Uykusuzluk, uykuya dalmanızı ya da uykuda kalmanızı zorlaştıran karşılıklı bir uyku bozukluğudur. Bu da gece uyku düzeni olmadığı için gündüz uykusuna sebep olur ve uyanıldığında dinlenmiş veya yenilenmiş hissedilmesini engeller. Yapılan araştırmalara göre, yetişkinlerin yaklaşık yüzde 50’si bazen uykusuzluk yaşamaktadır ve her 10 kişiden birinde kronik uykusuzluk olduğu tespit edilmiştir. Uykusuzluk herkesi etkileyebilir, ama kadınlarda ve yaşlı yetişkinlerde epeyce yaygındır. Bu durum birkaç gün, haftalar veya uzun vakit devam edebilir. Gerginlik, menopoz, bir takım tıbbi ve zihinsel sıhhat koşulları uykusuzluğun karşılıklı nedenleri arasındadır. Uykusuzluğun Ayrı Türleri Birkaç farklı uykusuzluk türü vardır. Her alıcı, ne değin sürdüğü, uykuyu nasıl etkilediği ve altta yatan niçin ile karakterizedir. Bu uykusuzluk türlerini şu şekilde sıralayabiliriz: Akut Uykusuzluk Akut uykusuzluk, birkaç günden birkaç haftaya dek sürebilen kısa süreli uykusuzluktur ve en yaygın uykusuzluk türüdür. Akut uykusuzluk aynı zamanda uyumsuz uykusuzluk olarak da adlandırılır, çünkü çoğunlukla sevilen birinin ölümü ya da yeni bir işe başlangıç gibi stresli bir olay yaşadığında meydana kazanç. Strese ek olarak, akut uykusuzluğa sebep olan problemleri şu şekilde sıralayabiliriz: •Şamata ya da ışık gibi uykuyu bozan çevresel faktörler •Otel veya yeni bir konut gibi yabancı bir yatakta ya da ortamda uyuklamak •Sancı ya da kuytu bir pozisyon alamama gibi maddi rahatsızlıklar •Bazı ilaçlar •Bir Takım hastalıklar •Jet lag Kronik Uykusuzluk <img src="URLhttp:bilgilihocam.cominternal_dataattachmentsuykusuzlugun-farkli-turleri-nelerdir-5c71e3ad612e0.jpgURL" " width="300" height="151">Bir ay boyunca haftada en az üç gün uyumakta zorlanılıyorsa, uykusuzluk kronik olarak kabul edilir. Kronik uykusuzluk birincil ya da ikincil olabilir. Ayrıca idiyopatik uykusuzluk da denilen birincil kronik uykusuzluk, açık bir nedene ya da altta yatan tıbbi duruma sahip değildir. bununla beraber komorbid uykusuzluk da denilen ikincil uykusuzluk daha yaygındır. Diğer durumla ortaya çıkan kronik bir uykusuzluktur. Kronik uykusuzluğun yaygın nedenleri aralarında aşağıdakileri sıralayabiliriz: •Diyabet, parkinson hastalığı, hipertiroidizm, tıkanıklık ve merkezi uyku apnesi gibi kronik tıbbi durumlar. •Bunalım, anksiyete, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi zihinsel afiyet problemleri. •Kemoterapi ilaçları, antidepresanlar ve beta blokerler de dâhil almak üzere ilaçlar. •Kafein, içki, nikotin ve tütün gibi öteki uyarıcılar •Sık yolculuk ve jet gecikmesi, vardiyalı çalışma da uykusuzluğun etkenlerindendir. Açılış Uykusuzluğu Başlangıçta uykusuzluk uykuya başlamakta zorluk çekme halidir. Bu tür uykusuzluk kısa vadeli veya kronik olabilir. Akut ve kronik uykusuzluğun sebeplerinden herhangi biri uykuya dalmayı zorlaştırabilir. Psikolojik ya da psikiyatrik konular en yaygın nedenlerdir. Bunlar gerginlik, üzüntü ya da depresyondur. yılında yapılan bir araştırmaya göre, kronik başlangıçlı uykusuzluğu olan kişilerde genelde tedirgin üçgenin taban olmayan kenarı sendromu veya devirli uzuv hareket bozukluğu gibi diğer uyku bozuklukları vardır. Kafein ve öteki uyarıcılar da uykuya dalmamak için engel olabilir. Bakım Uykusuzluğu Bakım uykusuzluğu, uykuda kalmak, çok erken uyanmak ve uykuya dalmakta zorlanılan bir durumdur. Bu nesil uykusuzluk uyuya kalmamanız ve yeterince uyumamanız konusunda endişelenmenize niçin olur. Hem, daha fazla uykuya müdahale ederek kısır bir döngü yaratır. Bakım uykusuzluğu, depresyon gibi