazların kendisini ilgilendirmediğini düşünür. Halbuki vücut ömür uzunluğu olumsuz etkenlerle uğraş eder. Şimdi rastgele bir sorun yaşamamış olmak, ömür uzunluğu o meseleyle hiç karşılaşılmayacağı mealine gelmez. Kimse 1 günde kanser, diyabet, obezite vb kronik illete yakalanmaz! Çiçekler de 1 günde kurumazlar. Sulamayı ertelemek birinci başta sorun yaratmaz. Gelgelelim birkaç yaprağın kurumasını müteakip sulamayı ihmal edersek bir gün pek çok yaprağın sararmış, velev dökülmüş olduğuna tanık olabiliriz.
Misal durumlar illetler için de muteberdir. Umumide olumsuz bir tablonun ortaya çıkmasından evvel önlem alınabilecek uzun bir süreç bölge almaktadır. Örnek olarak; insüline bağlı olmayan diyabet tanısı alan şahısların yıllar öncesinde yaptırmış oldukları kan şekeri ölçüm sonuçlarından prediyabet tanısı çok rahatlıkla konulabilir ve diyabet oluşmadan önlenebilir. Hassas kişiler, mekanına nazaran yalnızca birkaç illetin belirtisi olabilecek baş dönmesini bile “karşıdan zıdda geçerken yahut araç kullanırken tekrarlaması durumunda vefata dahi sebebiyet verebilir” mütalaasıyla önemser iken; duyarsız kişiler 50’den ziyade illete ve dolaylı olarak vefata davetiye çıkaran obezite meselesini neden hafife alırlar? Hem de uyurken, kıyafet seçerken, ayakkabı bağlarken, yürürken, merdiven çıkarken, en ufak bir aktivite durumunda ter içinde kalırken, yaşattığı aksiliklerle kendini mütemadi olarak hissettirirken ve hepsinden fazla tedbir alma imkanı varken; neden sıhhatini sokakta bulmuş üzere davranır insan? Aslında yanıtı çok yalın: Obezite sinsi bir hastalık ve sigara üzere yavaşça öldürüyor. Dilerseniz bu örneklerden sonra hala vurdumduymaz durumlar sergilemeye devam edebilirsiniz, sonuçta hayat ve tercih sizin. Ama eskiyen pantalonunuzu fırlatıp atıp, yenisi ile değiştirebildiğiniz üzere vücudunuzu yenileyemeyeceğinizi bilmenizi ve size emanet olarak verilen vücudu daha sağlıklı ve verimli olarak kullanmanızı tavsiye ederim. Kaç sene yaşayacağını kimse bilemez. Keşke dememek ve son nefesi verdiğiniz anda yanınızda bulunanların da “keşke” demesine mani olmak yalnızca ve yalnızca sizin elinizde…
Diyabet yani şeker illeti tanısı konulan hastalarda durum beklenen hayat müddetini uzatmak ve ömür kalitesini artırmak ismine şahsa sunulan bir fırsat üzeredir. Ancak dikkat edilmesi gereken 3 değerli nokta vardır: Sağlıklı beslenmek, kilo fazlalığı olsun yahut olmasın egzersiz yapmak ve sistemli olarak hekim takibinde olup, önerilen bir ilaç varsa hengamında kullanmak. Kişi zati bu unsurlara dikkat ederse daha uzun ve kaliteli bir ömür sürdürür. Lakin dikkat edilmezse, bu sıhhat profesyonellerini bile korkutur. Zira vücuttaki tüm damarları ve hadleri tutarak en başta kalp - damar hastalıklarına, hipertansiyona ve kronik böbrek hastalıklarına yer hazırlar. Diyabet, Avrupa’da 1 numaralı körlük sebebidir. Bacağını kaybedenlerin yarısı diyabetlidir… Berbat örnekleri daha da uzatmak mümkündür. Şimdi vakit varken önlem almak, hastalık tanısı konulmadan bir diyabetli üzere ömür sürdürmek sıhhat ismine yapılacak en gerçek adım olsa gerek.
1200 cc motor hacmi olan yaklaşık 1 ton tartısındaki otomobilinize, her birinin vücut tartısı ortalama 100 kg olan 4 arkadaşınızla binip, klimayı açıp, bir de yokuş çıkmaya kalkarsanız ne olur? Düşünün ki, 70 kg iken size hayat veren kalp, ciğer, böbrek üzere organlarınız ile o yükü taşımaya çalışan eklemleriniz, 140 kg yüke ulaştığınızda mevcut kapasitelerinin çok üzerine çıkarak sizi sırtlamaya çalışacaktır. Fakat bu özveriyi ne kadar sürdürebileceklerini ne siz tam olarak kestirebilirsiniz ne de tabipler.
