Turk beşler ne demektir?
Turk beşler nedir
Turk beşleri
Beşlerin en yenilikcisiydi
Turk Beşlerinin sonuncusu Necil
Kazım Akses hayata gozlerini yumdu Akses, bestelerinde yerel muzik kulturunden
de yararlanmıştı
ANKARA Cağdaş Turk muziği tarihine Turk
Beşleri diye gecen grubun hayattaki son temsilcisi Necil Kazım Akses,
dun 91 yaşında hayata gozlerini yumdu Necil Kazım Aksesin olumuyle
aralarında Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Anlar
ve Ahmed Adnan Saygun gibi ustaların yer aldığı Turk Beşleri
donemi de sona ermiş oldu
İlk kuşak bestecilerimiz arasında oncu
akımlara ve yeni muzik tekniklerine en fazla yakınlık gosteren besteci
olarak nitelendirilen Necil Kazım Akses, 6 Mayıs 1908′de İstanbulda doğdu,
7 yaşında keman dersleri almaya başladı 14 yaşında Mesut Cemil
Bey ile viyolonsel calışan sanatcı konservatuvarın ardından eğitimini Viyana ve
Pragda surdurdu
Ankara Devlet Konservatuvarında oğretmenliğin yanı sıra yoneticilik ve kultur
ataşeliği de yapan Aksel, 1971′de Devlet Sanatcısı unvanını almıştı Akses,
orkestra ve koro eserleri yanında, koncertolar, oda muziği parcaları, şan
ve piyano parcaları ile sahne muzikleri de besteledi Cağımızın ceşitli
kompozisyon tekniklerini ve stillerini yakından tanıyan Necil Kazım Akses, ilk
doneminde daha cok halk muziği, daha uzun olan ikinci donemindeyse
klasik Turk muziği birikiminden yararlandı Sanatcı yaratıcılığını 80 yaşından sonra
da surdurmuş, orneğin 5 Senfonisini bu donemde yazmıştı Turk muziğine
sayısız
eser kazandıran Aksesin Ankara Kalesi adlı senfonik şiiri, piyano
icin Minyaturler, keman ve viyola koncertoları, orkestra icin Koncerto ve
Balladı, beş senfonisi ve
yaylılar icin dort Kuarteti başlıca yapıtları
arasında sayılabilir
Bir yıldır rahatsız olan sanatcının cenazesi
perşembe gunu duzenlenecek torenle defnedilecek Ancak Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve
Devlet Konservatuvarı aralarında karar veremedikleri icin yetkililer kesin bir acıklama
yapamıyor Her iki kurum da toreni kendi bunyesinde duzenlemek istiyor
Sanatcının olumu uzerine Kultur Bakanı İstemihan Talay, Necil Kazım Aksesi
Turk muziğinin mimarı olarak nitelendirdi ve Turk Beşlerinin en genci
ve sonuncusunun yitirilişinden duyduğu uzuntuyu belirtti (Kultur Sanat)Bugunu etkileyenlerden
Ahmet
Say
Necil Hocanın en onemli ozelliği diğer Turk Beşleri gibi sıfırdan
başlamasıdır Turkiyede kompozisyonu sıfırdan oluşturdular, kurumsallaştırdılar
Turk muziğini cağdaş olcude
bir seviyeye getirdiler Necil Kazım Aksesin ayırt edici vasfı ise
yenilikci, hatta avangard akımlara yakın olmasıydı
Ayla Erduran
Kendisini cok
takdir ediyordum ve seviyordum Muziğin babası gibi, Turkiyenin iftihar edebileceği
bir insan İdil Biret, Ayşegul Sarıca ve ben konserlerimizde kendisinin
eserlerini seslendirirdik ve hepimiz cok severdik
Suna Kan
Benim
muzik hayatımda cocukluğumdan beri yeri olan bir buyuk ustayı kaybetmenin
uzuntusunu yaşıyorum Yaratıcıların, bestecilerin belki de en buyuk şansları olseler
de besteleri ve eserleri ile yaşayacak olmalarıdır Necil Kazım Aksesin
yetiştirdiği ikinci ucuncu kuşakların muziğe olan etkileri hala ortadadır
Tuluyhan Uğurlu
Cok uzuldum Adnan Saygun, Necil Kazım Akses, Cemal Reşit
Rey, bunların yerleri doldurulmaz Bu insanların acmış oldukları yolda biz
ilerliyoruz Onların besteleri ile actıkları yoldan ilerlemekten onur duyuyoruz
