Sağlıklı bir hayat için beslenmenin ve sporun değeri evvelden beri bilinmektedir. Hipokrat M.Ö. 480 yılında sağlıklı hayatın temel prensibini şu formda açıklamıştır. Sağlıklı ömür, bireyin vücut yapısı (kalıtım) ve çeşitli besinlerin tesirlerinin bilinmesini gerektirir. Fakat beslenme tek başına sağlıklı ömür için ehil değildir, egzersizde yapılmalıdır. Bununla birlikte beslenme ile güçlülük arasındaki alakanın kıymeti eski Yunanlılar devrinde olduğu üzere sporun birinci örgütlenmesi çağlarında da bilim adamlarınca belirtilmiş ve husus üzerinde ehemmiyetle durulmuştur.
Beslenme kavramı spor olgusu içerisinde, kimine nazaran sihirli bir değnek, kimine nazaran ise mecburî bir eğitim ve tatbik sürecini tabir eder. Organizmanın günlük 50 çeşidin üzerinde besin öğesine gereksinimi bulunduğunu düşünürsek, besin öğelerinin makul bir müddet gayrikâfi tüketimi yahut birkaçının tüketilmemesi halinde, sıhhat ve performansın olumsuz tarafta etkileneceği sonucuna ulaşırız.
Beslenme bütündür ve sporcunun performansını en üst seviyeye çıkaracak sihirli yiyecek ve içecekler yoktur. Kıymetli olan sporcunun, sporcu beslenmesi kuralları içerisinde, ehil ve istikrarlı beslenmesinin sağlanmasıdır. Istikrarlı bir beslenme ile gelişme gösteren sporcu performansının, yapılan araştırmalar ehliyetsiz beslenme ile düşeceği sonucuna varmışlardır.
Alınan temel besin öğelerinde kıymetli ölçüde bir zayıflık olmadığı sürece, beslenme durumu sihirli bir biçimde kısa müddette performansı etkilemeyerek, örneğin 100m koşu mühletini yarıya indirmeyecektir. Ama yıllık dönem vadesince optimal beslenme ile performansta farklılık yaratabilmektedir.
Sağlıklı kalmak, kendini düzgün hissetmek için ağır antrenman yaparak, kondüsyonu artırmak mümkün olabilmektedir. Bu kaidelerin sağlanması ise kazanm ve kaybetme arasındaki farkı belirlemektedir.
YETERLI BESLENMENİN SPORCUYA SAĞLADIĞI AVANTAJLAR
Beslenme eksperleri, her koşulda uygun beslenen bir sporcunun âlâ beslenmeyen yahut besinlerine hiç dikkat etmeyen bir sporcuya nazaran elde ettiği bir kadro avantajları olduğu görüşündedirler. Bu avantajları ise aşağıdaki üzere sıralamaktadırlar.
Sporcunun antrenman aktifliği maksimum seviyededir: Düzgün bir beslenmeyle sporcu, antrenörünün verdiği antrenmana kolay koordinasyon sağlamakta ve her türlü antrenmanı yapacak güce kavuşmakta ve performansını arttırmaktadır.
Üst seviye mental konsantrasyon ve dikkate sahiptir: Her spor kolunda, dikkat ve oyuna konsantrasyon değerlidir, bunun için de temel etkenlerden bir tanesi de yerinde ve istikrarlı beslenmedir.
Seyahatlere dayanıklı ve yabancı muhite kolay koordinasyon sağlamaktadır: Yeterli beslenen bir sporcu her devir, her ortama ayak uydurabilecek güce ve dayanıklılığa sahip olmaktadır.
Büyüme ve gelişmesi üst seviyededir: Mahsusen spora başlama yaşının küçük olması nedeniyle, ehliyetli ve istikrarlı beslenme sonucu evlatların büyümesi ve gelişmesi üst seviyeye erişmekte ve yetişkinlikte istenilen vücut ölçülerine ulaşılmaktadır.
Marazlara yakalanma ve sakatlanma orantısı az ve hastalık müddeti kısadır: Yapılan çalışmalarda, düzgün beslenen sporcuların hastalanma ve sakatlanma orantılarının âlâ beslenmeyenlere nazaran daha az olduğu saptanmaktadır. Velev sakatlanma nispetinin güzel beslenmeyle %50 üzere yüksek nispetlerde azaltılabileceği de belirtilmektedir.
