Uçuş fobisi hakkındaki soru ve cevaplar
Uçuş fobisi; titiz, mükemmeliyetçi, kontrolcü ve stresle başetme sorunları yaşayan kişilerde yaygın olarak görülüyor. Uçak kazalarından sonra TV'lerin yaptığı canlı yayınlar, fobisi olanların durumunu daha da şiddetlendiriyor...
International Hospital Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Ayas, uçuş fobisi hakkındaki sorularımızı yanıtladı:
* Uçuş korkusu ne zaman bir fobiye dönüşür?
Uçuş korkusu insanların pek çoğunda vardır. Ancak henüz ortaya çıkmamış olabilir. Çünkü eğer bir kişinin uçağa binmesi gerekmiyorsa, o kişi uçuş fobisi olup olmadığını test edemeyebilir. Ancak bir gün uçağa binmesi gerektiğinde bu korku ile tanışabilir. Bir kişi eğer uçağa binmeden günlerce önce gerginleşmeye ve endişelenmeye başlıyorsa ya da uçağa binerken çok tedirgin oluyorsa, uçuş fobisine aday olduğu söylenebilir. Bazı kişilerde ise uçakta panikleme ve bir an önce uçaktan aşağı inme isteği biçiminde kendini gösterebilir. Bu gerginlik ve endişeler nedeniyle eğer kişi uçağa binmeyi erteliyorsa ya da binmiyorsa, bu kişinin uçuş fobisi olduğu söylenebilir.
KORKSA DA BİNİYOR
* Kişi uçmaktan çok korkuyor ama yine de biniyorsa, onunkine hastalık denir mi?
Bu daha iyi bir durumdur. Birçok kişi uçaktan korkmasına rağmen uçağa binmeyi başarabilir. Ancak bir süre sonra stresli ya da türbülanslı bir uçuş sonrasında uçuş fobisi daha fazla yoğunlaşabilir ve kişinin uçağa binmesini engelleyebilir. Hiç binememe kadar olmasa da, bir rahatsızlık olarak değerlendirilebilir.
* Uçuş fobisi kimlerde görülüyor?
Toplumun her kesiminde görülebilir. Ancak titiz, mükemmeliyetçi, kontrolcü ve stresle baş etmede sorunlar yaşayan kişilerde daha yaygın olarak görüyoruz. Ortalama 20-40 yaş arasında daha çok karşımıza çıkıyor.
* Uçuş fobisi ilk kez uçağa binildiğinde mi olur? Yoksa sürekli uçağa binen insanlarda bir gün aniden ortaya çıkabilir mi?
Her ikisi de olabilir. Bazen uçağa hiç binmemiş bir kişi uçaktan çok fazla korkabilir. Çünkü hiçbir tecrübesi yoktur. Başına nelerin gelebileceğini pek kestiremez. İkincil uçuş fobisi ise, kişinin bir süre uçak ile seyahat ettikten sonra uçuş gerilimine artık katlanamaması ve uçamaması şeklinde olmaktadır. Burada mutlaka ek etkenler aranmalıdır. Eşlik eden ek psikiyatrik bir sorun ya da stres artışına bağlı olarak uçuş korkusu gelişebilir.
* Uçak kazaları uçuş fobisini artırır mı?
Kesinlikle. Zaten bu fobinin artmasındaki en büyük etken, bu kazaların yanısıra, medyada fobik bir ortam oluşturulması. Bu tür durumlarda, televizyonların yayın akışını değiştirerek telaşla canlı yayınlara girişmesi, fobisi olan kişilerin yaşadığı sıkıntıyı artırır. Ortaya çıkan aksaklık ve kazaların tekrarlanarak verilmesi ise uçağın güvenilmez bir taşıt olduğu düşüncesini artırır.
* Uçuş fobisi olan kişi, yine de uçağa binmeli mi?
Evet, korkmalarına rağmen uçağa binmelerini öneriyoruz. Ancak aşamalı olarak bu fobinin üzerine gidilmeli. Ani üzerine gidişler fobiyi artırabilir. Uçuş güvenliği konusunda bilgi sahibi olmaya çalışmak işe yarar.
* Kalp çok hızlı atıyorsa, fobi nedeniyle kriz geçirilebilir mi?
Böyle bir şey mümkün değildir. Fobi bizi bilinçdışı bir tehditten korumak için vardır. Dolayısıyla bizi korumaya çalışan bir sistem bize neden zarar versin ki?
Spor yazarı Levent Tüzemen anlatıyor: ..
