TİNEA PEDİS
Deri bütünlüğünün sıcak, nem, kapalı ayakkabı giyme veya aşırı terleme problemlerine bağlı bozulmasıyla meydana gelen yüzeyel mantar enfeksiyonu tablosudur.
Genellikle herhangi bir semptom yapmaz. Ama; kaşıntı, ağrı veya bakteriyel enfeksiyon eklenmesine bağlı semptom verebilir. Beraberinde tırnak mantarı da eklenmiş olabilir.
Çeşitli Klinik Tabloyla Karşımıza Çıkabilir:
İnterdigital kuru tip; genellikle 4-5. Parmak aralarında gözlenen kuru, kepekli görüntüye sebep olur. Islak tip; 4-5.parmak aralarında beyaz nemli bir görüntü yapar. Beraberinde bakteriyel enfeksiyonun eklenmesiyle kötü koku ve yeşilimsi- mavimsi renk değişikliği gelişebilir ( sıklıkla psodomonas veya korinobakter bakterileri eklenebilmektedir) . Enfeksiyon diğer parmaklara yayılabilir.
Mokasen tip; ayağın topuk ve yan kısımlarını tutan, bu bölgede deri kalınlaşması yapan tip ve sıklıkla her iki ayağı tutar. Topuk çatlaklarıyla karışabilir. Mantar testi için derin kazıntı örneği alınmalıdır.
Enflamatuar/ büllöz tip; içi berrak vezikül/ bül dediğimiz kabarıklıklar yapar. Çok kaşıntılıdır; ayağın üzeri, parmak araları ve tabanları tutabilir. İd reaksiyonu denen ellerde, vücutta kabarık döküntüler yapabilir.
Ülseratif tip; parmak arası mantarın ayak tabanı ve ayak yan kısımlarına yayılıp üzerine enfeksiyon tablosunun eklenmesiyle meydana gelir. Bu hastalar daha çok diyabet, dolaşım problemi, kronik böbrek yetmezliği gibi hastalıkları olan bireylerdir. Tedavi edilmediği takdirde; erizipel, selülit gibi deri veya osteomyelit denen ilerlerici kemik enfeksiyonuna neden olur.
Tanı Nasıl Konulur?
Tanı dermatoloji hekimleri tarafından konur. Klinik uyumluluk düşünülen vakalarda, lezyonlardan alınan kazıntı örneğinin mikroskobik incelemesinde mantar elemanlarının gözlenmesiyle desteklenmiş olur. Ayrıca; wood lambası denen mor ışık değerlendirmesi veya kültür örnekleri, klinik olarak bakteriyel enfeksiyonun eklendiği düşünülen vakalarda yapılmalıdır.
Tedavi
Çoğunlukla şikayet yaratmıyorsa hastalar tarafından tedavi talebi olmaz.
Tedavide, klinik tabloya uygun mantar krem ve hap tedavilerini seçebiliyoruz. Özellikle kalın tabakalı mantarlarda ya da tırnak mantarının eklendiği tablolarda tedavinin yavaş yavaş gerileyeceği bilinmelidir( tırnak mantarında 3 veya 6 ay gibi).
Tedavinin yanı sıra özellikle tetikleyici faktörlerin devamı veya sistemik hastalıkların kötü kontrolü, takipsizliği maalesef tekrarlamayı kolaylaştırır.
Özellikle, ayağın terlemesini önleyici ayakkabı ve çorapların seçimi, Ayakların iyi kurulanması, aşırı terleme problemi varsa tedavi desteği alınması tekrarlamasını azaltacaktır. Ayrıca; geriatrik popülasyonda tırnak mantarı görülme sıklığının arttığı; dolayısıyla, diğer alanlarda ki mantar enfeksiyonlarının da artabileceği akılda tutulmalıdır.
Kronik dolaşım bozukluğu, diyabet, böbrek yetmezlikleri gibi hastalıklara sahip veya geriatrik popülasyon gibi bireysel bakımın azaldığı bireylerde, ayak bakım konusunda eğitim almış bakıcılar ile desteklenmeli veya bu hizmeti alabileceği merkezlere başvurması önerilir. Tıpkı cilt bakımı gibi.
