Vitiligo - Ala Illeti
Vitiligo latince vitelius sözünden gelmiştir. Vitelius Türkçe dana mealine gelmektedir. Hastalık bu hayvanın sırtındaki lekelere benzetilmiştir. Derimizde pigment üreten, binaenaleyh derimize rengini veren melanosit hücreleri vardır. Bu melanositlerin hasar görmesi sonucu, pigment üretilemez. Pigment zayıflığı sonucu deride, dağınık ve yama halinde hudutları ayan olan beyaz leke ve lekeler oluşmaktadır. Lekeler süt kadar sarih bir beyazlıktır. Bu lekelerin büyüklükleri değişebilmektedir; nokta kadar olandan tüm yüzü kaplayacak kadar büyüklüklerde olabilmektedir. Bazen melanin pigmenti kaybı kısmidir ve tam beyaz leke olmayabilir. Her beyaz leke vitiligo manasına gelmemektedir. Nadir olarak kıllarda da renk kaybı olabilmektedir.Halk arasında sedef ala, baras, ebreş olarakta bilinmektedir. Topluluğumuzda vitiligo, deride beyaz kepekli al yaraların seyreden psoraisis illetiyle karıştırılmaktadır. Lakin bu iki hastalık birbirinden büsbütün farklıdır.
Vitiligo Illetinin Seyri Nasıldır ?
Vitiligo marazı uzun periyodik, tekrarlayıcı birden fazla vakit hayat uzunluğu sürebilen hengam zaman alevlenme ve yatışma devirleriyle seyreden bir hastalıktır. Hastalık, her hastada farklı ve bireye mahsus bir seyir göstermektedir. Bir diğer deyişle her hastanın vitiligosu farklıdır. Kimi hastalarda az sayıda plak oluşur ve hiçbir devir artmaz. Kimi kimselerde hastalık o kadar yaygın olabilir ki nerde ise hastanın alışılagelmiş deri renkli sahası kalmamıştır.
Vitiligo görülme sıklığı ve özellikleri nerelerdir?
Toplulukta vitiligo göreceli olarak değişmekle birlikte % 1-2 orantısında görülmektedir. Görülme sıklığında cinsiyete bağlı bir fark yoktur. Yaklaşık hastaların %30 orantısında ailesinde vitiligo vakaları vardır. Illetin kendisi kalıtsal değildir lakin genetik yatkınlık laf hususudur. Siyahlarda, Fas ve Yemen yahudilerinde sıktır. Vitiligo doğumdan yaşlılığa kadar ortaya çıkabilirse de başlama yaşı en sık olarak 10 ila 30 yaşları arasındadır. İleri yaşlarda ve bebeklerde çok nadirdir. Hatunlarda derinin görünümüne artmış olan ilgi, vitiligonun erkeklere nazaran daha erken fark edilmesini sağlar.
Vitiligoda şikayetlerin başlangıç belirtileri ve özellikleri nelerdir?
Erken devir vitiligoda, beyaz renkli yerler besbelli değildir ve kaşıntılı olabilir. Başlangıçta vitiligo semptomsuz olarak ilerler. Vitiligo mahsusen deri güneşte yandığında daha da barizleşen keskin hudutlu ve kozmetik olarak rahatsız edici beyaz lekeler olarak belirir. Lezyonun daha da belirginleşmesi güneşten korunmayla önlenebilir.
Vitiligonun klinik tipleri var mıdır? Bunlar nelerdir?
Birinci olarak sırf birkaç ufak küçük keskin sonlu etrafı sıklıkla daha koyu renkli yerler vardır. Sonlarda al yahut koyu renkli bir halka olabilir. Lezyonların sayısı arttıkça birleşerek biçimsiz biçimler oluşturabilir. Vitiligo lezyonları tek bir yerde yahut yaygın olabilir, yaygın formu vücutta simetrik yerleşmektedir. En sık tutulan yerler yüz boyun ve saçlı deridir. Deri kıvrımları da sık olarak tutulur. En sık tutulan konumlar tekrarlayan travmaya maruz kalan kemik çıkıntılar , önkol dışyüzü, bilek iç yüz, el sırtı, el parmağı üzere ortamlardır Vitiligo epey sık olarak dudak, genital nahiye, diş etleri, areola ve göğüs başı üzere yerlerin muhitinde ortaya çıkar. Vitiligolularda etrafında beyaz halka bulunan halo nevus denen benler sıktır. Saçlı deri vitiligosu umumiyetle beyaz yahut gri saçın bölgesel yamaları formunda ortaya çıkar, gelgelelim tüm saçlı derinin total beyazlaşması da görülebilir. Saçlı deri tutulumu görülmektedir. Bunu sırasıyla kaş ,kasık nahiyesi ve koltuk altı tutulumu izler. Kıllarda beyazlaşma tedavi edilebilirlik için makûs bir işaret olabilmektedir. (Vitiligoda tedavi ile yada tabiatıyla renklenme kıl köklerinde bulunan melasitlerden olmaktadır.) Vitiligo küçük bir meydanda hudutlu ise buna lokal vitiligo, malûm bir anatomik meydanda ise örneğin bir kolun tamamı üzere buna segmental vitiligo, tüm vücutta yaygın ve simetrik ise vitiligo vulgaris ve tüm vücudu kaplayacak formda yaygın ise universal vitiligo tanımlamaları kullanılmaktadır.
Vitiligonun nedenleri nelerdir?
