Avrupa Birliği Ve Giriş Surecinde Turkiye
Turkiye Avrupa Birliği Ve Giriş Sureci
Siyasi Coğrafya Avrupa Birliği Ve Giriş Surecinde Turkiye
Butunleşme tarihsel bir olgudur Tarih boyunca, insanlar ceşitli yapıdaki devletlerin catısı altında bir araya gelmişlerdir Devletlerin pek coğu, siyasal ve sosyal acıdan birbirlerinden cok farklıdır Ancak yine de, farklı yapıdaki devletleri kuran insanları bir araya gelmeye zorlayan nedenler bulunmaktadır
Avrupa kıtası, butunleşme olgusunun incelenmesi icin gozlem yapılabilecek en uygun coğrafya parcasıdır Zira, devletlerin parcalanmasına yol acan savaşlar ve bir araya gelmesini sağlayan butunleşme hareketleri, Avrupa kıtasında birbiri ardından ortaya cıkmıştır Avrupa kıtasındaki butunleşme hareketlerinin temel nedeni, coğu kez buyuk savaşlar olmuştur Bu acıdan yaşlı kıta, butunleşme hareketleri ile savaşların birlikte yaşandığı, hatta aralarında sebep sonuc ilişkilerinin gozlemlendiği bir alandır
Ote yandan, Avrupa butunleşmesi, ozellikle Soğuk Savaş sonrası gelişmelerle birlikte, hicbir butunleşme hareketinin ulaşamadığı kadar ileri bir duzeye gelmiştir Avrupa Komur ve Celik Topluluğuile yola cıkan Avrupa hareketi, AET'nin kurulmasıyla once Ortak Pazar, sonra Avrupa Topluluğuhaline gelmiş, bugun ise Maastricht Antlaşması'nın yururluğe girmesi ile Avrupa Birliğiadını almıştır Soz konusu butunleşme hareketinin gelişimini ve geldiği yeri, bu hareketin ceşitli aşamalarda taşıdığı isimlere bakarak ve bu isimlerdeki değişimi gozlemleyerek bile anlamak mumkundur
Avrupa butunleşmesi, nitelik itibariyle bir yandan, kendisini oluşturan ulus devletlerin varlığına saygı gosterirken, ote yandan ulus devletlerin yetki devri ile oluşturdukları, uluslarustubir niteliğe ulaşmıştır Avrupa Birliği, uluslarustuozelliğe sahip bir orgut olduğundan, dunyada orneği olmayan bir butunleşme modelidir
Avrupa butunleşmesi olgusu değişen konjonkture bağlı olarak yerini genişleme olgusuna bırakmıştır Bu genişlemenin Turkiye'nin aday ulke ilan edilmesiyle son aşamasına geldiği değerlendirilmekle birlikte zaman icinde koşulların değişebileceği unutulmamalıdır
Tam uyeliğe adaylığı yakın zamanda kabul edilen, Avrupa Birliği'ne giriş surecindeki Turkiye'de, ulusal bilincin oluşturulması icin Avrupa Birliği'nin tam olarak neyi ifade ettiği, yapısı, kurumları, politikaları, tarihi gelişimi, tam uyeliğin getirecekleri, her kesimin uzerine duşen yukumlulukler doğru olarak aktarılmalıdır Geciş donemi olarak kabul edilen adaylık sureci ancak bu şekilde kısaltılabilir
Bu amac doğrultusunda hazırlanan bu calışmada; Avrupa Birliği'nin yapısı, genişleme sureci, Turkiye'nin adaylık statusunun incelenmesi, katılım ortaklığı belgesi, Turkiye'nin hazırladığı ulusal program, programda yer alan kacakcılık ve organize suclar ile ilgili bolumler ve AB tarafından kabul edilen bazı onemli eylem planları ele alınacaktır
AVRUPA BİRLİĞİ VE KURUMLARI
Avrupa Birliği uluslar ustu bir birimolarak tanımlanır Merkezi Bruksel'dedir Uye devletler; ulusal egemenliklerinin bir bolumunu AB kurumlarına devretmişlerdir Ortak cıkarları doğrultusunda, egemenlik haklarının ortak yonetimi yoluyla birlikte calışırlar Birlik ayrıca yetki ikamesiilkesine gore işler
AB'nin kavram acısından yeni ve yetki dağıtımı acısından benzersiz olan yonetim sistemi; kendinden onceki butun ulusal ve uluslararası modellerden farklıdır AB'nin temelleri bir anayasaya değil, egemen devletler arasındaki antlaşmalara dayanır Butun AB vatandaşlarını doğrudan bağlayıcı yasalar cıkarma yetkisi, Birliği uluslararası kuruluşlardan ayırır
Mevzuat; erişilecek hedeflere gore yonetmelik, yonerge, karar, tavsiye ve goruş olmak uzere ceşitli bicimler alır:
1 Yonetmelik (regulation) butunuyle bağlayıcıdır AB'nin her yerinde zorunlu olarak ve doğrudan uygulanabilir niteliktedir
2 Yonerge (directive), uye devletlere yonelik olarak cıkarılır Erişilecek sonuc acısından bağlayıcıdır Uye devlet sonuca erişme yontemini secmekte serbesttir
3 Karar (decision), butunuyle bağlayıcıdır Muhatapları; uye devletler, gercek ve tuzel kişilerdir
4 Tavsiyeler ve goruşler bağlayıcı değildir
AB'nin orgutlenmesi evrimseldir Avrupa'nın giderek birleşmesini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır Henuz son bicimini almamıştır
Avrupa Birliği (AB) tıpkı bir ulusal devlette olduğu gibi, birbirinden bağımsız yasama, yurutme ve yargı organlarıyla donatılmıştır Bu organların uluslar ustu yetkileri vardır Topluluk organları Roma Antlaşması'nda belirtilen kurumlarla sınırlı kalmamış; zaman icinde gerekli goruldukce bunlara yeni kurumlar eklenmiştir Birlik gunumuzde 5 kurum tarafından yonetilmektedir Ayrıca Avrupa Doruğu, finansman organları ve diğer kuruluşları vardır
I YONETİM ORGANLARI
Birliğin yonetim organları; Avrupa Birliği Konseyi, Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu, Adalet Divanı ve Sayıştay'dır
A Avrupa Birliği Konseyi
Maastricht Antlaşması'nın yururluğe girmesinden sonra, Konseyin resmi adı, Avrupa Birliği Konseyiolmuştur Daha once Bakanlar Konseyideniyordu
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları: Birliğin karar organıdır Yurutme yetkileri de vardır Esas gorevi; uye ulkelerin genel ekonomi politikalarının uyumlaştırılmasını ve Roma Antlaşması ile obur artlaşmaların amaclarını gercekleştirmek, uygulanmasını sağlamaktır Bu cercevede ortak politikalara ilişkin temel kuralları belirler
AB'nin yasalarını cıkarır: Komisyonun onerilerini temel alarak, uygulanacak politikalarla ilgili yasal duzenlemeler yapar ve kararlar verir Oneriler ancak Konseyin onayından sonra uygulamaya konabilir
Oluşması: 15 uye devletin ilgili bakanlarından oluşur Toplantılara Komisyondan en az bir uye daha katılır
İc Orgutlenmesi: Konsey toplantılarına katılan bakanlar, goruşme konusuna gore değişir: Orneğin, konu maliye ise AB'nin maliye bakanları (Maliye Konseyi) toplanır Eğer sanayi politikası ele alınacaksa, sanayi bakanları; tarımsal fiyatlar ele alınacaksa tarım bakanları (sırasıyla Sanayi Konseyi ve Tarım Konseyi) toplanır
En kıdemlikonsey, Dışişleri Bakanları Konseyidir Son yıllarda Genel İşler Konseyiolarak anılan bu kurul; dış ilişkilerden, ortak dış politika ve guvenlik politikası cercevesinde dış politikadan sorumludur