Deri bütünlüğünün sıcak, nem, kapalı ayakkabı giyme veya aşırı terleme problemlerine bağlı bozulmasıyla meydana gelen yüzeyel mantar enfeksiyonu tablosudur.
Genellikle herhangi bir semptom yapmaz. Ama; kaşıntı, ağrı veya bakteriyel enfeksiyon eklenmesine bağlı semptom verebilir. Beraberinde tırnak mantarı da eklenmiş olabilir.
Çeşitli Klinik Tabloyla Karşımıza Çıkabilir:
İnterdigital kuru tip; genellikle 4-5. Parmak aralarında gözlenen kuru, kepekli görüntüye sebep olur. Islak tip; 4-5.parmak aralarında beyaz nemli bir görüntü yapar. Beraberinde bakteriyel enfeksiyonun eklenmesiyle kötü koku ve yeşilimsi- mavimsi renk değişikliği gelişebilir ( sıklıkla psodomonas veya korinobakter bakterileri eklenebilmektedir) . Enfeksiyon diğer parmaklara yayılabilir.
Mokasen tip; ayağın topuk ve yan kısımlarını tutan, bu bölgede deri kalınlaşması yapan tip ve sıklıkla her iki ayağı tutar. Topuk çatlaklarıyla karışabilir. Mantar testi için derin kazıntı örneği alınmalıdır.
Enflamatuar/ büllöz tip; içi berrak vezikül/ bül dediğimiz kabarıklıklar yapar. Çok kaşıntılıdır; ayağın üzeri, parmak araları ve tabanları tutabilir. İd reaksiyonu denen ellerde, vücutta kabarık döküntüler yapabilir.
Ülseratif tip; parmak arası mantarın ayak tabanı ve ayak yan kısımlarına yayılıp üzerine enfeksiyon tablosunun eklenmesiyle meydana gelir. Bu hastalar daha çok diyabet, dolaşım problemi, kronik böbrek yetmezliği gibi hastalıkları olan bireylerdir. Tedavi edilmediği takdirde; erizipel, selülit gibi deri veya osteomyelit denen ilerlerici kemik enfeksiyonuna neden olur.
Tanı Nasıl Konulur?
Tanı dermatoloji hekimleri tarafından konur. Klinik uyumluluk düşünülen vakalarda, lezyonlardan alınan kazıntı örneğinin mikroskobik incelemesinde mantar elemanlarının gözlenmesiyle desteklenmiş olur. Ayrıca; wood lambası denen mor ışık değerlendirmesi veya kültür örnekleri, klinik olarak bakteriyel enfeksiyonun eklendiği düşünülen vakalarda yapılmalıdır.
Tedavi
Çoğunlukla şikayet yaratmıyorsa hastalar tarafından tedavi talebi olmaz.
Tedavide, klinik tabloya uygun mantar krem ve hap tedavilerini seçebiliyoruz. Özellikle kalın tabakalı mantarlarda ya da tırnak mantarının eklendiği tablolarda tedavinin yavaş yavaş gerileyeceği bilinmelidir( tırnak mantarında 3 veya 6 ay gibi).
Tedavinin yanı sıra özellikle tetikleyici faktörlerin devamı veya sistemik hastalıkların kötü kontrolü, takipsizliği maalesef tekrarlamayı kolaylaştırır.
Özellikle, ayağın terlemesini önleyici ayakkabı ve çorapların seçimi, Ayakların iyi kurulanması, aşırı terleme problemi varsa tedavi desteği alınması tekrarlamasını azaltacaktır. Ayrıca; geriatrik popülasyonda tırnak mantarı görülme sıklığının arttığı; dolayısıyla, diğer alanlarda ki mantar enfeksiyonlarının da artabileceği akılda tutulmalıdır.
Kronik dolaşım bozukluğu, diyabet, böbrek yetmezlikleri gibi hastalıklara sahip veya geriatrik popülasyon gibi bireysel bakımın azaldığı bireylerde, ayak bakım konusunda eğitim almış bakıcılar ile desteklenmeli veya bu hizmeti alabileceği merkezlere başvurması önerilir. Tıpkı cilt bakımı gibi.