Hasan Ferit Alnar, (19061978) dunya muzikcileri arasında geleneksel muzikten
gelerek evrensel muziğe gecen ve bu alanda uluslararası başarılar elde
etmiş turk bestecilerindendir Klasik Turk Muziği oğeleriyle Batı muziği tekniklerini
bağdaştırma calışmalarıyla tanınır
Kucuk yaşta geleneksel sanat muziğine başlayan ve
on dort yaşındayken İstanbulda bir kanun virtuozu olarak un yapan
Alnar, ilk genclik yıllarında ozel olarak armoni, kontrpuan ve fug
dersleri alarak yeteneğini coksesli muzik alanına kaydırdı 16 yaşındayken ilk
bestesini yaptı O yıllar İstanbul Sultanisinde okuyor, aynı zamanda geceleri,
Darut Talimi Musikisi topluluğuyla sahneye cıkıyordu Yine o sıralar aynı
toplulukla Berline giderek Alman Polydor firması icin birkac plak doldurdu
Bu yolculuklarından birinde Berlin Yuksek Okul muduru ve besteci Franz
Schreker ile tanışan Alnar cok sesli bestelerinin Schrekerin ilgisini cektiğini
gorunce, bitirmek uzere olduğu İstanbul Mimarlık Akademisinden ayrıldı ve devlet
bursuyla 1927′de Viyanaya yerleşti Viyana Devlet Muzik Akademisinin bestecilik bolumunde
Joseph Marxın oğrencisi oldu, ardından Oswald Kabas ile orkestra şefliği
calıştı
1932de Turkiyeye dondu ve İstanbul Şehir Tiyatrosunda orkestra şefliği,
Belediye Konservatuarında muzik tarihi hocalığı yaptı 1936da Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasına
(Riyaseti Cumhur Filarmoni Orkestrası) şef olarak atandı ve Ankarada ilk
opera temsilerini hazırladı Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrasının şefi Dr Praetoriusun ani
olumu uzerine, orkestranın şefliğini 1946 yılında ustlenen Hasan Ferit Alnar,
altı yıl boyunca surdurduğu bu gorevi, sağlığının bozulması dolayısıyla bırakmış,
bir sure sonra tekrar Viyanaya yerleşip ceşitli orkestraları konuk şef
olarak yonetmiştir 1964 te yurda dondukten sonra sanat yaşamını başkentte
surdurmuştur
Yapıtlarında Klasik Turk muziği bilgisinden buyuk olcue yararlanan Alnarın
bu acıdan en cok dikkati ceken yapıtı, 19441951 yılları arasında
bestelediği Kanun ve Yaylı Sazlar Orkestrası İcin Koncertodur İlk kez
1958de yaylı sazlar dortlusu eşliğinde Ferit Alnar tarafından Ankarada seslendirilen
yapıt, daha sonra Cem Mansur yonetimindeki orkestra eşliğinde Ruhi Ayangil
tarafından uzuncalara kaydedildi Bu koncertoyla, Turkiyede ilk kez geleneksel bir
calgıyı solo olarak değerlendirmiştir
Turk halk muziğine de ilgi gosteren
Hasan Ferit Alnar, halk muziği gereclerini orneğin Prelud ve iki
Dans adlı orkestra yapıtında kullanmıştır Bestecinin en cok seslendirilen yapıtlarından
bir başkası da Viyolonsel Koncertosudur Sanatcı, Turkiyede cekilen tumuyle renkli
ilk film olan Halıcı Kızın muziğini de bestelemiş ve kanunu
kendisi seslendirmiştir Klasik Turk Muziği alanındaki besteleri ise son donemde
sık sık seslendirilmeye başlamış ve kayıtları yayınlanmıştır
Turk beşlerinin
icinde yer alan Alnar, teksesli Turk Muziğinden yetişmiş olmasıyla ayrı
bir yere sahiptir
KANUN KONCERTOSU
Ferid ALNAR daha once tasarladığı
bu koncertoyu 1946 yılında Romada bulunduğu sıralarda yazmaya başlamış ve
ertesi yıl Ankarada tamamlamıştır Kanun Koncertosu ilk defa 1951 yılında
Viyana Radyosunda Viyana Senfoni Orkestrası işliğinde yayınlanmıştır ALNAR, daha sonraları
koncertonun 3 bolumunu beğenmeyerek bu bolumu yeniden yazmıştır İlk bolumu
teması Giriftzen Asım Beyin Rast Peşrevinden esintilidir Kadansta kanun taksimi