Ancak obur alanlardaki ivedi konuları da goruşebilir Ayrıca diğer konseylerin calışmalarını koordine eder AB Doruğunun 6 ayda bir duzenlenen toplantılarının hazırlığını yapar
Calışma Yontemi : Bir Komisyon onerisi olmadan, karar alamaz Alınan kararların, genellikle birbiriyle catışan ulusal cıkarlar arasında denge kurucu nitelikte olmasına dikkat edilir Belli bir konuda goruşme yapılırken, her uye bakan; kendi ulkesiyle ilgili sorunları dile getirir Bakanlar; bir yandan kendi ulkelerinin cıkarlarını temsil edip savunurken, bir yandan da AB'ni başarıya ulaştıracak uyuşmaları sağlamaya calışır
Konsey başkanlığını her uye ulkenin hukumeti ulke adlarının alfabetik sırasına goredonuşumlu olarak ustlenir Suresi 6 aydır
Konsey'de ağırlıklı oy usulu gecerlidir Buna gore, Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere 10'ar; İspanya 8; Belcika, Yunanistan, Hollanda, Portekiz, 5'er; Avusturya, İsvec 4'er; Danimarka, Finlandiya, İrlanda 3'er; Luksemburg 2 oy sahibidir
İlişkileri : Komisyon'dan oneriler alır Yasal duzenleme tasarılarını kabul etmeden once, Avrupa Parlamentosu' nun goruşunu alır
Avrupa Doruğu “Avrupa Zirveside denir
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları : Birliğin en ust duzeyde yetkili politik organıdır Birliğin temel politik ve stratejik eğilimlerini belirler Başlıca rolu, AB'nin gelecekteki gelişmesi icin politika onceliklerini belirlemektir AB Konseyi'nin bir cozume varamadığı konularda kararlar alır Siyasal ve ekonomik konularda kılavuzluk eder, yapıcı uyarılarda bulunur, dış ilişkilerde birliğin ortak tavrını belirler
Oluşması : Avrupa Tek Senedi ile kurumsallaşmıştır İlk kez 1975'de toplanmıştır Devlet ve hukumet başkanları ile Komisyon başkanından oluşur
Calışma Yontemi : Yılda en az iki kez toplanır Başkanlık uye devletlerce sırayla ustlenilir Suresi 6 aydır Mali konular dışında butun kararlar coğunlukla alınır
BAvrupa Komisyonu
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları: AB'nin temel yurutme organıdır Ortak pazarın iyi işlemesinden ve gelişmesinden sorumludur
AB politikalarına ilişkin ilk adımı atma yetkisine sahip olan tek kurumdur Yeni politika onerileri hazırlar Mevzuat onerilerinde bulunur
Konsey'in aldığı kararları, kararlaştırılmış politikaları uygular
AB hukukunun (kurallarının) doğru olarak uygulanmasını gozetir AB antlaşmalarını ve bunlardan doğan yasal duzenlemeleri uygular Yonergelerin ulusal yasalara aktarılmasını denetler Antlaşmalar cercevesindeki yukumluluklerini yerine getirmediğine, AB kurallarını ciğnediğine inandığı kişiler, şirketler ve uye devletlere karşı yasal işlemleri başlatır AB'nin yıllık butce tasarısını hazırlar Yonergeler cıkartır Konseye onerilerde bulunur, kararlarının taslağını hazırlar
Oluşması : Komisyonun 20 uyesi vardır Nufusu fazla olan beş ulke (Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve İspanya) Komisyona ikişer uye, obur ulkeler birer uye verir
Komisyon uyeleri; ulusal hukumetlerce gosterilen adaylar arasından, Konsey tarafından atanırlar Komisyonun bir butun olarak atanması, Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanır Uyeler sure sonunda yeniden atanabilir Uyelik suresi 5 yıldır
Calışma Yontemi: Antlaşmaların sağladığı guc ve Konseyin verdiği yetkiler nedeniyle, onemli bir ozerkliğe sahiptir
Uyeler; kendilerini aday olarak gosteren ulusal hukumetlerden bağımsız olarak, Birliğin cıkarlarını temsil ederler Başka bir deyişle, kendi ulkelerinin cıkarlarını değil, Birliğin cıkarlarını gozetip savunmakla yukumludur
Her uyeye bir veya birkac politika alanında sorumluluk verilir Uyelere kucuk bir danışmanlar grubu yardımcı olur
Komisyonun merkezi Bruksel'dedir Uyeler haftada bir kez toplanır Toplantı kapalı oturum olarak gercekleşir Kararlar oy cokluğuyla alınır
İc Orgutlenmesi : Komisyon 25'i aşkın genel mudurlukve idari servisler halinde orgutlenmiştir Genel mudurluklerin her biri ayrı bir sosyal konuyla ilgilidir Cok sayıda komite, calışmalarına yardımcı olur
İc ve Dış İlişkileri : Bakanlar Konseyi'ne oneriler sunar, uygulamalar hakkında bilgi verir Parlamentoya karşı sorumludur
Uluslararası ticaret goruşmelerinde Birliği temsil eder Uluslararası antlaşmaları Birlik adına yurutur
C Avrupa Parlamentosu
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları : Başlıca denetim organıdır Yasa cıkaramaz; ancak bu alanda onemli rol oynar Yasama gucu, ulusal parlamentolarınkinden daha azdır Ozellikle Maastricht Antlaşması ile ortak karar usUlunun kabulu sonucunda, yasama alanındaki rolu gittikce guclenmiştir
Yasal duzenleme tasarılarını inceler Guncel konuları tartışır Komisyon'u ve Konsey'i denetler Bunu program ve raporları tartışarak, yazılı ve sozlu sorular yonelterek yapar AB'nin yıllık butcesine mutabakat verir Ucuncu ulkelerle işbirliği veya yeni uye kabulu gibi onemli antlaşmalarda onayı alınır
Oluşması: AB capında yapılan tek dereceli secimlerle secilen 626 uyeden oluşur(2000) Her ulkeye belirli sayıda uyelik ayrılmıştır AB'nin secimle oluşan tek organıdır Suresi 5 yıldır
Calışma Yontemi : Uyeler, AB haklarını bir butun olarak temsil eder Ulusal cıkarları savunmak icin atanmamışlardır Bundan dolayıdır ki Parlamento' da birer ulusal temsilci olarak değil, ceşitli politik grupların temsilcisi olarak bulunurlar
Parlamento başkanı 2,5 yıllık bir donem icin secilir
Ayda bir kez Strasburg'da toplanır Oturumlar bir hafta surer
İşbirliği usulusayesinde mevzuat onerilerini değiştirebilir uygun goruşusulu ile yeni uye devletlerin katılımını ve ucuncu ulkelerle yapılan ortaklık antlaşmalarını, ortak karar usulusayesinde bazı politika alanlarındaki mevzuat onerilerini veto edebilir Maastricht Antlaşmasıyla kabul edilen ``ortak karar usulunde, Avrupa Parlamentosu; mevzuatın kabulu konusunda Konsey'le ortaklaşa ve eşit koşullarda hareket etme yetkisine sahiptir Bu usul başlıca şu alanlarda uygulanır: İc pazar, işcilerin serbest dolaşımı, iş kurma serbestliği, işcilerin calışma hakkı
İlişkileri : Konsey ve Komisyon'u denetler Bu iki kuruma AB'nin işleri hakkında sorular yoneltebilir Danışmanlık yapar; yasal duzenlemeler hakkında goruş bildirir Guvensizlik oyu vererek Komisyon'u istifaya zorlayabilir
D Adalet Divanı
Topluluğun Yuksek Mahkemesi,bir Anayasa Mahkemesiolarak nitelenebilir
