Turk Destanlarında Kullanılan Motifler,
Turk destanlarında kullanılan mitolojik unsurlar
1KOKBORİ: Totem devri yaşayan Turklerin totemi bozkurt, destanlarda hayat ve savaş gucunu temsil eder Bozkurt, destanlarda Tanrı kurt ,anne kurt, ordular onunde yuruyen kumandan olarak gecerTurkler bozkurta once Tanrı diye tapmışlar, sonra kendilerinin bozkurt soyundan geldiklerine, boylelikle birer bozkurt olduklarına inanmışlardır
2IŞIK: Bu motif destanların kuruluşunda kutsiyetten kaynaklanan hayat verici bir ozelliğe sahiptirDestanların buyuk kahramanları; bu kahramanlara kadınlık ve mukaddes Turk cocuklarına annelik yapan kadınlar ilahi bir ışıktan doğarlarŞamanist inanca gore yerden on yedi kat goğe doğru gittikce aydınlanan bir nur alemi vardır ki bunun on yedinci katında butun goz kamaştırıcı ışığıyla Turk Tanrısı otururYeryuzunde iyilik yapan ruhlar da bir kuş şeklinde bu nur alemine ucarlar
3RUYA: Destanın butununu etkileyen ve destan kahramanlarının hareket alanını belirleyen bir motiftirBir mucadele uzerine kurulu destanlarda kazanılacak başarı veya yaşanacak bir felaket duş yoluyla onceden oğrenilir Kadercilik anlayışı duş motifiyle destanlarda işlenir
4AĞAC: Destanlarda ağac motifi uc yonuyle yer alır: Sığınak (Oba), Ana ya da Ata, varlığı, devleti temsil eden sembolİnsanlığın yaratılışı hakkındaki Turk duşuncesine gore Tanrı, yeryuzundeki dokuz insan cinsini, bu insanlardan once yarattığı dokuz dallı ağacın golgesinde barındırmıştır
5KIRKLAR:Bu motif, kahramanlar etrafındaki gucu temsil ederKırk sayısı bazı eşya ve davranışları sınırlarOğuz Kağan ’ın kırk gunde yurumesi, konuşması gibiKırk sayısı gorunmez aleminden gelen koruyucu, guc verici kutsiyete erişmiş şahısları da simgeler
6AT: At destanlarda onemli bir konuma sahiptir Bunun temelinde gocebe kulturun yarattığı zorlayıcı koşullar vardırAta bir tur dinsel totem ozelliği kazandıran şamanist inanctır At, kahramanın başarıya ulaşmasında en etkin gucturSahibini korur, ona yol gosterir, tehlikelere karşı uyarır
7OKYAY: Destanlarda maden isimlerinin sıkca gecmesi Turklerin savaşcı bir ulus oldukları kadar savaş aracı uretmede de usta olduklarını gosterirDestanlardaki maden isimleri tamamiyle Turkce ’dirBu da Turklerin cok eskiden beri madencilikle uğraştıklarının delilidirOk yay motifi destanlarda sadece savaş aracı olarak gecmemiş,Turk ustunluğunu ifade etmiş, hukuki bir sembol haline gelmiştir
8MAĞARA: Bu motif destanlarda sığınak ve ana karnını temsil ederBazen de ilahi buyruğun tebliğ edildiği yer olarak karşımıza cıkar
9AK SAKALI İHTİYAR: Destanlarda hakanların akıl danışıp oğut diledikleri gun gormuş yaşlılar vardırDerin tecrubeli bu kimseler, gec hakanlara yol ve iz gosterirlerBu, Turklerin alimlere mukaddes insan gozuyle bakıp ilme değer verdiklerini gosterir
10YADA TAŞI: Bu taş destanlarda milli birlik ve butunluğu, halkın mutluluğunu ve devletin idealini temsil ederBu taş ulkeden cıkarıldığında birlik ve butunluk bozulur ve kıtlık baş gosterir
