Namaz, dinimizin ifasını emrettiği ibadetlerin en onemlisidir Kelimei şehadetten sonra, İslam binasının uzerine kurulduğu beş esastan birincisidir Akıllı ve erginlik cağına ulaşan her Muslumana farzdır Farziyeti Kitap, sunnet ve icma ile sabittir
Terk edilmesi ve geciktirmeyi caiz kılan meşru bir mazeret yoksa vaktinde eda edilmeyip kazaya bırakılması, en buyuk gunahlardandır İma ile de olsa namaz kılabilecek birisi icin namazın terk edilmesine hicbir mazeret yoktur Kazaya bırakılabilmesi icin dinin meşru saydığı mazeret ise, unutma ve uyku gibi şuur dışı haller ile, o anda (vakti icinde) eda edebilme imkanının bulunmayışından ibarettir Şuphesiz mazeret sayılan uyku, namaza kalkma azmi ile gerekli tedbir alındığı halde uyanılamayan uykudur
Kur’an’da vaktinde kılınamayan namazların kaza edilmesi ile ilgili olarak acık bir ifade bulunmamakla birlikte, Hz Peygamber bizzat kendisi vaktinde kılamadığı namazları kaza etmiş ve ashabına da bunu tavsiye etmiştir Hendek savaşı sırasında harbin şiddetlenmesi nedeniyle ikindi namazını kılamamışlar; bunun uzerine “Bizi ikindi namazından alıkoydular Allah onların evlerini ve kabirlerini ateşle doldursun demiş ve ikindi namazını akşam ile yatsı arasında kaza etmiştir (Muslim, Mesacid ve Mevadi’u’ssalat, 203, 205) Ayrıca Hayber fethinden donerken, bir yerde konakladıklarında gece uyuya kalmışlar ve vaktinde kılamadıkları sabah namazını guneş doğduktan sonra kaza etmiş ve “Kim namazı unutursa veya uyuyup kalırsa hatırlayınca onu kılsın (Buhari, Mevakitu’sSalat, 35; Muslim, Mesacid, 309, 314; Nesai, Mevakit, 55; Ahmed b Hanbel, 2428, 4441) buyurmuştur
Bir rivayette de Peygamberimiz uyuya kalıp kılamadıkları sabah namazından sonra yaptığı acıklamada şoyle buyurmuştur: “Dikkat edin! Sizin icin, bende bir ornek vardır Dikkat edin! Uyku sebebi ile namaz kacırmakta bir taksir yoktur Taksir ancak başka namazın vakti gelinceye kadar namazını kılmayan kimsede vardır Kim namaz vakti uyuya kalırsa uyandığı zaman, o namazı kılsın! Ama ertesi gun, o namazı her zamanki vaktinde kılsın! (Muslim, Mesacid ve Mevadi’u’sSalat, 311)
Unutma ve uyuma gibi bir mazeret olmaksızın terk edilen namazların kazası ile ilgili herhangi bir hadis mevcut değildir Fakat bu durum, mazeretsiz gecirilen namazların kazasının olmadığını gostermez Cunku Hz Peygamber (sas)’in veya bir sahabinin bilerek farz namazları terk etmesi duşunulemez Hz Peygamber (sas)’in bir mazeret sebebiyle vaktinde kılamadığı namazları kaza etmesi ve bu yonde tavsiyede bulunması mazeretsiz olarak terk edilen namazların oncelikli olarak kaza edilmesi gerektiğinin gostergesidir Vaktinde kılınmayan namazın borctur ve borc da ancak odenmekle zimmetten duşer (Şevkani, Neylu’levtar, 2243, 244) Nitekim Hz Peygamber “Allah’a olan borc, odenmeye en layık olandır (Buhari, Sıyam, 42; Muslim, Sıyam, 154, 155) buyurmuştur Ancak mazeretsiz olarak vaktinde kılınmayan namazların kaza edilmesiyle yetinilmeyip, ayrıca tovbe edilmesi gerekir
Terk edilmesi ve geciktirmeyi caiz kılan meşru bir mazeret yoksa vaktinde eda edilmeyip kazaya bırakılması, en buyuk gunahlardandır İma ile de olsa namaz kılabilecek birisi icin namazın terk edilmesine hicbir mazeret yoktur Kazaya bırakılabilmesi icin dinin meşru saydığı mazeret ise, unutma ve uyku gibi şuur dışı haller ile, o anda (vakti icinde) eda edebilme imkanının bulunmayışından ibarettir Şuphesiz mazeret sayılan uyku, namaza kalkma azmi ile gerekli tedbir alındığı halde uyanılamayan uykudur
Kur’an’da vaktinde kılınamayan namazların kaza edilmesi ile ilgili olarak acık bir ifade bulunmamakla birlikte, Hz Peygamber bizzat kendisi vaktinde kılamadığı namazları kaza etmiş ve ashabına da bunu tavsiye etmiştir Hendek savaşı sırasında harbin şiddetlenmesi nedeniyle ikindi namazını kılamamışlar; bunun uzerine “Bizi ikindi namazından alıkoydular Allah onların evlerini ve kabirlerini ateşle doldursun demiş ve ikindi namazını akşam ile yatsı arasında kaza etmiştir (Muslim, Mesacid ve Mevadi’u’ssalat, 203, 205) Ayrıca Hayber fethinden donerken, bir yerde konakladıklarında gece uyuya kalmışlar ve vaktinde kılamadıkları sabah namazını guneş doğduktan sonra kaza etmiş ve “Kim namazı unutursa veya uyuyup kalırsa hatırlayınca onu kılsın (Buhari, Mevakitu’sSalat, 35; Muslim, Mesacid, 309, 314; Nesai, Mevakit, 55; Ahmed b Hanbel, 2428, 4441) buyurmuştur
Bir rivayette de Peygamberimiz uyuya kalıp kılamadıkları sabah namazından sonra yaptığı acıklamada şoyle buyurmuştur: “Dikkat edin! Sizin icin, bende bir ornek vardır Dikkat edin! Uyku sebebi ile namaz kacırmakta bir taksir yoktur Taksir ancak başka namazın vakti gelinceye kadar namazını kılmayan kimsede vardır Kim namaz vakti uyuya kalırsa uyandığı zaman, o namazı kılsın! Ama ertesi gun, o namazı her zamanki vaktinde kılsın! (Muslim, Mesacid ve Mevadi’u’sSalat, 311)
Unutma ve uyuma gibi bir mazeret olmaksızın terk edilen namazların kazası ile ilgili herhangi bir hadis mevcut değildir Fakat bu durum, mazeretsiz gecirilen namazların kazasının olmadığını gostermez Cunku Hz Peygamber (sas)’in veya bir sahabinin bilerek farz namazları terk etmesi duşunulemez Hz Peygamber (sas)’in bir mazeret sebebiyle vaktinde kılamadığı namazları kaza etmesi ve bu yonde tavsiyede bulunması mazeretsiz olarak terk edilen namazların oncelikli olarak kaza edilmesi gerektiğinin gostergesidir Vaktinde kılınmayan namazın borctur ve borc da ancak odenmekle zimmetten duşer (Şevkani, Neylu’levtar, 2243, 244) Nitekim Hz Peygamber “Allah’a olan borc, odenmeye en layık olandır (Buhari, Sıyam, 42; Muslim, Sıyam, 154, 155) buyurmuştur Ancak mazeretsiz olarak vaktinde kılınmayan namazların kaza edilmesiyle yetinilmeyip, ayrıca tovbe edilmesi gerekir