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları : Birliğin bağımsız yargı organıdır Hukuka saygıyı sağlamakla gorevlidir Antlaşmaların oteki AB kurumları uye devletler tarafından doğru olarak yorumlanmasını ve uygulanmasını sağlar Hukuki anlaşmazlıkları cozumler
Uye devletlerin antlaşma hukumlerine uyup uymadıklarını denetler
Adalet Divanı, ulusal mahkemelerce uygulanması icin, AB hukukunu yorumlar Antlaşma hukumlerinin ve uygulama bicimlerinin kesin yorumunu yapar
Uyuşmazlıkları cozume bağlar Birlik organları, uye devletler, şirketler ve bireylerin AB antlaşmalarıyla ilgili olarak, onune getirdikleri hukuki sorunlar hakkında karar verir
Oluşması : Uye ulkelerin anlaşmasıyla atanmış 15 hakimden oluşur Her uye ulke Divan'a 1 hakim gonderir Ayrıca başsavcılar vardır
Konsey tarafından atanırlar Gorev suresi biten, yeniden atanabilir Sureleri 6 yıldır
Calışma Yontemi : AB hukumetlerinin doğrudan denetimi dışındadır
Kararları bağlayıcıdır Oy cokluğu ile alınır Ulusal mahkemelerinkinden ustundur Gunumuzde, devletleri ve şirketleri para cezasıyla cezalandırma yetkisiyle donatılmıştır
Divan' a anlaşmazlıkların cozumlenmesi talebiyle, uye devletler, Birlik organları, şirketler, ozel ve tuzel kişiler başvurabilir Luksemburg'da toplanır
ESayıştay
Topluluk Hesap Mahkemesidir
Temel Fonksiyonu,Yetki ve Sorumlulukları: Mali denetleme organıdır AB gelir ve giderlerinin yasallığını, usule uygunluğunu denetler AB butcesinin mali yonden sağlamlığını kontrol eder Her yıl bir rapor yayınlar
Oluşması : 1977'de kurulmuştur Her biri bir uye devletten olmak uzere 15 uyeden oluşur Uyeleri Konsey tarafından Parlamento' ya danışılarak atanır Uyelik suresi 6 yıldır Sure yenilenebilir Luksemburg' dadır
II FINANSMAN ORGANLARI
Temel finansman organı Avrupa Yatırım Bankası' dır Bundan başka Birliğin ekonomik ve sosyal politikalarını yurutmek amacıyla kurulmuş ceşitli fonlar vardır
III DANIŞMA ORGANLARI VE DİĞER KURULUŞLAR
AB'nin ayrıca pek cok sayıda danışma organı vardır Yeni bir mevzuatın kabulunden once, Komisyon ve Konsey; onerilen yasaların, beklenen ekonomik, sosyal ve bolgesel etkileri konusunda diğer AB kuruluşlarına danışır Bundan başka onemli yeni alanlarda bir dizi yeni kuruluş oluşturulmuştur
AEkonomik ve Sosyal Komite
BBolgeler Komitesi
CAkdeniz Komitesi
DDiğer Kuruluşlar
Avrupa Polis Burosu (EUROPOL) : AB uye devletleri arasında polis orgutlerinin koordinasyonunu sağlar Lahey'dedir Butun ciddi uluslararası suclara karşı Uye Devletler arasında yeni bir işbirliği kararı 1995 yılında kurulan Europol'un amacı, birden fazla uye devleti ilgilendiren hallerde terorizm, uyuşturucu ticareti ve diğer orgutlu suclara karşı mucadelede işbirliğini teşvik etmektir Europol'un merkezinin bulunduğu Lahey'de (Hollanda), her Uye Ulkenin irtibat memurları birlikte calışırlar, suc vakalarını daha hızlı bir şekilde cozmek icin bilgi alışverişinde bulunurlar
Avrupa Para Enstitusu : Ekonomik ve parasal birliğin son aşamasında kurulacak olan Avrupa Merkez Bankası'nın oncusudur Frankfurt'tadır
Avrupa Cevre Ajansı: ``Cevre verileri arşiviişlevini gorur Kopenhag' dadır
İc Pazar Uyumlaştırma Burosu : Marka tescilinin basitleştirilmesiyle ilgilenir Alicante' dadır
Butun bunların dışında mevcut olan pek cok kuruluş arasında, Topluluk Bitki Ceşitliliği Burosu (Bruksel), Avrupa Sağlık ve İşyeri Guvenliği Ajansı (Luksemburg), Avrupa Tıp Urunleri Değerlendirme Ajansı (Londra), Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (Lizbon) Avrupa Eğitim Vakfı (Torino), Hayvan ve Bitki Sağlığı Muayene ve Denetim Burosu (Dublin) sayılabilir
Avrupa Birliği'nde uye devletler; ortak cıkarları doğrultusunda,egemenlik haklarının ortak yonetimi yoluyla birlikte calışmaktadır Mevzuat; erişilecek hedeflere gore yonetmelik, yonerge, karar, tavsiye ve goruş almak uzere ceşitli bicimler alır
AB'nin yonetim sistemi benzersiz, orgutlenmesi evrimcidir Birbirinden bağımsız yasama, yurutme ve yargı organlarıyla donatılmıştır
Birlik gunumuzde 5 kurum tarafından yonetilmektedir, Bu kurumlardan Avrupa Komisyonu temel yurutme organı, Avrupa Birliği Konseyi temel yasama ve karar organı, Avrupa Parlamentosu başlıca denetim organı, Adalet Divanı yargı organı, Sayıştay mali denetleme organıdır Bundan başka Avrupa Doruğu, Birliğin en ust duzeyde yetkili politik organı konumundadır Temel finansman organı Avrupa Yatırım Bankası 'dır AB' nin ayrıca pek cok sayıda danışma organı ve oteki alanlarda bir dizi kuruluşu vardır
AB' nin orgutlenme felsefesinden ve uygulamasından şu dersler cıkarılabilir:
Uluslararası birleşmeler humanist ve evrensel bir yaklaşım gerektirir Ancak pratikteki başarı, ulusal cıkarların da hesaba katılmasına bağlıdır Başka bir deyişle “evrensel olan ile “ulusal olan arasında bir denge surekli olarak gozetilmelidir Avrupa Birliği'nin gercekleşme yolunda olmasında, ulusal cıkarlara saygı duyulmasının, bu cıkarlarla evrensel hedeflerarasında denge gozetilmesinin kuşkusuz cok buyuk bir payı vardır
AVRUPA BİRLİĞİ'NİN GENİŞLEME SURECİ
AB' nin cekirdeğini oluşturan Avrupa Komur ve Celik Topluluğu (AKCT), Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Belcika ve Luksemburg tarafından 1951 Paris Antlaşması ile kurulmuştur 1957 yılında, aynı ulkelerce,Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (EURATOM) kurulmasını ongoren Roma Antlaşması imzalandı Boylece AKCT, AET ve EURATOM'dan oluşan Avrupa Toplulukları (AT) ortaya cıktı 1993 yılında yururluğe giren Maastrich Antlaşması ile de, AT, Avrupa Birliği (AB) adını almıştır
AB'ne, 1973 yılında İngiltere, İrlanda ve Danimarka; 1981 yılında Yunanistan; 1986 yılında İspanya ve Portekiz; son olarak da, 1995 yılında Avusturya, İsvec ve Finlandiya tam uye olarak girmişlerdir Boylece uye sayısı 15 olmuştur
AB'nin her genişlemesi, ortak politikalar ve karar alma sureci uzerinde etkili olmuştur Boylece, Roma Antlaşması da dahil olmak uzere bazı hukuki belgelerin ve ortak politikaların genişleyen Topluluğun ihtiyaclarına gore yeniden duzenlenmesi sorunu gundeme gelmiştir
Avrupa Birliği'nin Yeni Genişleme Sureci
AB'nin 1993 yılı Haziran ayı icinde yapılan Kopenhag Zirvesi'nde, tam uye olmak isteyen adaylar icin yeni kriterler belirlemiştir Bu kriterleri, Luksemburg Zirvesi, Cardiff Zirvesi ve Viyana Zirvesi'nde belirlenen yeni kriterler izlemiştir 1993 yılından itibaren yapılan bu zirveler, AB'nin yeni genişleme sureci uzerinde belirleyici olmuş; Turkiye'nin tam uyeliği bu kriterler cercevesinde yeniden değerlendirilmiştir