Vitiligonun nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte aşağıda sıralanan hipotezler geliştirilmiştir. İmmun sistem yanlış çalışması hipotezi; Vitiligonun nedenleri külliyen anlaşılmamıştır lakin tıbbı araştırmalar bunun immun sistemle(Vücudumuzun savunma sistemi) ilgili olduğunu düşündürmektedir. Hepimizin kanında bulunan beyaz kan hücrelerinden T lenfosit hücreleri savunma sistemi teftişteki sapma sonucu kendi renk hücrelerine saldırmaktadır. Sinirsel hipotez: Sonlardan salınan aracı bir husus renk hücresi melanositleri yahut renk unsuru melanin üretimini yok eder. Kendi kendine yıkım hipotezi Renk hususu melanin sentezi renk hücresi olan melanositlerce yok edilebilir.
Genetik hipotez; Melanositlerin kalıtsal bir anormalliği, onların büyüme ve gelişimini maniler.
Mikrokimerizm Hipotezi: Yapılan birtakım çalışmalarda gebelikte (anne ile bebek arasında), organ nakli yahut kan transfüzyonunda insanlar arasında hücre aktarımı olduğu gösterilmiştir. Bu hücre yahut DNA lar alıcıda on yıllarca kalarak mikrokimerizm durumu oluşturur. Vitiligonun da bu türlü bir yol ile oluşmuş olabileceği düşünülmektedir. Viral nedenler: Mahsusen CMV(citomegalovirus) e bağlı vitiligo ve para formunda saç dökülmeleri öne sürülmüş ve bu gayeyle antiviral tedaviler uygulanmıştır.
B12 ve Folik asit eksikliği : B12 , B6 ve folik asit eksikliğine bağlı homosistein yüksekliğinin vitiligoya neden olabileceği düşünülmektedir. Bu aminoasidin yüksekliği kardiyovasküler illetler ve sık kemik kırıklarına da sebep olduğu için değerlidir. Bu teorilerin hiçbirisi tek başına gereğince tatmin edici olmadığından bir kaçını birden içeren teoriler de birtakım eksperlerce desteklenmektedir.
Vitiligo da kan tahlili gereklimidir ve tanı sistemleri nelerdir?
Vitiligo tanısı çoklukla klinik olarak konsa da öbür illetlerden ayırt etmede nadir olarak biopsi yardımcı olabilir.Vitiligo bilhassa tiroid illetleri ve diabetes mellitus üzere sair otoimmun marazlarla birliktelik gösterebilir. %30 unda tiroid marazı vardır. Öbür birlikte olduğu otoimmun illetler öbeğinde şunlar vardır: Pernisioz anemia, Addison's illeti, Alopesi areata ,insuline bağımlı Diabet, Uveitis, Kronik mukokutanoz Kandidiazis, Poliglandular otoimmun sendromlar. Hastaların hipotiroidi, Graves(tiroid hastalığı), diabet ve gayrı otoimmun marazların başlangıç işaret ve bulgularına karşı uyanık olmalıdır.
Tanı Wood ışığında muayene ile yapılabilir. Bu ışık renk kaybını daha da belirginleştirir. Bilhassa Koltuk altı ,anüs, ve genital ortamlar Wood ışığı olmadan pek sarih değildir.
Vitiligo Illeti Bulaşıcı mıdır ?
Vitiligo illeti muhakkak bulaşıcı ve mikrobik bir hastalık değildir. Vücudun bir mahallinden başka ortama de bulaşma olmaz.
Vitiligo yayılır mı?
Bu çelişkili bir bahistir. Başlangıcı umumiyetle yavaş olup, bazen o biçimde kalabilmektedir. Gelgelelim aylar sonrasında lekelerde süratli bir artış da olabileceğinden hasta kesinlikle yakın takip altında olmalıdır.
Vitiligo zaten makbul mi?
Ekseriyetle tek olan lezyonlar üzerlerinde çillenme göstererek zaten gerileyebilmektedir.
Vitiligo Illetinde Önerilen Bir Beslenme Hali Var mı ?
Vitiligo illeti allerjik bir hastalık değildir ve belli bir besin nedeniyle oluşmaz. Antioksidanlar yani A, E ve B vitaminlerinin tasarrufu vitiligolu hastayı güneşin zararlı tesirlerine karşı korumaktadır.
Vitiligonun iç organlardaki bir illetle bağlantısı var mıdır?
İç organlarla ilgili bir hastalık değildir. Lakin vitiligoyla birlikte birtakım marazlar görülebilmektedir: Tiroid bezi marazları, saç kaybı, şeker marazı, böbrek üstü bezi marazları üzere. Lakin tüm bu marazlar istikametinden mutlak tetkik yapılması gerekmektedir
Vitiligo Illeti Deri Kanserine Dönüşür mü ?
Hayır ! Ama vitiligo illetinde derinin doğal korunma sistemi olan melanositler olmadığı için güneş kökenli cilt kanserleri daha sık gözlenmektedir. Ayrıyeten denetimsiz kullanılan birtakım tedavi usulleri deri kanseri riskini arttırabilir. Bu nedenle tedavinin eksper gözetiminde sürdürülmesi kıymetlidir.
Vitiligonun gerilim, kahır ile bir bağı var mıdır?
Kesin kanıtlanmamış olmakla bir arada, ağır gerilim vücudun savunma sistemini etkilediğinden lekeler artabilmektedir. Bu nedenle gereğinde kesinlikle ruhsal kıymetlendirme yapılması gerekmektedir.
