Şişmanlık, vücut tartısının ülkü kilonun üzerine çıkması durumudur. Şişmanlıkta yağ dokusu sair dokulara (su ve kas yoğunlukları) nazaran artış gösterir. Şişmanlık, uzun süren kuvvet dengesizliği sonucu ortaya çıkan bir tablodur. Umumide alınan kuvvet yakılan güçten çokça olduğu durumlarda gözlemlenir. Besinlerdeki güç ölçüsü ve güç harcaması konusunda bilinçlenmek gerekmektedir. Zira şişmanlık, devrinde müdahale yapılması gereken bir hastalıktır.
ŞİŞMANLIK NEDİR?
Şişmanlık, vücut yükünün ülkü kilonun üzerine çıkması durumudur. Şişmanlıkta yağ dokusu gayrı dokulara (su ve kas yoğunlukları) nazaran artmıştır.
ŞİŞMANLIK NASIL SAPTANIR?
Şişmanlık, uzunluk ve yük ölçülerinin ilgili standartlarla (beden kitle indeksi, olması gereken ağırlık) karşılaştırılması, deri kıvrım kalınlıklarının ölçülmesi, klinik gözlemler üzere yollarla saptanabilir.
Vücut kitle indeksi: Boyun kiloya orantısı vücut kitle indeksini vermektedir. Vücut kitle indeksinizi hesaplamak için kilonuzu, uzunluğunuzun karesine bölmek kafidir. Çıkan kıymet 18’in altında ise hastalıklı zayıf, 18-19.9 arasında ise zayıf, 20-25 arası ise olağan, 25-29.9 arası ise şişman, 30-35 arası ise ağır şişman, 35’in üstünde ise obez olarak kıymetlendirilir. Örneğin; uzunluğu 1.62 m olan bir bayan 52 kilo ise vücut kitle indeksi: 52/1.62 x 1.62 = 19.81 yani zayıf öbeğindedir gelgelelim alışılagelmiş hududa yaklaşmıştır.
Triseps deri kıvrım kalınlığı bayanlarda 30 mm, erkeklerde 23 mm üstü olması şişmanlığın göstergesidir.
Vücuttaki yağ nispetinin toplandığı taraf de çok kıymetlidir. Şayet yağ vücudun alt nahiyesinde toplanmışa jinoid (armut tip), yağ vücudun üst yerinde toplanmış ise android (elma tip) şişmanlık olarak sınıflandırılır. Bunu belirlemek için de bel-kalça orantısı ölçüt olarak kullanılabilmektedir. Bel-kalça nispetinin erkeklerde 1.0, bayanlarda 0.85 üstü olursa şişman olarak kıymetlendirilmektedir.
ŞİMANLIĞIN SEBEPLERİ NELERDİR?
Şişmanlık, uzun süren kuvvet dengesizliği sonucu ortaya çıkan bir tablodur. Umumide alınan güç yakılan güçten ziyade olduğu durumlarda gözlemlenir. Bunun belirli başlı sebepleri vardır, açıklamak gerekirse:
Demogrofik faktörler: Irk, cinsiyet, yaş faktörü
Şiddetli yeme davranışı: Fast food stili beslenme, ölçüsüz yağlı yiyeceklerin çok sık tüketilmesi, gece yemek yenmesi, çok şekerli besinlerin sık tüketimi, karbonhidrat yüklü beslenme, hamur işlerinin çokça tüketimi…
Düşük sosyoekonomik durumdan yüksek sosyoekonomik duruma geçiş
Köyden kente göç
Biyolojik faktörler: Veladet sayısı ve sıklığı, genetik yatkınlık. Yağ hücre sayısı, büyüklüğü ve depo edildiği mahaller umumide kalıtımsal özelliktedir.
Ziyade alkol ve sigara tüketimi
Fizikî aktivite azlığı: Çoklukla sedanter (hareketsiz) yaşayan kimseler, hareketli olanlar kadar yemektedirler. Bu durumda güç istikrarı de koşut olarak bozulmaktadır. Alınan kuvvet harcanılan kuvvetten kat be kat çokça olacağı için de bu kuvvet bireye kilo olarak geri dönmektedir. Ağır işte çalışanlarda şişmanlık daha azken, memur kesiti üzere oturarak çalışan kimselerde daha yaygındır. Bunun sebebi de fizikî aktivite azlığıdır.
Ruhsal bozukluklar: Birtakım kimseler üzüntü, sorun, depresyon durumlarında kendilerini yemeğe vererek mesut hissetmektedir. Natürel ki bunun aksisi durumlar da olmaktadır.