Hayatta hiçbir şeyin garantisi yoktur. Trafik çok akıcı iken planlanan tarafa hengamında gidilebilir, gelgelelim 2 dakika sonra gerçekleşen zincirleme bir kaza sebebi ile trafik birden kilitlenebilir ve gerinizdeki araçlar maksatlarına 2 saatte ulaşamaz. Ülkü vücut tartısının çok üzerinde olan bir kişi, laboratuvardan kan tahlil sonuçlarını aldığı esnada tüm pahaları referans aralıkta olsa dahi kalp bunalımı geçirebilir. “Attığın taş ürküttüğün kurbağaya kıymet mi?” diye bir laf vardır. Bu soruyu her 2 formda de sormak mümkün: “Kilo vermeniz sıhhatiniz için paha mi?” yahut “sağlığınız kilo vermenize bedel mi?” Hangi taraftan bakarsanız bakın, sorunun karşılığı çok yalın: Elbette değer! Amansız bir illete yakalanmış ve sıhhatini kaybetmiş bir kişi; son model otomobiline binip, lüks bir restoranda eşsiz bir deniz manzarasına karşı yemek yese ne kadar tat alabilir, koyu bir sohbet ortamında yapılan espriye ne kadar içten gülebilir, servetine servet katacak ekstra bir yarar sağlasa ne kadar bahtiyar olabilir ki? Her işin başı sağlık…
Geçmişte kişiler buğdayı yetiştiği haliyle tüketirlerdi. Günümüzde ise buğday rafine edilmekte, üzerindeki kabuk ve kepeğinden ayrılmaktadır. Böylece vitamin, mineral ve eser elementler bakımından varlıklı olan kısmını yitirmekte ve kan şekerini daha süratli yükselten beyaz bir zehir haline gelmektedir. Sıkça tüketilen beyaz ekmek, açma, poğaça, börek, sandviç, pizza, kek, pasta vb eserler çoklukla beyaz undan yapılmaktadır. Klâsik doğal besinler, mekanını Garp çeşidi beslenme formuna bıraktı. Tahıl eserleri saflaştırıldı ve şeker tüketimi arttı; kurubaklagil, zerzevat ve meyvelerin tüketiminde önemli azalmalar laf konusu oldu. Yeni nesil, hazır besin tüketiminde hudut tanımaz hale geldi. Türk mutfağında çabucak her yemekte kullanılan soğanın bile küp formunda doğranmış halini paketlenmiş ve tasarrufa hazır bir biçimde marketlerde bulabilmek mümkün. Eski çağlarda yemek bulabilmek için avlanmak zorunda olan beşerler, günümüzde telefon yahut internet sayesinde hiç kuvvet harcamadan yerküre kadar güç alabilecekleri besinleri dakikalar içerisinde sipariş edebilmektedir. “Fast food” diye isimlendirilen süratli ve hazır besin tüketimi ile birlikte güç, şeker, doymuş (kötü) yağ, trans yağ asitleri ve sodyum tüketimi artarken; posa, kalsiyum, folik asit, A ve C vitamini açısından zayıflıklar kelam konusu olabilmektedir.
Tüm bunlara karşılık sabanla tarla sürmek, değirmende buğday öğütmek, dere kenarında döverek çamaşır yıkamak vb tarihe karıştı. Asansör ve yürüyen merdivenlere şimdi alışmışken yürüyen bantlarla tanıştık. El ve konut aletlerinden bisiklete, damacana su pompasından diş fırçasına, kepenkten perdeye kadar her şeyin elektrikli yahut şarjlı alternatifleri ile karşılaştık. Tam otomatik çamaşır makinesinden çıkan kıyafetleri silkeleyip asma zahmetinden kurtulmak için çamaşır kurutma makineleri icat edildi. Otomobillerde el yordamıyla ayarlanan dikiz aynaları, kolu çevrilerek açılan pencereler, düğmesi döndürülerek ayarlanan radyo istasyonları, anahtar kullanılarak açılan kapılar ve kontak; mekanlarını elektrikli ve kumanda ile çalışan donanımlara bıraktı. Günümüzde aracın radyo ve CD çalarını bile direksiyondan kumanda etmek kelam konusu.