Vitiligonun tedavisi nedir?
Vitiligo tedavisinde birçok tedavi formülü mevcut olmasına karşın tüm hastalarda uygun sonuç veren tek bir tedavi metodu yoktur. Bu nedenle tedavi hastaya nazaran bireyselleştirilmelidir. Hastalar, tedavinin vadesi ve riskleri konusunda da uyarılmalıdır. Tedaviye karşılık beyaz lekeler içerisinde küçük çillenme renk adacıklarının oluşması ve bunların daha sonra birleşerek ortamı kapatması halinde olmaktadır.
Vitiligo tedavisi;
A. Topikal ve sistemik ilaçlardan oluşan medikal tedaviler
B. Cerrahi tatbikler
C. Ek tedavi yaklaşımları başlıklarında kıymetlendirilebilir.
Medikal Tedaviler
A. Topikal Tedaviler
1. Kortikosteroidler(Kortizonlu ilaçlar); En sık kullanılan vitiligo ilaçlarıdır. Sistemik ve kullanıldıkları bölgede yan tesirleri çokça olduğu için yaygın hastalarda ziyade tercih edilmemektedir. Daha çok çocuklarda, lokalize ortamlarda ve yeni başlayan vitiligolarda
tesirlidir. Münhasıran yüzdeki lezyonlarda en süratli ve yeterli cevabı vermektedir lakin beğenilen katarakt ve göz basıncını arttırma üzere yan tesirler yanında dikkatli olunmalıdır. Koyu tenlilerde yanıt daha uygundur. Ucuz oluşu ve pratik kolaylığı avantajları, yan tesirler ve tedavi sonrası nüksler dezavantajlarıdır.
2. Fototedaviler;
PUVA tedavisi 8-methoxypsoralen, 5-methoxypsoralen, trimethylpsoralen üzere ışığa duyarlandırıcı unsurların verilmesi ve sonrasında UVA uygulanması biçiminde özetlenebilecek bir tedavidir. Mahsusen yaygın ve deri tipi IV-VI olan hastalarda tercih edilmektedir. Gelgelelim 12 yaş üzerinde kullanılabilmesi, tedaviden sonraki 1-2 yıl içerisinde marazın tekrarlaması, açık tenlilerde kullanılamaması, uzun takiplerinde beğenilen katarakt ve cilt kanseri gelişme riskleri nedeni ile artık ziyade kullanılmamaktadır.
Ultraviyole B Tedavisi: UVB tedavisi PUVA ya alternatif olarak uygulanmıştır. Tatbik kolaylığı ve kimyasal bir unsura gereksinim olmaması dışında PUVA ya nazaran istatiksel olarak mealli bir fark görülememiştir. Lakin her ne kadar dar bant sonuçları tatminkar gözükse de hastaya tedavi sırasında UVB yahut PUVA alışılagelmiş deriye de uygulandığı için lezyon ve alışılagelmiş deri arasındaki kontrast artar, alışılagelmiş deride cilt yaşlanması telenjektaziler ve cilt kanserlerinin görülme riski artar. Değişik ortamlara farklı dozlar uygulanma talihi yoktur.
Excimer Lazer: PUVA ve UVB tedavilerindeki meseleleri aşmak için mikrofototerapi ismi altında Excimer lazer denen kişisel cihazlar geliştirilmiştir. Bu cihazlar beyaz renkli deriyi saptayarak UV ışınlarını buraya yönlendirir. Farklı nahiyelere farklı dozlar verme talihimiz olur. Verilen total doz azalır. Minimal eritem dozuna nazaran sıkıntılı ortamlara daha yüksek dozlar uygulanabilir.
3. İmmunomodulatörler; bu emelle son yıllarda takrolimus ve pimekrolimus ile başarılı sonuçlar alınmaktadır. Yan tesirleri topikal steroidlerden azdır, irritan tesirler olabilir ve çocuklarda topikal steroidlerden daha inançlıdır. Bu nedenle mahsusen yüz ve uzunluğundaki sonlu tutulumda ve çocuklarda tercih edilmektedir. Excimer lazer/ışık sistemler ve UVB ile kombinasyonu daha yeterli sonuç vermiştir. UVA tedavilerinde kanser riski artışı nedeni ile birlikte kullanılmaz.
4. Kalsipotriol; Vitiligolu deride kalsiyum geri alımı bozulmuştur. Kalsipotriol melanositlerde D vit 3 reseptörlerini uyararak kalsiyum hemostazını düzenlemektedir. Dahaçok dar band UVB ile kombinasyonu kullanılmaktadır.
5. PGE2(prostoglandin E 2); mahsusen UV ile birlikte vitiligoda başarılı bulunmuştur.
6. Psödokatalaz; Katalaz olağanda deride bulunan ve hür oksijen radikalllerinin hasarını azaltan antioksidan bir enzimdir. Vitiligolu hastalarda UV ile birlikte tasarrufu ile düzgün sonuçlar alınmaktadır.
7. Fenil ortamın; tek başına ve UV tedavileri ile birlikte kullanılmaktadır.
8. Plasenta; plasenta ekstresidir. Deride melanin imalatını uyarmaktadır. Gel formu bulunmaktadır.
9. Depigmentasyon; %50'den ziyade tutulumu olan ve bilhassa yüz ve uzunluğundaki repigmentasyon teşebbüslerinin karşılık vermediği hastalarda düşünülebilir. Depigmentasyon sonrası deri tipinden bağımsız biçimde tam bir renk bütünlüğü sağlanmaktadır. Hastalara pratik ve sonuçları konusunda ehliyetli malumat verilmeli ve hastalar asla güneşlenmeyeceklerini kabul etmelidirler. Hidrokinonun monobenzil eteri (monobenzen) ABD ve Avrupa'da bulunmakta olan tek ajandır. Özgür oksijen radikallerinin açığa çıkışını arttırarak epidermal melanositleri kalıcı olarak yok etmektedir.