Bazal metabolizma suratı: Bu terim, vücudun günlük yaktığı enerjiyi temsil etmektedir. Birtakım kimselerde bazal metabolizma suratı çok yavaş olmasına rağmen, birtakım kimselerde de bir oldukça yüksektir. Bazalı yavaş olanlarda alınan gücün çokça olması şişmanlığın sebebi olarak sayılabilir.
Metabolik ve hormonal bozukluklar: Münhasıran zayıflama diyetlerine dirençli olan insanlardaki şişmanlık hormonal ve metabolik nedenlere dayanmaktadır. Kimi hormonlar bazal metabolizma suratını etkilemektedir. Hormonal nedenle bazal metabolizma suratının yavaş oluşu, güç harcamasını azaltarak alınan besinlerin bir kısmının yağ olarak depolanmasına sebep olmaktadır.
Şok diyetler: Süratli yitirilen kilo, olağan beslenmeye geçince birebir süratle geri alınır. Tekrar diyete başlanıldığı devir zayıflama da bu nedenle daha yavaş olmaktadır. Oluşan bu döngü sonucunda da şişmanlık oluşmaktadır.
Şişmanlık bireyin sıhhatini çeşitli yanlarda etkilemektedir. Bu tesirleri sıralarsak:
Birey kendisini aynaya baktığında berbat hissedecek ve ruh hâli bozulacak, kendisine olan itimadı sarsılacaktır.
Orta yaşlı ve yaşlılarda, şişmanlık sonucu eklem marazları görülebilmektedir.
Kalp ve damar illetleri oluşma riski artmaktadır.
Böbrek, pankreas ve karaciğerde fonksiyon bozuklukları oluşabilmektedir.
Kas hareketlerinin verimi azalmaktadır.
Kronik hastalık riskini arttırarak ömür kalitesini düşürmektedir.
Şişmanlarda umumide kan-kolesterol seviyesi yüksek olmaktadır.
Hipertansiyon orantısı şişman kimselerde daha yüksektir.
ŞİŞMANLIK NASIL ÖNLENİR?
Şişmanlık, vaktinde müdahale yapılması gereken bir hastalıktır. Insanların besinlerdeki güç ölçüsü ve güç harcaması konusunda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Uygulanan zayıflama diyeti:
Kesinlikle kişinin kıymetlerine mütenasip hazırlanmalıdır. Unutmayınız ki diyet büsbütün bireye mahsus beslenme programıdır.
Zayıflama diyetlerinde alınan kuvvet, kişinin harcadığı kuvvetten az olmalıdır.
Hazırlanmadan evvel kişinin beslenme hikayesi alınmalı ve kişinin beslenme alışkanlığına nazaran doyurucu bir program hazırlanmalıdır.
Fizikî aktivite imkânı çokça olan insanlara egzersiz önerilmelidir.
Protein, karbonhidrat ve yağ istikrarı beslenme unsurlarına müsait olarak hazırlanmalıdır. Tek tip besinle hazırlanan beslenme programları uygulanmamalıdır.
Kimseye su içme alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Haftada yarım ya da 1 kilogramlık yağ dokusu kayıpları hedeflenerek hazırlanmalıdır. Ölçüsüz eneri kısıtlaması yapılmamalıdır.
Kişinin uzunluğuna nazaran olması gereken ülkü kilo belirlenmelidir.
Kuvveti hesaplanmayan besinler yenmemelidir. Şayet farklı bir besin tüketildiği takdirde (misafirlikte yenilen pasta gibi) kesinlikle onun zıtlı olan besin diyetten çıkarılmalıdır.
Posalı besinler hem kan şekerini düzenler hem de acıkmayı geciktirir. Bu nedenle zayıflama diyetlerinde beyaz ekmek alanına kepekli ekmek, pirinç bölgesine bulgur ve kuru baklagiller tercih edilmelidir.
Suyun zayıflamaya birebir tesiri olmasa da yemeklerden evvel içilen su şişkinlik yapacağı için önerilebilir.
Kesinlikle yağ deposu kaybı hedeflemelidir. Kas ve su kaybı minumumda tutulmalı, velev bu kıymetler az ise arttırılmalıdır. Zayıflamada su kaybı, kilo kaybı olarak görülmemelidir. Kilo kaybı eşittir yağ kaybı olmalıdır.
