Turkiyedeki maden ceşitleri,turkiyede maden şehirleri,turkiyede madenlerin cıkarıldığı yerler,turkiyede madencilik haritası,Turkiyede maden uretimi,Ulkemizde cıkartılan madenler
Turkiye ’de MADENLER
Yerkabuğunun farklı derinliklerinden cıkarılan, ekonomik değer taşıyan mineral ve elementlere maden denir
Ulke ekonomilerinin gelişiminde maden ve enerji kaynakları bakımından zengin olmak onemli etkendir
Ceşitli yer kabuğu hareketleri ve başkalaşma olayları sonucunda kayacların yapısındaki minerallerin etkilenmesiyle cevher (filiz) adı verilen maden yatakları oluşur
Madenlerin taş ve toprakla karışık halde ilk olarak cıkarıldığı duruma tuvonan cevher adı verilir
Kayacların icindeki minerallerin bazıları eritilerek ayrıştırıldığında ceşitli metalik madenler (demir, bakır , krom, kurşun, pirit gibi) elde edilir
Minerallerin doğrudan maden olarak kullanıldığı metalik olmayan madenler ( mermer, fosfat, kukurt, oltutaşı, lule taşı gibi) de vardır
Turkiye maden yatakları, ceşitliliği fazla olan bir ulkedir Ancak maden yatakları kucuk caplı ve dağınık haldedirSebebi; aynı bolgelerde sıkca gorulen tektonik olaylardır
Bu durum ulkemizdeki madencilik faaliyetlerini olumsuz yonde etkilemektedir
BİR MADENİN İŞLETMEYE ACILABİLMESİ İCİN;
Kayacların icindeki saf maden miktarı (tenor) yeterli olmalı
Rezervi (miktarı) uzun yıllar cıkarılabilecek kadar olmalı
Ulaşım olanakları gelişmiş olmalı,
Gerekli sermaye ve teknolojik imkan olmalı
Sanayi tesisleri ve pazarlama yerlerine yakın olmalıdır
BAŞLICA MADEN CEŞİTLERİMİZ
DEMİR
Ağır sanayinin en onemli hammaddesi olan demir, inşaat, makine ve aracların uretiminde kullanılır
Turkiye demir rezervleri bakımından zengindir En zengin demir yataklarımız, Divriği ve Kangal (Sivas), Hekimhan ve Hasancelebi (Malatya), Havran (Balıkesir), Torbalı (İzmir) ve Simav (Kutahya) cevresinde bulunmaktadır
Ayrıca Kayseri, Niğde ve Adana illerinin Orta Toroslar ’daki Aladağ ’lara yakın kesimleri, KMaraş, Hatay, Camdağı ( Adapazarı) demir yatakları da onemlidir
Cıkarılan demir cevheri Ereğli (Zonguldak), Karabuk, İskenderun, Kırıkkale, Sivas ve İzmir ’deki demircelik fabrikalarında işlenir
2005 yılı verilerine gore 6,4 milyon ton demir uretimi yapılmasına karşılık, bu uretim fabrikaların ihtiyacını karşılayamamıştır Bu sebeple aradaki acık dış alımla karşılanır
Ereğli ve Karabuk demircelik fabrikalarının kuruluş yerlerinin belirlenmesinde bu yorelerde cıkarılan taşkomuru etkili olmuştur
İskenderun demircelik fabrikası icin gerekli enerji kaynağı gemilerle GAfrika Cumhuriyeti ’nden gelmektedir Liman şehri olduğundan ulaşım kolay ve ucuz
imagesturkiyedemadencilik5afd013534df7
BAKIR
Bakır yumuşak bir maden olduğundan yurdumuzda ilkcağlardan beri işletilmektedir
Bakır, ustun fiziksel ve kimyasal ozelliklerinden dolayı endustride yaygın olarak kullanılmaktadır Başlıca kullanım alanları; elektrik ve elektronik sanayi, inşaat , ulaşım sanayi, boya sanayi ve turistik eşya gibi
Bakır yatakları, coğu kez kurşun ve cinko ile birlikte bulunur En onemli bakır yataklarımız Karadeniz Bolgesi ’nde bulunur