Teknolojik gelişmeler sayesinde kişilerin kas kitlesi, pas kitlesi haline dönüşmüş durumda maatteessüf. Fotosel ve sensörler sayesinde ufacık bir hareketle çalışan kapıdan lambaya, musluktan sabunluğa, el kurutma makinesinden çöp kovasına kadar pek çok cihaz kişilerin hareketsizliğine yepisyeni bir boyut kazandırdı. Velev “timer” sayesinde o ufacık harekete bile gerek kalmadan bahçe sulamak, aydınlatmaları açıp kapamak, velev balıklara yem vermek üzere işleri nizamlı olarak gerçekleştirmek mümkün olabilmektedir. Teknoloji bilirkişileri, kişiler gece kalktıklarında rahatça bir şeyler atıştırabilsin diye buzdolaplarına lamba koymayı bile ihmal etmemişler. Şaka bi’ tarafa, bilhassa çok besin alımı ve hareketsizlik sayesinde ortaya çıkan şişmanlık, pandemi (kıtalararası yayılan salgın bir hastalık) halinde ilerlemeye devam etmektedir. Şişmanlık, sıhhatin yanı sıra estetik açıdan da çok ehemmiyet taşımaktadır. Sonuç olarak; her 2 cinsiyette de vücuda giyilen t-shirt için; üst tarafın dar, alt tarafın bol olması istenir.
Bir sorunu ortadan kaldırmak için öncelikli olarak badirenin nedenini bulmak gerekir. Genetik, cinsiyet ve yaş faktörü için şimdilik yapılabilecek pek bir şey yok. Bunlar değiştirilemeyen faktörler olarak tanımlanmaktadır. Mesken krokileri birinci başta harikadır. Pekala, 30 sene sonra nasıl görünürler? Nasıl inşa edildikleri ve konutun ne halde kullanıldığı çok değerlidir. Olimpiyat madalyası kazanan sporcuların genetik avantajı olabilir; ama maksimum potansiyele ulaşabilmek ismine yıllarca antrenman yapıp istikrarlı beslenirler. Tıpkı yumurta ikizlerinin bile devir içerisinde benzerlikleri azalmaktadır. Hele ki küçük yaşlardan itibaren munfasıl bir biçimde yaşamaya başlamışlarsa. Demek ki, bir de değiştirilebilen faktörler vardır: Ölçüsüz yeme, hareketsizlik, hormonal etmenler, ruhsal problemler, ilaç tasarrufu, alkolizm vb nedenlerden ötürü şişmanlık ortaya çıkmış ise, her biri için müracaat yapılabilecek merkezlerin olduğu ve muhtaçlık durumunda destek alınabileceği unutulmamalıdır.
“Zayıflasam düzgün olur” tasavvuru ile yola çıkmak, yenilgiyi baştan kabullenmektir. Zayıflamada “kesin kararlılık” en değerli koşuldur. Zayıflama fikrinizin oluşmasındaki etmenleri düzgün bir formda tahlil edin ve net bir halde ortaya koyun. Neden zayıflamak istiyorsunuz?
• Sıhhat nedeniyle
• Bebek sahibi olabilmek için
• Olduğunuz yaştan büyük görünmemek ismine
• Şıpır şıpır terlememek için
• Uçakta emniyet kemeri sorunu yaşamamak uğruna
• Nefes nefese kalmamak mütalaasıyla
• Aynalarla barışmak için
• Zayıflama merkezindeki kampanya sebebiyle
• Aşık olduğunuz, hoşlandığınız birine şık görünmek uğruna
• Muvazzaf er, polis vb olmak için istenen uzunluk / tartı kriterini tutturabilmek için
• Asansörlerdeki ziyade yük ikaz sinyalini duymamak ismine
• Niyetsiz bir biçimde, tanıdığınız birinin çok güzel sonuç aldığı diyeti denemek için
• Kendinize yahut vücudunuza değerinizden ötürü
• Ana ve pederin çok ısrarı yüzünden
• Yaz tatilinde plaj yahut havuz başında çekinmeden mayo, bikini giyebilmek için
• Vücudunuza tutarlı büyük vücut kıyafet bulamamaktan sıkılmak
• Eşiniz, sevgiliniz, arkadaşınız yahut akrabanız sizi eskisi kadar beğenmiyor mülahazasıyla
• Terfi alabilmek için
• Mülakat esnasında çok istediğiniz işi kaçırmamak uğruna
• Estetik açıdan daha yeterli ve fit görünmek hedefiyle
• Yeni bir hafta, yeni bir başlangıç diyerek pazartesi gününü kaçırmamak için
• Argüman uğruna
• Nasıl süratli kilo verdiğini merak ettiğiniz ünlü birinin tekniğini denemek için mi?