AKOPENHAG KRİTERLERİ
Kopenhag Zirvesi'nde belirlenen kriterler uc başlık altında toplanmıştır:
1 Demokrasiyi, hukukun ustunluğunu, insan haklarını, azınlıklara saygıyı ve azınlıkların korunmasını teminat altına alan kurumların istikrarını sağlamak,
2 İşleyen bir Pazar ekonomisine sahip olunmasının yanı sıra, AB icindeki rekabet baskısı ile piyasa gucleri karşısında durabilme yeteneğine sahip olmak,
3 Siyasi, ekonomik ve parasal birlik de dahil olmak uzere tam uyelikten kaynaklanan yukumluluklere uyum yeteneğine sahip bulunmak
1Tam Uyeliğin Siyasi Kriterleri
Yukarda sıralanan başlıklardan ilki, tam uyeliğin siyasi kriterleri olarak adlandırılmaktadır Aday ulkeler siyasi kriterler acısından değerlendirilmiş; Slovakya ve Turkiye'nin bu kritere uyum sağlamayan ulkeler olduğu belirtilmiştir Değerlendirmede kullanılan alt kriterler: (i)demokrasi ve hukukun ustunluğu, (ii)insan hakları ve (iii)azınlıklara saygı olmak uzere uc başlık altındadır
2Tam Uyeliğin Ekonomik Kriterleri
İkinci grupta yer alan Kopenhag kriterleri, ekonomik kriterler olarak bilinmektedir Tam uye olacak aday ulkelerde aranacak iki ekonomik kriter vardır Bunlardan birincisi, işleyen bir pazar ekonomisinin varlığıdır İkincisi ise, AB icindeki rekabet baskısı karşısında durabilme yeteneğidir
3Tam Uyeliğin Diğer Kriterleri
Tam uyelikle ilgili diğer değerlendirmeler; ortak dış politika ve guvenlik politikasına uyum, ekonomik ve parasal birliğe uyum, Topluluk muktesebatına uyum ile topluluk muktesebatını uygulayabilme kapasitesi olmak uzere dort acıdan yapılmıştır
TURKAVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİNDE SON DURUM VE ADALET VE İCİŞLERİ ALANINDAKİ İŞBİRLİĞİNE GENEL BAKIŞ
Avrupa Birliği'ne tam uyelik yolunda buyuk gelişmeler kaydeden Turkiye ’nin Avrupa Birliği ’ne giriş sureci, 1959 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu ’na ortak uyelik icin giriş muracaatımızın olumlu karşılanması ile başlamış ve gunumuze kadar ceşitli aşamalardan gecmiştir O tarihten başlayarak 1964 yılında Ankara Antlaşmasının imzalanması, 1999 yılında da Turkiye ’nin adaylık statusunun tanınmasına kadar olan donemde toplulukla ilişkiler inişli cıkışlı bir grafik izlemiştir Topluluk yapı itibariyle bu surec icerisinde buyuk bir değişim gecirmiştir Ekonomik yapıdan once bir noktada sosyokulturel ve daha sonra siyasi yapıyı da icine alan bir organizasyona donuşmuş, son olarak da guvenlik boyutu oluşturulmaya calışılan bir birlik haline gelmiştir
Luksemburg Zirvesi yakın tarihte ilişkilerin donma noktasına getiren bir zirvedir, 1213 Aralık 1997 tarihlerinde yapılmıştır Zirve'de tam uye adayları uc grupta ele alınmıştır:
Birinci Grup: Macaristan, Polonya, Cek Cumhuriyeti, Estonya, Slovenya, Kıbrıs,
İkinci Grup:Slovakya, Romanya, Bulgaristan, Litvanya, Letonya
Ucuncu Grup: Turkiye
Luksemburg Zirvesi'nde alınan kararlara gore, birinci grupta yer alan ulkelerle tam uyelik muzakereleri 1998 yılında başlayacaktı Yukardaki sıralamadan da gozleneceği gibi Turkiye, ucuncu grupta yer almaktadır Turkiye, tam uye adayları icinde ucuncu grupta yer almasına rağmen, Luksemburg Zirvesi'nde Turkiye ile ilgili onemli goruşler ileri surulmuştur Bunlardan ilki, Turkiye'nin AB'ne her alanda yakınlaşmasını sağlayacak bir Avrupa Stratejisi oluşturulması onerisiydi Avrupa Stratejisi, şu unsurları icermekteydi
Ankara Antlaşması'nın ortaya koyduğu olanakların geliştirilmesi,
gumruk birliğinin yoğunlaştırılması,
mali işbirliğinin artırılması,
mevzuatların yakınlaştırılması ve AB muktesebatına uyum,
Turkiye'nin AB'ndeki bazı programlara katılımı
Turkiye ile ilgili ikinci konu, Ankara Antlaşması'nın 28 maddesine atıf yapılmasıydı Bu maddeye gore, Antlaşma'nın işleyişi, Topluluğu kuran Antlaşma'dan kaynaklanan yukumluluklerin tumunun Turkiye tarafından ustlenilebileceğini gosterdiğinde, akit taraflar, Turkiye'nin Topluluğa katılması olanağını inceler(Ankara Antlaşması; 1964, Madde 28) Antlaşma'dan kaynaklanan yukumluluklerifadesinden kastedilen sadece AB'nin kurucu antlaşmalarından ya da Ankara Antlaşması'ndan kaynaklanan yukumlulukler değildir Bu ifade ile kastedilen, daha once antlaşmalarla belirtilen şartlara ilave olarak, AB'nin gunumuzde tam uyelik icin istediği şartlardır
Luksemburg Zirvesi'nde kaydedilen başka bir gelişme, Turkiye'nin diğer aday ulkelerle ve uye ulkelerle beraber Avrupa Konferansı'na davet edilmesiydi Butun bu olumlu noktalara rağmen, Turkiye ile ilgili goruşlerin yer aldığı raporun 35 paragrafı, AB ile siyasi ilişkinin kesilmesine yol acan ifadeler taşımaktaydı Buna gore, AB'nin Turkiye'den istedikleri şunlardı:
AB seviyesinde insan hakları standartlarına ulaşılması,
Azınlıklara saygı ve azınlıkların korunması,
Yunanistan ile Turkiye arasındaki ilişkilerin tatminkar ve istikrarlı bir cozume kavuşturulması,
Birleşmiş Milletler'in ilgili kararları doğrultusunda Kıbrıs'da siyasi bir cozum bulunması
Turk hukumeti, Zirve'nin hemen ardından 14 Aralık 1997 yılında yaptığı bir toplantıda AB ile olan ilişkilerini askıya aldığını bildirmiştir Bu kararın gerekcesi, AB'nin yukarda yer alan istekleriydi
1112 Aralık 1999 tarihleri arasısında yapılan Helsinki Zirvesi, ilişkilerin seyrinde olumlu bir donum noktası olarak kabul edilmektedir Bu zirvede Turkiye ’nin adaylık statusu ilan edilmiştir Adaylık statusunun tanınması doğrultusunda kurulan sıcak ilişkilerin bir sonucu olarak 8 Kasım 2000 tarihinde Katılım Ortaklığı Belgesi kabul edilmiş ve 79 Aralık 2000 tarihleri arasında yapılan “Nice Zirvesinde onaylanmıştır Bu belge; Turkiye ’nin Avrupa Birliği ’ne uyeliği icin gerekli oncelik alanlarını belirleyen, tam uyelik surecinde yol haritasını cizen ve tam uyelik muzakerelerinin başlaması icin hangi şartların yerine getirmesi gerektiğini belirten bir belgedir
TurkiyeAB ilişkileri Helsinki sonrasında giderek hızlanan bir trend icine girmiştir 3 yıllık bir aradan sonra 11 Nisan 2000 gunu Luksemburg'da yapılan Ortaklık Konseyi toplantısı bu bağlamda onemli bir donum noktası oluşturmuştur Ortaklık Konseyinde onumuzdeki donem ile ilgili onemli kararlar alınmıştır