10. Kamuflaj pratikleri; Mikropigmentasyon Birinci sefer 1989da demir oksid pigmentleri kullanılmıştır. Bugün emsal teknik kalıcı eyeliner için kullanılmaktadır. Tatuaj, depigmente sahanın repigmentasyonu maksadı ile sadece koyu derili bireylerde kullanılabilir. Renk ahengi zordur, ve renk silinmeye eğilimlidir.
Deri dihidroksiaseton prepratları (güneşsiz yanma)ile boyanabilirsede renk armonisi sıklıkla başarılı değildir.
B.Sistemik tedaviler;
1. Steroidler; Faal ilerleyici lezyonlarda, melanosit antikorlarına karşı sitotoksik tesirler süratli düzgünleşme sağlamaktadırlar. Lakin yan tesirleri nedeniyle tasarrufları kısıtlıdır ve yarar-zarar istikrarı gözetilerek tedavi başlanmalıdır.
2. Levamisol ile tedavi: Vitiligo tedavisinde inançlı ve tesirli bulunmuştur.
3. Vitaminler: B 12, Askorbik asid, Folik asid tedavide önerilmiştir.
4. Suplatast tosilat iğer ilaçlarla birlikte tasarrufu önerilmektedir. Tcell, IL-4 mRNA transkripsiyonunu engelleyen anti allerjik bir ajandır
* Cerrahi Yaklaşım: Ufak yerlerde ve stabil (4-6 aydır ilerleme yok) vitiligosu olan hastalar cerrahi transplantasyonlar için adaydır. Pratik vakit alıcıdır, yalnızca segmental yada lokalize vitiligo hastaları için sonludur. Parmakların dorsal yüzleri, el bilekleri, alın ve saç çizgisinde gayrı tedavilerin başarısı zordur. Buralarda cerrahi pratikler yapılabilir.
Uygulanan cerrahi teknikler şunlardır;
1-Epidermal ve melanosit süspansiyonları: Hastanın sıradan derisindenhazırlananmelanosit ve deri süspansiyonları dermabrazyon yahut lazer ile kaldırılan vitiligolu sahaya konur. Şayet alınan melanositler kültüre edilerek çoğaltılır ise daha geniş alanarda kullanılabilir. Ama uzun,zahmetli ve daha pahalı tatbiktir.
2-İnce dermoepidermal greftler: dermatomla alınan sıradan deri, tekrar dermatomla alınan vitiligolu deri meydanına yerleştirilir.
3-Emme bülü greftleri: Greftler vakumla zahir basınç ile sıradan pigmentli deriden elde edilir. Vitiligolu meydandan donma ya da emme ile alınan bülün tavanı kaldırılır ve mekanına bu olağan donor konulur.
4- Punch minigreft: 0.7 yada 1 mm çaplı punch denilen şahsi aletler ile olağan pigmente deri alınır bunlar vitiligolu deriye tekrar buradan birebir çaplı punchlar ile alınan bölgelere yerleştirilir.
C. Yardımcı Tedaviler;
1. Ruhsal Destek: Ilmî araştırmalar, vitiligo hastalarında ruhsal destek sağlanmasının ömür kalitesini arttırdığını ve illetin güzelleşmesine ekte bulunduğunu göstermiştir. Bu nedenle, gerekli durumlarda makul ilaçlar ya da ilaç olmaksızın çeşitli psikoterapi yolları kullanılabilir.
2. Bitkisel İlaçlar;Benzer biçimde bitkisel tedaviler, doğal ilaçlar da uzun müddetli yeterlilik sağlayamamaktadır. Ağızdan alınan bitkisel ve doğal ilaçların ağır iç organ (ör:karaciğer) toksisiteleri, değerli yan tesirleri ve ilaç etkileşimleri olabilmektedir. Bu nedenle bir deri marazı olan vitiligo marazının tedavisi , dermatoloji uzmanınca, aktifliğinin yanı sıra emniyetliliği de kanıtlanmış onaylanmış ilaçlarla yapılmalıdır. Doktorunuz yeni geliştirilen ilaçlar ya da başka tedavi teknikleri konusunda en sağlıklı ve akıllıca haberlere ulaşacağınız kaynaktır.
Vitiligo marazı olan bir kişi nelere dikkat etmelidir?
Deriye renk veren husus tıpkı devranda cildi güneş ışınlarından da korur. Vitiligo lekelerinde bu husus yok olduğu için bu lekeler güneşe karşı muhafazasız hale gelmiştir. Kolaylıkla güneş yanığı oluşabilir. Tıpkı sebeple bu lekelerde kimi deri kanserlerine de yatkınlık arttığından kesinlikle deri illetleri bilirkişisi bir tabibin teklifinde güneş kollayıcı krem kullanılmalı ve mümkünse beyaz lekeler güneş ışınlarından korunmalı. Darbe, çizik ve sürtünme yanlarında yeni lekeler çıkabilmektedir. Bu nedenle cildin zararlı tesirlerden korunması gerekmektedir.
