VİTİLİGO
Halk arasında ala, baras, ebreş ve albino denilen cilt illetidir. Vitiligo rastgele bir yaşta ortaya çıkabilen, değişik büyüklükte ve sayıda, âlâ hudutlu, sütbeyazı yahut tebeşir beyazı rengindedir. Değişik büyüklükte yamalar biçimindedir. Çoklukla sonradan ortaya çıkmakla birlikte kongenital(doğumsal) olarak ta oluşabilmektedir. Fizikî görünümde kozmetik bozukluk oluşturması nedeniyle topluluk içinde çevre ilgilerde bozukluklara ve emosyonal olarak istenilmeyen yanda etkilenmelere sebep olur. Kişinin özgüveninde azalma, içtimaî anksiyete ve depresyona yol açabilir.
Tarihçe
Vitiligo göze batan görünümünden ötürü binlerce yıldır bilinen bir hastalıktır. Antik çağlardan beri bilinmekte olan vitiligo hakkındaki en eski dokümanlara Mısırda Ebers Papirüslerinde rastlanmıştır. Tarih boyunca Shwetakustha, Suitra, Kilas, Baras üzere isimler almıştır. Latince'de leke yada cürüm manasına gelen "vitium" yahut MS 2.yüzyılda Romalı fizikçi Celcus'un kullandığı "dana" manasına gelen "vitelius" sözlerinden türediğine inanılmaktadır. Vitiligodaki beyaz benekli yerler benekli danalardaki beyaz yamalara benzetilmiştir
YAYGINLIĞI
Vitiligo, tüm yerkürede ırk, cinsiyet ve yaş ayrımı yapmadan %0.14-8.8 görülse de bu illete yakalanma nispeti devletimizde 0.15-0.32 dir. Vitiligo rastgele bir yaşta görülebilir. Marazın başlangıcı doğumla 81 yaş arasında rastgele bir yaşta olabilir. Doğumsal vitiligo çok nadirdir. Vakaların %502si 10 ile 30 yaşlar arasındadır.
VİTİLİGO OLUŞUMU
Vitiligo kompleks bir oluşum mekanizmasına sahip çok faktörlü poligenik bir hastalıktır. cildimize renk veren hücrelerin (epidermal melanositler) kaybını açıklamaya yönelik teoriler geliştirilmekle birlikte hala asıl sebep bilinmemektedir. Otoimmun,sititoksik,biyokimyasal,oksidan-antioksidan,nöral ve viral nedenler üzerinde durulmaktadır. Bugün için üzerinde en çokça durulan otoimmun hipotezdir. Yani bünyenin kendi melanositlerini yok etmesidir.
KLİNİK ÖZELLİKLER
Klinik olarak sıradan deri ile çevrili beyaz yamalar en sık görülen formudur. Farklı biçimlerde, güzel sonlu,değişen çaplarda, yuvarlak, oval yahut çizgi biçiminde olabilir. Renk çoklukla homoşen ve süt beyazıdır. Vitiligolu yerler üzerindeki kıllarda ekseriyetle beyazlaşır(lökotrişi), velev bazen deri olağan iken bile yalnızca kıllar beyazlaşabilir. Vitiligo tüm vücutta görülebilmektedir. Ama en çokça görüldüğü yerler yüz, kola altı, el sırtları ve kasık kesimidir. Çoğuzaman birinci başlangıç alanı ağız muhitidir.
Vitiligo tutulumunun yaygınlığına ve lezyonların dağılımına nazaran lokalize, generalize, üniversal ve karma vitiligo olarak sınıflandırılır
VİTİLİGO TEDAVİSİ
Vitiligonun tedavisi güçlükle ve vakit alıcı olmakla birlikte mümkündür. Velev tabiatıyla düzgünleşme dediğimiz spontan remisyon dahi görülebilir. Fakat bu nispet %15 ila %25'i geçmemektedir. Lakin tedaviye dirençli vakalar da olduğunu belirtmeliyiz.
Tedaviyi umum manada 3 ana katogoriye ayırabiliriz.