Bir şiirde dizelerin birinci harflerinin yukarıdan aşağıya gerçek sıralandığında mealli bir sözcük meydana getirmesine “akrostiş (ilkleme)” denilir. Şayet ki sahiden sıhhat nedeniyle zayıflamak istiyorsanız bu eksiksiz. Lakin öteki unsurlardan rastgele biri için zayıflamayı düşünüyorsanız yukarıdaki nedenler için ilkleme yapabilirsiniz. Boşu boşuna sıhhatinizi, devrinizi ve paranızı kaybetmeyin! Daha çok çalışarak paranızı mekanına koyabilirsiniz Ancak bozulan sıhhatinizi geri kazanmak o kadar kolay değildir. Ne diyet, ne diyetisyen kartviziti, ne de spor salonu giriş kartı koleksiyonu yapın…
Türk topluluğunun kıymetli bir zaafı vardır: Trafikte, can kaybı ile sonuçlanmış bir kaza mahallinden geçerken vefatın ne kadar soğuk olduğunu hatırlar, üzerinden 2 dakika geçmeden haddinden fazla süratle gitmeye devam ederiz. Hasta ziyareti sonrasında hiç vakit kaybetmeden bi’ sigara yakarız. Zelzele üzere doğal afetlerden bir türlü ders çıkarmaz hayata kaldığımız bölgeden motamot devam ederiz. Lakin şu bir gerçek: Sıhhatin şakası olmaz!
Mahsusen Türkler “bana bir şey olmaz” kanısı ile hareket etmeyi seven bir topluluk. Nasıl ki kalp bunalımı geçirmeden, akciğer kanseri olmadan sigarayı kolaylıkla bırakamıyorsa; kalbi sıkışmadan, ambulansa binmeden, irtihal korkusunu hissetmeden zayıflama kararı alamıyor. Topluluk olarak illa ki bir sorun ile müsabakayı bekliyor, öncesinde önlem almıyoruz. Madem kalp buhranından bahsettik, biraz düşündürücü bir haber verelim: Erkeklerde kalp bunalımı görülme sıklığı bayanlardan çok daha ziyadedir (bu durumda hatunlar şanslı görünüyor). Erkekler çekirge misali; birincide ihtar almakta, 2. buhranda sarı kart, üçüncüde ise al kart görmekteler. Buna karşılık muhitinizde kalp bunalımı geçirmiş ziyade hatun göremezsiniz. Muhtemelen mezardadırlar. Nitekim de hatunlar pek çokça kalp bunalımı geçirmezler, ama muhtemel bir buhranın tahrip gücü çok kuvvetli olmakta ve direkt al kart görmek misali umumide mevtle sonuçlanmaktadır (bu durumda erkekler şanslı görünüyor). Bu durumda siz karar verin: Hangi cinsiyet daha şanslı? Sanırım erkeklerin kendilerine çekidüzen vermeleri için bir fırsatı olduğundan daha şanslı olduğu düşünülebilir. Fakat kalp buhranı geçirildikten sonra hayat formu değişse de iç organlarda bir defa tahribat olmuş demektir. Asıl kıymetli olan; sıhhat sorunu yaşamadan önlem alabilmektir. Bazen kişi yeni kararlar almaya vakit bulamadan mevti tadabilmektedir. Bu yüzden gözetici sıhhat hizmetleri sıhhatin ve canlılığın sürdürülebilmesi konusunda en az tedavi edici sıhhat hizmetleri kadar büyük ehemmiyet taşır. O nedenle şişmanlığın tedavisinde her ne kadar eğitim, diyet tedavisi, fizikî aktivitenin artırılması, ömür biçimi değişikliği, ilaç tedavisi, cerrahi tedavi üzere hususlardan bahsedilse de; en güzel tedavi hiç