Tanzimat Fermanı Osmanlıca
Osmanlıca Tanzimat Fermanı
Tanzimat Fermanı Osmanlıca Metni Orjinal
Tanzimat Fermanı
Gulhane Hattı Şerifi 3 Kasım 1839'da okunan Tanzimat Fermanı, Turk tarihinde demokratikleşmenin ilk somut adımıdır
Orjinal Osmanlıca metin
Cumleye malUm olduğu uzere Devleti Aliyemizin bidayeti zuhUrundan beru ahkamı celilei Kuraniye ve kavanini şeriyyeye kemaliyle riayet olunduğundan saltanatı seniyemizin kuvvet ve miknet ve bilcumle tebaasının refah ve memuriyeti rutbei gayete vasıl olmuş iken yuz elli sene vardır ki gavaili muteakibe ve esbabı mutenevviaya mebni ne Şeri Şerife ve ne kavanini munifeye inkiyat ve imtisal olunmamak hasebiyle evvelki kuvvet ve mamuriyet bilakis zaaf ve fakre mubaddel olmuş ve halbuki kavanini şeriyye tahtında idare olunmıyan memalikin payidar olamıyacağı vazıhattan bulunmuş olup culUsı humayUnumuz rUzı firUzundan beru efkarı hayriyet asarı mulUkanemiz dahi mucerret imarı memaliki Devleti Aliyemizin mevkii cografisine ve arazii munbitesine ve halkın kabiliyet ve istidatlarına nazaran esbabı lazimesine teşebbus olunduğu halde beş on sene zarfında biltevfikihi taala suveri matlUba hasıl olacağı zahir olmağla avn u inayeti Hazreti Bariye itimad ve imdadı rUhaniyeti Cenabı Peygamberiye tevessul ve istinat birle bundan boyle Devleti Aliye ve memaliki mahrusamızın husni idaresi zımnında bazı kavanini cedide vaz ve tesisi lazım ve muhim gorunerek işbu kavanini mukteziyenin mevaddı esasiyesi dahi emniyeti can ve mahfUziyeti ırz ve namus ve mal tayini vergi ve asakiri mukteziyenin sUreti celp ve muddeti istihdamı kaziyelerinden ibaret olup şoyle ki dunyada candan ve ırz u namustan eazz bir şey olmadığından bir adem anları tehlikede gordukce hilkati zatiye ve cibiliyeti fıtriyesinde hıyanete meyil olmasa bile muhafazai can ve namusu icin elbette bazı sUretlere teşebbus edeceği ve bu dahi devlet ve memlekete mUzır olageldiği musellem olduğu misillU bilakis can ve namusundan emin olduğu halde dahi sıdk u istikametten ayrılmıyacağı ve işi ve gucu hemen devlet ve hizmetine husni hizmetten ibaret olacağı dahi bedihi ve zahirdir ve emniyeti mal kaziyesinin fıkdanı halinde ise herkes ne devlet ve ne milletine ısınamayıp ve ne imarı mulke bakamayıp daima endişe ve ıztıraptan hali olmadığı misillU aksi takdirinde yani emval ve emlakinden emniyeti kamilesi olduğu halde dahi hemen kendu işi ile ve tevsii dairei taayyuşiyle uğraşıp ve kendisinde gun be gun devlet ve millet gayreti ve vatan muhabbeti artıp ana gore husni harekete calışacağı şupheden azadedir Ve tayini vergi maddesi dahi cunku bir devlet muhafazai memaliki icin elbette asker ve leşkere vesair masarifi mukteziyeye muhtac olarak bu ise akce ile idare olunacağına ve akce dahi tebaanın vergisiyle hasıl olacağına binaen bunun dahi bir husni sUretine bakılmak ehem olup eğerci mukaddemlerde varidat zannolunmuş olan yedi vahit beliyyesinden lehulhamd memaliki mahrusamız ahalisi bundan evvelce kurtulmuş ise de alatı tahribiyyeden olup hicbir vakitte semerei nafiası gorulmiyen iltizamat usUlu muzırrası elyevm cari olarak bu ise bir memleketin mesalihi siyasiye ve umUrı maliyesini bir ademin yedi ihtiyarına ve belki pencei cebr u kahrına teslim demek olarak ol dahi eğer zaten bir iyice adem değilse hemen kendi cıkarına bakıp cemi harekat ve sekenatı gadir ve zulumden ibaret olmasıyla badezin ahalii memalikten her ferdin emlak ve kudretine gore bir vergii munasip tayin olunarak kimseden ziyade şey alınamaması ve Devleti Aliyemizin berren ve bahren masarifi askeriye vesairesi dahi kavanini icabiye ile tahdit ve tebyin olunup ana gore icra olunması lazimedendir ve asker maddesi dahi berminvali muharrer mevaddı muhimmeden