A) Desdekletici tedaviler;
.Genel sıhhat ve beslenme durumunun düzeltilmesi
.Altta yatan kuşkulu faktör faktörlerin ortadan kaldırılması, şayet varsa eşlik eden infeksiyonun ortadan kaldırılması , şeker ve tiroid marazları üzere öteki otoimmun rahatsızlıkların denetimi
.Güneşten koruyucular, güneş yanıkları vitiligoyu tetikleyebildiğinden ötürü yanık gelişmemesi için kullanılmalıdır. Ayrıyeten alışılagelmiş deri yerleri güneşle birlikte koyulaşacağı için hastalıklı nahiyeler daha göze çarpıcı hale gelecektir. Burada paradoks üzere gözüken bir husus ta güneş ışınlarının yahut yapay güneş ışığı diyebileceğimiz PUVA cihazlarıyla oluşturulan ışığın birebir devirde tedavi hedefli kullanılıyor olmasıdır. Lakin tedavi emelli güneş ışığı denetimli ve belli müddetlerle verilmektedir.
.Kozmetik kamuflaj; Bilhassa ufak nahiyeleri tutan fokal vitiligolu insanlara suya ve yıkamaya dirençli 1-2 hafta kadar müddeti olan kapatıcılar kullanılabilir.
.Antioksidanlar;Vitiligoda bağımsız radikaller artmakta antioksidanlar azalmaktadır. Bu nedenle birtakım vakalarda antioksidan, vitamin ve mineral destek maksatlı B12, Folik Asit, Çinko, Manganez, Nikel, Kobalt, Kalsiyum, Askorbik Asit(C Vitamini) ve alfatekoferolün (E Vitamini) tasarrufu tedaviye yanıt orantısını arttırabilmektedir.
B) Spesifik Tedaviler;
a.)Topikal tedaviler(sürme ilaç); Vitiligo tedavisinde bilhassa ufak ortamlar tutulmuş ise öncelikli olarak sürme ilaçlar ile tdaviye baaşlanmalıdır. Bu maksatla topikal steroidler, kalsipotriol(D3 vitamini), takrolimus, pimekrolimus üzere değişik preperatlar kullanılır.
b.)PUVA Tedavisi, Psoralen denen güneşe duyarlandırıcı özelliği olan ilaçların ağızdan alınması yahut cilde sürülmesi sonrasında ultraviyole ışınlarının uygulanmasıdır. Tüm vücuda uygulanabildiği üzere yalnızca el ve/veya ayağa uygulanabilen PUVA cihazları ile uygulanabilmektedir. Başkaca ufak nahiyelere kullanılabilen mikrofototerapi denilen parçacıklı ultraviyole üreten cihazlarla da tedavi yapılabilmektedir. Güneşe duyarlandırıcı psoralen sürümü sonrası PUVA cihazı tarafına doğal güneş ışığına belli başlı vadelerde maruz kalınarak ta bu tedavi uygulanabilmektedir.
c.)Sistemik Tedaviler;
.sistemik kortizonlar: Yan tesirlerinin çokça olması aktifliğinin ise düşük olması sebebiyle günümüzde çokça kullanılmamaktadır.
.immünmodülatörler: Levamizol, vitaminler, eser elementler ve immünsüpressif olarak siklofosfamid,azatiyoprin, siklosporin hastalık aktivitesini baskılayıp güzelleşme sağlayabilmektedir.
d.)Cerrahi tedaviler;
.Otolog minigreft, otolog epidermal greftleme, hücresel greftler, punch greftleme üzere teknikler son yıllarda yeni vitiligo lezyonu gelişmeyen hastalarda uygulanabilir.
e.)Lazer Tedavileri;
Excimer ve Helium-Neon Lazer ile vakit zaman başarılı neticeler alınabilmektedir.
C) İRREVERSİBLE DEPİGMENTASYON;
Vücudun %50'sinden çokça vitiligo tutulumunda ve tedaviye direnç olduğunda kozmetik yeterlilik sağlamak için kullanılabilir. Bu tedavide hastalıklı yerlerin renklendirilmesinin tam zıddı olarak sağlam cilt kesimlerindeki rengin beyazlatılması amaçlanmaktadır.
