~~Tiroid kanseri:
Tiroid kanserleri tüm kanserlerin %1-2’sini oluşturur. Tiroid kanserlerinin %90-95'i folliküler hücrelerden köken (hormon üretiminden sorumlu olan hücrelerden köken alan kanserlerdir) alan yeterli diferansiye tümörlerdir. Bu öbeğe papiller, foliküler ve hürthle hücreli kanserler dahildir. Medüller tiroid kanseri (parafolliküler C hücreleriden köken alır) tiroid kanserlerinin %4-6'sını oluşturur (bunların %20–30'u ailesel MEN Tip 2A ve 2B olgulardır). Medüller kanser hücreleri ürettikleri “Calsitonin” sayesinde kan testlerinde kolay kolay tanınır. Anaplastik kanser ise %1’den azını oluşturan nispeten çok agresif tedavisi çok güç olan bir formudur. Tiroid kanserlerine bağlı ölümlerin birçoklarından sorumludur. Çok nadiren %0.1 orantısında lenfoma, ve öteki tümörlerde (lösemi, castle karsinom, nöroendokrin tümör, sarkom) tiroidde görülebilir. Tiroid kanserleri arasında en sık görülen ve tedavisi akıllıca yapılırsa 10 yıllık ömür vadesi nerdeyse %93-98 olan papiller tiroid kanseridir.
Tiroid kanseri için risk faktörleri:
Cinsiyet: Kıymetli bir risk faktörüdür. Bayanlar, erkeklere orantıyla 3 kat daha ziyade risk taşırlar. Yaş: Tiroid kanseri tanısı alan hastaların büyük çoğunluğu 40 yaşın üzerindedir. Anaplastik kanserler ise ekseriyetle 65 yaş üzerinde görülür.
Aile hikayesi ve genetik faktörler: Kimi tiroid kanserleri aileseldir (ailede medüller ve papiller kanser hikayesi olanlar dikkatli incelenmelidir. RET, PTEN yahut APC ismi verilen genlerdeki değişiklikler, tiroid kanseri oluşma riskini artırırlar.
Radyasyona maruz kalmak: Münhasıran çocukluk çağında radyasyona maruz kalmak, tiroid kanseri için çok önemli bir risk faktörüdür. Bu maruziyet, çeşitli ilaçlar nedeniyle olabileceği üzere, nükleer tesislerde meydana gelen kaçaklar sonucunda da olabilir. Münhasıran, Çernobil nükleer santrali patlaması sonrası (1986) devletimizin kuzey ortamında yaşayan ve bayanlarda tiroidde nodül olması durumunda papiller kanser orantısının arttığını görmekteyiz. Tekrar emniyetli olmayan diş tedavi merkezlerinde denetimsiz çekilen diş grafilerinde evlatların boyun ortamının korunmaması ileriki yıllar için sorun yaratmaktadır.
İyot eksikliği: İyot, tiroid hormon üretimi için gerekli bir unsurdur. Ehil iyot alınmazsa, tiroid bezi, daha çokça hormon üretmek için çok çalışıp büyümeye başlar. Denetimsiz büyüme tiroid kanseri başlatabilir. Topluluğu hayli ziyade etkileyebilecek bu durumu önlemek için sıhhat bakanlığı softa tuzlarına iyot eklenmesini zarurî hale getirmiştir.
Tiroid kanseri tanısı:
Hastanın tiroid kanseri yanından şikayetleri, özgeçmişi, aile hikayesi alındıktan sonra dikkatli bir boyun muayenesi (Tiroid ve boyun lenf bezlerinide içeren) yapılmalıdır. Tiroid fonksiyon testleriyle, tiroid hormonlarına bakılmalıdır. Antimikrozomal antikorlar (Graves üzere otoimmün hastalıklarda) ve tiroglobulin seviyesi (tiroid kanseri nedeniyle operasyon sonrası takipte), calsitonin (medüller kanser için) üzere laboratuvar tetkiklerine daha şahsi durumlarda muhtaçlık duyulur. Tiroid ultrasonografisinde radyasyon kullanılmadan ses dalgaları ile nodül hakkında hayli emniyetli malumat edilebilir. Nodülün kalsifikalsyon içermesi, anarşik kanlanması, içeriğinin solid olması, büyüklük ve en orantısı, etrafında oluşan halo denilen çizginin özellikleri yahut bütünlüğünün kaybolması kanser istikametinden tabibi uyarır. Nadiren Tiroid sintigrafisi kullanılır.