şişmanlamamaktır. Biraz olsun kemerler sıkmaya başladığında 1 - 2 seans da olsa diyetisyen desteği almakta yarar vardır. İlla ki sıhhati kaybetmeyi beklememek gerekir. Gerçi biz sıhhat profesyonelleri ne kadar sıhhatin yahut beslenmenin ehemmiyetini sizlere aktarmaya çalışsak da sizler bildiğinizi okumaya devam edeceksiniz. O yüzden makalenin başlığını “şişmanlar sakın okumasın!” diye seçtim ya (sözüm 2. paragrafta bahsettiğim vurdumduymaz şişmanlara). Okuyup, akabinde da hiçbir uğraş göstermeyecek olduktan sonra boşuna hengam kaybetmeyin diye…
Hiç düşündünüz mü? Bir ilkbahar sabahı güneşin doğuşu ile uyanıyorsunuz. Birbiriyle cilveleşen kuş sesleri ve mis üzere kokan kır çiçeklerinin kokusu yatağınıza kadar uzanıyor. Güneşin pırıltısı gözlerinizi kamaştırıyor. Güne daha da zinde başlamak ismine ılık bir duş almak istiyorsunuz. Tam şampuana elinizi uzatmışken kolunuzda küçük bir leke ile karşılaşıyorsunuz. Sabunlu suyla o lekeyi çıkarmaya kalkarken vesair kolunuzda daha evvelce fark etmediğiniz bir, iki, velev üç ufak ben gözünüze çarpıyor. Merak, mekanını kaygı ve paniğe bırakıyor. Apar topar banyodan çıkıyor, giyiniyor ve ana caddedeki hastanenin yolunu tutuyorsunuz. Birebir mahallede büyüdüğünüz cildiye kompetanı dostunuz, kuşkucu bir vaziyetle “örnek alınıp patolojide incelenmesi gerekiyor” diyerek sizi daha da gerilime sokuyor. Sonucu beklemekten sair yapabileceğiniz hiçbir şey olmamasına karşın içiniz içinizi yiyor ve “ya berbat bir sonuç çıkarsa” kanısı ile birkaç gece uykusuz kalıyorsunuz. Akabinde arkadaşınız sizi telefonla arayarak çalıştığı hastaneye çağırıyor ve beğenilmeyen haberi veriyor: Artık cilt kanserisiniz! Duyduklarınıza inanamıyor ya da inanmak istemiyorsunuz. O an yerküre başınıza yıkılıyor. Sözler boğazınızda düğümleniyor ve dostunuza sarılıp hıçkıra hıçkıra ağlıyorsunuz...
Hayat ne kadar boş değil mi? Bu senaryo beğenilmeyen bir örnek olabilir. Lakin olağan görünen kol kırılması bile o an için en acil durum haline gelir. İşyerinizdeki içtimaya yetişmeye çalışırken ayağınız takılıp biçimsiz bir biçimde noktaya düşseniz ve kolunuz kırılsa; en yakın hastaneye mi yetişmeye çalışırsınız, yoksa hiçbir şey olmamış üzere üstünüzü başınızı temizleyip kırık kolla toplantınıza mı gidersiniz? Pek çok insan, kendisine tanı konulmadığı sürece marazların kendisini ilgilendirmediğini düşünür. Halbuki vücut ömür uzunluğu olumsuz etkenlerle uğraş eder. Şimdi rastgele bir sorun yaşamamış olmak, ömür uzunluğu o meseleyle hiç karşılaşılmayacağı mealine gelmez. Kimse 1 günde kanser, diyabet, obezite vb kronik illete yakalanmaz! Çiçekler de 1 günde kurumazlar. Sulamayı ertelemek birinci başta sorun yaratmaz. Gelgelelim birkaç yaprağın kurumasını müteakip sulamayı ihmal edersek bir gün pek çok yaprağın sararmış, velev dökülmüş olduğuna tanık olabiliriz.