Vitiligo latince vitelius sözünden gelmiştir. Vitelius Türkçe dana mealine gelmektedir. Hastalık bu hayvanın sırtındaki lekelere benzetilmiştir. Derimizde pigment üreten, binaenaleyh derimize rengini veren melanosit hücreleri vardır. Bu melanositlerin hasar görmesi sonucu, pigment üretilemez. Pigment zayıflığı sonucu deride, dağınık ve yama halinde hudutları ayan olan beyaz leke ve lekeler oluşmaktadır. Lekeler süt kadar sarih bir beyazlıktır. Bu lekelerin büyüklükleri değişebilmektedir; nokta kadar olandan tüm yüzü kaplayacak kadar büyüklüklerde olabilmektedir. Bazen melanin pigmenti kaybı kısmidir ve tam beyaz leke olmayabilir. Her beyaz leke vitiligo manasına gelmemektedir. Nadir olarak kıllarda da renk kaybı olabilmektedir.Halk arasında sedef ala, baras, ebreş olarakta bilinmektedir. Topluluğumuzda vitiligo, deride beyaz kepekli al yaraların seyreden psoraisis illetiyle karıştırılmaktadır. Lakin bu iki hastalık birbirinden büsbütün farklıdır.
Vitiligo Illetinin Seyri Nasıldır ?
Vitiligo marazı uzun periyodik, tekrarlayıcı birden fazla vakit hayat uzunluğu sürebilen hengam zaman alevlenme ve yatışma devirleriyle seyreden bir hastalıktır. Hastalık, her hastada farklı ve bireye mahsus bir seyir göstermektedir. Bir diğer deyişle her hastanın vitiligosu farklıdır. Kimi hastalarda az sayıda plak oluşur ve hiçbir devir artmaz. Kimi kimselerde hastalık o kadar yaygın olabilir ki nerde ise hastanın alışılagelmiş deri renkli sahası kalmamıştır.
Vitiligo görülme sıklığı ve özellikleri nerelerdir?
Toplulukta vitiligo göreceli olarak değişmekle birlikte % 1-2 orantısında görülmektedir. Görülme sıklığında cinsiyete bağlı bir fark yoktur. Yaklaşık hastaların %30 orantısında ailesinde vitiligo vakaları vardır. Illetin kendisi kalıtsal değildir lakin genetik yatkınlık laf hususudur. Siyahlarda, Fas ve Yemen yahudilerinde sıktır. Vitiligo doğumdan yaşlılığa kadar ortaya çıkabilirse de başlama yaşı en sık olarak 10 ila 30 yaşları arasındadır. İleri yaşlarda ve bebeklerde çok nadirdir. Hatunlarda derinin görünümüne artmış olan ilgi, vitiligonun erkeklere nazaran daha erken fark edilmesini sağlar.
Vitiligoda şikayetlerin başlangıç belirtileri ve özellikleri nelerdir?
Erken devir vitiligoda, beyaz renkli yerler besbelli değildir ve kaşıntılı olabilir. Başlangıçta vitiligo semptomsuz olarak ilerler. Vitiligo mahsusen deri güneşte yandığında daha da barizleşen keskin hudutlu ve kozmetik olarak rahatsız edici beyaz lekeler olarak belirir. Lezyonun daha da belirginleşmesi güneşten korunmayla önlenebilir.
Vitiligonun klinik tipleri var mıdır? Bunlar nelerdir?
Birinci olarak sırf birkaç ufak küçük keskin sonlu etrafı sıklıkla daha koyu renkli yerler vardır. Sonlarda al yahut koyu renkli bir halka olabilir. Lezyonların sayısı arttıkça birleşerek biçimsiz biçimler oluşturabilir. Vitiligo lezyonları tek bir yerde yahut yaygın olabilir, yaygın formu vücutta simetrik yerleşmektedir. En sık tutulan yerler yüz boyun ve saçlı deridir. Deri kıvrımları da sık olarak tutulur. En sık tutulan konumlar tekrarlayan travmaya maruz kalan kemik çıkıntılar , önkol dışyüzü, bilek iç yüz, el sırtı, el parmağı üzere ortamlardır Vitiligo epey sık olarak dudak, genital nahiye, diş etleri, areola ve göğüs başı üzere yerlerin muhitinde ortaya çıkar. Vitiligolularda etrafında beyaz halka bulunan halo nevus denen benler sıktır. Saçlı deri vitiligosu umumiyetle beyaz yahut gri saçın bölgesel yamaları formunda ortaya çıkar, gelgelelim tüm saçlı derinin total beyazlaşması da görülebilir. Saçlı deri tutulumu görülmektedir. Bunu sırasıyla kaş ,kasık nahiyesi ve koltuk altı tutulumu izler. Kıllarda beyazlaşma tedavi edilebilirlik için makûs bir işaret olabilmektedir. (Vitiligoda tedavi ile yada tabiatıyla renklenme kıl köklerinde bulunan melasitlerden olmaktadır.) Vitiligo küçük bir meydanda hudutlu ise buna lokal vitiligo, malûm bir anatomik meydanda ise örneğin bir kolun tamamı üzere buna segmental vitiligo, tüm vücutta yaygın ve simetrik ise vitiligo vulgaris ve tüm vücudu kaplayacak formda yaygın ise universal vitiligo tanımlamaları kullanılmaktadır.
Vitiligonun nedenleri nelerdir?