Tiroid nodüllerinin değerlendirilmesinde tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi %85-93 üzere yüksek doğruluk orantısına sahip olan bir incelemedir. Klinisyen yahut radyolog tarafından yapılabilir. Ultrasonografi eşliğinde yapılması çok kıymetlidir. İnce iğne biyopsi sonucu kuşkulu yahut malign (kanser) geldiğinde tecrübeli bir endokrin cerrah tarafından ameliyat yapılmalıdır. Gayrikâfi sonuç elde edilirse süreç tekrar edilmelidir (2-3 ay içerisinde). Sonuç benign yani düzgün huylu bir nodül olduğunu gösteriyorsa ve gayrı parametrelerde (nodül boyutu, yapısı, muhit dokularla bağı, vb.) kuşkulu değilse o vakit ameliyat gerekmeden bir mühlet takip kararı verilebilir. Tiroid nodüllerine yaklaşımda takip yahut operasyon kararını vermede İnce iğne aspirasyon biopsisi epeyce kıymetli bir aşamadır. Şayet tiroid kanseri tanısı konmuşsa, marazın yayılıp yayılmadığını (metastaz) araştıran testler yapılmalıdır. Papiller ve folliküler kanserler için tüm vücut radyoaktif iyot sintigrafisi yapılır. Medüller kanser evrelemesinde ise Bilgisayarlı Tomografi ya da Manyetik Rezonans testlerinden yararlanılabilir.
Tiroid kanseri nasıl tedavi edilir?
Tiroid bezi kanserlerinin cerrahi tedavisinde de birçok vakit total tiroidektomi (tiroid bezinin hepsinin çıkartılması) yapmak gereklidir. Tecrübeli ellerde yapıldığında operasyona bağlı komplikasyonlar epeyce düşüktür. Lakin kalıcı komplikasyonlar nispeten rahatsız edicidir. (ses tellerini hareket ettiren haddin yaranması ve ese kısıklığı oluşması ve vücudun kalsiyum istikrarının sağlanmasında değerli rol alan paratiroid bezlerde olabilecek hasarlanma) %1'in altındadır. Ameliyatlarda temel prensip tiroid bezinin tamamının çıkarılması ve lenf bezlerinde kanser metastazı tespit edilmişse ilgili lenf bezlerini de çıkarmaktır. Tiroid bezinin tamamı çıkartılırsa, ameliyat sonrası kişinin hayatını sürdürmesi için gerekli olan tiroid hormonunu dışardan ilaç olarak (tefor, levatron yahut euthyrox) vermek gerekir. Bunlar çok inançlı ilaçlardır ve sahih dozda kullanıldıklarında hiçbir yan tesirleri yoktur. Hasta için mütenasip doz belirlendikten sonra hayat uzunluğu inançla kullanılabilirler.
Tiroid ameliyatı umumî anestezi altında yapılmaktadır. Bu yüzden ameliyat öncesi rutin kan tahlilleri, akciğer grafisi ve kalp elektorsu (EKG) yapılır. Tiroid fonksiyon testlerine bakılır. Şayet tiroid hormonları alışılagelmiş sonlar içerisinde ise ameliyata izi verilir. Ameliyat vadesi ortalama 45-90 dakikadır. Ameliyat sonrasında ekseriyetle hastaları rahatsız eden ağrı olmamaktadır. Erken periyotta karşılaşılan boğazda takılma hissi ve hafif ağrı umumiyetle 24-48 saat sonra kaybolur. Hastalar ameliyat sonrası birinci 4-6 saat sonra likit azıklar ile beslenmeye başlar ve rahatlıkla dolaşabilir. Hastalar çoğunlukla birinci 24 saat içinde taburcu olurlar. Hastaları 2-3.gün banyo yapmalarına müsaade verilir. Takipte 5-7.gün dikişler alınr. Hastalar taburcu edilirken tiroid hormon ilacı (tefor, levatron yahut euthyrox) başlanıp 1 ay sonrasına yine kan hormon tayini için program yapılır. Hastalar baş boyun hareketlerinde münhasıran kısıtlama yapmamalıdır aksi halde önemli boyun ağrıları hastaları çok rahatsız eder. Hastalar işlerine 1-2 hafta içinde rahatlıkla dönebilir.
Tiroid kanserlerinde Radyoaktif İyot (Atom) tedavisi.
RAI tedavisi tiroid kanserlerinde hastanın ömür mühletini uzatmak, kanser tekrarlamasını önlemek ve uzak organlarda tekrarlamış (akciğer dimağ ve kemik metastazlarının tedavisinde) illetin tedavinde kullanılır. Umumî Cerrah, Nükleer Tıp, ve Endokrin eksperlerince ortak bedellendirilen hastalar hususî kurşun kaplamalı odalarda 1 yahut 2 gece tutularak RAI tedavisini alırlar. Mahsusen tümör çapı 1 cm üzerinde, kapsül invazyonu, lenf nodu metastazı varsa RAI tedavisi verilir.