Murgul (Artvin), Kure (Kastamonu), Cayeli (Rize) ve Koprubaşı (Giresun) bu bolgedeki başlıca yataklardandır Ayrıca Maden (Elazığ) ve Ergani (Diyarbakır)'de de bakır yatakları mevcuttur
Cıkarılan bakır cevheri Samsun, Murgul ve Maden ’deki işletmelerde işlenir
Samsun ’da işletmenin kurulmasında ic kesimlere ulaşımın duzgun olması etkili olmuştur
imagesturkiyedemadencilik5afd01363b0b0
KROM
Paslanmayan ve cok sert bir maden olduğundan, madeni eşya yapımında ve kaplamasında kullanılır
40 milyon ton krom rezervi bulunan kromun buyuk bir bolumu hammadde, bir miktarı da ferrokrom olarak ihrac edilmektedir
Yurdumuz dunyanın sayılı krom ureticileri (Rusya, GAfrika, Hindistan ’dan sonra) arasında yer almaktadır
Kullanım alanının yaygın oluşu nedeniyle dış piyasada her zaman alıcı bulmaktadır
Ulkemizdeki en onemli krom yatakları; Fethiye ve Koyceğiz (Muğla), Buldan ve Acıpayam ( Denizli ), Orhaneli (Bursa), Mihalıccık ( Eskişehir ), Pozantı ve Karsantı (Adana) , Kayseri, Guleman (Elazığ) ve Kopdağı (Erzincan) ’nda bulunur
Krom madeni Antalya ve Guleman (Elazığ) ’daki ferrokrom tesislerinde işlenmektedir
imagesturkiyedemadencilik5afd013744a70
BOR MİNERALLERİ
Cok geniş ve ceşitli alanlarda ticari olarak kullanılan bor mineralleri ve urunlerinin kullanım alanları giderek artmaktadır
Ulkemiz bor rezervi bakımından Dunya ’nın en zengin yataklarına sahiptir Bu nedenle, bor madeninin coğu ihrac edilmektedir
Bor madeninden elde edilen boraks ve asit borik nukleer alanda, jet ve roket yakıtında katkı maddesi olarak, ayrıca sabun, tekstil, cam, seramik ve kağıt sanayii gibi alanlarda kullanılır
Bor mineralleri Susurluk ve Bigadic (Balıkesir), Emet (Kutahya) , MKemalpaşa (Bursa) ve Seyitgazi (Eskişehir) cevresinde cıkarılır
Cıkarılan mineraller Bandırma (Balıkesir) ve Kırka (Eskişehir) yorelerindeki fabrikalarda işlenir
imagesturkiyedemadencilik5afd01385615f
BOKSİT (ALUMİNYUM)
Aluminyumun hammaddesi olan boksit cok hafif olduğundan ucak sanayiinde, otomobil, ev, elektrik malzemesi yapımında kullanılır
Boksit yatakları Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya), İslahiye (G Antep) ve Milas (Muğla) civarında bulunur Buralarda cıkarılan boksit, Seydişehir aluminyum tesislerinde işlenmektedir
BARİT
Petrol ve gaz sondajlarında baskıyı kontrol etmek ve patlamalar sırasında kuyu duvarlarını sabitleştirmekte kullanılır Suda erimeyen bir maden olduğundan boya, deri, kimya, cam ve kaucuk sanayiinde kullanılır
Ulkemiz barit yatakları bakımından zengin sayılır Alanya ve Gazipaşa (Antalya) ,Elbistan (KMaraş), Muş, GAntep, Giresun, Canakkale, Kocaeli ve Eskişehir cevresinde barit yatakları bulunmaktadır
Buralardan cıkarılan barit; İzmir, İzmit, Eskişehir, Antalya ve Elazığ ’daki barit unu fabrikalarında işlenir
FOSFAT
Fosfat kayasının % 85 ’i gubre olarak kullanılmaktadır % 15 ’lik bolumu ise yem, gıda, deterjan, alaşım metalurjisi, kağıt, kibrit, su tasfiyesi, harp sanayi ve kimya sanayinde kullanılmaktadır
