Skolyoz bir omurga eğriliğidir. Olağan ve sağlıklı omurgada, omurlara arttan bakıldığında boyun, sırt ve bel bölgelerinde düz bir sınır formunda uzanır. Skolyozda ise omurlar sağa sola gerçek yer değiştirir birebir vakitte kendi eksenlerinde dönerler. Bu nedenle üç boyutlu bir form bozukluğudur. Travma, doğumsal gelişim bozukluğu ve duruş bozukluğu üzere sebeplerle gelişebildiği üzere çoğunlukla da sebebi bilinmemektedir. Omurga dışında başka kemiklerde de kaymalar olduğu için duruş ve manzara bozukluğu ortaya çıkar. Gelişme çağındaki çocuklarda bu durum sebebiyle olağandışı yüklenme ve bunun sonucunda deformiteler oluşur.
SKOLYOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Skolyoz erken devirde belirti göstermeyebilir. Çoğunlukla şikayet oluşturmadığı için geç fark edilebilir. Kişiyi doktora götüren birinci bulgu imaj bozukluğudur. Nedeni bilinmeyen skolyozda fark edilen omuzun başkasına nazaran daha yüksekte olmasıdır. Bunun dışında sırtın bir kısmında kabarıklık, kalçaların birebir düzeyde durmaması üzere simetri bozuklukları da görülür. Bu bireylerde en çok karşılaşılan sorun sırt ve bel ağrısıdır.
SKOLYOZ GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?
Skolyoz, toplumda yaklaşık %2 ila 4 oranında görülür. Bunlardan çok büyük bir kısmı düşük dereceli eğriliklerdir. Kız çocuklarda erkek çocuklara nazaran yaklaşık 8-10 kat daha sık görülebilir. Omurgasında eğriliği olan bireylerin lakin yüzde 10’unda skolyoz, tedavi gerektirecek dereceye ilerler.
SKOLYOZ CİNSLERİ
İdiopatik skolyoz(nedeni bilinmeyen skolyoz):
Skolyoz hadiselerinin yüzde 80’den fazlasının nedeni bilinmemektedir. Skolyozun en sık görülen formudur. Bilhassa kız çocuklarda süratli büyümenin yaşandığı ve iskeletin geliştiği ergenlik devrinde ortaya çıkmaktadır. 0-3 yaş kümesinde görülen infantil başlangıçlı idiopatikskolyoz, 4-9 yaş ortasında görülen Jüvenil başlangıçlı idiopatikskolyozaı 10-18 yaş ortasında görülen de adolesan başlangıçlı idiopatikskolyoz ismini alır.
Doğuştan (konjenital) skolyoz:
Anne karnındaki çocuğun gelişimi sırasında ortaya çıkan omurga anomalilerine bağlı bir skolyoz çeşididir. Konjenital skolyoz birinci yıllarda süratli bir ilerleme gösterir. Bu sebeple erken periyotlarda ortaya çıkan konjenital skolyozun tedavi süreci küçük yaşlarda cerrahi müdahaleyi gerektirebilir.
Nöromuskuler Skolyoz:
Nöromusküler skolyozun temel nedenleri ortasında kas yahut hudut hastalıkları yer alabilmektedir. Hudut hastalıkları beyin ve omurilikten kaynaklanabilir; kas hastalıkları ise çocukluk ve daha ileriki periyotlarda görülebilir. Nöromusküler skolyozda, idiyopatik skolyozun bilakis teneffüs düşüncesi ve duyu kusurlarına daha çok rastlanabilmektedir. Bu kümede yer alan hastalarda da teşhis ve tedavinin erken devirde yapılması ilerleyici kusurların ortadan kaldırılmasında son derece değer taşımaktadır. Erken periyot tedavisiyle çocuktaki eğriliğin ilerlemesi yavaşlatılarak ortaya çıkabilecek aksiliklerin önüne geçmek mümkün olabilmektedir.
SKOLYOZ TANISI NASIL KONUR?
Hem muayene bulguları hem de radyolojik incelemelere (Röntgen, Manyetik Rezonans Görüntüleme, Bilgisayarlı Tomografi, vb.) nazaran teşhis konulur. Fizik muayene sırasında, hasta öne hakikat eğildiğinde eğrilik ayakta durur durumdan daha besbelli gözükür. Farklı konumlarda omurga röntgenleri (Ön-arka, yan, yanlara eğilerek,…) ve skolyozometre (omurganın eğrilik ölçüsünü ölçen bir alet) ölçümleri, skolyozun ölçüsünü belirlemede kullanılan teşhis sistemleridir.