olarak eğerci muhafazai vatan icin asker vermek ahalinin farizei zimmeti ise de şimdiye kadar cari olduğu vechile bir memleketin adedi nufusı mevcUdiyesine bakılmıyarak kiminden rutbei tahammulunden ziyade ve kiminden noksan asker istenilmek hem nizamsızlığı ve hem ziraat ve ticaret mevaddı nafiasının ihlalini mUcib olduğu misillU askerliğe gelenlerin ilanihayetul omur istihdamları dahi futuru ve katı tenasulu mustelzim olmakta olmasiyle her memleketten luzumu takdirinde talep olunacak neferatı askeriye icin bazı usUli hasene ve dort veyahut beş sene muddet istihdam zımnında dahi bir tariki munavebe vaz ve tesis olunması icabı haldendir
Velhasıl bu kavanini nizamiye hasıl olmadıkca tahsili kuvvet ve memuriyet ve asayiş ve istirahat mumkun olmayıp cumlesinin esası dahi mevaddı meşruhadan ibaret olduğundan fimabad eshabı cunhanın davaları kavanini şeriyye iktizasınca alenen bervechi tetkik gorulup hukmolunmadıkca hic kimse hakkında hafi ve celi idam ve tesmim muamelesi icrası caiz olmamak ve hic kimse tarafından diğerinin ırz ve namusuna tasallUt vukU bulmamak ve herkes emval ve emlakine kemali serbestiyetle malik ve mutasarrıf olarak ana bir taraftan mudahale olunmamak ve firarda birinin tohmet ve kabahati vukUunda anın veresesi ol tohmet ve kabahatten beriuzzimme olacaklarından anın malını musadere ile veresesi hukukı irsiyyelerinden mahrUm kılınmamak ve saltanatı seniyemizden olan ehli İslam ve mileli saire bu musaadatı şahanemize bilaistisna mazhar olmak uzere can ve ırz ve namus ve mal maddelerinden hukmi şeri iktizasınca kaffei memaliki mahrusamız ahalisine tarafı şahanemizden emniyeti kamile verilmiş ve diğer hususlara dahi ittifakı ara ile karar verilmesi lazım gelmiş olmakla Meclisi Ahkamı Adliyye azası dahil luzumu mertebe tekris olunarak ve vukela ve ricali Devleti Aliyemiz dahi bazı tayin olunacak eyyamda orada ictima edecek ve cumlesi efkar ve mutalaatını hic cekinmeyip serbestce soyliyerek işbu emniyeti can ve mal ve tayini vergi hususlarına dair kavanini mukteziye bir taraftan kararlaştırılıp ve tanzimatı askeriye maddesi dahi Babı Seraskeri Darı ŞUrasında soyleşilip herbir kanUn karargir oldukca ilamaşallahu taala dustUrulamel tutulmak uzere balası Hattı HumayUnumuz ile tasdik ve tevşih olunmak icin tarafı HumayUnumuza arz olunsun ve işbu kavanini şeriyye mucerret din ve devlet ve milleti ihya icin vaz olunacak olduğundan canibi HumayUnumuzdan hilafına hareket vukU bulmıyacağına ahd u misak olunup Hırkai Şerife odasında cemi ulema ve vukela hazır oldukları halde kasem billah dahi olunarak ulema ve vukela dahil tahlif olunacağından ana gore ulema ve vuzeradan velhasıl her kim olur ise olsun kavanini şeriyyeye muhalif hareket edenlerin kabahati sabitelerine gore tedibatı layıklarının hic rutbeye ve hatır ve gonule bakılmıyarak icrası zımnında mahsUsen ceza kanUnnamesi dahi tanzim ettirilsin ve cumle memurinin elhaletu hazihi mikdarı vafi maaşları olarak şayet henuz olmıyanları var ise onlar dahi tanzim olunacağından şeran menfur olup harabiyeti mulkun sebebi azamı olan ruşvet maddei kerihasının fimabad ademi vukuu maddesinin dahi bir kanUnı kavi ile tekidine bakılsın
Ve keyfiyeti meşrUha usUli atikayı butun butun tagyir ve tecdit demek olacağından işbu iradei şahanemiz Dersaadet ve bilcumle memaliki mahrusamız ahalisine ilan ve iaşe olunacağı misillU duveli mutehabbe dahi bu usUlun inşallahı Taala ilelebed bekasına şahid olmak uzere Dersaadetimizde mukim bilcumle suferaya dahi resmen bildirilsin
Hemen Rabbimiz Taala Hazretleri cumlemizi muvaffak buyursun ve bu kavanini muessesenin hilafına hareket edenler Allahı Taala Hazretlerinin lanetine mazhar olsunlar ve ilelebed felah bulmasınlar amin
