Türkiyede Nesli Tükenen Kuşlar,
Türkiyede Soyu Tükenen hayvanlar,
Türkiyede Soyu Tükenen Kuşlar
Türkiyede Soyu Tükenen Kuş Türleri
1. Kelaynak (Geronticus eremita)
Bilindiği gibi kelaynaklar, dünyada nesli tükenmek üzere olan kuşlar arasındadır. Şu an itibariyle dünyada sadece Fas ve Türkiye’de koloni halinde yaşamaktadırlar. Fas’takiler 200 civarında, Türkiye’dekiler (Birecik ilçesinde) 50 civarındadır.
Kelaynakların bilimsel adı “Geronticus eremita”dır. Göçmen bir kuş olan kelaynaklar yüzyıllar boyunca hızlı bir şekilde azalmıştır.
Eski Mısırlıların hiyerogliflerinde yer alan kelaynaklar, Avrupa Alplerinden 400 yıl önce kayboldular. Kitle halinde yok oluşlar 1950’lerden sonra zirai ilaçlar, özellikle DDT’nin kullanımıyla başladı. Türkiye’de, Birecik ilçemizde yaz aylarında 1950’li yıllarda binlerle ifade edilen rakamlar da bulunan kelaynaklar 1950’li yılların sonlarında bölgede uygulanan yüksek dozdaki tarımsal ilaçlama nedeniyle sayıları hızla azalmaya başlamıştır. 1989 yılındaki ölümlerle sayıları 100’ün altına düşmüştür.
Kelaynaklar belki kuşların en güzeli değildirler, ama onların çirkinliği ve tuhaf görünüşleri, onlara ayrı bir çekicilik kazandırır. Çıplak kafaları ve enselerindeki tüyleri ile komik bir görünüm kazanırlar. Ancak bunun yanında sağlam karakterli oluşları, vefalı ve beslenirken doğaya güvenleri, tek eşli ve hep aynı eşle çiftleşmeleri belki de günümüzde insanlar arasında olmayan davranış ve hasletlerdir. Belki de bu yüzden kelaynakların nesli tükeniyor. Siyah tüyleri bazen güneş ışığında, mor ve yeşil bir pırıltı alır. Uçarken gösterdiği süzülüş, zariflik ve çeviklik, Kelaynakların insanlara verdiği romantik ve şairimsi zevklerdir. Kelaynaklar, böcekler, çekirgeler, karıncalar, salyangozlar, kertenkeleler ve diğer bilmediğimiz haşaratla beslenmeleriyle doğadaki dengeyi korumakta, bu yönüyle aynı zamanda çevre dostu kuşlardır. Görüldüğü gibi nesli tükenmekte olan kelaynaklar, bugün insanların özlemle hasret duyduğu, tükenen duygulara sahiptir.
2. TURAÇ (Francolinus francolinus )
Tüm Avrupa ülkelerinde nesli tükenen kuşlardan en göze çarpan tüylere sahip olan Turaç, Kıbrıs'ta yaşamakta olan kuşlardandır. Keklikten biraz irice güzel bir kuştur. Erkek ve dişisinde farklılıklar görülmektedir. Erkek Turaç genelde yer yer beyaz ama ağırlıklı olarak siyah renkte yanaklara, parlak kestane renkli bir gerdana, ve beyaz noktalı bir böğüre sahiptir. Sırtı ve kanatları altın kahverengi benekli olan, uca yakın kısmı sarımsı kahverengi parlaklıkta bantlı ve uç kısmı solgun bir renge, ince beyaz çizgileri bulunan siyah bir kuyruğa sahiptir. Dişi Turaç; üst tüyleri, kanatları ve kuyruğunun görünüşü itibariyle erkek Turaç'a' benzemesine rağmen, erkeğin sırtının alt kısmındaki siyah renkler, dişide yerini kahverengi benekler ve kahverengi çizgilere bırakır ve ayrıca dişilerin kuyruklarının daha geniş olduğu görülür. Boyu 35 cm' dir. Ötüşü uzaklardan duyulur. Flüte benzer sesle öter. Çok sıkıştığı zaman dikine havalanır ve kanat gererek kısa kanat vuruşları ile süzülür. Turaç da diğerleri gibi uçmaktan çok yürümeyi yeğler.Bu kuşların yetiştiği doğal ortam Kıbrıs'ın güney batısı ve Karpaz yarımadasıyla sınırlıdır. Son zamanlarda bu alan genişlemektedir. Bu kuşlar genelde güney batıda bulunan kıyısal kesimlerde ve 20 km' ye kadar iç arazilerde bulunur. Turaç' ın işlenmiş ekinlere iyi adapte olduğu gözlemlenmektedir. Ekinler uzun olduğu için kuşlara sığınak görevi görürler, ayni zamanda ekinlerin aşağısındaki açıklık kuşlar için kolay yolculuk ve uygun bir kaçış rotası imkanını sunmaktadır. Yurdumuz dışında Türkiye, Suriye, Irak, Ürdün, Lübnan, İran, Pakistan ve Batı Hindistan'da yaşar.