Katılım Ortaklığı Belgesi
alıntı
Turkiye Avrupa Birliği Ve Giriş Sureci
Siyasi Coğrafya Avrupa Birliği Ve Giriş Surecinde Turkiye
Butunleşme tarihsel bir olgudur Tarih boyunca, insanlar ceşitli yapıdaki devletlerin catısı altında bir araya gelmişlerdir Devletlerin pek coğu, siyasal ve sosyal acıdan birbirlerinden cok farklıdır Ancak yine de, farklı yapıdaki devletleri kuran insanları bir araya gelmeye zorlayan nedenler bulunmaktadır
Avrupa kıtası, butunleşme olgusunun incelenmesi icin gozlem yapılabilecek en uygun coğrafya parcasıdır Zira, devletlerin parcalanmasına yol acan savaşlar ve bir araya gelmesini sağlayan butunleşme hareketleri, Avrupa kıtasında birbiri ardından ortaya cıkmıştır Avrupa kıtasındaki butunleşme hareketlerinin temel nedeni, coğu kez buyuk savaşlar olmuştur Bu acıdan yaşlı kıta, butunleşme hareketleri ile savaşların birlikte yaşandığı, hatta aralarında sebep sonuc ilişkilerinin gozlemlendiği bir alandır
Ote yandan, Avrupa butunleşmesi, ozellikle Soğuk Savaş sonrası gelişmelerle birlikte, hicbir butunleşme hareketinin ulaşamadığı kadar ileri bir duzeye gelmiştir Avrupa Komur ve Celik Topluluğuile yola cıkan Avrupa hareketi, AET'nin kurulmasıyla once Ortak Pazar, sonra Avrupa Topluluğuhaline gelmiş, bugun ise Maastricht Antlaşması'nın yururluğe girmesi ile Avrupa Birliğiadını almıştır Soz konusu butunleşme hareketinin gelişimini ve geldiği yeri, bu hareketin ceşitli aşamalarda taşıdığı isimlere bakarak ve bu isimlerdeki değişimi gozlemleyerek bile anlamak mumkundur
Avrupa butunleşmesi, nitelik itibariyle bir yandan, kendisini oluşturan ulus devletlerin varlığına saygı gosterirken, ote yandan ulus devletlerin yetki devri ile oluşturdukları, uluslarustubir niteliğe ulaşmıştır Avrupa Birliği, uluslarustuozelliğe sahip bir orgut olduğundan, dunyada orneği olmayan bir butunleşme modelidir
Avrupa butunleşmesi olgusu değişen konjonkture bağlı olarak yerini genişleme olgusuna bırakmıştır Bu genişlemenin Turkiye'nin aday ulke ilan edilmesiyle son aşamasına geldiği değerlendirilmekle birlikte zaman icinde koşulların değişebileceği unutulmamalıdır
Tam uyeliğe adaylığı yakın zamanda kabul edilen, Avrupa Birliği'ne giriş surecindeki Turkiye'de, ulusal bilincin oluşturulması icin Avrupa Birliği'nin tam olarak neyi ifade ettiği, yapısı, kurumları, politikaları, tarihi gelişimi, tam uyeliğin getirecekleri, her kesimin uzerine duşen yukumlulukler doğru olarak aktarılmalıdır Geciş donemi olarak kabul edilen adaylık sureci ancak bu şekilde kısaltılabilir
Bu amac doğrultusunda hazırlanan bu calışmada; Avrupa Birliği'nin yapısı, genişleme sureci, Turkiye'nin adaylık statusunun incelenmesi, katılım ortaklığı belgesi, Turkiye'nin hazırladığı ulusal program, programda yer alan kacakcılık ve organize suclar ile ilgili bolumler ve AB tarafından kabul edilen bazı onemli eylem planları ele alınacaktır
AVRUPA BİRLİĞİ VE KURUMLARI
Avrupa Birliği uluslar ustu bir birimolarak tanımlanır Merkezi Bruksel'dedir Uye devletler; ulusal egemenliklerinin bir bolumunu AB kurumlarına devretmişlerdir Ortak cıkarları doğrultusunda, egemenlik haklarının ortak yonetimi yoluyla birlikte calışırlar Birlik ayrıca yetki ikamesiilkesine gore işler
AB'nin kavram acısından yeni ve yetki dağıtımı acısından benzersiz olan yonetim sistemi; kendinden onceki butun ulusal ve uluslararası modellerden farklıdır AB'nin temelleri bir anayasaya değil, egemen devletler arasındaki antlaşmalara dayanır Butun AB vatandaşlarını doğrudan bağlayıcı yasalar cıkarma yetkisi, Birliği uluslararası kuruluşlardan ayırır
Mevzuat; erişilecek hedeflere gore yonetmelik, yonerge, karar, tavsiye ve goruş olmak uzere ceşitli bicimler alır:
1 Yonetmelik (regulation) butunuyle bağlayıcıdır AB'nin her yerinde zorunlu olarak ve doğrudan uygulanabilir niteliktedir
2 Yonerge (directive), uye devletlere yonelik olarak cıkarılır Erişilecek sonuc acısından bağlayıcıdır Uye devlet sonuca erişme yontemini secmekte serbesttir
3 Karar (decision), butunuyle bağlayıcıdır Muhatapları; uye devletler, gercek ve tuzel kişilerdir
4 Tavsiyeler ve goruşler bağlayıcı değildir
AB'nin orgutlenmesi evrimseldir Avrupa'nın giderek birleşmesini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır Henuz son bicimini almamıştır
Avrupa Birliği (AB) tıpkı bir ulusal devlette olduğu gibi, birbirinden bağımsız yasama, yurutme ve yargı organlarıyla donatılmıştır Bu organların uluslar ustu yetkileri vardır Topluluk organları Roma Antlaşması'nda belirtilen kurumlarla sınırlı kalmamış; zaman icinde gerekli goruldukce bunlara yeni kurumlar eklenmiştir Birlik gunumuzde 5 kurum tarafından yonetilmektedir Ayrıca Avrupa Doruğu, finansman organları ve diğer kuruluşları vardır
I YONETİM ORGANLARI
Birliğin yonetim organları; Avrupa Birliği Konseyi, Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu, Adalet Divanı ve Sayıştay'dır
A Avrupa Birliği Konseyi
Maastricht Antlaşması'nın yururluğe girmesinden sonra, Konseyin resmi adı, Avrupa Birliği Konseyiolmuştur Daha once Bakanlar Konseyideniyordu
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları: Birliğin karar organıdır Yurutme yetkileri de vardır Esas gorevi; uye ulkelerin genel ekonomi politikalarının uyumlaştırılmasını ve Roma Antlaşması ile obur artlaşmaların amaclarını gercekleştirmek, uygulanmasını sağlamaktır Bu cercevede ortak politikalara ilişkin temel kuralları belirler
AB'nin yasalarını cıkarır: Komisyonun onerilerini temel alarak, uygulanacak politikalarla ilgili yasal duzenlemeler yapar ve kararlar verir Oneriler ancak Konseyin onayından sonra uygulamaya konabilir
Oluşması: 15 uye devletin ilgili bakanlarından oluşur Toplantılara Komisyondan en az bir uye daha katılır
İc Orgutlenmesi: Konsey toplantılarına katılan bakanlar, goruşme konusuna gore değişir: Orneğin, konu maliye ise AB'nin maliye bakanları (Maliye Konseyi) toplanır Eğer sanayi politikası ele alınacaksa, sanayi bakanları; tarımsal fiyatlar ele alınacaksa tarım bakanları (sırasıyla Sanayi Konseyi ve Tarım Konseyi) toplanır
En kıdemlikonsey, Dışişleri Bakanları Konseyidir Son yıllarda Genel İşler Konseyiolarak anılan bu kurul; dış ilişkilerden, ortak dış politika ve guvenlik politikası cercevesinde dış politikadan sorumludur
