Tarikatı Aliye'de 11 esas nelerdir ?
TARİKATI ALIYE'DE ONBIR ESAS
:: 1 ::
Hacegan yolunun esasları olarak kabul edilen şu temel prensipler, silsilei sadat'ın pirlerinden olan Abdulhalik Gucduvani kuddise sirruh Hazretleri tarafından tertip edilmiştir
1 Huş derdem:
Alınan her nefeste huzuru muhafaza etmek, Allahu Teala'dan gafil olarak tek nefes bile almamak demektir
Şahı Nakşibend kuddise sırruh Hazretleri: Bu seyru suluk yolunda binayı nefes uzerine kurmak gerekirbuyurmuşlardır
Nefes, Tarikatı aliye'de terakki edip yukselmenin temelidir Nefeslerin vucuda gafletle girip gafletle cıkmamasına azami gayret sarfetmek gerekmektedir Nefesleri gafletten korumak, kalbi huzura kavuşturur Bunun icindir ki butun nefesleri Allah ile alıp vererek kalpteki huzuru muhafaza etmek gerekir
Ubeydullah Ahrar kuddise sırruh Hazretleri buyururlar ki:
Bu yolda nefesi muhafaza etmeyi ve ona riayet etmeyi muhim tutmuşlardır Her nefesin huzur ve şuur ile alınıp verilmesi gerekir Nefesini muhafaza edemeyenlere yolunu şaşırmış gozuyle bakılır
Huzurla alınan her nefes, Allahu Teala'nın Hayy ismi şerifinin bir tecellisidir Bir nefes huzurla alınıp veriliyorsa, o nefes diridir Gaflet ile cıkan nefes ise oludur
Allah'tan gafil olma! Bil ki sana bu nefesleri veren O'dur Her nefeste senin hayatını tazeliyor Bunun icin sen de O'na tazim et, nimetlerine şukret!
2 Nazar berkadem:
Bakışları ayak ucuna cevirmek manasına gelir
Goz kalbin penceresidir Gozun gordukleri kalbi meşgul eder, nazargahı ilahi olan gonulu havatır kaplar
Bunun icindir ki bir salik yolda ve izde, kalabalıkta, tenhada bakışlarını ayak ucunda toplayacak ki; hem harama bakmaktan, hem de gozunu başıboşluktan, istediği yere bakmaktan korumuş olsun Aynı zamanda havatıra duşmekten de kurtulmuş olur Gonlunu toparlaması kolaylaşır
Bu usUl Sunneti seniye'ye de uygun duşmektedir Zira Resuli Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz yolda yururlerken sağa sola bakmazlardı
Bir de var ki, insanın her yaratılan şeyde Allahu Teala'nın eserlerini gormeye calışması gerekir Bu tefekkur sayesinde iman tekamul eder Bu da batınidir
Bu gibi kimseler Hazreti Allah ile baktığı icin, her zerrede O'nun eserini, asarını seyreder Bu, Hakk'tan Hakk'ın yarattıklarına seyirdir
Mesela bir yaprağı ele alır, O'nun asarını onda seyreder, azameti ilahi karşısında bir zerrenin idrakinden aciz olduğunu itiraf eder
3 Sefer dervatan:
Vatanda sefermanasına gelen bu tabir; salikin kotu huylarından ve nefsani sıfatlarından sıyrılıp iyi huyların ve meleki sıfatların yurdu olan asli vatanına sefer etmesini gosterir Ben Rabbime gideceğim(Saf f at: 99)
Ayeti kerime'sinde gecen İbrahim Aleyhisselam'ın beyanı bu manada icten ice bir manevi yolculuktur
Murşid aramak icin girişilen maddi seferler de bu mananın icindedir Hacegan yolunda, murşidini buluncaya kadar sefer edip, ondan sonra murşidin hizmetinde ikamete gecmek ve ic seferini tamamlamak başlıca kaidelerdendir
İmamı Rabbani kuddise sırruh Hazretleri buyururlar ki:
Vatana kavuştuktan sonra sefer vaki olursa, bu yolculuk vatanın kendi icinde olur Kaldı ki 'Sefer dervatan' Nakşibendiye buyuklerinin (kaddesallahu Teala Esrarehum) temel sozlerinden birisidir