Sspor yazarı Levent Tüzemen, maçlar nedeniyle sık sık uçağa binmek zorunda olan spor dünyasındaki uçuş fobisini anlattı: "Bende de uçuş fobisi var. Maçlara giderken ölüp ölüp diriliyorum. Uçağa binmeden dualara başlarım, kelime-i şahadet getiririm... Zaten birkaç gece önceden uykularım kaçar. Uçak biraz sallansa, kesinlikle yerimden kalkamam. Heyacanımı yatıştırmak için garip projeler geliştiririm. Suya rahat iniş yapsın diye uçakların altına kızaklar yerleştirilsin diye düşünürüm. Tepesine paraşütler eklensin isterim. Kalkarken mutlaka gözlerimi kapatırım, hep saate bakarım. Hep 'Exit'in önünde oturmak isterim. Koridor seçerim, çünkü dışarı bakamam. Türbülans olursa, tepeden aşağı sırılsıklam terlerim ama öyle böyle değil, yağmurdan ıslanmış gibi... Hani, 'Uçakları tanıyın, uçuş korkunuz geçer' derler ya, ben tanırım ama hiç işe yaramaz.
Cüneyt Tanman gece uçağa binmez
Bir gün Adana'ya gidiyoruz. Denizin üzerinden bir türlü yükselemiyoruz. Yanımda Cüneyt Tanman var. Onda da uçuş fobisi vardır. Pilot, "Sağ motorda arıza var, geri dönüyoruz" diye anons etti. Ben kireç gibi olmuşum. "Allah ölüyoruz" dedim. Cüneyt de çok korktu. Mesela o, gece hiç uçağa binmez.
Hasan Şaş'ın korkusunu artık herkes biliyor
Hasan Şaş da uçaktan çok korkar. Bir kere Mısır'a gidiyoruz. Uçakta film gösteriliyor. Filmde telefon çalıyor, Hasan bağırıyor "Kapatın telefonları" diye... "Filmden" dedim. "Onu da kapatın" diye tutturuyor. En ufak bir sarsıntıda ben deliler gibi bağırırım, "Allah Allah" diye. Bu öyle bir korktu ki! Bir gün Japonya'ya gitmem gerekiyor, çareler araştırıyorum, 'iğne yapsınlar, uyandığımda bir şey hatırlamayayım, inmiş olayım' diye. Yok tabii...
Erman Toroğlu çok rahattır
Erman Toroğlu hiç umursamaz. Uçak sallanıyor mu, türbülans mı var umrunda olmaz. Başını koyar, bir güzel uyur. Oğuz Toksin de çok korkar. Bir kere Trabzon'a maça giderken uçak pisti pas geçti, ölüyordu korkudan. İnince bütün gün yattı uyudu.
Süleyman Seba hiç uçağa binmez
Süleyman Seba hiç uçağa binmez. Maç nerede olacaksa, yurtdışı maçlarına bile, birkaç gün önceden karayoluyla giderdi.
Adnan Sezgin hasta oldu
Adnan Sezgin daha uçak lafını duyar duymaz bembeyaz olur. Bu uçak kazası, korkusunu iyice artırdı.
Uçuş fobisi; titiz, mükemmeliyetçi, kontrolcü ve stresle başetme sorunları yaşayan kişilerde yaygın olarak görülüyor. Uçak kazalarından sonra TV'lerin yaptığı canlı yayınlar, fobisi olanların durumunu daha da şiddetlendiriyor...
International Hospital Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Ayas, uçuş fobisi hakkındaki sorularımızı yanıtladı:
* Uçuş korkusu ne zaman bir fobiye dönüşür?
Uçuş korkusu insanların pek çoğunda vardır. Ancak henüz ortaya çıkmamış olabilir. Çünkü eğer bir kişinin uçağa binmesi gerekmiyorsa, o kişi uçuş fobisi olup olmadığını test edemeyebilir. Ancak bir gün uçağa binmesi gerektiğinde bu korku ile tanışabilir. Bir kişi eğer uçağa binmeden günlerce önce gerginleşmeye ve endişelenmeye başlıyorsa ya da uçağa binerken çok tedirgin oluyorsa, uçuş fobisine aday olduğu söylenebilir. Bazı kişilerde ise uçakta panikleme ve bir an önce uçaktan aşağı inme isteği biçiminde kendini gösterebilir. Bu gerginlik ve endişeler nedeniyle eğer kişi uçağa binmeyi erteliyorsa ya da binmiyorsa, bu kişinin uçuş fobisi olduğu söylenebilir.
KORKSA DA BİNİYOR
* Kişi uçmaktan çok korkuyor ama yine de biniyorsa, onunkine hastalık denir mi?
Bu daha iyi bir durumdur. Birçok kişi uçaktan korkmasına rağmen uçağa binmeyi başarabilir. Ancak bir süre sonra stresli ya da türbülanslı bir uçuş sonrasında uçuş fobisi daha fazla yoğunlaşabilir ve kişinin uçağa binmesini engelleyebilir. Hiç binememe kadar olmasa da, bir rahatsızlık olarak değerlendirilebilir.
* Uçuş fobisi kimlerde görülüyor?
Toplumun her kesiminde görülebilir. Ancak titiz, mükemmeliyetçi, kontrolcü ve stresle baş etmede sorunlar yaşayan kişilerde daha yaygın olarak görüyoruz. Ortalama 20-40 yaş arasında daha çok karşımıza çıkıyor.
* Uçuş fobisi ilk kez uçağa binildiğinde mi olur? Yoksa sürekli uçağa binen insanlarda bir gün aniden ortaya çıkabilir mi?