3. SAKA ( Carduelis carduelis)
Günümüzde avlanması, yakalanması ve bulundurulması yasaklanmış olan bu ötücü göçmen kuşlar yasaklanmadan önceki yıllarda “ağ tuzakları” kurularak yakalanıyordu. Günümüzde Saka, nesli tükenen ve koruma altında olan kuşlar bir ilişki olmaması gerekir. Zaten kuşçuların çoğu da floryanın fiziksel özellikleriyle iyi veya kötü ötümlü olması arasında bir bağlantı olmadığı düşüncesindedir.
4. FLORYA ( Carduelis chloris )
Günümüzde, Florya, nesli tükenen ve koruma altında olan kuşlar olması sebebiyle yakalanması ve avlanması yasak olan hayvanlar kategorisine girmektedir. Para ve hapis cezası vardır. Florya’ da da belli bir fiziksel varyasyon vardır. Normalde floryanın tüyleri yeşil- sarı ağırlıklı olurken bazı kuşlar daha çok gri-kahverengiye çalar. Bunlara “karadamar” denir.
Nesli Tükenme Tehlikesinde Olan Diğer Kuşlar
Yılan Kartalı
Atmaca Kartalı
Karadoğan
Alaca Baykuş
Yalıçapkını
Ötücü Kuğu
Kuğu
Turna
Toy
Akgöz
Kızıl Kerkenez
Bıldırcın Kılavuzu
Mazmuzlu Kız Kuşu
Kızıl Şahin
Kılıçgaga
Kaynak:hacettepe.edu.tr
Türkiyede Soyu Tükenen hayvanlar,
Türkiyede Soyu Tükenen Kuşlar
Türkiyede Soyu Tükenen Kuş Türleri
1. Kelaynak (Geronticus eremita)
Bilindiği gibi kelaynaklar, dünyada nesli tükenmek üzere olan kuşlar arasındadır. Şu an itibariyle dünyada sadece Fas ve Türkiye’de koloni halinde yaşamaktadırlar. Fas’takiler 200 civarında, Türkiye’dekiler (Birecik ilçesinde) 50 civarındadır.
Kelaynakların bilimsel adı “Geronticus eremita”dır. Göçmen bir kuş olan kelaynaklar yüzyıllar boyunca hızlı bir şekilde azalmıştır.
Eski Mısırlıların hiyerogliflerinde yer alan kelaynaklar, Avrupa Alplerinden 400 yıl önce kayboldular. Kitle halinde yok oluşlar 1950’lerden sonra zirai ilaçlar, özellikle DDT’nin kullanımıyla başladı. Türkiye’de, Birecik ilçemizde yaz aylarında 1950’li yıllarda binlerle ifade edilen rakamlar da bulunan kelaynaklar 1950’li yılların sonlarında bölgede uygulanan yüksek dozdaki tarımsal ilaçlama nedeniyle sayıları hızla azalmaya başlamıştır. 1989 yılındaki ölümlerle sayıları 100’ün altına düşmüştür.
Kelaynaklar belki kuşların en güzeli değildirler, ama onların çirkinliği ve tuhaf görünüşleri, onlara ayrı bir çekicilik kazandırır. Çıplak kafaları ve enselerindeki tüyleri ile komik bir görünüm kazanırlar. Ancak bunun yanında sağlam karakterli oluşları, vefalı ve beslenirken doğaya güvenleri, tek eşli ve hep aynı eşle çiftleşmeleri belki de günümüzde insanlar arasında olmayan davranış ve hasletlerdir. Belki de bu yüzden kelaynakların nesli tükeniyor. Siyah tüyleri bazen güneş ışığında, mor ve yeşil bir pırıltı alır. Uçarken gösterdiği süzülüş, zariflik ve çeviklik, Kelaynakların insanlara verdiği romantik ve şairimsi zevklerdir. Kelaynaklar, böcekler, çekirgeler, karıncalar, salyangozlar, kertenkeleler ve diğer bilmediğimiz haşaratla beslenmeleriyle doğadaki dengeyi korumakta, bu yönüyle aynı zamanda çevre dostu kuşlardır. Görüldüğü gibi nesli tükenmekte olan kelaynaklar, bugün insanların özlemle hasret duyduğu, tükenen duygulara sahiptir.
