Son günlerde tatlandırıcıların ismini çok sık duymaya başladık. Pekala tatlandırıcılar tam olarak nedir ve ne için kullanılır biliyor muyuz?
Eski vakitlerde şekere ulaşmak epeyce sıkıntı ve maliyetli bir durumdu. Sanayi alanında yaşanan gelişmeler sonrasında şeker kolay ulaşılabilir bir hale geldi. Bu durum kimilerimizin şekeri ölçüsüzce kullanmasına yol açtı. Bu bol ve ölçüsüz kullanım bedenimizde birtakım olumsuz tesirlere neden olur. Metabolik hastalıkların görülme riskinin artması, diyabet, obezite ve diş sıhhatinin bozulması bu olumsuz tesirlerin başında gelmektedir. Tüm bu olumsuz tesirler sebebiyle şeker yerine kullanılabilecek bir husus arayışı başladı ve tatlı tadını almamızı sağlayacak doğal ve yapay bir çok unsur bulundu. Biz bu hususlara tatlandırıcı diyoruz. Bir çoğumuzun çok sevdiği bal, bilinen birinci tatlandırıcıdır.
Tatlandırıcılar şeker alkolleri, doğal tatlandırıcılar ve yapay tatlandırıcılar olmak üzere üç kümeye ayrılır.
Şeker Alkolleri
Şeker alkolleri günlük kullandığımız sofra şekerinden(sakkaroz) daha az da olsa kalori içerdikleri için ‘besleyici’ yahut ‘kalorisi azaltılmış’ tatlandırıcılar olarak isimlendirilirler. Zerzevat ve meyvelerde doğal olarak bulunurlar. Bakteriler şeker alkollerini besin olarak kullanamadıkları için diş çürüklerine neden olmazlar. Kan şekeri düzeylerinde ani artışa neden olmadığı için diyabetli hastalar için kullanımı uygundur.
Sofra şekerinin içerdiği kalori 1 gramında 4 kcal, şeker alkollerinin kalori ölçüsü ise 1 gramında 1.5-3 kcal ortasında değişir. Neredeyse sofra şekeri kadar kalori içermeleri şeker alkollerinin olumsuz tarafıdır.
Şeker alkollerinin sıklıkla kullanıldığı eserler şekerlemeler, şekerli sakızlar, dondurulmuş besinler, aromalı reçeller, jöle, fırınlanmış besinler, dondurma, çikolata ve sütlü tatlılardır. Diyabetik olarak satılan eserlerin birçoklarında şeker alkolleri kullanılmaktadır. Bu eserlerin fazla tüketimi laksatif tesir (bağırsak hareketlerini hızlanması) yapabilmektedir.
Yapay Tatlandırıcılar
Yapay tatlandırıcılar, şeker yerine tatlı tadını vermesi için kullanılan kimyasal olarak laboratuvarda üretilmiş hususlardır. ‘Besleyici olmayan’ yahut ‘az kalorili’ tatlandırıcılar olarak isimlendirilirler. Maliyeti düşürmek hedefiyle üretilmiş olsalar da kalori içermedikleri için yahut çok az kalori içerdikleri için kalorisiz sayılırlar ve bu yüzden zayıflama diyeti yapan bireyler tarafından fazlaca tercih edilirler. Sofra şekerinden daha tatlıdırlar bu yüzden çok az ölçüleri tatlandırma için kafidir.
Market raflarında son vakitlerde çokça gördüğümüz şekersiz, şekeri azaltılmış yahut düşük kalorili eserlerde bu tatlandırıcılar kullanılmaktadır. Birebir vakitte tablet yahut sıvı olarak da satılmaktadırlar.
Amerika Besin ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından kullanımı onaylanmış beş tane yapay tatlandırıcı bulunmaktadır. Bu tatlandırıcılar; sakarin, aspartam, sukraloz, asesulfam-K ve neotamdır.
Sakarin ve sukraloz kan şekerinde değişimlere neden olmadığı için diyabetik hastalar için kullanımı uygundur.
Sukraloz, asesulfam-K ve neotam ısı değişimlerine güçlü oldukları için pişirilen ve fırınlanan besinlerde rahatlıkla kullanılabilirler.