Görüldüğü üzere vitiligo tedavisi meşatgatli ve vakit alıcı bir süreçtir. Herzamanda yüzgüldürücü neticeler alınmayabilmektedir. Buna karşın vitiligo illetinin zaralı olmaması, öteki bir illete çevirmemesi ve bulaşıcı olmaması yalnızca kozmetik bir sorun olarak önümüze çıkması sevindirici cephesidir.
Halk arasında ala, baras, ebreş ve albino denilen cilt illetidir. Vitiligo rastgele bir yaşta ortaya çıkabilen, değişik büyüklükte ve sayıda, âlâ hudutlu, sütbeyazı yahut tebeşir beyazı rengindedir. Değişik büyüklükte yamalar biçimindedir. Çoklukla sonradan ortaya çıkmakla birlikte kongenital(doğumsal) olarak ta oluşabilmektedir. Fizikî görünümde kozmetik bozukluk oluşturması nedeniyle topluluk içinde çevre ilgilerde bozukluklara ve emosyonal olarak istenilmeyen yanda etkilenmelere sebep olur. Kişinin özgüveninde azalma, içtimaî anksiyete ve depresyona yol açabilir.
Tarihçe
Vitiligo göze batan görünümünden ötürü binlerce yıldır bilinen bir hastalıktır. Antik çağlardan beri bilinmekte olan vitiligo hakkındaki en eski dokümanlara Mısırda Ebers Papirüslerinde rastlanmıştır. Tarih boyunca Shwetakustha, Suitra, Kilas, Baras üzere isimler almıştır. Latince'de leke yada cürüm manasına gelen "vitium" yahut MS 2.yüzyılda Romalı fizikçi Celcus'un kullandığı "dana" manasına gelen "vitelius" sözlerinden türediğine inanılmaktadır. Vitiligodaki beyaz benekli yerler benekli danalardaki beyaz yamalara benzetilmiştir
YAYGINLIĞI
Vitiligo, tüm yerkürede ırk, cinsiyet ve yaş ayrımı yapmadan %0.14-8.8 görülse de bu illete yakalanma nispeti devletimizde 0.15-0.32 dir. Vitiligo rastgele bir yaşta görülebilir. Marazın başlangıcı doğumla 81 yaş arasında rastgele bir yaşta olabilir. Doğumsal vitiligo çok nadirdir. Vakaların %502si 10 ile 30 yaşlar arasındadır.
VİTİLİGO OLUŞUMU
Vitiligo kompleks bir oluşum mekanizmasına sahip çok faktörlü poligenik bir hastalıktır. cildimize renk veren hücrelerin (epidermal melanositler) kaybını açıklamaya yönelik teoriler geliştirilmekle birlikte hala asıl sebep bilinmemektedir. Otoimmun,sititoksik,biyokimyasal,oksidan-antioksidan,nöral ve viral nedenler üzerinde durulmaktadır. Bugün için üzerinde en çokça durulan otoimmun hipotezdir. Yani bünyenin kendi melanositlerini yok etmesidir.
KLİNİK ÖZELLİKLER
Klinik olarak sıradan deri ile çevrili beyaz yamalar en sık görülen formudur. Farklı biçimlerde, güzel sonlu,değişen çaplarda, yuvarlak, oval yahut çizgi biçiminde olabilir. Renk çoklukla homoşen ve süt beyazıdır. Vitiligolu yerler üzerindeki kıllarda ekseriyetle beyazlaşır(lökotrişi), velev bazen deri olağan iken bile yalnızca kıllar beyazlaşabilir. Vitiligo tüm vücutta görülebilmektedir. Ama en çokça görüldüğü yerler yüz, kola altı, el sırtları ve kasık kesimidir. Çoğuzaman birinci başlangıç alanı ağız muhitidir.
Vitiligo tutulumunun yaygınlığına ve lezyonların dağılımına nazaran lokalize, generalize, üniversal ve karma vitiligo olarak sınıflandırılır
VİTİLİGO TEDAVİSİ
Vitiligonun tedavisi güçlükle ve vakit alıcı olmakla birlikte mümkündür. Velev tabiatıyla düzgünleşme dediğimiz spontan remisyon dahi görülebilir. Fakat bu nispet %15 ila %25'i geçmemektedir. Lakin tedaviye dirençli vakalar da olduğunu belirtmeliyiz.