Turkiye ’de fosfat yatakları sınırlı sayıda olup bunlar Adıyaman, GAntep, MazıdağıMardin, Bingol ve Bitlis illerindedir
Buralardan elde edilen fosfat Mazıdağı (Mardin) fosfat işletmelerinde işlenmektedir Uretimimiz tuketimimizi karşılamamaktadır Bu nedenle fosfat ithal edilmektedir
TUZ
Turkiye tuz yatakları bakımından son derece zengindir Kaya tuzu yatakları ucuncu jeolojik zamanda, kapalı gol havzalarında suların buharlaşması ile oluşmuştur
Ulkemizde tuz denizlerden, gollerden ve kaya tuzu yataklarından elde edilir
Deniz ve gollerde tuz elde edilen alanlara tuzla adı verilir
Turkiye ’deki tuz uretiminin coğu, Tuz Golu ile İzmir Camaltı Tuzlası ’ndan sağlanır
Kaya tuzu yatakları, Cankırı, Kırşehir, Nevşehir, Kars, Erzurum ve Iğdır cevresinde bulunmaktadır
Tuz , kimya sanayii, dericilik, konserve ve salca sanayiine kadar bir cok alanda kullanılır
MANGANEZ
Celiğe sertlik kazandırmak ve direncini artırmak icin kullanılır
Muğla, Denizli, Kastamonu, CeyhanAdana, Artvin , Rize, Trabzon, Kilis ve Sivas cevresinde manganez yatakları bulunur İhtiyacı karşılamaz Bu nedenle ithal edilir
ANTİMON
Antimon, endustride metalik ya da turevleri şeklinde kullanılmaktadır Ancak turevleri şeklinde kullanımı coğunluktadır
Metalik antimon sağladığı avantajlar sebebiyle kurşun ve diğer metallerle alaşım oluşturmakta yoğun olarak kullanılmaktadır
Akumulator imali, lehimcilik, matbaa harfi imali, askeri amaclı malzemeler imalinde, metal kaplamada, seramikte ve emayede yaygın olarak kullanılmaktadır
Antimon yatakları; Balıkesir, İzmir, Kutahya ve Tokat illerinde bulunmaktadır
CİVA
Tek sıvı madendir Zirai ilac yapımında, kağıt sanayiinde, suni gubre uretiminde , boya sanayiinde , altın ve gumuş uretiminde kullanılır
İnsan sağlığına verdiği zararlar ve cevre kirliliği oluşturması gibi nedenlerden dolayı civa işletmeleri kapanmıştır
MERMER
Ulkemiz mermer bakımından zengindir Madencilik sektorunde mermer ve sert taş ihracatı ilk sırayı almaktadır
Mermerin başlıca tuketim alanları; inşaat sektoru, guzel sanatlar alanı ve dekorasyondur En geniş kullanım alanını inşaat sektoru teşkil eder
Mermer yataklarımızın coğunluğu Marmara ve Ege Bolgeleri ’ndedir
LULE TAŞI
Eskişehir cevresinde cıkarılır ve işlenir Sus eşyası yapımında kullanılır
Yurdumuz dunyanın en kaliteli lule taşı rezervlerine sahiptir
OLTU TAŞI
Erzurum ’un Oltu ilcesinde cıkarılır ve işlenir Sus eşyası yapımında kullanılır
ASBEST (AMYANT)
Yuksek sıcaklığa dayanır Isıya dayanıklı arac ve gerec yapımında kullanılır Konserojen madde bulundurması nedeniyle, kullanımı sınırlandırılmıştır
Asbestin kullanıldığı başlıca urunler; basınca dayanıklı borular, catı malzemesi eternit yapımında , fren balataları, ceşitli contalar, ozel filtreler, kağıt urunleridir
Onemli asbest yataklarımız; Eskişehir, Balıkesir, Amasya, Sivas ve İskenderun – Hatay ’dır
FELDİSPAT
Seramik, fayans, cam , kaynak elektrotları ve boya sanayiinde hammadde olarak kullanılan onemli bir mineraldir
Turkiye dunya feldispat uretiminde birinci sıradadır ve ihrac edilmektedir
