Smear Testi
Gelişmiş ulkelerde serviks (rahim ağzı) kanserinden olum oranı son 40 yılda onemli olcude azalmıştır Bunun başlıca nedeni serviks kanserinin toplumda taranması amacıyla Pap smear testinin yaygın olarak kullanılmasıdır
Ulkemizde de son yıllarda rahim ağzı kanseri sıklığında bir azalış gozlense bile, bu henuz istenilen duzeylere ulaşmamıştır Rahim ağzı kanseri genellikle oncu bir lezyon olarak başlamakta, bu lezyonun onceden tanınıp tedavi edilmesi sonucunda kansere doğru ilerleme engellenebilmektedir Bu amacla kullanılan Pap smear testi ağrısız, doğruluk oranı yuksek, guvenilir, ucuz ve tum topluma uygulanabilir bir tarama testidir
Normalde rahim ağzının vaginaya bakan kısmını doşeyen zar tabakası (epitel) ile rahim ağzı kanalını doşeyen hucreler birbirinden farklıdır Bu iki tabakanın birleşme yerinde yaşam boyunca, ozellikle puberte ve gebelik gibi donemlerde bazı hucresel değişiklikler oluşur Bu tabaka aynı zamanda Human Papilloma Virus (HPV) gibi bazı kanser oluşumunda rol oynayan faktorlerin etkisi altındadır Smear alınırken ozellikle bu alandan ornek alınmaya calışılmalıdır
Calışmalar HPV infeksiyonu ile serviks (Rahim ağzı) kanseri arasında ilişki olduğunu kesinlikle ortaya koymuştur Bu virusun 70 ’den fazla tipi vardır ve bunlardan 30 ’a yakınının kanserle ilişkili olduğu gosterilmiştir Tip 6 ve 11 rahim ağzında daha hafif lezyonlara neden olur ve bunlar sıklıkla kendiliğinden geriler Bu tipler daha cok kondilom denilen ve genital siğil olarak bilinen problemlere yol acarlar Tip 16 ve 18 ise daha cok kanserle ilişkili olan tiplerdir Tip 31, 33 ve 35 ise bu iki grup arasında yer alır
Smear Kimlerden Alınmalı?
Cinsel olarak aktif olan, 18 yaşın uzerindeki her kadın yılda bir defa jinekolojik muayene olmalı ve smear testi yaptırmalıdır Smear alınmasının amacı, hicbir şikayeti olmasa bile, bir kadında daha sonra rahim ağzı kanserine donuşebilecek bir problemi saptamak ve tedavi ederek kansere donuşumunu engellemektir
Rahim ağzı kanseri cinsel temasla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilebilir
Rahim ağzı kanseri icin riskli grup;
erken yaşta cinsel temasa başlayanlar (17 yaşından once),
kendisi veya eşinin birden fazla partneri olanlar,
cinsel temasla bulaşan hastalık gecirenler ve
sigara icenlerdir
Risk grubunda yer almayan kadınlarda, uc veya daha fazla negatif smear sonucundan sonra daha seyrek smear alınabilir Ancak yuksek riskli kadınlarda yılda bir defa smear alınmalıdır
Smear adet esnasında veya kanamalı iken alınmamalıdır Smear genellikle bir fırca ile alınır Rahim ağzı iyice goruntulendikten sonra smear fırcası dondurulerek ornek alınır ve bir cam uzerine surulerek yayılır Daha sonra alkol icinde bekletilerek hucreler tesbit edilir ve patoloji laboratuarında boyanarak incelenir
Sonuc genellikle “class IIIIIIIV veya normal, “hafifortaağır displazi veya “CIN IIIIII olarak rapor edilir İltihabi değişiklikler de smearde saptanabilir Smearin değerlendirmeye elverişli olup olmadığı da, gerek alım tekniği, gerekse camın uzerine yayılması ve yeterli hucre olup olmadığı ile ilişkilidir Smearin değerlendirmeye uygun olmadığı durumlarda tekrar smear alınmalıdır
Smear Sonuclarının Değerlendirilmesi
Normal sınırlarda: Herhangi bir anormallik saptanmamıştır, belirli aralarla rutin tarama gerekir
İyi huylu hucresel değişiklikler: Mantar veya trichomonas gibi akıntıya neden olan iltihabi bir olay vardır Bu durumun tedavisi ile smear sonucu normale doner
Reaktif değişiklikler veya atrofi: Menopoz veya benzeri durumlarda gorulen, tehlikesi olmayan smear sonuclarıdır