sergilendikten sonra,ana temanın tekrarlanmasıyla bolum biter İkinci bolum kanun ve
orkestranınm diyaloğunu saba makamının etkisinde mistik bir hava ile surdurur
Hareketli ucuncu bolumde ana tema kanun ve orkestra tarafından birlikte
işlenerek Rast Peşrevine ulaşan cizgilerle sona erer
Eser bestecisinin dışında
Ruhi AYANGiL ( 1988, Ankara) ve Tahir AYDOĞDU (1997,İstanbul,CRR Senfoni
Ork),2O21 Kasım I998 Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası şef TStrugala tarafından seslendirilmiştir7
Aralık 1998′de de SCA Vakfının duzenlediği odul toreni ile 1998
yılı en buyuk odulu cumhurbaşkanımız tarafından FALNARa verilmiş, bu odul
toreni sonrası koncerto Anadolu Yaylı Calgılar Dortlusu ve Tahir AYDOĞDU
tarafından tekrar seslendirilmiştir Aynca 2627 Şubat I999′da İzmir Devlet Senfoni
Orkestrası ile şef Hikmet ŞİMŞEK yonetiminde Kanun Koncertosu Tahir AYDOĞDUnun
solistliğinde tekrar seslendirilmiştir
Eserleri
ŞAN VE ORKESTRA ESERİ
Uc
Şarkı, soprano ve orkestra icin, 1948
ORKESTRA ESERLERİ VE
KONCERTO
Romantik Uvertur, 1932 Prelud ve İki Dans, 1935 Turk Suiti,
1936 İstanbul, Orkestra Suiti, 1937 1938 Viyolonsel Koncertosu, 1943
Kanun Koncertosu kanun ve yaylılar orkestrası icin, 1944 1951
ODA VE SAHNE MUZİKLERİ
Trio, Fantezi, 1929 Suit, keman ve
piyano icin, 1930 Yaylılar Kuarteti, 1933 Yalova Turkusu, 1932 Sarı
Zeybek, 1932 Goethenin Faustu uzerine muzik, 1944
FİLM VE
GELENEKSEL MUZİK ESERLERİ
İstanbul Sokakları, 1931 (Film Muziği) Namık Kemal, 1949
(Film Muziği) Halıcı kız, 1953 (Film Muziği) Kelebek Zabit, tek
sesli operet, 1922 On Saz Semaisi, 1926 Bayati Araban Peşrev,
1927 Bayati Araban Saz Semaisi, 1927 Segah Peşrev, 1927 Sozsuz
Romans
Alıntı
Turk beşler nedir
Turk beşleri
Beşlerin en yenilikcisiydi
Turk Beşlerinin sonuncusu Necil
Kazım Akses hayata gozlerini yumdu Akses, bestelerinde yerel muzik kulturunden
de yararlanmıştı
ANKARA Cağdaş Turk muziği tarihine Turk
Beşleri diye gecen grubun hayattaki son temsilcisi Necil Kazım Akses,
dun 91 yaşında hayata gozlerini yumdu Necil Kazım Aksesin olumuyle
aralarında Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Anlar
ve Ahmed Adnan Saygun gibi ustaların yer aldığı Turk Beşleri
donemi de sona ermiş oldu
İlk kuşak bestecilerimiz arasında oncu
akımlara ve yeni muzik tekniklerine en fazla yakınlık gosteren besteci
olarak nitelendirilen Necil Kazım Akses, 6 Mayıs 1908′de İstanbulda doğdu,
7 yaşında keman dersleri almaya başladı 14 yaşında Mesut Cemil
Bey ile viyolonsel calışan sanatcı konservatuvarın ardından eğitimini Viyana ve
Pragda surdurdu
Ankara Devlet Konservatuvarında oğretmenliğin yanı sıra yoneticilik ve kultur
ataşeliği de yapan Aksel, 1971′de Devlet Sanatcısı unvanını almıştı Akses,
orkestra ve koro eserleri yanında, koncertolar, oda muziği parcaları, şan
ve piyano parcaları ile sahne muzikleri de besteledi Cağımızın ceşitli
kompozisyon tekniklerini ve stillerini yakından tanıyan Necil Kazım Akses, ilk
doneminde daha cok halk muziği, daha uzun olan ikinci donemindeyse
klasik Turk muziği birikiminden yararlandı Sanatcı yaratıcılığını 80 yaşından sonra
da surdurmuş, orneğin 5 Senfonisini bu donemde yazmıştı Turk muziğine
sayısız
eser kazandıran Aksesin Ankara Kalesi adlı senfonik şiiri, piyano
icin Minyaturler, keman ve viyola koncertoları, orkestra icin Koncerto ve
Balladı, beş senfonisi ve
yaylılar icin dort Kuarteti başlıca yapıtları