Başlıca feldispat yataklarımız; DemirciManisa, SimavKutahya, CineAydın, Yozgat, Kırşehir ve Artvin yorelerindedir
Turkiye ’de MADENLER
Yerkabuğunun farklı derinliklerinden cıkarılan, ekonomik değer taşıyan mineral ve elementlere maden denir
Ulke ekonomilerinin gelişiminde maden ve enerji kaynakları bakımından zengin olmak onemli etkendir
Ceşitli yer kabuğu hareketleri ve başkalaşma olayları sonucunda kayacların yapısındaki minerallerin etkilenmesiyle cevher (filiz) adı verilen maden yatakları oluşur
Madenlerin taş ve toprakla karışık halde ilk olarak cıkarıldığı duruma tuvonan cevher adı verilir
Kayacların icindeki minerallerin bazıları eritilerek ayrıştırıldığında ceşitli metalik madenler (demir, bakır , krom, kurşun, pirit gibi) elde edilir
Minerallerin doğrudan maden olarak kullanıldığı metalik olmayan madenler ( mermer, fosfat, kukurt, oltutaşı, lule taşı gibi) de vardır
Turkiye maden yatakları, ceşitliliği fazla olan bir ulkedir Ancak maden yatakları kucuk caplı ve dağınık haldedirSebebi; aynı bolgelerde sıkca gorulen tektonik olaylardır
Bu durum ulkemizdeki madencilik faaliyetlerini olumsuz yonde etkilemektedir
BİR MADENİN İŞLETMEYE ACILABİLMESİ İCİN;
Kayacların icindeki saf maden miktarı (tenor) yeterli olmalı
Rezervi (miktarı) uzun yıllar cıkarılabilecek kadar olmalı
Ulaşım olanakları gelişmiş olmalı,
Gerekli sermaye ve teknolojik imkan olmalı
Sanayi tesisleri ve pazarlama yerlerine yakın olmalıdır
BAŞLICA MADEN CEŞİTLERİMİZ
DEMİR
Ağır sanayinin en onemli hammaddesi olan demir, inşaat, makine ve aracların uretiminde kullanılır
Turkiye demir rezervleri bakımından zengindir En zengin demir yataklarımız, Divriği ve Kangal (Sivas), Hekimhan ve Hasancelebi (Malatya), Havran (Balıkesir), Torbalı (İzmir) ve Simav (Kutahya) cevresinde bulunmaktadır
Ayrıca Kayseri, Niğde ve Adana illerinin Orta Toroslar ’daki Aladağ ’lara yakın kesimleri, KMaraş, Hatay, Camdağı ( Adapazarı) demir yatakları da onemlidir
Cıkarılan demir cevheri Ereğli (Zonguldak), Karabuk, İskenderun, Kırıkkale, Sivas ve İzmir ’deki demircelik fabrikalarında işlenir
2005 yılı verilerine gore 6,4 milyon ton demir uretimi yapılmasına karşılık, bu uretim fabrikaların ihtiyacını karşılayamamıştır Bu sebeple aradaki acık dış alımla karşılanır
Ereğli ve Karabuk demircelik fabrikalarının kuruluş yerlerinin belirlenmesinde bu yorelerde cıkarılan taşkomuru etkili olmuştur
İskenderun demircelik fabrikası icin gerekli enerji kaynağı gemilerle GAfrika Cumhuriyeti ’nden gelmektedir Liman şehri olduğundan ulaşım kolay ve ucuz
imagesturkiyedemadencilik5afd013534df7
BAKIR
Bakır yumuşak bir maden olduğundan yurdumuzda ilkcağlardan beri işletilmektedir
Bakır, ustun fiziksel ve kimyasal ozelliklerinden dolayı endustride yaygın olarak kullanılmaktadır Başlıca kullanım alanları; elektrik ve elektronik sanayi, inşaat , ulaşım sanayi, boya sanayi ve turistik eşya gibi
Bakır yatakları, coğu kez kurşun ve cinko ile birlikte bulunur En onemli bakır yataklarımız Karadeniz Bolgesi ’nde bulunur