Vitiligonun nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte aşağıda sıralanan hipotezler geliştirilmiştir. İmmun sistem yanlış çalışması hipotezi; Vitiligonun nedenleri külliyen anlaşılmamıştır lakin tıbbı araştırmalar bunun immun sistemle(Vücudumuzun savunma sistemi) ilgili olduğunu düşündürmektedir. Hepimizin kanında bulunan beyaz kan hücrelerinden T lenfosit hücreleri savunma sistemi teftişteki sapma sonucu kendi renk hücrelerine saldırmaktadır. Sinirsel hipotez: Sonlardan salınan aracı bir husus renk hücresi melanositleri yahut renk unsuru melanin üretimini yok eder. Kendi kendine yıkım hipotezi Renk hususu melanin sentezi renk hücresi olan melanositlerce yok edilebilir.
Genetik hipotez; Melanositlerin kalıtsal bir anormalliği, onların büyüme ve gelişimini maniler.
Mikrokimerizm Hipotezi: Yapılan birtakım çalışmalarda gebelikte (anne ile bebek arasında), organ nakli yahut kan transfüzyonunda insanlar arasında hücre aktarımı olduğu gösterilmiştir. Bu hücre yahut DNA lar alıcıda on yıllarca kalarak mikrokimerizm durumu oluşturur. Vitiligonun da bu türlü bir yol ile oluşmuş olabileceği düşünülmektedir. Viral nedenler: Mahsusen CMV(citomegalovirus) e bağlı vitiligo ve para formunda saç dökülmeleri öne sürülmüş ve bu gayeyle antiviral tedaviler uygulanmıştır.
B12 ve Folik asit eksikliği : B12 , B6 ve folik asit eksikliğine bağlı homosistein yüksekliğinin vitiligoya neden olabileceği düşünülmektedir. Bu aminoasidin yüksekliği kardiyovasküler illetler ve sık kemik kırıklarına da sebep olduğu için değerlidir. Bu teorilerin hiçbirisi tek başına gereğince tatmin edici olmadığından bir kaçını birden içeren teoriler de birtakım eksperlerce desteklenmektedir.
Vitiligo da kan tahlili gereklimidir ve tanı sistemleri nelerdir?
Vitiligo tanısı çoklukla klinik olarak konsa da öbür illetlerden ayırt etmede nadir olarak biopsi yardımcı olabilir.Vitiligo bilhassa tiroid illetleri ve diabetes mellitus üzere sair otoimmun marazlarla birliktelik gösterebilir. %30 unda tiroid marazı vardır. Öbür birlikte olduğu otoimmun illetler öbeğinde şunlar vardır: Pernisioz anemia, Addison's illeti, Alopesi areata ,insuline bağımlı Diabet, Uveitis, Kronik mukokutanoz Kandidiazis, Poliglandular otoimmun sendromlar. Hastaların hipotiroidi, Graves(tiroid hastalığı), diabet ve gayrı otoimmun marazların başlangıç işaret ve bulgularına karşı uyanık olmalıdır.
Tanı Wood ışığında muayene ile yapılabilir. Bu ışık renk kaybını daha da belirginleştirir. Bilhassa Koltuk altı ,anüs, ve genital ortamlar Wood ışığı olmadan pek sarih değildir.
Vitiligo Illeti Bulaşıcı mıdır ?
Vitiligo illeti muhakkak bulaşıcı ve mikrobik bir hastalık değildir. Vücudun bir mahallinden başka ortama de bulaşma olmaz.
Vitiligo yayılır mı?
Bu çelişkili bir bahistir. Başlangıcı umumiyetle yavaş olup, bazen o biçimde kalabilmektedir. Gelgelelim aylar sonrasında lekelerde süratli bir artış da olabileceğinden hasta kesinlikle yakın takip altında olmalıdır.
Vitiligo zaten makbul mi?
Ekseriyetle tek olan lezyonlar üzerlerinde çillenme göstererek zaten gerileyebilmektedir.
Vitiligo Illetinde Önerilen Bir Beslenme Hali Var mı ?
Vitiligo illeti allerjik bir hastalık değildir ve belli bir besin nedeniyle oluşmaz. Antioksidanlar yani A, E ve B vitaminlerinin tasarrufu vitiligolu hastayı güneşin zararlı tesirlerine karşı korumaktadır.
Vitiligonun iç organlardaki bir illetle bağlantısı var mıdır?
İç organlarla ilgili bir hastalık değildir. Lakin vitiligoyla birlikte birtakım marazlar görülebilmektedir: Tiroid bezi marazları, saç kaybı, şeker marazı, böbrek üstü bezi marazları üzere. Lakin tüm bu marazlar istikametinden mutlak tetkik yapılması gerekmektedir
Vitiligo Illeti Deri Kanserine Dönüşür mü ?
Hayır ! Ama vitiligo illetinde derinin doğal korunma sistemi olan melanositler olmadığı için güneş kökenli cilt kanserleri daha sık gözlenmektedir. Ayrıyeten denetimsiz kullanılan birtakım tedavi usulleri deri kanseri riskini arttırabilir. Bu nedenle tedavinin eksper gözetiminde sürdürülmesi kıymetlidir.
Vitiligonun gerilim, kahır ile bir bağı var mıdır?
Kesin kanıtlanmamış olmakla bir arada, ağır gerilim vücudun savunma sistemini etkilediğinden lekeler artabilmektedir. Bu nedenle gereğinde kesinlikle ruhsal kıymetlendirme yapılması gerekmektedir.