SKOLYOZ DERECELERİ VE TEDAVİSİ
Skolyoz tanısı omurga eğriliğinin derecesine bakılarak konur. Omurganın imgesine nazaran eğrilik, bir açı olarak derece cinsinden ölçülür. Skolyoz derecesini ölçen açıya “cobb açısı” denir.
10 derecenin altındaki eğrilikler skolyoz değil, asimetri olarak tanımlanır. Skolyoz tanısı için eğriliğin 10 derece üzerinde olması gerekir.
Omurgadan birden fazla eğrilik varsa tek bir skolyoz derecesinden değil skolyoz derecelerinden bahsetmek gerekir.
Skolyozun ölçümünde skolyometre isimli bir ölçer de kullanılır. Lakin eğrilik değil eğriye eşlik eden rotasyonun (dönmenin) derecesi belirlenir.
20 derecenin altındaki eğriliklerde hasta yakından izlenir. Tıpkı vakitte sırt ve bel idmanları ile yüzme önerilir. Rastgele bir teşebbüs (korse tedavisi ya da cerrahi) yapılmaz.
Skolyoz derecesi 20-40 derece ortasında ve büyüme potansiyeli olan bireylerde korse tedavisi tercih edilebilir
Skolyozun derecesi 40 dereceden fazlaysa ise skolyoz ameliyatı gündeme gelir.
SKOLYOZ TEDAVİSİ:
Skolyozun ilerleme potansiyeli ve büyümenin durmuş olup olmadığı tedavi kararını tesirler. Çocuk ne kadar küçük olursa, eğriliğin ilerleme potansiyeli o kadar yüksek seyreder.
Çeşitli manuel terapi uygulamalarıyla ve skolyoz idmanları ile hem ağrılardan kurtulup hem de omurgadaki biçim bozukluğunun düzeltilmesi amaçlanır.
Büyümenin başlamadığı çocuklarda 15 derece altındaki Cobb açısı varsa ekseriyetle uzman takibi önerilir. Cobb açısı 15-20 derece olanlarda özel skolyoz antrenmanları ve rehabilitasyon programları sürdürülmelidir. Cobb açısı 25 derecenin üzerinde olan çocuklar için ağırlaştırılmış skolyoz rehabilitasyon programları uygulanmalıdır.
Eğriliğin istikametine ve bireye nazaran düzenlenen bizim ağırlaştırılmış özel idman programında hedef; sensorimotor ve hareket temellerine dayanan üç boyutlu skolyoz tedavisidir. Bu özel idmanlarla, hastanın asimetrik duruşunun düzeltilmesi ve günlük ömür aktiviteleri sırasında düzgün bir postüre sahip olması hedeflenir.
SKOLYOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Skolyoz erken devirde belirti göstermeyebilir. Çoğunlukla şikayet oluşturmadığı için geç fark edilebilir. Kişiyi doktora götüren birinci bulgu imaj bozukluğudur. Nedeni bilinmeyen skolyozda fark edilen omuzun başkasına nazaran daha yüksekte olmasıdır. Bunun dışında sırtın bir kısmında kabarıklık, kalçaların birebir düzeyde durmaması üzere simetri bozuklukları da görülür. Bu bireylerde en çok karşılaşılan sorun sırt ve bel ağrısıdır.
SKOLYOZ GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?
Skolyoz, toplumda yaklaşık %2 ila 4 oranında görülür. Bunlardan çok büyük bir kısmı düşük dereceli eğriliklerdir. Kız çocuklarda erkek çocuklara nazaran yaklaşık 8-10 kat daha sık görülebilir. Omurgasında eğriliği olan bireylerin lakin yüzde 10’unda skolyoz, tedavi gerektirecek dereceye ilerler.
SKOLYOZ CİNSLERİ
İdiopatik skolyoz(nedeni bilinmeyen skolyoz):
Skolyoz hadiselerinin yüzde 80’den fazlasının nedeni bilinmemektedir. Skolyozun en sık görülen formudur. Bilhassa kız çocuklarda süratli büyümenin yaşandığı ve iskeletin geliştiği ergenlik devrinde ortaya çıkmaktadır. 0-3 yaş kümesinde görülen infantil başlangıçlı idiopatikskolyoz, 4-9 yaş ortasında görülen Jüvenil başlangıçlı idiopatikskolyozaı 10-18 yaş ortasında görülen de adolesan başlangıçlı idiopatikskolyoz ismini alır.