Tiroid kanserleri tüm kanserlerin %1-2’sini oluşturur. Tiroid kanserlerinin %90-95'i folliküler hücrelerden köken (hormon üretiminden sorumlu olan hücrelerden köken alan kanserlerdir) alan yeterli diferansiye tümörlerdir. Bu öbeğe papiller, foliküler ve hürthle hücreli kanserler dahildir. Medüller tiroid kanseri (parafolliküler C hücreleriden köken alır) tiroid kanserlerinin %4-6'sını oluşturur (bunların %20–30'u ailesel MEN Tip 2A ve 2B olgulardır). Medüller kanser hücreleri ürettikleri “Calsitonin” sayesinde kan testlerinde kolay kolay tanınır. Anaplastik kanser ise %1’den azını oluşturan nispeten çok agresif tedavisi çok güç olan bir formudur. Tiroid kanserlerine bağlı ölümlerin birçoklarından sorumludur. Çok nadiren %0.1 orantısında lenfoma, ve öteki tümörlerde (lösemi, castle karsinom, nöroendokrin tümör, sarkom) tiroidde görülebilir. Tiroid kanserleri arasında en sık görülen ve tedavisi akıllıca yapılırsa 10 yıllık ömür vadesi nerdeyse %93-98 olan papiller tiroid kanseridir.
Tiroid kanseri için risk faktörleri:
Cinsiyet: Kıymetli bir risk faktörüdür. Bayanlar, erkeklere orantıyla 3 kat daha ziyade risk taşırlar. Yaş: Tiroid kanseri tanısı alan hastaların büyük çoğunluğu 40 yaşın üzerindedir. Anaplastik kanserler ise ekseriyetle 65 yaş üzerinde görülür.
Aile hikayesi ve genetik faktörler: Kimi tiroid kanserleri aileseldir (ailede medüller ve papiller kanser hikayesi olanlar dikkatli incelenmelidir. RET, PTEN yahut APC ismi verilen genlerdeki değişiklikler, tiroid kanseri oluşma riskini artırırlar.
Radyasyona maruz kalmak: Münhasıran çocukluk çağında radyasyona maruz kalmak, tiroid kanseri için çok önemli bir risk faktörüdür. Bu maruziyet, çeşitli ilaçlar nedeniyle olabileceği üzere, nükleer tesislerde meydana gelen kaçaklar sonucunda da olabilir. Münhasıran, Çernobil nükleer santrali patlaması sonrası (1986) devletimizin kuzey ortamında yaşayan ve bayanlarda tiroidde nodül olması durumunda papiller kanser orantısının arttığını görmekteyiz. Tekrar emniyetli olmayan diş tedavi merkezlerinde denetimsiz çekilen diş grafilerinde evlatların boyun ortamının korunmaması ileriki yıllar için sorun yaratmaktadır.
İyot eksikliği: İyot, tiroid hormon üretimi için gerekli bir unsurdur. Ehil iyot alınmazsa, tiroid bezi, daha çokça hormon üretmek için çok çalışıp büyümeye başlar. Denetimsiz büyüme tiroid kanseri başlatabilir. Topluluğu hayli ziyade etkileyebilecek bu durumu önlemek için sıhhat bakanlığı softa tuzlarına iyot eklenmesini zarurî hale getirmiştir.
Tiroid kanseri tanısı:
Hastanın tiroid kanseri yanından şikayetleri, özgeçmişi, aile hikayesi alındıktan sonra dikkatli bir boyun muayenesi (Tiroid ve boyun lenf bezlerinide içeren) yapılmalıdır. Tiroid fonksiyon testleriyle, tiroid hormonlarına bakılmalıdır. Antimikrozomal antikorlar (Graves üzere otoimmün hastalıklarda) ve tiroglobulin seviyesi (tiroid kanseri nedeniyle operasyon sonrası takipte), calsitonin (medüller kanser için) üzere laboratuvar tetkiklerine daha şahsi durumlarda muhtaçlık duyulur. Tiroid ultrasonografisinde radyasyon kullanılmadan ses dalgaları ile nodül hakkında hayli emniyetli malumat edilebilir. Nodülün kalsifikalsyon içermesi, anarşik kanlanması, içeriğinin solid olması, büyüklük ve en orantısı, etrafında oluşan halo denilen çizginin özellikleri yahut bütünlüğünün kaybolması kanser istikametinden tabibi uyarır. Nadiren Tiroid sintigrafisi kullanılır.