Aspartam ise ısı değişimlerine güçlü değildir ve ısıtıldığında tatlı tadını kaybeder. İçerisinde fenilalenin bulunduğu için fenilketonüri hastalarının kullanımı için uygun değildir.
Doğal Tatlandırıcılar
Doğal yollarla, bitki yahut ağaçların özünden elde edilirler. Stevya, agave şurubu, akçaağaç şurubu ve melas bu kümedeki tatlandırıcılardır.
Stevya, son günlerde popülerleşen ve sofra şekerinden 250-300 kat daha tatlı,kalori içermeyen bir tatlandırıcıdır. Diyabet hastaları tarafından kullanılabilir. Isıya sağlam olduğu için tatlı ve pasta yaparken kullanılabilir.
Agave şurubu, anavatanı Kuzey ve Güney Amerika olan Agave bitkisinden elde edilir. Lakin doğal olanını bulmak epey zordur.Marketlerde satılan agave şurubunun içinde esirgeyici kimyasallar ve fruktoz şurubu vardır. Şekerden 3-4 kat daha tatlıdır ve tadı bala benzemektedir.
Tatlandırıcılar Ziyanlı Mıdır?
Bu mevzu hala tartışılmakta olan bir husustur. Birtakım görüşlere ve çalışmalara nazaran olumsuz tesirleri olmadığı düşünülmektedir. Kalori içermedikleri için kilo denetiminde avantaj sağladığı savunulmaktadır. Birtakım görüş ve çalışmalara nazaran ise olumsuz tesirleri olduğu düşünülmektedir. Bedenimize şeker almadığımız halde beynimize şeker aldığımız sinyalinin gittiği ve bunun da tekrar şeker alma isteği oluşturduğu düşünülmektedir.
Pekala bu belirsizlik içinde biz ne yapacağız?
Her iki fikri de destekleyen çalışmalar olduğu için tatlandırıcıları günlük alınması gereken ölçüden fazla almamalı, tatlandırıcıya gereksinim duymadan sofra şekerini olabildiğince hayatımızdan çıkarmalıyız.
Eski vakitlerde şekere ulaşmak epeyce sıkıntı ve maliyetli bir durumdu. Sanayi alanında yaşanan gelişmeler sonrasında şeker kolay ulaşılabilir bir hale geldi. Bu durum kimilerimizin şekeri ölçüsüzce kullanmasına yol açtı. Bu bol ve ölçüsüz kullanım bedenimizde birtakım olumsuz tesirlere neden olur. Metabolik hastalıkların görülme riskinin artması, diyabet, obezite ve diş sıhhatinin bozulması bu olumsuz tesirlerin başında gelmektedir. Tüm bu olumsuz tesirler sebebiyle şeker yerine kullanılabilecek bir husus arayışı başladı ve tatlı tadını almamızı sağlayacak doğal ve yapay bir çok unsur bulundu. Biz bu hususlara tatlandırıcı diyoruz. Bir çoğumuzun çok sevdiği bal, bilinen birinci tatlandırıcıdır.
Tatlandırıcılar şeker alkolleri, doğal tatlandırıcılar ve yapay tatlandırıcılar olmak üzere üç kümeye ayrılır.
Şeker Alkolleri
Şeker alkolleri günlük kullandığımız sofra şekerinden(sakkaroz) daha az da olsa kalori içerdikleri için ‘besleyici’ yahut ‘kalorisi azaltılmış’ tatlandırıcılar olarak isimlendirilirler. Zerzevat ve meyvelerde doğal olarak bulunurlar. Bakteriler şeker alkollerini besin olarak kullanamadıkları için diş çürüklerine neden olmazlar. Kan şekeri düzeylerinde ani artışa neden olmadığı için diyabetli hastalar için kullanımı uygundur.
Sofra şekerinin içerdiği kalori 1 gramında 4 kcal, şeker alkollerinin kalori ölçüsü ise 1 gramında 1.5-3 kcal ortasında değişir. Neredeyse sofra şekeri kadar kalori içermeleri şeker alkollerinin olumsuz tarafıdır.