zihinsel afiyet koşullarından da kaynaklanabilir. Uykusuzluğa neden olabilecek öteki tıbbi durumları şu şekilde sıralayabiliriz: •Gastroözofageal reflü hastalığı •Uyku apnesi •Astım ve öteki solunum koşulları •Tedirgin ayak sendromu •Devirli uzuv hareket bozukluğu Çocuklarda Davranışsal Uykusuzluk Çocuklukta davranışsal uykusuzluk (BIC) çocukların takriben yüzde 25’ini etkiler. Bu uykusuzluk üç alt gruba ayrılmıştır. Bunlar; •BIC Uyku başlangıcı, tipik olarak bebeklerde ve minik çocuklarda tanı <img src="URLhttp:bilgilihocam.cominternal_dataattachmentsuykusuzlugun-farkli-turleri-nelerdir-5c71e3adb3725.jpgURL" " width="300" height="145">edilir. Bu çocuklar çoğunlukla uykuyu dalmak için bir ebeveyne veya aktiviteye gereklilik duyar. Bebekler ve çok küçük çocuklar uykuya dalması için, ebeveyn tarafından sallanması, sarılması veya emzirilmesi gerekebilir. Hem bir ebeveynin yanında bulunması veya uyurken TV izlemeyi de içerebilir. •BIC hudut tespit, çocuklar yatmadan önce ebeveynlerine meydan okurlar ve uyumayı reddederler. Bu şart, vaktinde yatmayı yalanlama, su istemeleri, banyoya gitmeleri ya da bir hikâye daha okunması gibi yatma sürelerini geciktirmek için bir ebeveyninden çoğu talepte bulunması nedeniyle çoğunlukla görülür. •BIC birleşmiş tip, BIC’in öteki iki daha aşağı türünün bir birleşimidir. Bu, çocuğun uyku ile olumsuz bir ilişkisi olduğunda bir ebeveyn veya bakıcı göre sınır belirleme eksikliği sebebiyle yatmaya direnç gösterdiğinde oluşur. BIC çoğunlukla dinç bir uyku rutini oluşturmak, kendi kendine yatıştırıcı veya gevşetme tekniklerini öğrenmek gibi davranışsal değişikliklerle çözülebilir. Uykusuzluğun Riskleri ve Ast Etkileri Uykusuzluk zihinsel ve maddesel sağlığı etkileyen ve alıştırma yeteneğini etkileyen bir dizi tehlike ve emrindeki etkiye niçin olabilir. Uykusuzluğun riskleri ve tabi etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz: •İşte ya da okulda performansın düşmesi •Kaza riskinde artış •Büyüyen bunalım riski ve öteki ruh sağlığı koşulları •Yürek hastalığı, felç ve obezite gibi kronik tıbbi rahatsızlık riskinde artma Uykusuzluk Teşhisi Uykusuzluk teşhisi, somut bir muayeneyi ve altta yatan bir durumun belirtilerini kontrol etmek için tıbbi geçmişin bir incelemesini içerebilir. Ayrıca bir uyku günlüğündeki uyku düzenini ve belirtilerini izlenmesi istenebilir. Bir hekim diğer uyku bozukluklarını gözden geçirmek için hastayı bir uyku çalışmasına yönlendirebilir. Uykusuzluğun Tedavisi <img src="URLhttp:bilgilihocam.cominternal_dataattachmentsuykusuzlugun-farkli-turleri-nelerdir-5c71e3ae12ab6.jpgURL" " width="300" height="176">Uykusuzluk nedenlerine bağlı olarak çare biçimleri de değişir. Evde akut uykusuzluğu, reçetesiz bir uyku yardımı ile veya stresi yöneterek tedavi edilebilir. Kronik uykusuzluk tedavisi, uykusuzluğa niçin olan tüm altta yatan durumların ele alınmasını gerektirebilir. Bir hekim ilaçtan daha etkili olduğu kanıtlanmış olan uykusuzluk için bilişsel davranışçı terapi önerebilir. Doktara Ne Zaman Başvurmalı? Uykusuzluk, gün içinde çalışmayı zorlaştırıyorsa ya da birkaç haftadan pozitif sürerse bir doktora görünmede fayda vardır. Bir doktor uykusuzluğun nedenini ve tedavi etmenin en etkin yolunu belirlemeye asistan olabilir. Farklı uykusuzluk türlerinin her biri, gün her tarafında çalışma yeteneğini etkileyebilir. Akut uykusuzluk genellikle evde tedavi edilebilir. Tedavi edilmezse, kronik uykusuzluk, buhran riskini ve diğer ciddi durumları artırabilir. Litaratür: sleepassociation.org nhlbi.nih.gov my.clevelandclinic.org cdc.gov