Alışılagelmiş tartıya ulaşıldığı devir kesinlikle var olan kiloyu koruyacak bir program uygulanmalıdır. Unutmayınız ki zayıflamak için beslenme alışkanlığınızın değişmesi gerekmektedir. Şayet program bitiminde eski alışkanlıklarınıza dönecek olursanız bu size tekrar kilo olarak geri gelecektir. Her şeyin ziyadesi zarardır ve her besini de tadında yemek gerekir.
ŞİŞMANLIK NEDİR?
Şişmanlık, vücut yükünün ülkü kilonun üzerine çıkması durumudur. Şişmanlıkta yağ dokusu gayrı dokulara (su ve kas yoğunlukları) nazaran artmıştır.
ŞİŞMANLIK NASIL SAPTANIR?
Şişmanlık, uzunluk ve yük ölçülerinin ilgili standartlarla (beden kitle indeksi, olması gereken ağırlık) karşılaştırılması, deri kıvrım kalınlıklarının ölçülmesi, klinik gözlemler üzere yollarla saptanabilir.
Vücut kitle indeksi: Boyun kiloya orantısı vücut kitle indeksini vermektedir. Vücut kitle indeksinizi hesaplamak için kilonuzu, uzunluğunuzun karesine bölmek kafidir. Çıkan kıymet 18’in altında ise hastalıklı zayıf, 18-19.9 arasında ise zayıf, 20-25 arası ise olağan, 25-29.9 arası ise şişman, 30-35 arası ise ağır şişman, 35’in üstünde ise obez olarak kıymetlendirilir. Örneğin; uzunluğu 1.62 m olan bir bayan 52 kilo ise vücut kitle indeksi: 52/1.62 x 1.62 = 19.81 yani zayıf öbeğindedir gelgelelim alışılagelmiş hududa yaklaşmıştır.
Triseps deri kıvrım kalınlığı bayanlarda 30 mm, erkeklerde 23 mm üstü olması şişmanlığın göstergesidir.
Vücuttaki yağ nispetinin toplandığı taraf de çok kıymetlidir. Şayet yağ vücudun alt nahiyesinde toplanmışa jinoid (armut tip), yağ vücudun üst yerinde toplanmış ise android (elma tip) şişmanlık olarak sınıflandırılır. Bunu belirlemek için de bel-kalça orantısı ölçüt olarak kullanılabilmektedir. Bel-kalça nispetinin erkeklerde 1.0, bayanlarda 0.85 üstü olursa şişman olarak kıymetlendirilmektedir.
ŞİMANLIĞIN SEBEPLERİ NELERDİR?
Şişmanlık, uzun süren kuvvet dengesizliği sonucu ortaya çıkan bir tablodur. Umumide alınan güç yakılan güçten ziyade olduğu durumlarda gözlemlenir. Bunun belirli başlı sebepleri vardır, açıklamak gerekirse:
Demogrofik faktörler: Irk, cinsiyet, yaş faktörü
Şiddetli yeme davranışı: Fast food stili beslenme, ölçüsüz yağlı yiyeceklerin çok sık tüketilmesi, gece yemek yenmesi, çok şekerli besinlerin sık tüketimi, karbonhidrat yüklü beslenme, hamur işlerinin çokça tüketimi…
Düşük sosyoekonomik durumdan yüksek sosyoekonomik duruma geçiş
Köyden kente göç
Biyolojik faktörler: Veladet sayısı ve sıklığı, genetik yatkınlık. Yağ hücre sayısı, büyüklüğü ve depo edildiği mahaller umumide kalıtımsal özelliktedir.
Ziyade alkol ve sigara tüketimi
Fizikî aktivite azlığı: Çoklukla sedanter (hareketsiz) yaşayan kimseler, hareketli olanlar kadar yemektedirler. Bu durumda güç istikrarı de koşut olarak bozulmaktadır. Alınan kuvvet harcanılan kuvvetten kat be kat çokça olacağı için de bu kuvvet bireye kilo olarak geri dönmektedir. Ağır işte çalışanlarda şişmanlık daha azken, memur kesiti üzere oturarak çalışan kimselerde daha yaygındır. Bunun sebebi de fizikî aktivite azlığıdır.
Ruhsal bozukluklar: Birtakım kimseler üzüntü, sorun, depresyon durumlarında kendilerini yemeğe vererek mesut hissetmektedir. Natürel ki bunun aksisi durumlar da olmaktadır.
Bazal metabolizma suratı: Bu terim, vücudun günlük yaktığı enerjiyi temsil etmektedir. Birtakım kimselerde bazal metabolizma suratı çok yavaş olmasına rağmen, birtakım kimselerde de bir oldukça yüksektir. Bazalı yavaş olanlarda alınan gücün çokça olması şişmanlığın sebebi olarak sayılabilir.