Osmanlıca Tanzimat Fermanı
Tanzimat Fermanı Osmanlıca Metni Orjinal
Tanzimat Fermanı
Gulhane Hattı Şerifi 3 Kasım 1839'da okunan Tanzimat Fermanı, Turk tarihinde demokratikleşmenin ilk somut adımıdır
Orjinal Osmanlıca metin
Cumleye malUm olduğu uzere Devleti Aliyemizin bidayeti zuhUrundan beru ahkamı celilei Kuraniye ve kavanini şeriyyeye kemaliyle riayet olunduğundan saltanatı seniyemizin kuvvet ve miknet ve bilcumle tebaasının refah ve memuriyeti rutbei gayete vasıl olmuş iken yuz elli sene vardır ki gavaili muteakibe ve esbabı mutenevviaya mebni ne Şeri Şerife ve ne kavanini munifeye inkiyat ve imtisal olunmamak hasebiyle evvelki kuvvet ve mamuriyet bilakis zaaf ve fakre mubaddel olmuş ve halbuki kavanini şeriyye tahtında idare olunmıyan memalikin payidar olamıyacağı vazıhattan bulunmuş olup culUsı humayUnumuz rUzı firUzundan beru efkarı hayriyet asarı mulUkanemiz dahi mucerret imarı memaliki Devleti Aliyemizin mevkii cografisine ve arazii munbitesine ve halkın kabiliyet ve istidatlarına nazaran esbabı lazimesine teşebbus olunduğu halde beş on sene zarfında biltevfikihi taala suveri matlUba hasıl olacağı zahir olmağla avn u inayeti Hazreti Bariye itimad ve imdadı rUhaniyeti Cenabı Peygamberiye tevessul ve istinat birle bundan boyle Devleti Aliye ve memaliki mahrusamızın husni idaresi zımnında bazı kavanini cedide vaz ve tesisi lazım ve muhim gorunerek işbu kavanini mukteziyenin mevaddı esasiyesi dahi emniyeti can ve mahfUziyeti ırz ve namus ve mal tayini vergi ve asakiri mukteziyenin sUreti celp ve muddeti istihdamı kaziyelerinden ibaret olup şoyle ki dunyada candan ve ırz u namustan eazz bir şey olmadığından bir adem anları tehlikede gordukce hilkati zatiye ve cibiliyeti fıtriyesinde hıyanete meyil olmasa bile muhafazai can ve namusu icin elbette bazı sUretlere teşebbus edeceği ve bu dahi devlet ve memlekete mUzır olageldiği musellem olduğu misillU bilakis can ve namusundan emin olduğu halde dahi sıdk u istikametten ayrılmıyacağı ve işi ve gucu hemen devlet ve hizmetine husni hizmetten ibaret olacağı dahi bedihi ve zahirdir ve emniyeti mal kaziyesinin fıkdanı halinde ise herkes ne devlet ve ne milletine ısınamayıp ve ne imarı mulke bakamayıp daima endişe ve ıztıraptan hali olmadığı misillU aksi takdirinde yani emval ve emlakinden emniyeti kamilesi olduğu halde dahi hemen kendu işi ile ve tevsii dairei taayyuşiyle uğraşıp ve kendisinde gun be gun devlet ve millet gayreti ve vatan muhabbeti artıp ana gore husni harekete calışacağı şupheden azadedir Ve tayini vergi maddesi dahi cunku bir devlet muhafazai memaliki icin elbette asker ve leşkere vesair masarifi mukteziyeye muhtac olarak bu ise akce ile idare olunacağına ve akce dahi tebaanın vergisiyle hasıl olacağına binaen bunun dahi bir husni sUretine bakılmak ehem olup eğerci mukaddemlerde varidat zannolunmuş olan yedi vahit beliyyesinden lehulhamd memaliki mahrusamız ahalisi bundan evvelce kurtulmuş ise de alatı tahribiyyeden olup hicbir vakitte semerei nafiası gorulmiyen iltizamat usUlu muzırrası elyevm cari olarak bu ise bir memleketin mesalihi siyasiye ve umUrı maliyesini bir ademin yedi ihtiyarına ve belki pencei cebr u kahrına teslim demek olarak ol dahi eğer zaten bir iyice adem değilse hemen kendi cıkarına bakıp cemi harekat ve sekenatı gadir ve zulumden ibaret olmasıyla badezin ahalii memalikten her ferdin emlak ve kudretine gore bir vergii munasip tayin olunarak kimseden ziyade şey alınamaması ve Devleti Aliyemizin berren ve bahren masarifi askeriye vesairesi dahi kavanini icabiye ile tahdit ve tebyin olunup ana gore icra olunması lazimedendir ve asker maddesi dahi berminvali muharrer mevaddı muhimmeden olarak eğerci