Beslenme eğitimi yoluyla davranış değişikliğinin oluşturulabilmesi, hem malumat seviyesinin geliştirilmesi, hem de beslenme ile ilgili tavır ve inanışların değiştirilmesi ile sağlanabilir. Ehliyetli ve istikrarlı beslenme için alınacak tedbirlerin yararlı olması da ama sporcu beslenmesi eğitimine verilecek değerle muhtemeldir.
Beslenme kavramı spor olgusu içerisinde, kimine nazaran sihirli bir değnek, kimine nazaran ise mecburî bir eğitim ve tatbik sürecini tabir eder. Organizmanın günlük 50 çeşidin üzerinde besin öğesine gereksinimi bulunduğunu düşünürsek, besin öğelerinin makul bir müddet gayrikâfi tüketimi yahut birkaçının tüketilmemesi halinde, sıhhat ve performansın olumsuz tarafta etkileneceği sonucuna ulaşırız.
Beslenme bütündür ve sporcunun performansını en üst seviyeye çıkaracak sihirli yiyecek ve içecekler yoktur. Kıymetli olan sporcunun, sporcu beslenmesi kuralları içerisinde, ehil ve istikrarlı beslenmesinin sağlanmasıdır. Istikrarlı bir beslenme ile gelişme gösteren sporcu performansının, yapılan araştırmalar ehliyetsiz beslenme ile düşeceği sonucuna varmışlardır.
Alınan temel besin öğelerinde kıymetli ölçüde bir zayıflık olmadığı sürece, beslenme durumu sihirli bir biçimde kısa müddette performansı etkilemeyerek, örneğin 100m koşu mühletini yarıya indirmeyecektir. Ama yıllık dönem vadesince optimal beslenme ile performansta farklılık yaratabilmektedir.
Sağlıklı kalmak, kendini düzgün hissetmek için ağır antrenman yaparak, kondüsyonu artırmak mümkün olabilmektedir. Bu kaidelerin sağlanması ise kazanm ve kaybetme arasındaki farkı belirlemektedir.
YETERLI BESLENMENİN SPORCUYA SAĞLADIĞI AVANTAJLAR
Beslenme eksperleri, her koşulda uygun beslenen bir sporcunun âlâ beslenmeyen yahut besinlerine hiç dikkat etmeyen bir sporcuya nazaran elde ettiği bir kadro avantajları olduğu görüşündedirler. Bu avantajları ise aşağıdaki üzere sıralamaktadırlar.
Sporcunun antrenman aktifliği maksimum seviyededir: Düzgün bir beslenmeyle sporcu, antrenörünün verdiği antrenmana kolay koordinasyon sağlamakta ve her türlü antrenmanı yapacak güce kavuşmakta ve performansını arttırmaktadır.
Üst seviye mental konsantrasyon ve dikkate sahiptir: Her spor kolunda, dikkat ve oyuna konsantrasyon değerlidir, bunun için de temel etkenlerden bir tanesi de yerinde ve istikrarlı beslenmedir.
Seyahatlere dayanıklı ve yabancı muhite kolay koordinasyon sağlamaktadır: Yeterli beslenen bir sporcu her devir, her ortama ayak uydurabilecek güce ve dayanıklılığa sahip olmaktadır.
Büyüme ve gelişmesi üst seviyededir: Mahsusen spora başlama yaşının küçük olması nedeniyle, ehliyetli ve istikrarlı beslenme sonucu evlatların büyümesi ve gelişmesi üst seviyeye erişmekte ve yetişkinlikte istenilen vücut ölçülerine ulaşılmaktadır.
Marazlara yakalanma ve sakatlanma orantısı az ve hastalık müddeti kısadır: Yapılan çalışmalarda, düzgün beslenen sporcuların hastalanma ve sakatlanma orantılarının âlâ beslenmeyenlere nazaran daha az olduğu saptanmaktadır. Velev sakatlanma nispetinin güzel beslenmeyle %50 üzere yüksek nispetlerde azaltılabileceği de belirtilmektedir.
Beslenme eğitimi yoluyla davranış değişikliğinin oluşturulabilmesi, hem malumat seviyesinin geliştirilmesi, hem de beslenme ile ilgili tavır ve inanışların değiştirilmesi ile sağlanabilir. Ehliyetli ve istikrarlı beslenme için alınacak tedbirlerin yararlı olması da ama sporcu beslenmesi eğitimine verilecek değerle muhtemeldir.