Vitiligonun tedavisi nedir?
Vitiligo tedavisinde birçok tedavi formülü mevcut olmasına karşın tüm hastalarda uygun sonuç veren tek bir tedavi metodu yoktur. Bu nedenle tedavi hastaya nazaran bireyselleştirilmelidir. Hastalar, tedavinin vadesi ve riskleri konusunda da uyarılmalıdır. Tedaviye karşılık beyaz lekeler içerisinde küçük çillenme renk adacıklarının oluşması ve bunların daha sonra birleşerek ortamı kapatması halinde olmaktadır.
Vitiligo tedavisi;
A. Topikal ve sistemik ilaçlardan oluşan medikal tedaviler
B. Cerrahi tatbikler
C. Ek tedavi yaklaşımları başlıklarında kıymetlendirilebilir.
Medikal Tedaviler
A. Topikal Tedaviler
1. Kortikosteroidler(Kortizonlu ilaçlar); En sık kullanılan vitiligo ilaçlarıdır. Sistemik ve kullanıldıkları bölgede yan tesirleri çokça olduğu için yaygın hastalarda ziyade tercih edilmemektedir. Daha çok çocuklarda, lokalize ortamlarda ve yeni başlayan vitiligolarda
tesirlidir. Münhasıran yüzdeki lezyonlarda en süratli ve yeterli cevabı vermektedir lakin beğenilen katarakt ve göz basıncını arttırma üzere yan tesirler yanında dikkatli olunmalıdır. Koyu tenlilerde yanıt daha uygundur. Ucuz oluşu ve pratik kolaylığı avantajları, yan tesirler ve tedavi sonrası nüksler dezavantajlarıdır.
2. Fototedaviler;
PUVA tedavisi 8-methoxypsoralen, 5-methoxypsoralen, trimethylpsoralen üzere ışığa duyarlandırıcı unsurların verilmesi ve sonrasında UVA uygulanması biçiminde özetlenebilecek bir tedavidir. Mahsusen yaygın ve deri tipi IV-VI olan hastalarda tercih edilmektedir. Gelgelelim 12 yaş üzerinde kullanılabilmesi, tedaviden sonraki 1-2 yıl içerisinde marazın tekrarlaması, açık tenlilerde kullanılamaması, uzun takiplerinde beğenilen katarakt ve cilt kanseri gelişme riskleri nedeni ile artık ziyade kullanılmamaktadır.
Ultraviyole B Tedavisi: UVB tedavisi PUVA ya alternatif olarak uygulanmıştır. Tatbik kolaylığı ve kimyasal bir unsura gereksinim olmaması dışında PUVA ya nazaran istatiksel olarak mealli bir fark görülememiştir. Lakin her ne kadar dar bant sonuçları tatminkar gözükse de hastaya tedavi sırasında UVB yahut PUVA alışılagelmiş deriye de uygulandığı için lezyon ve alışılagelmiş deri arasındaki kontrast artar, alışılagelmiş deride cilt yaşlanması telenjektaziler ve cilt kanserlerinin görülme riski artar. Değişik ortamlara farklı dozlar uygulanma talihi yoktur.
Excimer Lazer: PUVA ve UVB tedavilerindeki meseleleri aşmak için mikrofototerapi ismi altında Excimer lazer denen kişisel cihazlar geliştirilmiştir. Bu cihazlar beyaz renkli deriyi saptayarak UV ışınlarını buraya yönlendirir. Farklı nahiyelere farklı dozlar verme talihimiz olur. Verilen total doz azalır. Minimal eritem dozuna nazaran sıkıntılı ortamlara daha yüksek dozlar uygulanabilir.
3. İmmunomodulatörler; bu emelle son yıllarda takrolimus ve pimekrolimus ile başarılı sonuçlar alınmaktadır. Yan tesirleri topikal steroidlerden azdır, irritan tesirler olabilir ve çocuklarda topikal steroidlerden daha inançlıdır. Bu nedenle mahsusen yüz ve uzunluğundaki sonlu tutulumda ve çocuklarda tercih edilmektedir. Excimer lazer/ışık sistemler ve UVB ile kombinasyonu daha yeterli sonuç vermiştir. UVA tedavilerinde kanser riski artışı nedeni ile birlikte kullanılmaz.
4. Kalsipotriol; Vitiligolu deride kalsiyum geri alımı bozulmuştur. Kalsipotriol melanositlerde D vit 3 reseptörlerini uyararak kalsiyum hemostazını düzenlemektedir. Dahaçok dar band UVB ile kombinasyonu kullanılmaktadır.
5. PGE2(prostoglandin E 2); mahsusen UV ile birlikte vitiligoda başarılı bulunmuştur.
6. Psödokatalaz; Katalaz olağanda deride bulunan ve hür oksijen radikalllerinin hasarını azaltan antioksidan bir enzimdir. Vitiligolu hastalarda UV ile birlikte tasarrufu ile düzgün sonuçlar alınmaktadır.
7. Fenil ortamın; tek başına ve UV tedavileri ile birlikte kullanılmaktadır.
8. Plasenta; plasenta ekstresidir. Deride melanin imalatını uyarmaktadır. Gel formu bulunmaktadır.
9. Depigmentasyon; %50'den ziyade tutulumu olan ve bilhassa yüz ve uzunluğundaki repigmentasyon teşebbüslerinin karşılık vermediği hastalarda düşünülebilir. Depigmentasyon sonrası deri tipinden bağımsız biçimde tam bir renk bütünlüğü sağlanmaktadır. Hastalara pratik ve sonuçları konusunda ehliyetli malumat verilmeli ve hastalar asla güneşlenmeyeceklerini kabul etmelidirler. Hidrokinonun monobenzil eteri (monobenzen) ABD ve Avrupa'da bulunmakta olan tek ajandır. Özgür oksijen radikallerinin açığa çıkışını arttırarak epidermal melanositleri kalıcı olarak yok etmektedir.