Misal durumlar illetler için de muteberdir. Umumide olumsuz bir tablonun ortaya çıkmasından evvel önlem alınabilecek uzun bir süreç bölge almaktadır. Örnek olarak; insüline bağlı olmayan diyabet tanısı alan şahısların yıllar öncesinde yaptırmış oldukları kan şekeri ölçüm sonuçlarından prediyabet tanısı çok rahatlıkla konulabilir ve diyabet oluşmadan önlenebilir. Hassas kişiler, mekanına nazaran yalnızca birkaç illetin belirtisi olabilecek baş dönmesini bile “karşıdan zıdda geçerken yahut araç kullanırken tekrarlaması durumunda vefata dahi sebebiyet verebilir” mütalaasıyla önemser iken; duyarsız kişiler 50’den ziyade illete ve dolaylı olarak vefata davetiye çıkaran obezite meselesini neden hafife alırlar? Hem de uyurken, kıyafet seçerken, ayakkabı bağlarken, yürürken, merdiven çıkarken, en ufak bir aktivite durumunda ter içinde kalırken, yaşattığı aksiliklerle kendini mütemadi olarak hissettirirken ve hepsinden fazla tedbir alma imkanı varken; neden sıhhatini sokakta bulmuş üzere davranır insan? Aslında yanıtı çok yalın: Obezite sinsi bir hastalık ve sigara üzere yavaşça öldürüyor. Dilerseniz bu örneklerden sonra hala vurdumduymaz durumlar sergilemeye devam edebilirsiniz, sonuçta hayat ve tercih sizin. Ama eskiyen pantalonunuzu fırlatıp atıp, yenisi ile değiştirebildiğiniz üzere vücudunuzu yenileyemeyeceğinizi bilmenizi ve size emanet olarak verilen vücudu daha sağlıklı ve verimli olarak kullanmanızı tavsiye ederim. Kaç sene yaşayacağını kimse bilemez. Keşke dememek ve son nefesi verdiğiniz anda yanınızda bulunanların da “keşke” demesine mani olmak yalnızca ve yalnızca sizin elinizde…
Diyabet yani şeker illeti tanısı konulan hastalarda durum beklenen hayat müddetini uzatmak ve ömür kalitesini artırmak ismine şahsa sunulan bir fırsat üzeredir. Ancak dikkat edilmesi gereken 3 değerli nokta vardır: Sağlıklı beslenmek, kilo fazlalığı olsun yahut olmasın egzersiz yapmak ve sistemli olarak hekim takibinde olup, önerilen bir ilaç varsa hengamında kullanmak. Kişi zati bu unsurlara dikkat ederse daha uzun ve kaliteli bir ömür sürdürür. Lakin dikkat edilmezse, bu sıhhat profesyonellerini bile korkutur. Zira vücuttaki tüm damarları ve hadleri tutarak en başta kalp - damar hastalıklarına, hipertansiyona ve kronik böbrek hastalıklarına yer hazırlar. Diyabet, Avrupa’da 1 numaralı körlük sebebidir. Bacağını kaybedenlerin yarısı diyabetlidir… Berbat örnekleri daha da uzatmak mümkündür. Şimdi vakit varken önlem almak, hastalık tanısı konulmadan bir diyabetli üzere ömür sürdürmek sıhhat ismine yapılacak en gerçek adım olsa gerek.
1200 cc motor hacmi olan yaklaşık 1 ton tartısındaki otomobilinize, her birinin vücut tartısı ortalama 100 kg olan 4 arkadaşınızla binip, klimayı açıp, bir de yokuş çıkmaya kalkarsanız ne olur? Düşünün ki, 70 kg iken size hayat veren kalp, ciğer, böbrek üzere organlarınız ile o yükü taşımaya çalışan eklemleriniz, 140 kg yüke ulaştığınızda mevcut kapasitelerinin çok üzerine çıkarak sizi sırtlamaya çalışacaktır. Fakat bu özveriyi ne kadar sürdürebileceklerini ne siz tam olarak kestirebilirsiniz ne de tabipler.