arasında sayılabilir
Bir yıldır rahatsız olan sanatcının cenazesi
perşembe gunu duzenlenecek torenle defnedilecek Ancak Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve
Devlet Konservatuvarı aralarında karar veremedikleri icin yetkililer kesin bir acıklama
yapamıyor Her iki kurum da toreni kendi bunyesinde duzenlemek istiyor
Sanatcının olumu uzerine Kultur Bakanı İstemihan Talay, Necil Kazım Aksesi
Turk muziğinin mimarı olarak nitelendirdi ve Turk Beşlerinin en genci
ve sonuncusunun yitirilişinden duyduğu uzuntuyu belirtti (Kultur Sanat)Bugunu etkileyenlerden
Ahmet
Say
Necil Hocanın en onemli ozelliği diğer Turk Beşleri gibi sıfırdan
başlamasıdır Turkiyede kompozisyonu sıfırdan oluşturdular, kurumsallaştırdılar
Turk muziğini cağdaş olcude
bir seviyeye getirdiler Necil Kazım Aksesin ayırt edici vasfı ise
yenilikci, hatta avangard akımlara yakın olmasıydı
Ayla Erduran
Kendisini cok
takdir ediyordum ve seviyordum Muziğin babası gibi, Turkiyenin iftihar edebileceği
bir insan İdil Biret, Ayşegul Sarıca ve ben konserlerimizde kendisinin
eserlerini seslendirirdik ve hepimiz cok severdik
Suna Kan
Benim
muzik hayatımda cocukluğumdan beri yeri olan bir buyuk ustayı kaybetmenin
uzuntusunu yaşıyorum Yaratıcıların, bestecilerin belki de en buyuk şansları olseler
de besteleri ve eserleri ile yaşayacak olmalarıdır Necil Kazım Aksesin
yetiştirdiği ikinci ucuncu kuşakların muziğe olan etkileri hala ortadadır
Tuluyhan Uğurlu
Cok uzuldum Adnan Saygun, Necil Kazım Akses, Cemal Reşit
Rey, bunların yerleri doldurulmaz Bu insanların acmış oldukları yolda biz
ilerliyoruz Onların besteleri ile actıkları yoldan ilerlemekten onur duyuyoruz
Hasan Ferit Alnar, (19061978) dunya muzikcileri arasında geleneksel muzikten
gelerek evrensel muziğe gecen ve bu alanda uluslararası başarılar elde
etmiş turk bestecilerindendir Klasik Turk Muziği oğeleriyle Batı muziği tekniklerini
bağdaştırma calışmalarıyla tanınır
Kucuk yaşta geleneksel sanat muziğine başlayan ve
on dort yaşındayken İstanbulda bir kanun virtuozu olarak un yapan
Alnar, ilk genclik yıllarında ozel olarak armoni, kontrpuan ve fug
dersleri alarak yeteneğini coksesli muzik alanına kaydırdı 16 yaşındayken ilk
bestesini yaptı O yıllar İstanbul Sultanisinde okuyor, aynı zamanda geceleri,
Darut Talimi Musikisi topluluğuyla sahneye cıkıyordu Yine o sıralar aynı
toplulukla Berline giderek Alman Polydor firması icin birkac plak doldurdu
Bu yolculuklarından birinde Berlin Yuksek Okul muduru ve besteci Franz
Schreker ile tanışan Alnar cok sesli bestelerinin Schrekerin ilgisini cektiğini
gorunce, bitirmek uzere olduğu İstanbul Mimarlık Akademisinden ayrıldı ve devlet
bursuyla 1927′de Viyanaya yerleşti Viyana Devlet Muzik Akademisinin bestecilik bolumunde
Joseph Marxın oğrencisi oldu, ardından Oswald Kabas ile orkestra şefliği
calıştı
1932de Turkiyeye dondu ve İstanbul Şehir Tiyatrosunda orkestra şefliği,
Belediye Konservatuarında muzik tarihi hocalığı yaptı 1936da Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasına
(Riyaseti Cumhur Filarmoni Orkestrası) şef olarak atandı ve Ankarada ilk
opera temsilerini hazırladı Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrasının şefi Dr Praetoriusun ani
olumu uzerine, orkestranın şefliğini 1946 yılında ustlenen Hasan Ferit Alnar,
altı yıl boyunca surdurduğu bu gorevi, sağlığının bozulması dolayısıyla bırakmış,