Murgul (Artvin), Kure (Kastamonu), Cayeli (Rize) ve Koprubaşı (Giresun) bu bolgedeki başlıca yataklardandır Ayrıca Maden (Elazığ) ve Ergani (Diyarbakır)'de de bakır yatakları mevcuttur
Cıkarılan bakır cevheri Samsun, Murgul ve Maden ’deki işletmelerde işlenir
Samsun ’da işletmenin kurulmasında ic kesimlere ulaşımın duzgun olması etkili olmuştur
imagesturkiyedemadencilik5afd01363b0b0
KROM
Paslanmayan ve cok sert bir maden olduğundan, madeni eşya yapımında ve kaplamasında kullanılır
40 milyon ton krom rezervi bulunan kromun buyuk bir bolumu hammadde, bir miktarı da ferrokrom olarak ihrac edilmektedir
Yurdumuz dunyanın sayılı krom ureticileri (Rusya, GAfrika, Hindistan ’dan sonra) arasında yer almaktadır
Kullanım alanının yaygın oluşu nedeniyle dış piyasada her zaman alıcı bulmaktadır
Ulkemizdeki en onemli krom yatakları; Fethiye ve Koyceğiz (Muğla), Buldan ve Acıpayam ( Denizli ), Orhaneli (Bursa), Mihalıccık ( Eskişehir ), Pozantı ve Karsantı (Adana) , Kayseri, Guleman (Elazığ) ve Kopdağı (Erzincan) ’nda bulunur
Krom madeni Antalya ve Guleman (Elazığ) ’daki ferrokrom tesislerinde işlenmektedir
imagesturkiyedemadencilik5afd013744a70
BOR MİNERALLERİ
Cok geniş ve ceşitli alanlarda ticari olarak kullanılan bor mineralleri ve urunlerinin kullanım alanları giderek artmaktadır
Ulkemiz bor rezervi bakımından Dunya ’nın en zengin yataklarına sahiptir Bu nedenle, bor madeninin coğu ihrac edilmektedir
Bor madeninden elde edilen boraks ve asit borik nukleer alanda, jet ve roket yakıtında katkı maddesi olarak, ayrıca sabun, tekstil, cam, seramik ve kağıt sanayii gibi alanlarda kullanılır
Bor mineralleri Susurluk ve Bigadic (Balıkesir), Emet (Kutahya) , MKemalpaşa (Bursa) ve Seyitgazi (Eskişehir) cevresinde cıkarılır
Cıkarılan mineraller Bandırma (Balıkesir) ve Kırka (Eskişehir) yorelerindeki fabrikalarda işlenir
imagesturkiyedemadencilik5afd01385615f
BOKSİT (ALUMİNYUM)
Aluminyumun hammaddesi olan boksit cok hafif olduğundan ucak sanayiinde, otomobil, ev, elektrik malzemesi yapımında kullanılır
Boksit yatakları Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya), İslahiye (G Antep) ve Milas (Muğla) civarında bulunur Buralarda cıkarılan boksit, Seydişehir aluminyum tesislerinde işlenmektedir
BARİT
Petrol ve gaz sondajlarında baskıyı kontrol etmek ve patlamalar sırasında kuyu duvarlarını sabitleştirmekte kullanılır Suda erimeyen bir maden olduğundan boya, deri, kimya, cam ve kaucuk sanayiinde kullanılır
Ulkemiz barit yatakları bakımından zengin sayılır Alanya ve Gazipaşa (Antalya) ,Elbistan (KMaraş), Muş, GAntep, Giresun, Canakkale, Kocaeli ve Eskişehir cevresinde barit yatakları bulunmaktadır
Buralardan cıkarılan barit; İzmir, İzmit, Eskişehir, Antalya ve Elazığ ’daki barit unu fabrikalarında işlenir
FOSFAT
Fosfat kayasının % 85 ’i gubre olarak kullanılmaktadır % 15 ’lik bolumu ise yem, gıda, deterjan, alaşım metalurjisi, kağıt, kibrit, su tasfiyesi, harp sanayi ve kimya sanayinde kullanılmaktadır
Turkiye ’de fosfat yatakları sınırlı sayıda olup bunlar Adıyaman, GAntep, MazıdağıMardin, Bingol ve Bitlis illerindedir