ASCUS: Onemi anlaşılmayan hucresel değişiklikler vardır Displazi denilen kanser oncusu lezyonlara ait bulgu yoktur 46 ay ara ile smear tekrarlanmalı, ust uste iki smear sonucu normla bulunana kadar tekrarlanmalıdır Tekrar ASCUS sonucu gelmesi durumunda kolposkopi yapılmalıdır Yuksek rsikli ve onceki smearlerinde anormallik bulunan hastalarda biopsi alınması duşunulmelidirMenopoz sonrası bir kadında smear sonucunun ASCUS gelmesi durumunda estrogen iceren kremlerle tedavi yapılmalı ve 3 hafta sonra tekrar smear alınmalıdır Smear sonucu normal gelirse rutin tarama programına alınmalı, tekrar ASCUS gelmesi durumunda kolposkopi yapılmalıdır
DisplaziCIN ve SIL: Kanser oncusu olabilecek hucresel değişiklikleri tanımlar Hafif, orta veya ağır olabilir Hafif displazi veya low grade SIL tanısında risk duşuktur, lezyon kendi kendine gerileyebilir Bu durumda yapılması gereken ya 46 ay sonra smear tekrarı veya doğrudan kolposkopi denilen rahim ağzının buyutulerek goruntulenmesini sağlayan tanısal işlemin uygulanmasıdır İki defa normal smear sonucu alınana kadar 46 ay ara ile smear alınmalı, daha sonra rutin tarama programına donulmelidir Smear sonucunun tekrar hafif displazi LGSIL gelmesi durumunda kolposkopi yapılmalıdır
High grade SIL veya ağır displazi sonucu geldiğinde yapılması gereken işlem kolposkopik değerlendirme ve gerekirse biopsi alınmasıdır
Kolposkopi rahim ağzının bir mikroskop yardımı ile buyulterek goruntulenmesini sağlayan bir yontemdir Kolposkopi altında bir problem saptanan bolgelerden biopsi alınarak kesin tanı konulabilir
Smear ve kolposkopi altında alınan biopside patoloji saptanan hastalarda ceşitli tedavi yontemleri vardır Bunlar lezyonun derecesine gore rahim ağzının yakılması (koterizasyon), dondurulması (kryoterapi) veya LEEP denilen yontemle ince bir tabakanın cıkartılmasıdır LEEP işlemi ayaktan yapılabilen bir işlemdir ve hem cıkartılan dokunun incelenmesi ile kesin tanı konulabilir hem de bu işlem coğunlukla tedavi icin yeterli olur Rahim ile ilgili başka bir problem de varsa ve hasta doğurganlığını tamamlamışsa rahimin tumunun alınması (histerektomi) de duşunulebilecek bir tedavi seceneğidir
Kanser saptanması durumunda daha ayrıntılı tedavi secenekleri duşunulmelidir
Kaynak: Manual of outpatinet gynecology Fourth Edition, Havens CS; Sullivan ND, 2002
Gelişmiş ulkelerde serviks (rahim ağzı) kanserinden olum oranı son 40 yılda onemli olcude azalmıştır Bunun başlıca nedeni serviks kanserinin toplumda taranması amacıyla Pap smear testinin yaygın olarak kullanılmasıdır
Ulkemizde de son yıllarda rahim ağzı kanseri sıklığında bir azalış gozlense bile, bu henuz istenilen duzeylere ulaşmamıştır Rahim ağzı kanseri genellikle oncu bir lezyon olarak başlamakta, bu lezyonun onceden tanınıp tedavi edilmesi sonucunda kansere doğru ilerleme engellenebilmektedir Bu amacla kullanılan Pap smear testi ağrısız, doğruluk oranı yuksek, guvenilir, ucuz ve tum topluma uygulanabilir bir tarama testidir
Normalde rahim ağzının vaginaya bakan kısmını doşeyen zar tabakası (epitel) ile rahim ağzı kanalını doşeyen hucreler birbirinden farklıdır Bu iki tabakanın birleşme yerinde yaşam boyunca, ozellikle puberte ve gebelik gibi donemlerde bazı hucresel değişiklikler oluşur Bu tabaka aynı zamanda Human Papilloma Virus (HPV) gibi bazı kanser oluşumunda rol oynayan faktorlerin etkisi altındadır Smear alınırken ozellikle bu alandan ornek alınmaya calışılmalıdır
Calışmalar HPV infeksiyonu ile serviks (Rahim ağzı) kanseri arasında ilişki olduğunu kesinlikle ortaya koymuştur Bu virusun 70 ’den fazla tipi vardır ve bunlardan 30 ’a yakınının kanserle ilişkili olduğu gosterilmiştir Tip 6 ve 11 rahim ağzında daha hafif lezyonlara neden olur ve bunlar sıklıkla kendiliğinden geriler Bu tipler daha cok kondilom denilen ve genital siğil olarak bilinen problemlere yol acarlar Tip 16 ve 18 ise daha cok kanserle ilişkili olan tiplerdir Tip 31, 33 ve 35 ise bu iki grup arasında yer alır
Smear Kimlerden Alınmalı?