bir sure sonra tekrar Viyanaya yerleşip ceşitli orkestraları konuk şef
olarak yonetmiştir 1964 te yurda dondukten sonra sanat yaşamını başkentte
surdurmuştur
Yapıtlarında Klasik Turk muziği bilgisinden buyuk olcue yararlanan Alnarın
bu acıdan en cok dikkati ceken yapıtı, 19441951 yılları arasında
bestelediği Kanun ve Yaylı Sazlar Orkestrası İcin Koncertodur İlk kez
1958de yaylı sazlar dortlusu eşliğinde Ferit Alnar tarafından Ankarada seslendirilen
yapıt, daha sonra Cem Mansur yonetimindeki orkestra eşliğinde Ruhi Ayangil
tarafından uzuncalara kaydedildi Bu koncertoyla, Turkiyede ilk kez geleneksel bir
calgıyı solo olarak değerlendirmiştir
Turk halk muziğine de ilgi gosteren
Hasan Ferit Alnar, halk muziği gereclerini orneğin Prelud ve iki
Dans adlı orkestra yapıtında kullanmıştır Bestecinin en cok seslendirilen yapıtlarından
bir başkası da Viyolonsel Koncertosudur Sanatcı, Turkiyede cekilen tumuyle renkli
ilk film olan Halıcı Kızın muziğini de bestelemiş ve kanunu
kendisi seslendirmiştir Klasik Turk Muziği alanındaki besteleri ise son donemde
sık sık seslendirilmeye başlamış ve kayıtları yayınlanmıştır
Turk beşlerinin
icinde yer alan Alnar, teksesli Turk Muziğinden yetişmiş olmasıyla ayrı
bir yere sahiptir
KANUN KONCERTOSU
Ferid ALNAR daha once tasarladığı
bu koncertoyu 1946 yılında Romada bulunduğu sıralarda yazmaya başlamış ve
ertesi yıl Ankarada tamamlamıştır Kanun Koncertosu ilk defa 1951 yılında
Viyana Radyosunda Viyana Senfoni Orkestrası işliğinde yayınlanmıştır ALNAR, daha sonraları
koncertonun 3 bolumunu beğenmeyerek bu bolumu yeniden yazmıştır İlk bolumu
teması Giriftzen Asım Beyin Rast Peşrevinden esintilidir Kadansta kanun taksimi
sergilendikten sonra,ana temanın tekrarlanmasıyla bolum biter İkinci bolum kanun ve
orkestranınm diyaloğunu saba makamının etkisinde mistik bir hava ile surdurur
Hareketli ucuncu bolumde ana tema kanun ve orkestra tarafından birlikte
işlenerek Rast Peşrevine ulaşan cizgilerle sona erer
Eser bestecisinin dışında
Ruhi AYANGiL ( 1988, Ankara) ve Tahir AYDOĞDU (1997,İstanbul,CRR Senfoni
Ork),2O21 Kasım I998 Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası şef TStrugala tarafından seslendirilmiştir7
Aralık 1998′de de SCA Vakfının duzenlediği odul toreni ile 1998
yılı en buyuk odulu cumhurbaşkanımız tarafından FALNARa verilmiş, bu odul
toreni sonrası koncerto Anadolu Yaylı Calgılar Dortlusu ve Tahir AYDOĞDU
tarafından tekrar seslendirilmiştir Aynca 2627 Şubat I999′da İzmir Devlet Senfoni
Orkestrası ile şef Hikmet ŞİMŞEK yonetiminde Kanun Koncertosu Tahir AYDOĞDUnun
solistliğinde tekrar seslendirilmiştir
Eserleri
ŞAN VE ORKESTRA ESERİ
Uc
Şarkı, soprano ve orkestra icin, 1948
ORKESTRA ESERLERİ VE
KONCERTO
Romantik Uvertur, 1932 Prelud ve İki Dans, 1935 Turk Suiti,
1936 İstanbul, Orkestra Suiti, 1937 1938 Viyolonsel Koncertosu, 1943
Kanun Koncertosu kanun ve yaylılar orkestrası icin, 1944 1951
ODA VE SAHNE MUZİKLERİ
Trio, Fantezi, 1929 Suit, keman ve
piyano icin, 1930 Yaylılar Kuarteti, 1933 Yalova Turkusu, 1932 Sarı
Zeybek, 1932 Goethenin Faustu uzerine muzik, 1944
FİLM VE
GELENEKSEL MUZİK ESERLERİ
İstanbul Sokakları, 1931 (Film Muziği) Namık Kemal, 1949
(Film Muziği) Halıcı kız, 1953 (Film Muziği) Kelebek Zabit, tek
sesli operet, 1922 On Saz Semaisi, 1926 Bayati Araban Peşrev,
1927 Bayati Araban Saz Semaisi, 1927 Segah Peşrev, 1927 Sozsuz
Romans
Alıntı