Ancak obur alanlardaki ivedi konuları da goruşebilir Ayrıca diğer konseylerin calışmalarını koordine eder AB Doruğunun 6 ayda bir duzenlenen toplantılarının hazırlığını yapar
Calışma Yontemi : Bir Komisyon onerisi olmadan, karar alamaz Alınan kararların, genellikle birbiriyle catışan ulusal cıkarlar arasında denge kurucu nitelikte olmasına dikkat edilir Belli bir konuda goruşme yapılırken, her uye bakan; kendi ulkesiyle ilgili sorunları dile getirir Bakanlar; bir yandan kendi ulkelerinin cıkarlarını temsil edip savunurken, bir yandan da AB'ni başarıya ulaştıracak uyuşmaları sağlamaya calışır
Konsey başkanlığını her uye ulkenin hukumeti ulke adlarının alfabetik sırasına goredonuşumlu olarak ustlenir Suresi 6 aydır
Konsey'de ağırlıklı oy usulu gecerlidir Buna gore, Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere 10'ar; İspanya 8; Belcika, Yunanistan, Hollanda, Portekiz, 5'er; Avusturya, İsvec 4'er; Danimarka, Finlandiya, İrlanda 3'er; Luksemburg 2 oy sahibidir
İlişkileri : Komisyon'dan oneriler alır Yasal duzenleme tasarılarını kabul etmeden once, Avrupa Parlamentosu' nun goruşunu alır
Avrupa Doruğu “Avrupa Zirveside denir
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları : Birliğin en ust duzeyde yetkili politik organıdır Birliğin temel politik ve stratejik eğilimlerini belirler Başlıca rolu, AB'nin gelecekteki gelişmesi icin politika onceliklerini belirlemektir AB Konseyi'nin bir cozume varamadığı konularda kararlar alır Siyasal ve ekonomik konularda kılavuzluk eder, yapıcı uyarılarda bulunur, dış ilişkilerde birliğin ortak tavrını belirler
Oluşması : Avrupa Tek Senedi ile kurumsallaşmıştır İlk kez 1975'de toplanmıştır Devlet ve hukumet başkanları ile Komisyon başkanından oluşur
Calışma Yontemi : Yılda en az iki kez toplanır Başkanlık uye devletlerce sırayla ustlenilir Suresi 6 aydır Mali konular dışında butun kararlar coğunlukla alınır
BAvrupa Komisyonu
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları: AB'nin temel yurutme organıdır Ortak pazarın iyi işlemesinden ve gelişmesinden sorumludur
AB politikalarına ilişkin ilk adımı atma yetkisine sahip olan tek kurumdur Yeni politika onerileri hazırlar Mevzuat onerilerinde bulunur
Konsey'in aldığı kararları, kararlaştırılmış politikaları uygular
AB hukukunun (kurallarının) doğru olarak uygulanmasını gozetir AB antlaşmalarını ve bunlardan doğan yasal duzenlemeleri uygular Yonergelerin ulusal yasalara aktarılmasını denetler Antlaşmalar cercevesindeki yukumluluklerini yerine getirmediğine, AB kurallarını ciğnediğine inandığı kişiler, şirketler ve uye devletlere karşı yasal işlemleri başlatır AB'nin yıllık butce tasarısını hazırlar Yonergeler cıkartır Konseye onerilerde bulunur, kararlarının taslağını hazırlar
Oluşması : Komisyonun 20 uyesi vardır Nufusu fazla olan beş ulke (Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve İspanya) Komisyona ikişer uye, obur ulkeler birer uye verir
Komisyon uyeleri; ulusal hukumetlerce gosterilen adaylar arasından, Konsey tarafından atanırlar Komisyonun bir butun olarak atanması, Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanır Uyeler sure sonunda yeniden atanabilir Uyelik suresi 5 yıldır
Calışma Yontemi: Antlaşmaların sağladığı guc ve Konseyin verdiği yetkiler nedeniyle, onemli bir ozerkliğe sahiptir
Uyeler; kendilerini aday olarak gosteren ulusal hukumetlerden bağımsız olarak, Birliğin cıkarlarını temsil ederler Başka bir deyişle, kendi ulkelerinin cıkarlarını değil, Birliğin cıkarlarını gozetip savunmakla yukumludur
Her uyeye bir veya birkac politika alanında sorumluluk verilir Uyelere kucuk bir danışmanlar grubu yardımcı olur
Komisyonun merkezi Bruksel'dedir Uyeler haftada bir kez toplanır Toplantı kapalı oturum olarak gercekleşir Kararlar oy cokluğuyla alınır
İc Orgutlenmesi : Komisyon 25'i aşkın genel mudurlukve idari servisler halinde orgutlenmiştir Genel mudurluklerin her biri ayrı bir sosyal konuyla ilgilidir Cok sayıda komite, calışmalarına yardımcı olur
İc ve Dış İlişkileri : Bakanlar Konseyi'ne oneriler sunar, uygulamalar hakkında bilgi verir Parlamentoya karşı sorumludur
Uluslararası ticaret goruşmelerinde Birliği temsil eder Uluslararası antlaşmaları Birlik adına yurutur
C Avrupa Parlamentosu
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları : Başlıca denetim organıdır Yasa cıkaramaz; ancak bu alanda onemli rol oynar Yasama gucu, ulusal parlamentolarınkinden daha azdır Ozellikle Maastricht Antlaşması ile ortak karar usUlunun kabulu sonucunda, yasama alanındaki rolu gittikce guclenmiştir
Yasal duzenleme tasarılarını inceler Guncel konuları tartışır Komisyon'u ve Konsey'i denetler Bunu program ve raporları tartışarak, yazılı ve sozlu sorular yonelterek yapar AB'nin yıllık butcesine mutabakat verir Ucuncu ulkelerle işbirliği veya yeni uye kabulu gibi onemli antlaşmalarda onayı alınır
Oluşması: AB capında yapılan tek dereceli secimlerle secilen 626 uyeden oluşur(2000) Her ulkeye belirli sayıda uyelik ayrılmıştır AB'nin secimle oluşan tek organıdır Suresi 5 yıldır
Calışma Yontemi : Uyeler, AB haklarını bir butun olarak temsil eder Ulusal cıkarları savunmak icin atanmamışlardır Bundan dolayıdır ki Parlamento' da birer ulusal temsilci olarak değil, ceşitli politik grupların temsilcisi olarak bulunurlar
Parlamento başkanı 2,5 yıllık bir donem icin secilir
Ayda bir kez Strasburg'da toplanır Oturumlar bir hafta surer
İşbirliği usulusayesinde mevzuat onerilerini değiştirebilir uygun goruşusulu ile yeni uye devletlerin katılımını ve ucuncu ulkelerle yapılan ortaklık antlaşmalarını, ortak karar usulusayesinde bazı politika alanlarındaki mevzuat onerilerini veto edebilir Maastricht Antlaşmasıyla kabul edilen ``ortak karar usulunde, Avrupa Parlamentosu; mevzuatın kabulu konusunda Konsey'le ortaklaşa ve eşit koşullarda hareket etme yetkisine sahiptir Bu usul başlıca şu alanlarda uygulanır: İc pazar, işcilerin serbest dolaşımı, iş kurma serbestliği, işcilerin calışma hakkı
İlişkileri : Konsey ve Komisyon'u denetler Bu iki kuruma AB'nin işleri hakkında sorular yoneltebilir Danışmanlık yapar; yasal duzenlemeler hakkında goruş bildirir Guvensizlik oyu vererek Komisyon'u istifaya zorlayabilir
D Adalet Divanı
Topluluğun Yuksek Mahkemesi,bir Anayasa Mahkemesiolarak nitelenebilir