Cinsel olarak aktif olan, 18 yaşın uzerindeki her kadın yılda bir defa jinekolojik muayene olmalı ve smear testi yaptırmalıdır Smear alınmasının amacı, hicbir şikayeti olmasa bile, bir kadında daha sonra rahim ağzı kanserine donuşebilecek bir problemi saptamak ve tedavi ederek kansere donuşumunu engellemektir
Rahim ağzı kanseri cinsel temasla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilebilir
Rahim ağzı kanseri icin riskli grup;
erken yaşta cinsel temasa başlayanlar (17 yaşından once),
kendisi veya eşinin birden fazla partneri olanlar,
cinsel temasla bulaşan hastalık gecirenler ve
sigara icenlerdir
Risk grubunda yer almayan kadınlarda, uc veya daha fazla negatif smear sonucundan sonra daha seyrek smear alınabilir Ancak yuksek riskli kadınlarda yılda bir defa smear alınmalıdır
Smear adet esnasında veya kanamalı iken alınmamalıdır Smear genellikle bir fırca ile alınır Rahim ağzı iyice goruntulendikten sonra smear fırcası dondurulerek ornek alınır ve bir cam uzerine surulerek yayılır Daha sonra alkol icinde bekletilerek hucreler tesbit edilir ve patoloji laboratuarında boyanarak incelenir
Sonuc genellikle “class IIIIIIIV veya normal, “hafifortaağır displazi veya “CIN IIIIII olarak rapor edilir İltihabi değişiklikler de smearde saptanabilir Smearin değerlendirmeye elverişli olup olmadığı da, gerek alım tekniği, gerekse camın uzerine yayılması ve yeterli hucre olup olmadığı ile ilişkilidir Smearin değerlendirmeye uygun olmadığı durumlarda tekrar smear alınmalıdır
Smear Sonuclarının Değerlendirilmesi
Normal sınırlarda: Herhangi bir anormallik saptanmamıştır, belirli aralarla rutin tarama gerekir
İyi huylu hucresel değişiklikler: Mantar veya trichomonas gibi akıntıya neden olan iltihabi bir olay vardır Bu durumun tedavisi ile smear sonucu normale doner
Reaktif değişiklikler veya atrofi: Menopoz veya benzeri durumlarda gorulen, tehlikesi olmayan smear sonuclarıdır
ASCUS: Onemi anlaşılmayan hucresel değişiklikler vardır Displazi denilen kanser oncusu lezyonlara ait bulgu yoktur 46 ay ara ile smear tekrarlanmalı, ust uste iki smear sonucu normla bulunana kadar tekrarlanmalıdır Tekrar ASCUS sonucu gelmesi durumunda kolposkopi yapılmalıdır Yuksek rsikli ve onceki smearlerinde anormallik bulunan hastalarda biopsi alınması duşunulmelidirMenopoz sonrası bir kadında smear sonucunun ASCUS gelmesi durumunda estrogen iceren kremlerle tedavi yapılmalı ve 3 hafta sonra tekrar smear alınmalıdır Smear sonucu normal gelirse rutin tarama programına alınmalı, tekrar ASCUS gelmesi durumunda kolposkopi yapılmalıdır
DisplaziCIN ve SIL: Kanser oncusu olabilecek hucresel değişiklikleri tanımlar Hafif, orta veya ağır olabilir Hafif displazi veya low grade SIL tanısında risk duşuktur, lezyon kendi kendine gerileyebilir Bu durumda yapılması gereken ya 46 ay sonra smear tekrarı veya doğrudan kolposkopi denilen rahim ağzının buyutulerek goruntulenmesini sağlayan tanısal işlemin uygulanmasıdır İki defa normal smear sonucu alınana kadar 46 ay ara ile smear alınmalı, daha sonra rutin tarama programına donulmelidir Smear sonucunun tekrar hafif displazi LGSIL gelmesi durumunda kolposkopi yapılmalıdır
High grade SIL veya ağır displazi sonucu geldiğinde yapılması gereken işlem kolposkopik değerlendirme ve gerekirse biopsi alınmasıdır
Kolposkopi rahim ağzının bir mikroskop yardımı ile buyulterek goruntulenmesini sağlayan bir yontemdir Kolposkopi altında bir problem saptanan bolgelerden biopsi alınarak kesin tanı konulabilir
Smear ve kolposkopi altında alınan biopside patoloji saptanan hastalarda ceşitli tedavi yontemleri vardır Bunlar lezyonun derecesine gore rahim ağzının yakılması (koterizasyon), dondurulması (kryoterapi) veya LEEP denilen yontemle ince bir tabakanın cıkartılmasıdır LEEP işlemi ayaktan yapılabilen bir işlemdir ve hem cıkartılan dokunun incelenmesi ile kesin tanı konulabilir hem de bu işlem coğunlukla tedavi icin yeterli olur Rahim ile ilgili başka bir problem de varsa ve hasta doğurganlığını tamamlamışsa rahimin tumunun alınması (histerektomi) de duşunulebilecek bir tedavi seceneğidir
Kanser saptanması durumunda daha ayrıntılı tedavi secenekleri duşunulmelidir
Kaynak: Manual of outpatinet gynecology Fourth Edition, Havens CS; Sullivan ND, 2002