muhafazai vatan icin asker vermek ahalinin farizei zimmeti ise de şimdiye kadar cari olduğu vechile bir memleketin adedi nufusı mevcUdiyesine bakılmıyarak kiminden rutbei tahammulunden ziyade ve kiminden noksan asker istenilmek hem nizamsızlığı ve hem ziraat ve ticaret mevaddı nafiasının ihlalini mUcib olduğu misillU askerliğe gelenlerin ilanihayetul omur istihdamları dahi futuru ve katı tenasulu mustelzim olmakta olmasiyle her memleketten luzumu takdirinde talep olunacak neferatı askeriye icin bazı usUli hasene ve dort veyahut beş sene muddet istihdam zımnında dahi bir tariki munavebe vaz ve tesis olunması icabı haldendir
Velhasıl bu kavanini nizamiye hasıl olmadıkca tahsili kuvvet ve memuriyet ve asayiş ve istirahat mumkun olmayıp cumlesinin esası dahi mevaddı meşruhadan ibaret olduğundan fimabad eshabı cunhanın davaları kavanini şeriyye iktizasınca alenen bervechi tetkik gorulup hukmolunmadıkca hic kimse hakkında hafi ve celi idam ve tesmim muamelesi icrası caiz olmamak ve hic kimse tarafından diğerinin ırz ve namusuna tasallUt vukU bulmamak ve herkes emval ve emlakine kemali serbestiyetle malik ve mutasarrıf olarak ana bir taraftan mudahale olunmamak ve firarda birinin tohmet ve kabahati vukUunda anın veresesi ol tohmet ve kabahatten beriuzzimme olacaklarından anın malını musadere ile veresesi hukukı irsiyyelerinden mahrUm kılınmamak ve saltanatı seniyemizden olan ehli İslam ve mileli saire bu musaadatı şahanemize bilaistisna mazhar olmak uzere can ve ırz ve namus ve mal maddelerinden hukmi şeri iktizasınca kaffei memaliki mahrusamız ahalisine tarafı şahanemizden emniyeti kamile verilmiş ve diğer hususlara dahi ittifakı ara ile karar verilmesi lazım gelmiş olmakla Meclisi Ahkamı Adliyye azası dahil luzumu mertebe tekris olunarak ve vukela ve ricali Devleti Aliyemiz dahi bazı tayin olunacak eyyamda orada ictima edecek ve cumlesi efkar ve mutalaatını hic cekinmeyip serbestce soyliyerek işbu emniyeti can ve mal ve tayini vergi hususlarına dair kavanini mukteziye bir taraftan kararlaştırılıp ve tanzimatı askeriye maddesi dahi Babı Seraskeri Darı ŞUrasında soyleşilip herbir kanUn karargir oldukca ilamaşallahu taala dustUrulamel tutulmak uzere balası Hattı HumayUnumuz ile tasdik ve tevşih olunmak icin tarafı HumayUnumuza arz olunsun ve işbu kavanini şeriyye mucerret din ve devlet ve milleti ihya icin vaz olunacak olduğundan canibi HumayUnumuzdan hilafına hareket vukU bulmıyacağına ahd u misak olunup Hırkai Şerife odasında cemi ulema ve vukela hazır oldukları halde kasem billah dahi olunarak ulema ve vukela dahil tahlif olunacağından ana gore ulema ve vuzeradan velhasıl her kim olur ise olsun kavanini şeriyyeye muhalif hareket edenlerin kabahati sabitelerine gore tedibatı layıklarının hic rutbeye ve hatır ve gonule bakılmıyarak icrası zımnında mahsUsen ceza kanUnnamesi dahi tanzim ettirilsin ve cumle memurinin elhaletu hazihi mikdarı vafi maaşları olarak şayet henuz olmıyanları var ise onlar dahi tanzim olunacağından şeran menfur olup harabiyeti mulkun sebebi azamı olan ruşvet maddei kerihasının fimabad ademi vukuu maddesinin dahi bir kanUnı kavi ile tekidine bakılsın
Ve keyfiyeti meşrUha usUli atikayı butun butun tagyir ve tecdit demek olacağından işbu iradei şahanemiz Dersaadet ve bilcumle memaliki mahrusamız ahalisine ilan ve iaşe olunacağı misillU duveli mutehabbe dahi bu usUlun inşallahı Taala ilelebed bekasına şahid olmak uzere Dersaadetimizde mukim bilcumle suferaya dahi resmen bildirilsin
Hemen Rabbimiz Taala Hazretleri cumlemizi muvaffak buyursun ve bu kavanini muessesenin hilafına hareket edenler Allahı Taala Hazretlerinin lanetine mazhar olsunlar ve ilelebed felah bulmasınlar amin