Bu tarikatta bu seferi, daha bidayette (başlangıcta) tattırırlar Nihayeti bidayete yerleştirdikleri buradan belli olur
Bu yolun yolcularından dilediklerini 'MeczUbi salik' yaparlar, yani meczupları salikler haline getirirler Bunları once afaki seyre atarlar, insanın dışında ilerletirler 'Seyri afaki' denilen bu dış yolculuk bittikten sonra 'Seyri enfusi' denilen insanın icindeki yolculuğa başlatırlar 'Sefer dervatan' tabiri işte bu ikinci yolculuk demektir(78 Mektup)
Bir diğer mektuplarında ise şoyle buyuruyorlar:
Seyri enfusi demek olan 'Sefer dervatan'; butun meşayih tarikatlarında var ise de, bu ilerlemek yolun sonunda olur Afaki seyrin konaklarını katettikten sonra bu seyre başlarlar
Bu Tarikatı aliye'de ise, işe seyri enfusi ile başlanır Bu enfusi seyr ile seyri afaki de birlikte gidilir Bu seyrin, işin başlangıcında yapılması; nihayetin bidayete yerleştirilmiş olmasındandır(221 Mektup)
4 Halvet derencumen:
Topluluk icinde yalnızlık, halk icinde Hakk ile beraber olmak diye tarif edilen bu esas, El karda gonul yardademektir
Şahı Nakşibend kuddise sırruh Hazretlerimize: Sizin yolunuzun esası nedir?diye sorulduğunda: Zahirde halk ile batında Hakk ile olmaktırcevabını vermiş ve şu şiiri okumuştur:
Kalbinden aşina ol, dışta yabancı gorun Boyle guzel yuruyuş cihanda az bulunur
İmamı Rabbani kuddise sırruh Hazretleri ise bu hususta şoyle buyururlar:
Bu Tarikatı aliyenin bir başka hususiyeti de 'Halvet derencumen 'dir Başkaları arasında yalnız imiş gibi olmak demektir ve 'Sefer dervatan'dan hasıl olur
Sefer dervatan muyesser olunca, başkaları arasında zihnin dağılması da vatan gibi yalnızlığa sefer eder Afaki dağınıklıklar kalbe sızamaz
Bu yalnızlık diğer tarikatlarda ancak muntehada, sona varanlarda muyesser olur Fakat bu Tarikatı aliye'de başlangıcta hasıl olduğundan, bu yola mahsus sayılmıştır
'Halvet derencumen' demek, vatani halvet kapılarını kapamak, pencerelerini ormek demektir Yani herkesin arasında hic kimseye iltifat etmeyecek, hic kimse ile muhatap olup
konuşmayacak Bu demek değildir ki gozlerini yumacak, duygularını zorla muattal bırakacak Hayır! Boyle bir şey bu Tarikatı aliye'de yoktur
Kardeşimi Butun bu zorlamalar, yolun başında ve ortasında olur Sona varanların bunlar icin kendini zorlaması gerekmez Herkesin arasında iken kalbini toparlamıştır, gaflet arasında iken huzurdadır (221 Mektup)
Ayeti kerime'de:
Rabbinin adını zikret ve her şeyi bırakıp yalnız O'na yonelbuyurulmaktadır (Muzemmil: 8)
Her an O'nu zikretmeye devam ederek kalbini nurlandır
5 Yadkcrd:
Dilin kalple beraber zikridir Murakaba mertebesine yukselmiş olan bir salikin Kelimei tevhid'i nefesini hapsederek zikretmesi demektir
Kelimei tevhid'in Nefyu ispatzikrinin, murakaba dersi esnasında soylenişinde gozler yumulur, dil dimağa yapıştırılır ve nefes tutularak, kalp ile bir nefeste yirmibir adet okunur
Boylece salik, murakaba halinden muşahede mertebesine yukselir
Tevhid'in iki manası vardır:
1 Zahiri Tevhid: La ilahe illallah, Allah'tan başka ilah yok
2 Batıni tevhid: La mevcUde illallah, O'ndan başka mevcut yok
6 Bazgeşt:
Zikrullah esnasında kendiliğinden hatıra gelen iyi ve kotu her fikri kovmak demektir
Gonulde başka alakalara yer kaldıkca, itminan teşekkul etmez ve yapılan zikir halis olmaz Başlangıcta bu itminana erilemese de yine zikrullahı bırakmamak ve elde edilinceye kadar devam etmek gerekir
7 Nigahdaşt:
Muhafaza etmek demektir Tecelligahı ilahi olan kalp evine Hakk'tan gayrı şeylerin girmesini onlemektir Oyle ki murid, bin kere Allahu Teala'nın yuce ismini zikrettiği halde, hatırına bir kere olsun yabancı fikir gelmemelidir
Mevlana Kasım kuddise sırruh Hazretleri buyururlar ki:
Nigah daşt o dereceye erişmelidir ki, guneşin
doğuşundan batışına kadar muridin gonlune hicbir yabancı şey
uğramamalıdır Oyle ki, insanda hayal kuvveti kendi kendini
azletmiş hale gelmelidir
Hakikat ehlince malUmdur ki, hayal kuvvetini yarım saat
icin bile yok edebilmek son derece guc ve nadirlerin nadiri bir
iştir Ancak bazı yuksek velilerin kan olabilir
8 Yaddaşt:
Hatırda tutmak demektir Murakaba mertebesine ulaştıktan sonra salikin lisanla belli sayıda Kelimei tevhid'i zikretmesidir Bu yoldan kalbin pası silineceğinden şuhUd mertebesine ulaşılır, kainattaki sınırsız coklukta vahdaniyeti ilahi muşahede edilir
Yaddaşt, bundan once bahsi gecen usUllerin tahakkuk etmesidir
9VukUfi Zamani:
Manevi yolculuğa cıkmış olan muridin, devamlı olarak gecen zamanı değerlendirmesi, zaman uzerinde dikkati yoğunlaştırması, icinde bulunduğu zamanı dikkate alması, nefes alırken ve verirken uyanık olması demektir
Murid butun gayreti ile boş vakit gecirmemeye calışmalı, butun zamanlarını iyi değerlendirmelidir Huzurla gecirdiği zamana ve haline şukretmeli gafletle gecirdiği zamanlarına da tevbekar olmalıdır Bir başka ifade ile kabz halinde istiğfara, bast halinde şukre devam etmelidir
Tasavvufta bu hale ibnulvakt de denir, bugunun vazifesini yarına bırakmamak demektir
TARİKATI ALIYE'DE ONBIR ESAS
:: 1 ::
Hacegan yolunun esasları olarak kabul edilen şu temel prensipler, silsilei sadat'ın pirlerinden olan Abdulhalik Gucduvani kuddise sirruh Hazretleri tarafından tertip edilmiştir
1 Huş derdem:
Alınan her nefeste huzuru muhafaza etmek, Allahu Teala'dan gafil olarak tek nefes bile almamak demektir
Şahı Nakşibend kuddise sırruh Hazretleri: Bu seyru suluk yolunda binayı nefes uzerine kurmak gerekirbuyurmuşlardır
Nefes, Tarikatı aliye'de terakki edip yukselmenin temelidir Nefeslerin vucuda gafletle girip gafletle cıkmamasına azami gayret sarfetmek gerekmektedir Nefesleri gafletten korumak, kalbi huzura kavuşturur Bunun icindir ki butun nefesleri Allah ile alıp vererek kalpteki huzuru muhafaza etmek gerekir
Ubeydullah Ahrar kuddise sırruh Hazretleri buyururlar ki:
Bu yolda nefesi muhafaza etmeyi ve ona riayet etmeyi muhim tutmuşlardır Her nefesin huzur ve şuur ile alınıp verilmesi gerekir Nefesini muhafaza edemeyenlere yolunu şaşırmış gozuyle bakılır
Huzurla alınan her nefes, Allahu Teala'nın Hayy ismi şerifinin bir tecellisidir Bir nefes huzurla alınıp veriliyorsa, o nefes diridir Gaflet ile cıkan nefes ise oludur
Allah'tan gafil olma! Bil ki sana bu nefesleri veren O'dur Her nefeste senin hayatını tazeliyor Bunun icin sen de O'na tazim et, nimetlerine şukret!