Her ikisi de olabilir. Bazen uçağa hiç binmemiş bir kişi uçaktan çok fazla korkabilir. Çünkü hiçbir tecrübesi yoktur. Başına nelerin gelebileceğini pek kestiremez. İkincil uçuş fobisi ise, kişinin bir süre uçak ile seyahat ettikten sonra uçuş gerilimine artık katlanamaması ve uçamaması şeklinde olmaktadır. Burada mutlaka ek etkenler aranmalıdır. Eşlik eden ek psikiyatrik bir sorun ya da stres artışına bağlı olarak uçuş korkusu gelişebilir.
* Uçak kazaları uçuş fobisini artırır mı?
Kesinlikle. Zaten bu fobinin artmasındaki en büyük etken, bu kazaların yanısıra, medyada fobik bir ortam oluşturulması. Bu tür durumlarda, televizyonların yayın akışını değiştirerek telaşla canlı yayınlara girişmesi, fobisi olan kişilerin yaşadığı sıkıntıyı artırır. Ortaya çıkan aksaklık ve kazaların tekrarlanarak verilmesi ise uçağın güvenilmez bir taşıt olduğu düşüncesini artırır.
* Uçuş fobisi olan kişi, yine de uçağa binmeli mi?
Evet, korkmalarına rağmen uçağa binmelerini öneriyoruz. Ancak aşamalı olarak bu fobinin üzerine gidilmeli. Ani üzerine gidişler fobiyi artırabilir. Uçuş güvenliği konusunda bilgi sahibi olmaya çalışmak işe yarar.
* Kalp çok hızlı atıyorsa, fobi nedeniyle kriz geçirilebilir mi?
Böyle bir şey mümkün değildir. Fobi bizi bilinçdışı bir tehditten korumak için vardır. Dolayısıyla bizi korumaya çalışan bir sistem bize neden zarar versin ki?
Spor yazarı Levent Tüzemen anlatıyor: ..
Sspor yazarı Levent Tüzemen, maçlar nedeniyle sık sık uçağa binmek zorunda olan spor dünyasındaki uçuş fobisini anlattı: "Bende de uçuş fobisi var. Maçlara giderken ölüp ölüp diriliyorum. Uçağa binmeden dualara başlarım, kelime-i şahadet getiririm... Zaten birkaç gece önceden uykularım kaçar. Uçak biraz sallansa, kesinlikle yerimden kalkamam. Heyacanımı yatıştırmak için garip projeler geliştiririm. Suya rahat iniş yapsın diye uçakların altına kızaklar yerleştirilsin diye düşünürüm. Tepesine paraşütler eklensin isterim. Kalkarken mutlaka gözlerimi kapatırım, hep saate bakarım. Hep 'Exit'in önünde oturmak isterim. Koridor seçerim, çünkü dışarı bakamam. Türbülans olursa, tepeden aşağı sırılsıklam terlerim ama öyle böyle değil, yağmurdan ıslanmış gibi... Hani, 'Uçakları tanıyın, uçuş korkunuz geçer' derler ya, ben tanırım ama hiç işe yaramaz.
Cüneyt Tanman gece uçağa binmez
Bir gün Adana'ya gidiyoruz. Denizin üzerinden bir türlü yükselemiyoruz. Yanımda Cüneyt Tanman var. Onda da uçuş fobisi vardır. Pilot, "Sağ motorda arıza var, geri dönüyoruz" diye anons etti. Ben kireç gibi olmuşum. "Allah ölüyoruz" dedim. Cüneyt de çok korktu. Mesela o, gece hiç uçağa binmez.
Hasan Şaş'ın korkusunu artık herkes biliyor
Hasan Şaş da uçaktan çok korkar. Bir kere Mısır'a gidiyoruz. Uçakta film gösteriliyor. Filmde telefon çalıyor, Hasan bağırıyor "Kapatın telefonları" diye... "Filmden" dedim. "Onu da kapatın" diye tutturuyor. En ufak bir sarsıntıda ben deliler gibi bağırırım, "Allah Allah" diye. Bu öyle bir korktu ki! Bir gün Japonya'ya gitmem gerekiyor, çareler araştırıyorum, 'iğne yapsınlar, uyandığımda bir şey hatırlamayayım, inmiş olayım' diye. Yok tabii...
Erman Toroğlu çok rahattır
Erman Toroğlu hiç umursamaz. Uçak sallanıyor mu, türbülans mı var umrunda olmaz. Başını koyar, bir güzel uyur. Oğuz Toksin de çok korkar. Bir kere Trabzon'a maça giderken uçak pisti pas geçti, ölüyordu korkudan. İnince bütün gün yattı uyudu.
Süleyman Seba hiç uçağa binmez
Süleyman Seba hiç uçağa binmez. Maç nerede olacaksa, yurtdışı maçlarına bile, birkaç gün önceden karayoluyla giderdi.
Adnan Sezgin hasta oldu
Adnan Sezgin daha uçak lafını duyar duymaz bembeyaz olur. Bu uçak kazası, korkusunu iyice artırdı.