Buralardan elde edilen fosfat Mazıdağı (Mardin) fosfat işletmelerinde işlenmektedir Uretimimiz tuketimimizi karşılamamaktadır Bu nedenle fosfat ithal edilmektedir
TUZ
Turkiye tuz yatakları bakımından son derece zengindir Kaya tuzu yatakları ucuncu jeolojik zamanda, kapalı gol havzalarında suların buharlaşması ile oluşmuştur
Ulkemizde tuz denizlerden, gollerden ve kaya tuzu yataklarından elde edilir
Deniz ve gollerde tuz elde edilen alanlara tuzla adı verilir
Turkiye ’deki tuz uretiminin coğu, Tuz Golu ile İzmir Camaltı Tuzlası ’ndan sağlanır
Kaya tuzu yatakları, Cankırı, Kırşehir, Nevşehir, Kars, Erzurum ve Iğdır cevresinde bulunmaktadır
Tuz , kimya sanayii, dericilik, konserve ve salca sanayiine kadar bir cok alanda kullanılır
MANGANEZ
Celiğe sertlik kazandırmak ve direncini artırmak icin kullanılır
Muğla, Denizli, Kastamonu, CeyhanAdana, Artvin , Rize, Trabzon, Kilis ve Sivas cevresinde manganez yatakları bulunur İhtiyacı karşılamaz Bu nedenle ithal edilir
ANTİMON
Antimon, endustride metalik ya da turevleri şeklinde kullanılmaktadır Ancak turevleri şeklinde kullanımı coğunluktadır
Metalik antimon sağladığı avantajlar sebebiyle kurşun ve diğer metallerle alaşım oluşturmakta yoğun olarak kullanılmaktadır
Akumulator imali, lehimcilik, matbaa harfi imali, askeri amaclı malzemeler imalinde, metal kaplamada, seramikte ve emayede yaygın olarak kullanılmaktadır
Antimon yatakları; Balıkesir, İzmir, Kutahya ve Tokat illerinde bulunmaktadır
CİVA
Tek sıvı madendir Zirai ilac yapımında, kağıt sanayiinde, suni gubre uretiminde , boya sanayiinde , altın ve gumuş uretiminde kullanılır
İnsan sağlığına verdiği zararlar ve cevre kirliliği oluşturması gibi nedenlerden dolayı civa işletmeleri kapanmıştır
MERMER
Ulkemiz mermer bakımından zengindir Madencilik sektorunde mermer ve sert taş ihracatı ilk sırayı almaktadır
Mermerin başlıca tuketim alanları; inşaat sektoru, guzel sanatlar alanı ve dekorasyondur En geniş kullanım alanını inşaat sektoru teşkil eder
Mermer yataklarımızın coğunluğu Marmara ve Ege Bolgeleri ’ndedir
LULE TAŞI
Eskişehir cevresinde cıkarılır ve işlenir Sus eşyası yapımında kullanılır
Yurdumuz dunyanın en kaliteli lule taşı rezervlerine sahiptir
OLTU TAŞI
Erzurum ’un Oltu ilcesinde cıkarılır ve işlenir Sus eşyası yapımında kullanılır
ASBEST (AMYANT)
Yuksek sıcaklığa dayanır Isıya dayanıklı arac ve gerec yapımında kullanılır Konserojen madde bulundurması nedeniyle, kullanımı sınırlandırılmıştır
Asbestin kullanıldığı başlıca urunler; basınca dayanıklı borular, catı malzemesi eternit yapımında , fren balataları, ceşitli contalar, ozel filtreler, kağıt urunleridir
Onemli asbest yataklarımız; Eskişehir, Balıkesir, Amasya, Sivas ve İskenderun – Hatay ’dır
FELDİSPAT
Seramik, fayans, cam , kaynak elektrotları ve boya sanayiinde hammadde olarak kullanılan onemli bir mineraldir
Turkiye dunya feldispat uretiminde birinci sıradadır ve ihrac edilmektedir
Başlıca feldispat yataklarımız; DemirciManisa, SimavKutahya, CineAydın, Yozgat, Kırşehir ve Artvin yorelerindedir