2 Nazar berkadem:
Bakışları ayak ucuna cevirmek manasına gelir
Goz kalbin penceresidir Gozun gordukleri kalbi meşgul eder, nazargahı ilahi olan gonulu havatır kaplar
Bunun icindir ki bir salik yolda ve izde, kalabalıkta, tenhada bakışlarını ayak ucunda toplayacak ki; hem harama bakmaktan, hem de gozunu başıboşluktan, istediği yere bakmaktan korumuş olsun Aynı zamanda havatıra duşmekten de kurtulmuş olur Gonlunu toparlaması kolaylaşır
Bu usUl Sunneti seniye'ye de uygun duşmektedir Zira Resuli Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz yolda yururlerken sağa sola bakmazlardı
Bir de var ki, insanın her yaratılan şeyde Allahu Teala'nın eserlerini gormeye calışması gerekir Bu tefekkur sayesinde iman tekamul eder Bu da batınidir
Bu gibi kimseler Hazreti Allah ile baktığı icin, her zerrede O'nun eserini, asarını seyreder Bu, Hakk'tan Hakk'ın yarattıklarına seyirdir
Mesela bir yaprağı ele alır, O'nun asarını onda seyreder, azameti ilahi karşısında bir zerrenin idrakinden aciz olduğunu itiraf eder
3 Sefer dervatan:
Vatanda sefermanasına gelen bu tabir; salikin kotu huylarından ve nefsani sıfatlarından sıyrılıp iyi huyların ve meleki sıfatların yurdu olan asli vatanına sefer etmesini gosterir Ben Rabbime gideceğim(Saf f at: 99)
Ayeti kerime'sinde gecen İbrahim Aleyhisselam'ın beyanı bu manada icten ice bir manevi yolculuktur
Murşid aramak icin girişilen maddi seferler de bu mananın icindedir Hacegan yolunda, murşidini buluncaya kadar sefer edip, ondan sonra murşidin hizmetinde ikamete gecmek ve ic seferini tamamlamak başlıca kaidelerdendir
İmamı Rabbani kuddise sırruh Hazretleri buyururlar ki:
Vatana kavuştuktan sonra sefer vaki olursa, bu yolculuk vatanın kendi icinde olur Kaldı ki 'Sefer dervatan' Nakşibendiye buyuklerinin (kaddesallahu Teala Esrarehum) temel sozlerinden birisidir
Bu tarikatta bu seferi, daha bidayette (başlangıcta) tattırırlar Nihayeti bidayete yerleştirdikleri buradan belli olur
Bu yolun yolcularından dilediklerini 'MeczUbi salik' yaparlar, yani meczupları salikler haline getirirler Bunları once afaki seyre atarlar, insanın dışında ilerletirler 'Seyri afaki' denilen bu dış yolculuk bittikten sonra 'Seyri enfusi' denilen insanın icindeki yolculuğa başlatırlar 'Sefer dervatan' tabiri işte bu ikinci yolculuk demektir(78 Mektup)
Bir diğer mektuplarında ise şoyle buyuruyorlar:
Seyri enfusi demek olan 'Sefer dervatan'; butun meşayih tarikatlarında var ise de, bu ilerlemek yolun sonunda olur Afaki seyrin konaklarını katettikten sonra bu seyre başlarlar
Bu Tarikatı aliye'de ise, işe seyri enfusi ile başlanır Bu enfusi seyr ile seyri afaki de birlikte gidilir Bu seyrin, işin başlangıcında yapılması; nihayetin bidayete yerleştirilmiş olmasındandır(221 Mektup)
4 Halvet derencumen:
Topluluk icinde yalnızlık, halk icinde Hakk ile beraber olmak diye tarif edilen bu esas, El karda gonul yardademektir
Şahı Nakşibend kuddise sırruh Hazretlerimize: Sizin yolunuzun esası nedir?diye sorulduğunda: Zahirde halk ile batında Hakk ile olmaktırcevabını vermiş ve şu şiiri okumuştur:
Kalbinden aşina ol, dışta yabancı gorun Boyle guzel yuruyuş cihanda az bulunur
İmamı Rabbani kuddise sırruh Hazretleri ise bu hususta şoyle buyururlar:
Bu Tarikatı aliyenin bir başka hususiyeti de 'Halvet derencumen 'dir Başkaları arasında yalnız imiş gibi olmak demektir ve 'Sefer dervatan'dan hasıl olur