Metabolik ve hormonal bozukluklar: Münhasıran zayıflama diyetlerine dirençli olan insanlardaki şişmanlık hormonal ve metabolik nedenlere dayanmaktadır. Kimi hormonlar bazal metabolizma suratını etkilemektedir. Hormonal nedenle bazal metabolizma suratının yavaş oluşu, güç harcamasını azaltarak alınan besinlerin bir kısmının yağ olarak depolanmasına sebep olmaktadır.
Şok diyetler: Süratli yitirilen kilo, olağan beslenmeye geçince birebir süratle geri alınır. Tekrar diyete başlanıldığı devir zayıflama da bu nedenle daha yavaş olmaktadır. Oluşan bu döngü sonucunda da şişmanlık oluşmaktadır.
Şişmanlık bireyin sıhhatini çeşitli yanlarda etkilemektedir. Bu tesirleri sıralarsak:
Birey kendisini aynaya baktığında berbat hissedecek ve ruh hâli bozulacak, kendisine olan itimadı sarsılacaktır.
Orta yaşlı ve yaşlılarda, şişmanlık sonucu eklem marazları görülebilmektedir.
Kalp ve damar illetleri oluşma riski artmaktadır.
Böbrek, pankreas ve karaciğerde fonksiyon bozuklukları oluşabilmektedir.
Kas hareketlerinin verimi azalmaktadır.
Kronik hastalık riskini arttırarak ömür kalitesini düşürmektedir.
Şişmanlarda umumide kan-kolesterol seviyesi yüksek olmaktadır.
Hipertansiyon orantısı şişman kimselerde daha yüksektir.
ŞİŞMANLIK NASIL ÖNLENİR?
Şişmanlık, vaktinde müdahale yapılması gereken bir hastalıktır. Insanların besinlerdeki güç ölçüsü ve güç harcaması konusunda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Uygulanan zayıflama diyeti:
Kesinlikle kişinin kıymetlerine mütenasip hazırlanmalıdır. Unutmayınız ki diyet büsbütün bireye mahsus beslenme programıdır.
Zayıflama diyetlerinde alınan kuvvet, kişinin harcadığı kuvvetten az olmalıdır.
Hazırlanmadan evvel kişinin beslenme hikayesi alınmalı ve kişinin beslenme alışkanlığına nazaran doyurucu bir program hazırlanmalıdır.
Fizikî aktivite imkânı çokça olan insanlara egzersiz önerilmelidir.
Protein, karbonhidrat ve yağ istikrarı beslenme unsurlarına müsait olarak hazırlanmalıdır. Tek tip besinle hazırlanan beslenme programları uygulanmamalıdır.
Kimseye su içme alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Haftada yarım ya da 1 kilogramlık yağ dokusu kayıpları hedeflenerek hazırlanmalıdır. Ölçüsüz eneri kısıtlaması yapılmamalıdır.
Kişinin uzunluğuna nazaran olması gereken ülkü kilo belirlenmelidir.
Kuvveti hesaplanmayan besinler yenmemelidir. Şayet farklı bir besin tüketildiği takdirde (misafirlikte yenilen pasta gibi) kesinlikle onun zıtlı olan besin diyetten çıkarılmalıdır.
Posalı besinler hem kan şekerini düzenler hem de acıkmayı geciktirir. Bu nedenle zayıflama diyetlerinde beyaz ekmek alanına kepekli ekmek, pirinç bölgesine bulgur ve kuru baklagiller tercih edilmelidir.
Suyun zayıflamaya birebir tesiri olmasa da yemeklerden evvel içilen su şişkinlik yapacağı için önerilebilir.
Kesinlikle yağ deposu kaybı hedeflemelidir. Kas ve su kaybı minumumda tutulmalı, velev bu kıymetler az ise arttırılmalıdır. Zayıflamada su kaybı, kilo kaybı olarak görülmemelidir. Kilo kaybı eşittir yağ kaybı olmalıdır.
Alışılagelmiş tartıya ulaşıldığı devir kesinlikle var olan kiloyu koruyacak bir program uygulanmalıdır. Unutmayınız ki zayıflamak için beslenme alışkanlığınızın değişmesi gerekmektedir. Şayet program bitiminde eski alışkanlıklarınıza dönecek olursanız bu size tekrar kilo olarak geri gelecektir. Her şeyin ziyadesi zarardır ve her besini de tadında yemek gerekir.