Hayatta hiçbir şeyin garantisi yoktur. Trafik çok akıcı iken planlanan tarafa hengamında gidilebilir, gelgelelim 2 dakika sonra gerçekleşen zincirleme bir kaza sebebi ile trafik birden kilitlenebilir ve gerinizdeki araçlar maksatlarına 2 saatte ulaşamaz. Ülkü vücut tartısının çok üzerinde olan bir kişi, laboratuvardan kan tahlil sonuçlarını aldığı esnada tüm pahaları referans aralıkta olsa dahi kalp bunalımı geçirebilir. “Attığın taş ürküttüğün kurbağaya kıymet mi?” diye bir laf vardır. Bu soruyu her 2 formda de sormak mümkün: “Kilo vermeniz sıhhatiniz için paha mi?” yahut “sağlığınız kilo vermenize bedel mi?” Hangi taraftan bakarsanız bakın, sorunun karşılığı çok yalın: Elbette değer! Amansız bir illete yakalanmış ve sıhhatini kaybetmiş bir kişi; son model otomobiline binip, lüks bir restoranda eşsiz bir deniz manzarasına karşı yemek yese ne kadar tat alabilir, koyu bir sohbet ortamında yapılan espriye ne kadar içten gülebilir, servetine servet katacak ekstra bir yarar sağlasa ne kadar bahtiyar olabilir ki? Her işin başı sağlık…
Geçmişte kişiler buğdayı yetiştiği haliyle tüketirlerdi. Günümüzde ise buğday rafine edilmekte, üzerindeki kabuk ve kepeğinden ayrılmaktadır. Böylece vitamin, mineral ve eser elementler bakımından varlıklı olan kısmını yitirmekte ve kan şekerini daha süratli yükselten beyaz bir zehir haline gelmektedir. Sıkça tüketilen beyaz ekmek, açma, poğaça, börek, sandviç, pizza, kek, pasta vb eserler çoklukla beyaz undan yapılmaktadır. Klâsik doğal besinler, mekanını Garp çeşidi beslenme formuna bıraktı. Tahıl eserleri saflaştırıldı ve şeker tüketimi arttı; kurubaklagil, zerzevat ve meyvelerin tüketiminde önemli azalmalar laf konusu oldu. Yeni nesil, hazır besin tüketiminde hudut tanımaz hale geldi. Türk mutfağında çabucak her yemekte kullanılan soğanın bile küp formunda doğranmış halini paketlenmiş ve tasarrufa hazır bir biçimde marketlerde bulabilmek mümkün. Eski çağlarda yemek bulabilmek için avlanmak zorunda olan beşerler, günümüzde telefon yahut internet sayesinde hiç kuvvet harcamadan yerküre kadar güç alabilecekleri besinleri dakikalar içerisinde sipariş edebilmektedir. “Fast food” diye isimlendirilen süratli ve hazır besin tüketimi ile birlikte güç, şeker, doymuş (kötü) yağ, trans yağ asitleri ve sodyum tüketimi artarken; posa, kalsiyum, folik asit, A ve C vitamini açısından zayıflıklar kelam konusu olabilmektedir.
Tüm bunlara karşılık sabanla tarla sürmek, değirmende buğday öğütmek, dere kenarında döverek çamaşır yıkamak vb tarihe karıştı. Asansör ve yürüyen merdivenlere şimdi alışmışken yürüyen bantlarla tanıştık. El ve konut aletlerinden bisiklete, damacana su pompasından diş fırçasına, kepenkten perdeye kadar her şeyin elektrikli yahut şarjlı alternatifleri ile karşılaştık. Tam otomatik çamaşır makinesinden çıkan kıyafetleri silkeleyip asma zahmetinden kurtulmak için çamaşır kurutma makineleri icat edildi. Otomobillerde el yordamıyla ayarlanan dikiz aynaları, kolu çevrilerek açılan pencereler, düğmesi döndürülerek ayarlanan radyo istasyonları, anahtar kullanılarak açılan kapılar ve kontak; mekanlarını elektrikli ve kumanda ile çalışan donanımlara bıraktı. Günümüzde aracın radyo ve CD çalarını bile direksiyondan kumanda etmek kelam konusu.
Teknolojik gelişmeler sayesinde kişilerin kas kitlesi, pas kitlesi haline dönüşmüş durumda maatteessüf. Fotosel ve sensörler sayesinde ufacık bir hareketle çalışan kapıdan lambaya, musluktan sabunluğa, el kurutma makinesinden çöp kovasına kadar pek çok cihaz kişilerin hareketsizliğine yepisyeni bir boyut kazandırdı. Velev “timer” sayesinde o ufacık harekete bile gerek kalmadan bahçe sulamak, aydınlatmaları açıp kapamak, velev balıklara yem vermek üzere işleri nizamlı olarak gerçekleştirmek mümkün olabilmektedir. Teknoloji bilirkişileri, kişiler gece kalktıklarında rahatça bir şeyler atıştırabilsin diye buzdolaplarına lamba koymayı bile ihmal etmemişler. Şaka bi’ tarafa, bilhassa çok besin alımı ve hareketsizlik sayesinde ortaya çıkan şişmanlık, pandemi (kıtalararası yayılan salgın bir hastalık) halinde ilerlemeye devam etmektedir. Şişmanlık, sıhhatin yanı sıra estetik açıdan da çok ehemmiyet taşımaktadır. Sonuç olarak; her 2 cinsiyette de vücuda giyilen t-shirt için; üst tarafın dar, alt tarafın bol olması istenir.