Tiroid nodüllerinin değerlendirilmesinde tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi %85-93 üzere yüksek doğruluk orantısına sahip olan bir incelemedir. Klinisyen yahut radyolog tarafından yapılabilir. Ultrasonografi eşliğinde yapılması çok kıymetlidir. İnce iğne biyopsi sonucu kuşkulu yahut malign (kanser) geldiğinde tecrübeli bir endokrin cerrah tarafından ameliyat yapılmalıdır. Gayrikâfi sonuç elde edilirse süreç tekrar edilmelidir (2-3 ay içerisinde). Sonuç benign yani düzgün huylu bir nodül olduğunu gösteriyorsa ve gayrı parametrelerde (nodül boyutu, yapısı, muhit dokularla bağı, vb.) kuşkulu değilse o vakit ameliyat gerekmeden bir mühlet takip kararı verilebilir. Tiroid nodüllerine yaklaşımda takip yahut operasyon kararını vermede İnce iğne aspirasyon biopsisi epeyce kıymetli bir aşamadır. Şayet tiroid kanseri tanısı konmuşsa, marazın yayılıp yayılmadığını (metastaz) araştıran testler yapılmalıdır. Papiller ve folliküler kanserler için tüm vücut radyoaktif iyot sintigrafisi yapılır. Medüller kanser evrelemesinde ise Bilgisayarlı Tomografi ya da Manyetik Rezonans testlerinden yararlanılabilir.
Tiroid kanseri nasıl tedavi edilir?
Tiroid bezi kanserlerinin cerrahi tedavisinde de birçok vakit total tiroidektomi (tiroid bezinin hepsinin çıkartılması) yapmak gereklidir. Tecrübeli ellerde yapıldığında operasyona bağlı komplikasyonlar epeyce düşüktür. Lakin kalıcı komplikasyonlar nispeten rahatsız edicidir. (ses tellerini hareket ettiren haddin yaranması ve ese kısıklığı oluşması ve vücudun kalsiyum istikrarının sağlanmasında değerli rol alan paratiroid bezlerde olabilecek hasarlanma) %1'in altındadır. Ameliyatlarda temel prensip tiroid bezinin tamamının çıkarılması ve lenf bezlerinde kanser metastazı tespit edilmişse ilgili lenf bezlerini de çıkarmaktır. Tiroid bezinin tamamı çıkartılırsa, ameliyat sonrası kişinin hayatını sürdürmesi için gerekli olan tiroid hormonunu dışardan ilaç olarak (tefor, levatron yahut euthyrox) vermek gerekir. Bunlar çok inançlı ilaçlardır ve sahih dozda kullanıldıklarında hiçbir yan tesirleri yoktur. Hasta için mütenasip doz belirlendikten sonra hayat uzunluğu inançla kullanılabilirler.
Tiroid ameliyatı umumî anestezi altında yapılmaktadır. Bu yüzden ameliyat öncesi rutin kan tahlilleri, akciğer grafisi ve kalp elektorsu (EKG) yapılır. Tiroid fonksiyon testlerine bakılır. Şayet tiroid hormonları alışılagelmiş sonlar içerisinde ise ameliyata izi verilir. Ameliyat vadesi ortalama 45-90 dakikadır. Ameliyat sonrasında ekseriyetle hastaları rahatsız eden ağrı olmamaktadır. Erken periyotta karşılaşılan boğazda takılma hissi ve hafif ağrı umumiyetle 24-48 saat sonra kaybolur. Hastalar ameliyat sonrası birinci 4-6 saat sonra likit azıklar ile beslenmeye başlar ve rahatlıkla dolaşabilir. Hastalar çoğunlukla birinci 24 saat içinde taburcu olurlar. Hastaları 2-3.gün banyo yapmalarına müsaade verilir. Takipte 5-7.gün dikişler alınr. Hastalar taburcu edilirken tiroid hormon ilacı (tefor, levatron yahut euthyrox) başlanıp 1 ay sonrasına yine kan hormon tayini için program yapılır. Hastalar baş boyun hareketlerinde münhasıran kısıtlama yapmamalıdır aksi halde önemli boyun ağrıları hastaları çok rahatsız eder. Hastalar işlerine 1-2 hafta içinde rahatlıkla dönebilir.
Tiroid kanserlerinde Radyoaktif İyot (Atom) tedavisi.
RAI tedavisi tiroid kanserlerinde hastanın ömür mühletini uzatmak, kanser tekrarlamasını önlemek ve uzak organlarda tekrarlamış (akciğer dimağ ve kemik metastazlarının tedavisinde) illetin tedavinde kullanılır. Umumî Cerrah, Nükleer Tıp, ve Endokrin eksperlerince ortak bedellendirilen hastalar hususî kurşun kaplamalı odalarda 1 yahut 2 gece tutularak RAI tedavisini alırlar. Mahsusen tümör çapı 1 cm üzerinde, kapsül invazyonu, lenf nodu metastazı varsa RAI tedavisi verilir.