Temel Fonksiyonu, Yetki ve Sorumlulukları : Birliğin bağımsız yargı organıdır Hukuka saygıyı sağlamakla gorevlidir Antlaşmaların oteki AB kurumları uye devletler tarafından doğru olarak yorumlanmasını ve uygulanmasını sağlar Hukuki anlaşmazlıkları cozumler
Uye devletlerin antlaşma hukumlerine uyup uymadıklarını denetler
Adalet Divanı, ulusal mahkemelerce uygulanması icin, AB hukukunu yorumlar Antlaşma hukumlerinin ve uygulama bicimlerinin kesin yorumunu yapar
Uyuşmazlıkları cozume bağlar Birlik organları, uye devletler, şirketler ve bireylerin AB antlaşmalarıyla ilgili olarak, onune getirdikleri hukuki sorunlar hakkında karar verir
Oluşması : Uye ulkelerin anlaşmasıyla atanmış 15 hakimden oluşur Her uye ulke Divan'a 1 hakim gonderir Ayrıca başsavcılar vardır
Konsey tarafından atanırlar Gorev suresi biten, yeniden atanabilir Sureleri 6 yıldır
Calışma Yontemi : AB hukumetlerinin doğrudan denetimi dışındadır
Kararları bağlayıcıdır Oy cokluğu ile alınır Ulusal mahkemelerinkinden ustundur Gunumuzde, devletleri ve şirketleri para cezasıyla cezalandırma yetkisiyle donatılmıştır
Divan' a anlaşmazlıkların cozumlenmesi talebiyle, uye devletler, Birlik organları, şirketler, ozel ve tuzel kişiler başvurabilir Luksemburg'da toplanır
ESayıştay
Topluluk Hesap Mahkemesidir
Temel Fonksiyonu,Yetki ve Sorumlulukları: Mali denetleme organıdır AB gelir ve giderlerinin yasallığını, usule uygunluğunu denetler AB butcesinin mali yonden sağlamlığını kontrol eder Her yıl bir rapor yayınlar
Oluşması : 1977'de kurulmuştur Her biri bir uye devletten olmak uzere 15 uyeden oluşur Uyeleri Konsey tarafından Parlamento' ya danışılarak atanır Uyelik suresi 6 yıldır Sure yenilenebilir Luksemburg' dadır
II FINANSMAN ORGANLARI
Temel finansman organı Avrupa Yatırım Bankası' dır Bundan başka Birliğin ekonomik ve sosyal politikalarını yurutmek amacıyla kurulmuş ceşitli fonlar vardır
III DANIŞMA ORGANLARI VE DİĞER KURULUŞLAR
AB'nin ayrıca pek cok sayıda danışma organı vardır Yeni bir mevzuatın kabulunden once, Komisyon ve Konsey; onerilen yasaların, beklenen ekonomik, sosyal ve bolgesel etkileri konusunda diğer AB kuruluşlarına danışır Bundan başka onemli yeni alanlarda bir dizi yeni kuruluş oluşturulmuştur
AEkonomik ve Sosyal Komite
BBolgeler Komitesi
CAkdeniz Komitesi
DDiğer Kuruluşlar
Avrupa Polis Burosu (EUROPOL) : AB uye devletleri arasında polis orgutlerinin koordinasyonunu sağlar Lahey'dedir Butun ciddi uluslararası suclara karşı Uye Devletler arasında yeni bir işbirliği kararı 1995 yılında kurulan Europol'un amacı, birden fazla uye devleti ilgilendiren hallerde terorizm, uyuşturucu ticareti ve diğer orgutlu suclara karşı mucadelede işbirliğini teşvik etmektir Europol'un merkezinin bulunduğu Lahey'de (Hollanda), her Uye Ulkenin irtibat memurları birlikte calışırlar, suc vakalarını daha hızlı bir şekilde cozmek icin bilgi alışverişinde bulunurlar
Avrupa Para Enstitusu : Ekonomik ve parasal birliğin son aşamasında kurulacak olan Avrupa Merkez Bankası'nın oncusudur Frankfurt'tadır
Avrupa Cevre Ajansı: ``Cevre verileri arşiviişlevini gorur Kopenhag' dadır
İc Pazar Uyumlaştırma Burosu : Marka tescilinin basitleştirilmesiyle ilgilenir Alicante' dadır
Butun bunların dışında mevcut olan pek cok kuruluş arasında, Topluluk Bitki Ceşitliliği Burosu (Bruksel), Avrupa Sağlık ve İşyeri Guvenliği Ajansı (Luksemburg), Avrupa Tıp Urunleri Değerlendirme Ajansı (Londra), Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (Lizbon) Avrupa Eğitim Vakfı (Torino), Hayvan ve Bitki Sağlığı Muayene ve Denetim Burosu (Dublin) sayılabilir
Avrupa Birliği'nde uye devletler; ortak cıkarları doğrultusunda,egemenlik haklarının ortak yonetimi yoluyla birlikte calışmaktadır Mevzuat; erişilecek hedeflere gore yonetmelik, yonerge, karar, tavsiye ve goruş almak uzere ceşitli bicimler alır
AB'nin yonetim sistemi benzersiz, orgutlenmesi evrimcidir Birbirinden bağımsız yasama, yurutme ve yargı organlarıyla donatılmıştır
Birlik gunumuzde 5 kurum tarafından yonetilmektedir, Bu kurumlardan Avrupa Komisyonu temel yurutme organı, Avrupa Birliği Konseyi temel yasama ve karar organı, Avrupa Parlamentosu başlıca denetim organı, Adalet Divanı yargı organı, Sayıştay mali denetleme organıdır Bundan başka Avrupa Doruğu, Birliğin en ust duzeyde yetkili politik organı konumundadır Temel finansman organı Avrupa Yatırım Bankası 'dır AB' nin ayrıca pek cok sayıda danışma organı ve oteki alanlarda bir dizi kuruluşu vardır
AB' nin orgutlenme felsefesinden ve uygulamasından şu dersler cıkarılabilir:
Uluslararası birleşmeler humanist ve evrensel bir yaklaşım gerektirir Ancak pratikteki başarı, ulusal cıkarların da hesaba katılmasına bağlıdır Başka bir deyişle “evrensel olan ile “ulusal olan arasında bir denge surekli olarak gozetilmelidir Avrupa Birliği'nin gercekleşme yolunda olmasında, ulusal cıkarlara saygı duyulmasının, bu cıkarlarla evrensel hedeflerarasında denge gozetilmesinin kuşkusuz cok buyuk bir payı vardır
AVRUPA BİRLİĞİ'NİN GENİŞLEME SURECİ
AB' nin cekirdeğini oluşturan Avrupa Komur ve Celik Topluluğu (AKCT), Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Belcika ve Luksemburg tarafından 1951 Paris Antlaşması ile kurulmuştur 1957 yılında, aynı ulkelerce,Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (EURATOM) kurulmasını ongoren Roma Antlaşması imzalandı Boylece AKCT, AET ve EURATOM'dan oluşan Avrupa Toplulukları (AT) ortaya cıktı 1993 yılında yururluğe giren Maastrich Antlaşması ile de, AT, Avrupa Birliği (AB) adını almıştır
AB'ne, 1973 yılında İngiltere, İrlanda ve Danimarka; 1981 yılında Yunanistan; 1986 yılında İspanya ve Portekiz; son olarak da, 1995 yılında Avusturya, İsvec ve Finlandiya tam uye olarak girmişlerdir Boylece uye sayısı 15 olmuştur
AB'nin her genişlemesi, ortak politikalar ve karar alma sureci uzerinde etkili olmuştur Boylece, Roma Antlaşması da dahil olmak uzere bazı hukuki belgelerin ve ortak politikaların genişleyen Topluluğun ihtiyaclarına gore yeniden duzenlenmesi sorunu gundeme gelmiştir
Avrupa Birliği'nin Yeni Genişleme Sureci
AB'nin 1993 yılı Haziran ayı icinde yapılan Kopenhag Zirvesi'nde, tam uye olmak isteyen adaylar icin yeni kriterler belirlemiştir Bu kriterleri, Luksemburg Zirvesi, Cardiff Zirvesi ve Viyana Zirvesi'nde belirlenen yeni kriterler izlemiştir 1993 yılından itibaren yapılan bu zirveler, AB'nin yeni genişleme sureci uzerinde belirleyici olmuş; Turkiye'nin tam uyeliği bu kriterler cercevesinde yeniden değerlendirilmiştir