Bir sorunu ortadan kaldırmak için öncelikli olarak badirenin nedenini bulmak gerekir. Genetik, cinsiyet ve yaş faktörü için şimdilik yapılabilecek pek bir şey yok. Bunlar değiştirilemeyen faktörler olarak tanımlanmaktadır. Mesken krokileri birinci başta harikadır. Pekala, 30 sene sonra nasıl görünürler? Nasıl inşa edildikleri ve konutun ne halde kullanıldığı çok değerlidir. Olimpiyat madalyası kazanan sporcuların genetik avantajı olabilir; ama maksimum potansiyele ulaşabilmek ismine yıllarca antrenman yapıp istikrarlı beslenirler. Tıpkı yumurta ikizlerinin bile devir içerisinde benzerlikleri azalmaktadır. Hele ki küçük yaşlardan itibaren munfasıl bir biçimde yaşamaya başlamışlarsa. Demek ki, bir de değiştirilebilen faktörler vardır: Ölçüsüz yeme, hareketsizlik, hormonal etmenler, ruhsal problemler, ilaç tasarrufu, alkolizm vb nedenlerden ötürü şişmanlık ortaya çıkmış ise, her biri için müracaat yapılabilecek merkezlerin olduğu ve muhtaçlık durumunda destek alınabileceği unutulmamalıdır.
“Zayıflasam düzgün olur” tasavvuru ile yola çıkmak, yenilgiyi baştan kabullenmektir. Zayıflamada “kesin kararlılık” en değerli koşuldur. Zayıflama fikrinizin oluşmasındaki etmenleri düzgün bir formda tahlil edin ve net bir halde ortaya koyun. Neden zayıflamak istiyorsunuz?
• Sıhhat nedeniyle
• Bebek sahibi olabilmek için
• Olduğunuz yaştan büyük görünmemek ismine
• Şıpır şıpır terlememek için
• Uçakta emniyet kemeri sorunu yaşamamak uğruna
• Nefes nefese kalmamak mütalaasıyla
• Aynalarla barışmak için
• Zayıflama merkezindeki kampanya sebebiyle
• Aşık olduğunuz, hoşlandığınız birine şık görünmek uğruna
• Muvazzaf er, polis vb olmak için istenen uzunluk / tartı kriterini tutturabilmek için
• Asansörlerdeki ziyade yük ikaz sinyalini duymamak ismine
• Niyetsiz bir biçimde, tanıdığınız birinin çok güzel sonuç aldığı diyeti denemek için
• Kendinize yahut vücudunuza değerinizden ötürü
• Ana ve pederin çok ısrarı yüzünden
• Yaz tatilinde plaj yahut havuz başında çekinmeden mayo, bikini giyebilmek için
• Vücudunuza tutarlı büyük vücut kıyafet bulamamaktan sıkılmak
• Eşiniz, sevgiliniz, arkadaşınız yahut akrabanız sizi eskisi kadar beğenmiyor mülahazasıyla
• Terfi alabilmek için
• Mülakat esnasında çok istediğiniz işi kaçırmamak uğruna
• Estetik açıdan daha yeterli ve fit görünmek hedefiyle
• Yeni bir hafta, yeni bir başlangıç diyerek pazartesi gününü kaçırmamak için
• Argüman uğruna
• Nasıl süratli kilo verdiğini merak ettiğiniz ünlü birinin tekniğini denemek için mi?
Bir şiirde dizelerin birinci harflerinin yukarıdan aşağıya gerçek sıralandığında mealli bir sözcük meydana getirmesine “akrostiş (ilkleme)” denilir. Şayet ki sahiden sıhhat nedeniyle zayıflamak istiyorsanız bu eksiksiz. Lakin öteki unsurlardan rastgele biri için zayıflamayı düşünüyorsanız yukarıdaki nedenler için ilkleme yapabilirsiniz. Boşu boşuna sıhhatinizi, devrinizi ve paranızı kaybetmeyin! Daha çok çalışarak paranızı mekanına koyabilirsiniz Ancak bozulan sıhhatinizi geri kazanmak o kadar kolay değildir. Ne diyet, ne diyetisyen kartviziti, ne de spor salonu giriş kartı koleksiyonu yapın…