2. TURAÇ (Francolinus francolinus )
Tüm Avrupa ülkelerinde nesli tükenen kuşlardan en göze çarpan tüylere sahip olan Turaç, Kıbrıs'ta yaşamakta olan kuşlardandır. Keklikten biraz irice güzel bir kuştur. Erkek ve dişisinde farklılıklar görülmektedir. Erkek Turaç genelde yer yer beyaz ama ağırlıklı olarak siyah renkte yanaklara, parlak kestane renkli bir gerdana, ve beyaz noktalı bir böğüre sahiptir. Sırtı ve kanatları altın kahverengi benekli olan, uca yakın kısmı sarımsı kahverengi parlaklıkta bantlı ve uç kısmı solgun bir renge, ince beyaz çizgileri bulunan siyah bir kuyruğa sahiptir. Dişi Turaç; üst tüyleri, kanatları ve kuyruğunun görünüşü itibariyle erkek Turaç'a' benzemesine rağmen, erkeğin sırtının alt kısmındaki siyah renkler, dişide yerini kahverengi benekler ve kahverengi çizgilere bırakır ve ayrıca dişilerin kuyruklarının daha geniş olduğu görülür. Boyu 35 cm' dir. Ötüşü uzaklardan duyulur. Flüte benzer sesle öter. Çok sıkıştığı zaman dikine havalanır ve kanat gererek kısa kanat vuruşları ile süzülür. Turaç da diğerleri gibi uçmaktan çok yürümeyi yeğler.Bu kuşların yetiştiği doğal ortam Kıbrıs'ın güney batısı ve Karpaz yarımadasıyla sınırlıdır. Son zamanlarda bu alan genişlemektedir. Bu kuşlar genelde güney batıda bulunan kıyısal kesimlerde ve 20 km' ye kadar iç arazilerde bulunur. Turaç' ın işlenmiş ekinlere iyi adapte olduğu gözlemlenmektedir. Ekinler uzun olduğu için kuşlara sığınak görevi görürler, ayni zamanda ekinlerin aşağısındaki açıklık kuşlar için kolay yolculuk ve uygun bir kaçış rotası imkanını sunmaktadır. Yurdumuz dışında Türkiye, Suriye, Irak, Ürdün, Lübnan, İran, Pakistan ve Batı Hindistan'da yaşar.
3. SAKA ( Carduelis carduelis)
Günümüzde avlanması, yakalanması ve bulundurulması yasaklanmış olan bu ötücü göçmen kuşlar yasaklanmadan önceki yıllarda “ağ tuzakları” kurularak yakalanıyordu. Günümüzde Saka, nesli tükenen ve koruma altında olan kuşlar bir ilişki olmaması gerekir. Zaten kuşçuların çoğu da floryanın fiziksel özellikleriyle iyi veya kötü ötümlü olması arasında bir bağlantı olmadığı düşüncesindedir.
4. FLORYA ( Carduelis chloris )
Günümüzde, Florya, nesli tükenen ve koruma altında olan kuşlar olması sebebiyle yakalanması ve avlanması yasak olan hayvanlar kategorisine girmektedir. Para ve hapis cezası vardır. Florya’ da da belli bir fiziksel varyasyon vardır. Normalde floryanın tüyleri yeşil- sarı ağırlıklı olurken bazı kuşlar daha çok gri-kahverengiye çalar. Bunlara “karadamar” denir.
Nesli Tükenme Tehlikesinde Olan Diğer Kuşlar
Yılan Kartalı
Atmaca Kartalı
Karadoğan
Alaca Baykuş
Yalıçapkını
Ötücü Kuğu
Kuğu
Turna
Toy
Akgöz
Kızıl Kerkenez
Bıldırcın Kılavuzu
Mazmuzlu Kız Kuşu
Kızıl Şahin
Kılıçgaga
Kaynak:hacettepe.edu.tr