AKOPENHAG KRİTERLERİ
Kopenhag Zirvesi'nde belirlenen kriterler uc başlık altında toplanmıştır:
1 Demokrasiyi, hukukun ustunluğunu, insan haklarını, azınlıklara saygıyı ve azınlıkların korunmasını teminat altına alan kurumların istikrarını sağlamak,
2 İşleyen bir Pazar ekonomisine sahip olunmasının yanı sıra, AB icindeki rekabet baskısı ile piyasa gucleri karşısında durabilme yeteneğine sahip olmak,
3 Siyasi, ekonomik ve parasal birlik de dahil olmak uzere tam uyelikten kaynaklanan yukumluluklere uyum yeteneğine sahip bulunmak
1Tam Uyeliğin Siyasi Kriterleri
Yukarda sıralanan başlıklardan ilki, tam uyeliğin siyasi kriterleri olarak adlandırılmaktadır Aday ulkeler siyasi kriterler acısından değerlendirilmiş; Slovakya ve Turkiye'nin bu kritere uyum sağlamayan ulkeler olduğu belirtilmiştir Değerlendirmede kullanılan alt kriterler: (i)demokrasi ve hukukun ustunluğu, (ii)insan hakları ve (iii)azınlıklara saygı olmak uzere uc başlık altındadır
2Tam Uyeliğin Ekonomik Kriterleri
İkinci grupta yer alan Kopenhag kriterleri, ekonomik kriterler olarak bilinmektedir Tam uye olacak aday ulkelerde aranacak iki ekonomik kriter vardır Bunlardan birincisi, işleyen bir pazar ekonomisinin varlığıdır İkincisi ise, AB icindeki rekabet baskısı karşısında durabilme yeteneğidir
3Tam Uyeliğin Diğer Kriterleri
Tam uyelikle ilgili diğer değerlendirmeler; ortak dış politika ve guvenlik politikasına uyum, ekonomik ve parasal birliğe uyum, Topluluk muktesebatına uyum ile topluluk muktesebatını uygulayabilme kapasitesi olmak uzere dort acıdan yapılmıştır
TURKAVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİNDE SON DURUM VE ADALET VE İCİŞLERİ ALANINDAKİ İŞBİRLİĞİNE GENEL BAKIŞ
Avrupa Birliği'ne tam uyelik yolunda buyuk gelişmeler kaydeden Turkiye ’nin Avrupa Birliği ’ne giriş sureci, 1959 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu ’na ortak uyelik icin giriş muracaatımızın olumlu karşılanması ile başlamış ve gunumuze kadar ceşitli aşamalardan gecmiştir O tarihten başlayarak 1964 yılında Ankara Antlaşmasının imzalanması, 1999 yılında da Turkiye ’nin adaylık statusunun tanınmasına kadar olan donemde toplulukla ilişkiler inişli cıkışlı bir grafik izlemiştir Topluluk yapı itibariyle bu surec icerisinde buyuk bir değişim gecirmiştir Ekonomik yapıdan once bir noktada sosyokulturel ve daha sonra siyasi yapıyı da icine alan bir organizasyona donuşmuş, son olarak da guvenlik boyutu oluşturulmaya calışılan bir birlik haline gelmiştir
Luksemburg Zirvesi yakın tarihte ilişkilerin donma noktasına getiren bir zirvedir, 1213 Aralık 1997 tarihlerinde yapılmıştır Zirve'de tam uye adayları uc grupta ele alınmıştır:
Birinci Grup: Macaristan, Polonya, Cek Cumhuriyeti, Estonya, Slovenya, Kıbrıs,
İkinci Grup:Slovakya, Romanya, Bulgaristan, Litvanya, Letonya
Ucuncu Grup: Turkiye
Luksemburg Zirvesi'nde alınan kararlara gore, birinci grupta yer alan ulkelerle tam uyelik muzakereleri 1998 yılında başlayacaktı Yukardaki sıralamadan da gozleneceği gibi Turkiye, ucuncu grupta yer almaktadır Turkiye, tam uye adayları icinde ucuncu grupta yer almasına rağmen, Luksemburg Zirvesi'nde Turkiye ile ilgili onemli goruşler ileri surulmuştur Bunlardan ilki, Turkiye'nin AB'ne her alanda yakınlaşmasını sağlayacak bir Avrupa Stratejisi oluşturulması onerisiydi Avrupa Stratejisi, şu unsurları icermekteydi
Ankara Antlaşması'nın ortaya koyduğu olanakların geliştirilmesi,
gumruk birliğinin yoğunlaştırılması,
mali işbirliğinin artırılması,
mevzuatların yakınlaştırılması ve AB muktesebatına uyum,
Turkiye'nin AB'ndeki bazı programlara katılımı
Turkiye ile ilgili ikinci konu, Ankara Antlaşması'nın 28 maddesine atıf yapılmasıydı Bu maddeye gore, Antlaşma'nın işleyişi, Topluluğu kuran Antlaşma'dan kaynaklanan yukumluluklerin tumunun Turkiye tarafından ustlenilebileceğini gosterdiğinde, akit taraflar, Turkiye'nin Topluluğa katılması olanağını inceler(Ankara Antlaşması; 1964, Madde 28) Antlaşma'dan kaynaklanan yukumluluklerifadesinden kastedilen sadece AB'nin kurucu antlaşmalarından ya da Ankara Antlaşması'ndan kaynaklanan yukumlulukler değildir Bu ifade ile kastedilen, daha once antlaşmalarla belirtilen şartlara ilave olarak, AB'nin gunumuzde tam uyelik icin istediği şartlardır
Luksemburg Zirvesi'nde kaydedilen başka bir gelişme, Turkiye'nin diğer aday ulkelerle ve uye ulkelerle beraber Avrupa Konferansı'na davet edilmesiydi Butun bu olumlu noktalara rağmen, Turkiye ile ilgili goruşlerin yer aldığı raporun 35 paragrafı, AB ile siyasi ilişkinin kesilmesine yol acan ifadeler taşımaktaydı Buna gore, AB'nin Turkiye'den istedikleri şunlardı:
AB seviyesinde insan hakları standartlarına ulaşılması,
Azınlıklara saygı ve azınlıkların korunması,
Yunanistan ile Turkiye arasındaki ilişkilerin tatminkar ve istikrarlı bir cozume kavuşturulması,
Birleşmiş Milletler'in ilgili kararları doğrultusunda Kıbrıs'da siyasi bir cozum bulunması
Turk hukumeti, Zirve'nin hemen ardından 14 Aralık 1997 yılında yaptığı bir toplantıda AB ile olan ilişkilerini askıya aldığını bildirmiştir Bu kararın gerekcesi, AB'nin yukarda yer alan istekleriydi
1112 Aralık 1999 tarihleri arasısında yapılan Helsinki Zirvesi, ilişkilerin seyrinde olumlu bir donum noktası olarak kabul edilmektedir Bu zirvede Turkiye ’nin adaylık statusu ilan edilmiştir Adaylık statusunun tanınması doğrultusunda kurulan sıcak ilişkilerin bir sonucu olarak 8 Kasım 2000 tarihinde Katılım Ortaklığı Belgesi kabul edilmiş ve 79 Aralık 2000 tarihleri arasında yapılan “Nice Zirvesinde onaylanmıştır Bu belge; Turkiye ’nin Avrupa Birliği ’ne uyeliği icin gerekli oncelik alanlarını belirleyen, tam uyelik surecinde yol haritasını cizen ve tam uyelik muzakerelerinin başlaması icin hangi şartların yerine getirmesi gerektiğini belirten bir belgedir
TurkiyeAB ilişkileri Helsinki sonrasında giderek hızlanan bir trend icine girmiştir 3 yıllık bir aradan sonra 11 Nisan 2000 gunu Luksemburg'da yapılan Ortaklık Konseyi toplantısı bu bağlamda onemli bir donum noktası oluşturmuştur Ortaklık Konseyinde onumuzdeki donem ile ilgili onemli kararlar alınmıştır
Katılım Ortaklığı Belgesi
alıntı