Sefer dervatan muyesser olunca, başkaları arasında zihnin dağılması da vatan gibi yalnızlığa sefer eder Afaki dağınıklıklar kalbe sızamaz
Bu yalnızlık diğer tarikatlarda ancak muntehada, sona varanlarda muyesser olur Fakat bu Tarikatı aliye'de başlangıcta hasıl olduğundan, bu yola mahsus sayılmıştır
'Halvet derencumen' demek, vatani halvet kapılarını kapamak, pencerelerini ormek demektir Yani herkesin arasında hic kimseye iltifat etmeyecek, hic kimse ile muhatap olup
konuşmayacak Bu demek değildir ki gozlerini yumacak, duygularını zorla muattal bırakacak Hayır! Boyle bir şey bu Tarikatı aliye'de yoktur
Kardeşimi Butun bu zorlamalar, yolun başında ve ortasında olur Sona varanların bunlar icin kendini zorlaması gerekmez Herkesin arasında iken kalbini toparlamıştır, gaflet arasında iken huzurdadır (221 Mektup)
Ayeti kerime'de:
Rabbinin adını zikret ve her şeyi bırakıp yalnız O'na yonelbuyurulmaktadır (Muzemmil: 8)
Her an O'nu zikretmeye devam ederek kalbini nurlandır
5 Yadkcrd:
Dilin kalple beraber zikridir Murakaba mertebesine yukselmiş olan bir salikin Kelimei tevhid'i nefesini hapsederek zikretmesi demektir
Kelimei tevhid'in Nefyu ispatzikrinin, murakaba dersi esnasında soylenişinde gozler yumulur, dil dimağa yapıştırılır ve nefes tutularak, kalp ile bir nefeste yirmibir adet okunur
Boylece salik, murakaba halinden muşahede mertebesine yukselir
Tevhid'in iki manası vardır:
1 Zahiri Tevhid: La ilahe illallah, Allah'tan başka ilah yok
2 Batıni tevhid: La mevcUde illallah, O'ndan başka mevcut yok
6 Bazgeşt:
Zikrullah esnasında kendiliğinden hatıra gelen iyi ve kotu her fikri kovmak demektir
Gonulde başka alakalara yer kaldıkca, itminan teşekkul etmez ve yapılan zikir halis olmaz Başlangıcta bu itminana erilemese de yine zikrullahı bırakmamak ve elde edilinceye kadar devam etmek gerekir
7 Nigahdaşt:
Muhafaza etmek demektir Tecelligahı ilahi olan kalp evine Hakk'tan gayrı şeylerin girmesini onlemektir Oyle ki murid, bin kere Allahu Teala'nın yuce ismini zikrettiği halde, hatırına bir kere olsun yabancı fikir gelmemelidir
Mevlana Kasım kuddise sırruh Hazretleri buyururlar ki:
Nigah daşt o dereceye erişmelidir ki, guneşin
doğuşundan batışına kadar muridin gonlune hicbir yabancı şey
uğramamalıdır Oyle ki, insanda hayal kuvveti kendi kendini
azletmiş hale gelmelidir
Hakikat ehlince malUmdur ki, hayal kuvvetini yarım saat
icin bile yok edebilmek son derece guc ve nadirlerin nadiri bir
iştir Ancak bazı yuksek velilerin kan olabilir
8 Yaddaşt:
Hatırda tutmak demektir Murakaba mertebesine ulaştıktan sonra salikin lisanla belli sayıda Kelimei tevhid'i zikretmesidir Bu yoldan kalbin pası silineceğinden şuhUd mertebesine ulaşılır, kainattaki sınırsız coklukta vahdaniyeti ilahi muşahede edilir
Yaddaşt, bundan once bahsi gecen usUllerin tahakkuk etmesidir
9VukUfi Zamani:
Manevi yolculuğa cıkmış olan muridin, devamlı olarak gecen zamanı değerlendirmesi, zaman uzerinde dikkati yoğunlaştırması, icinde bulunduğu zamanı dikkate alması, nefes alırken ve verirken uyanık olması demektir
Murid butun gayreti ile boş vakit gecirmemeye calışmalı, butun zamanlarını iyi değerlendirmelidir Huzurla gecirdiği zamana ve haline şukretmeli gafletle gecirdiği zamanlarına da tevbekar olmalıdır Bir başka ifade ile kabz halinde istiğfara, bast halinde şukre devam etmelidir
Tasavvufta bu hale ibnulvakt de denir, bugunun vazifesini yarına bırakmamak demektir