Doğuştan (konjenital) skolyoz:
Anne karnındaki çocuğun gelişimi sırasında ortaya çıkan omurga anomalilerine bağlı bir skolyoz çeşididir. Konjenital skolyoz birinci yıllarda süratli bir ilerleme gösterir. Bu sebeple erken periyotlarda ortaya çıkan konjenital skolyozun tedavi süreci küçük yaşlarda cerrahi müdahaleyi gerektirebilir.
Nöromuskuler Skolyoz:
Nöromusküler skolyozun temel nedenleri ortasında kas yahut hudut hastalıkları yer alabilmektedir. Hudut hastalıkları beyin ve omurilikten kaynaklanabilir; kas hastalıkları ise çocukluk ve daha ileriki periyotlarda görülebilir. Nöromusküler skolyozda, idiyopatik skolyozun bilakis teneffüs düşüncesi ve duyu kusurlarına daha çok rastlanabilmektedir. Bu kümede yer alan hastalarda da teşhis ve tedavinin erken devirde yapılması ilerleyici kusurların ortadan kaldırılmasında son derece değer taşımaktadır. Erken periyot tedavisiyle çocuktaki eğriliğin ilerlemesi yavaşlatılarak ortaya çıkabilecek aksiliklerin önüne geçmek mümkün olabilmektedir.
SKOLYOZ TANISI NASIL KONUR?
Hem muayene bulguları hem de radyolojik incelemelere (Röntgen, Manyetik Rezonans Görüntüleme, Bilgisayarlı Tomografi, vb.) nazaran teşhis konulur. Fizik muayene sırasında, hasta öne hakikat eğildiğinde eğrilik ayakta durur durumdan daha besbelli gözükür. Farklı konumlarda omurga röntgenleri (Ön-arka, yan, yanlara eğilerek,…) ve skolyozometre (omurganın eğrilik ölçüsünü ölçen bir alet) ölçümleri, skolyozun ölçüsünü belirlemede kullanılan teşhis sistemleridir.
SKOLYOZ DERECELERİ VE TEDAVİSİ
Skolyoz tanısı omurga eğriliğinin derecesine bakılarak konur. Omurganın imgesine nazaran eğrilik, bir açı olarak derece cinsinden ölçülür. Skolyoz derecesini ölçen açıya “cobb açısı” denir.
10 derecenin altındaki eğrilikler skolyoz değil, asimetri olarak tanımlanır. Skolyoz tanısı için eğriliğin 10 derece üzerinde olması gerekir.
Omurgadan birden fazla eğrilik varsa tek bir skolyoz derecesinden değil skolyoz derecelerinden bahsetmek gerekir.
Skolyozun ölçümünde skolyometre isimli bir ölçer de kullanılır. Lakin eğrilik değil eğriye eşlik eden rotasyonun (dönmenin) derecesi belirlenir.
20 derecenin altındaki eğriliklerde hasta yakından izlenir. Tıpkı vakitte sırt ve bel idmanları ile yüzme önerilir. Rastgele bir teşebbüs (korse tedavisi ya da cerrahi) yapılmaz.
Skolyoz derecesi 20-40 derece ortasında ve büyüme potansiyeli olan bireylerde korse tedavisi tercih edilebilir
Skolyozun derecesi 40 dereceden fazlaysa ise skolyoz ameliyatı gündeme gelir.
SKOLYOZ TEDAVİSİ:
Skolyozun ilerleme potansiyeli ve büyümenin durmuş olup olmadığı tedavi kararını tesirler. Çocuk ne kadar küçük olursa, eğriliğin ilerleme potansiyeli o kadar yüksek seyreder.
Çeşitli manuel terapi uygulamalarıyla ve skolyoz idmanları ile hem ağrılardan kurtulup hem de omurgadaki biçim bozukluğunun düzeltilmesi amaçlanır.
Büyümenin başlamadığı çocuklarda 15 derece altındaki Cobb açısı varsa ekseriyetle uzman takibi önerilir. Cobb açısı 15-20 derece olanlarda özel skolyoz antrenmanları ve rehabilitasyon programları sürdürülmelidir. Cobb açısı 25 derecenin üzerinde olan çocuklar için ağırlaştırılmış skolyoz rehabilitasyon programları uygulanmalıdır.
Eğriliğin istikametine ve bireye nazaran düzenlenen bizim ağırlaştırılmış özel idman programında hedef; sensorimotor ve hareket temellerine dayanan üç boyutlu skolyoz tedavisidir. Bu özel idmanlarla, hastanın asimetrik duruşunun düzeltilmesi ve günlük ömür aktiviteleri sırasında düzgün bir postüre sahip olması hedeflenir.