Turk destanlarında kullanılan mitolojik unsurlar
1KOKBORİ: Totem devri yaşayan Turklerin totemi bozkurt, destanlarda hayat ve savaş gucunu temsil eder Bozkurt, destanlarda Tanrı kurt ,anne kurt, ordular onunde yuruyen kumandan olarak gecerTurkler bozkurta once Tanrı diye tapmışlar, sonra kendilerinin bozkurt soyundan geldiklerine, boylelikle birer bozkurt olduklarına inanmışlardır
2IŞIK: Bu motif destanların kuruluşunda kutsiyetten kaynaklanan hayat verici bir ozelliğe sahiptirDestanların buyuk kahramanları; bu kahramanlara kadınlık ve mukaddes Turk cocuklarına annelik yapan kadınlar ilahi bir ışıktan doğarlarŞamanist inanca gore yerden on yedi kat goğe doğru gittikce aydınlanan bir nur alemi vardır ki bunun on yedinci katında butun goz kamaştırıcı ışığıyla Turk Tanrısı otururYeryuzunde iyilik yapan ruhlar da bir kuş şeklinde bu nur alemine ucarlar
3RUYA: Destanın butununu etkileyen ve destan kahramanlarının hareket alanını belirleyen bir motiftirBir mucadele uzerine kurulu destanlarda kazanılacak başarı veya yaşanacak bir felaket duş yoluyla onceden oğrenilir Kadercilik anlayışı duş motifiyle destanlarda işlenir
4AĞAC: Destanlarda ağac motifi uc yonuyle yer alır: Sığınak (Oba), Ana ya da Ata, varlığı, devleti temsil eden sembolİnsanlığın yaratılışı hakkındaki Turk duşuncesine gore Tanrı, yeryuzundeki dokuz insan cinsini, bu insanlardan once yarattığı dokuz dallı ağacın golgesinde barındırmıştır
5KIRKLAR:Bu motif, kahramanlar etrafındaki gucu temsil ederKırk sayısı bazı eşya ve davranışları sınırlarOğuz Kağan ’ın kırk gunde yurumesi, konuşması gibiKırk sayısı gorunmez aleminden gelen koruyucu, guc verici kutsiyete erişmiş şahısları da simgeler
6AT: At destanlarda onemli bir konuma sahiptir Bunun temelinde gocebe kulturun yarattığı zorlayıcı koşullar vardırAta bir tur dinsel totem ozelliği kazandıran şamanist inanctır At, kahramanın başarıya ulaşmasında en etkin gucturSahibini korur, ona yol gosterir, tehlikelere karşı uyarır
7OKYAY: Destanlarda maden isimlerinin sıkca gecmesi Turklerin savaşcı bir ulus oldukları kadar savaş aracı uretmede de usta olduklarını gosterirDestanlardaki maden isimleri tamamiyle Turkce ’dirBu da Turklerin cok eskiden beri madencilikle uğraştıklarının delilidirOk yay motifi destanlarda sadece savaş aracı olarak gecmemiş,Turk ustunluğunu ifade etmiş, hukuki bir sembol haline gelmiştir
8MAĞARA: Bu motif destanlarda sığınak ve ana karnını temsil ederBazen de ilahi buyruğun tebliğ edildiği yer olarak karşımıza cıkar
9AK SAKALI İHTİYAR: Destanlarda hakanların akıl danışıp oğut diledikleri gun gormuş yaşlılar vardırDerin tecrubeli bu kimseler, gec hakanlara yol ve iz gosterirlerBu, Turklerin alimlere mukaddes insan gozuyle bakıp ilme değer verdiklerini gosterir
10YADA TAŞI: Bu taş destanlarda milli birlik ve butunluğu, halkın mutluluğunu ve devletin idealini temsil ederBu taş ulkeden cıkarıldığında birlik ve butunluk bozulur ve kıtlık baş gosterir