10. Kamuflaj pratikleri; Mikropigmentasyon Birinci sefer 1989da demir oksid pigmentleri kullanılmıştır. Bugün emsal teknik kalıcı eyeliner için kullanılmaktadır. Tatuaj, depigmente sahanın repigmentasyonu maksadı ile sadece koyu derili bireylerde kullanılabilir. Renk ahengi zordur, ve renk silinmeye eğilimlidir.
Deri dihidroksiaseton prepratları (güneşsiz yanma)ile boyanabilirsede renk armonisi sıklıkla başarılı değildir.
B.Sistemik tedaviler;
1. Steroidler; Faal ilerleyici lezyonlarda, melanosit antikorlarına karşı sitotoksik tesirler süratli düzgünleşme sağlamaktadırlar. Lakin yan tesirleri nedeniyle tasarrufları kısıtlıdır ve yarar-zarar istikrarı gözetilerek tedavi başlanmalıdır.
2. Levamisol ile tedavi: Vitiligo tedavisinde inançlı ve tesirli bulunmuştur.
3. Vitaminler: B 12, Askorbik asid, Folik asid tedavide önerilmiştir.
4. Suplatast tosilat iğer ilaçlarla birlikte tasarrufu önerilmektedir. Tcell, IL-4 mRNA transkripsiyonunu engelleyen anti allerjik bir ajandır
* Cerrahi Yaklaşım: Ufak yerlerde ve stabil (4-6 aydır ilerleme yok) vitiligosu olan hastalar cerrahi transplantasyonlar için adaydır. Pratik vakit alıcıdır, yalnızca segmental yada lokalize vitiligo hastaları için sonludur. Parmakların dorsal yüzleri, el bilekleri, alın ve saç çizgisinde gayrı tedavilerin başarısı zordur. Buralarda cerrahi pratikler yapılabilir.
Uygulanan cerrahi teknikler şunlardır;
1-Epidermal ve melanosit süspansiyonları: Hastanın sıradan derisindenhazırlananmelanosit ve deri süspansiyonları dermabrazyon yahut lazer ile kaldırılan vitiligolu sahaya konur. Şayet alınan melanositler kültüre edilerek çoğaltılır ise daha geniş alanarda kullanılabilir. Ama uzun,zahmetli ve daha pahalı tatbiktir.
2-İnce dermoepidermal greftler: dermatomla alınan sıradan deri, tekrar dermatomla alınan vitiligolu deri meydanına yerleştirilir.
3-Emme bülü greftleri: Greftler vakumla zahir basınç ile sıradan pigmentli deriden elde edilir. Vitiligolu meydandan donma ya da emme ile alınan bülün tavanı kaldırılır ve mekanına bu olağan donor konulur.
4- Punch minigreft: 0.7 yada 1 mm çaplı punch denilen şahsi aletler ile olağan pigmente deri alınır bunlar vitiligolu deriye tekrar buradan birebir çaplı punchlar ile alınan bölgelere yerleştirilir.
C. Yardımcı Tedaviler;
1. Ruhsal Destek: Ilmî araştırmalar, vitiligo hastalarında ruhsal destek sağlanmasının ömür kalitesini arttırdığını ve illetin güzelleşmesine ekte bulunduğunu göstermiştir. Bu nedenle, gerekli durumlarda makul ilaçlar ya da ilaç olmaksızın çeşitli psikoterapi yolları kullanılabilir.
2. Bitkisel İlaçlar;Benzer biçimde bitkisel tedaviler, doğal ilaçlar da uzun müddetli yeterlilik sağlayamamaktadır. Ağızdan alınan bitkisel ve doğal ilaçların ağır iç organ (ör:karaciğer) toksisiteleri, değerli yan tesirleri ve ilaç etkileşimleri olabilmektedir. Bu nedenle bir deri marazı olan vitiligo marazının tedavisi , dermatoloji uzmanınca, aktifliğinin yanı sıra emniyetliliği de kanıtlanmış onaylanmış ilaçlarla yapılmalıdır. Doktorunuz yeni geliştirilen ilaçlar ya da başka tedavi teknikleri konusunda en sağlıklı ve akıllıca haberlere ulaşacağınız kaynaktır.
Vitiligo marazı olan bir kişi nelere dikkat etmelidir?
Deriye renk veren husus tıpkı devranda cildi güneş ışınlarından da korur. Vitiligo lekelerinde bu husus yok olduğu için bu lekeler güneşe karşı muhafazasız hale gelmiştir. Kolaylıkla güneş yanığı oluşabilir. Tıpkı sebeple bu lekelerde kimi deri kanserlerine de yatkınlık arttığından kesinlikle deri illetleri bilirkişisi bir tabibin teklifinde güneş kollayıcı krem kullanılmalı ve mümkünse beyaz lekeler güneş ışınlarından korunmalı. Darbe, çizik ve sürtünme yanlarında yeni lekeler çıkabilmektedir. Bu nedenle cildin zararlı tesirlerden korunması gerekmektedir.