Şeker alkollerinin sıklıkla kullanıldığı eserler şekerlemeler, şekerli sakızlar, dondurulmuş besinler, aromalı reçeller, jöle, fırınlanmış besinler, dondurma, çikolata ve sütlü tatlılardır. Diyabetik olarak satılan eserlerin birçoklarında şeker alkolleri kullanılmaktadır. Bu eserlerin fazla tüketimi laksatif tesir (bağırsak hareketlerini hızlanması) yapabilmektedir.
Yapay Tatlandırıcılar
Yapay tatlandırıcılar, şeker yerine tatlı tadını vermesi için kullanılan kimyasal olarak laboratuvarda üretilmiş hususlardır. ‘Besleyici olmayan’ yahut ‘az kalorili’ tatlandırıcılar olarak isimlendirilirler. Maliyeti düşürmek hedefiyle üretilmiş olsalar da kalori içermedikleri için yahut çok az kalori içerdikleri için kalorisiz sayılırlar ve bu yüzden zayıflama diyeti yapan bireyler tarafından fazlaca tercih edilirler. Sofra şekerinden daha tatlıdırlar bu yüzden çok az ölçüleri tatlandırma için kafidir.
Market raflarında son vakitlerde çokça gördüğümüz şekersiz, şekeri azaltılmış yahut düşük kalorili eserlerde bu tatlandırıcılar kullanılmaktadır. Birebir vakitte tablet yahut sıvı olarak da satılmaktadırlar.
Amerika Besin ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından kullanımı onaylanmış beş tane yapay tatlandırıcı bulunmaktadır. Bu tatlandırıcılar; sakarin, aspartam, sukraloz, asesulfam-K ve neotamdır.
Sakarin ve sukraloz kan şekerinde değişimlere neden olmadığı için diyabetik hastalar için kullanımı uygundur.
Sukraloz, asesulfam-K ve neotam ısı değişimlerine güçlü oldukları için pişirilen ve fırınlanan besinlerde rahatlıkla kullanılabilirler.
Aspartam ise ısı değişimlerine güçlü değildir ve ısıtıldığında tatlı tadını kaybeder. İçerisinde fenilalenin bulunduğu için fenilketonüri hastalarının kullanımı için uygun değildir.
Doğal Tatlandırıcılar
Doğal yollarla, bitki yahut ağaçların özünden elde edilirler. Stevya, agave şurubu, akçaağaç şurubu ve melas bu kümedeki tatlandırıcılardır.
Stevya, son günlerde popülerleşen ve sofra şekerinden 250-300 kat daha tatlı,kalori içermeyen bir tatlandırıcıdır. Diyabet hastaları tarafından kullanılabilir. Isıya sağlam olduğu için tatlı ve pasta yaparken kullanılabilir.
Agave şurubu, anavatanı Kuzey ve Güney Amerika olan Agave bitkisinden elde edilir. Lakin doğal olanını bulmak epey zordur.Marketlerde satılan agave şurubunun içinde esirgeyici kimyasallar ve fruktoz şurubu vardır. Şekerden 3-4 kat daha tatlıdır ve tadı bala benzemektedir.
Tatlandırıcılar Ziyanlı Mıdır?
Bu mevzu hala tartışılmakta olan bir husustur. Birtakım görüşlere ve çalışmalara nazaran olumsuz tesirleri olmadığı düşünülmektedir. Kalori içermedikleri için kilo denetiminde avantaj sağladığı savunulmaktadır. Birtakım görüş ve çalışmalara nazaran ise olumsuz tesirleri olduğu düşünülmektedir. Bedenimize şeker almadığımız halde beynimize şeker aldığımız sinyalinin gittiği ve bunun da tekrar şeker alma isteği oluşturduğu düşünülmektedir.
Pekala bu belirsizlik içinde biz ne yapacağız?
Her iki fikri de destekleyen çalışmalar olduğu için tatlandırıcıları günlük alınması gereken ölçüden fazla almamalı, tatlandırıcıya gereksinim duymadan sofra şekerini olabildiğince hayatımızdan çıkarmalıyız.