Tedaviyi umum manada 3 ana katogoriye ayırabiliriz.
A) Desdekletici tedaviler;
.Genel sıhhat ve beslenme durumunun düzeltilmesi
.Altta yatan kuşkulu faktör faktörlerin ortadan kaldırılması, şayet varsa eşlik eden infeksiyonun ortadan kaldırılması , şeker ve tiroid marazları üzere öteki otoimmun rahatsızlıkların denetimi
.Güneşten koruyucular, güneş yanıkları vitiligoyu tetikleyebildiğinden ötürü yanık gelişmemesi için kullanılmalıdır. Ayrıyeten alışılagelmiş deri yerleri güneşle birlikte koyulaşacağı için hastalıklı nahiyeler daha göze çarpıcı hale gelecektir. Burada paradoks üzere gözüken bir husus ta güneş ışınlarının yahut yapay güneş ışığı diyebileceğimiz PUVA cihazlarıyla oluşturulan ışığın birebir devirde tedavi hedefli kullanılıyor olmasıdır. Lakin tedavi emelli güneş ışığı denetimli ve belli müddetlerle verilmektedir.
.Kozmetik kamuflaj; Bilhassa ufak nahiyeleri tutan fokal vitiligolu insanlara suya ve yıkamaya dirençli 1-2 hafta kadar müddeti olan kapatıcılar kullanılabilir.
.Antioksidanlar;Vitiligoda bağımsız radikaller artmakta antioksidanlar azalmaktadır. Bu nedenle birtakım vakalarda antioksidan, vitamin ve mineral destek maksatlı B12, Folik Asit, Çinko, Manganez, Nikel, Kobalt, Kalsiyum, Askorbik Asit(C Vitamini) ve alfatekoferolün (E Vitamini) tasarrufu tedaviye yanıt orantısını arttırabilmektedir.
B) Spesifik Tedaviler;
a.)Topikal tedaviler(sürme ilaç); Vitiligo tedavisinde bilhassa ufak ortamlar tutulmuş ise öncelikli olarak sürme ilaçlar ile tdaviye baaşlanmalıdır. Bu maksatla topikal steroidler, kalsipotriol(D3 vitamini), takrolimus, pimekrolimus üzere değişik preperatlar kullanılır.
b.)PUVA Tedavisi, Psoralen denen güneşe duyarlandırıcı özelliği olan ilaçların ağızdan alınması yahut cilde sürülmesi sonrasında ultraviyole ışınlarının uygulanmasıdır. Tüm vücuda uygulanabildiği üzere yalnızca el ve/veya ayağa uygulanabilen PUVA cihazları ile uygulanabilmektedir. Başkaca ufak nahiyelere kullanılabilen mikrofototerapi denilen parçacıklı ultraviyole üreten cihazlarla da tedavi yapılabilmektedir. Güneşe duyarlandırıcı psoralen sürümü sonrası PUVA cihazı tarafına doğal güneş ışığına belli başlı vadelerde maruz kalınarak ta bu tedavi uygulanabilmektedir.
c.)Sistemik Tedaviler;
.sistemik kortizonlar: Yan tesirlerinin çokça olması aktifliğinin ise düşük olması sebebiyle günümüzde çokça kullanılmamaktadır.
.immünmodülatörler: Levamizol, vitaminler, eser elementler ve immünsüpressif olarak siklofosfamid,azatiyoprin, siklosporin hastalık aktivitesini baskılayıp güzelleşme sağlayabilmektedir.
d.)Cerrahi tedaviler;
.Otolog minigreft, otolog epidermal greftleme, hücresel greftler, punch greftleme üzere teknikler son yıllarda yeni vitiligo lezyonu gelişmeyen hastalarda uygulanabilir.
e.)Lazer Tedavileri;
Excimer ve Helium-Neon Lazer ile vakit zaman başarılı neticeler alınabilmektedir.
C) İRREVERSİBLE DEPİGMENTASYON;
Vücudun %50'sinden çokça vitiligo tutulumunda ve tedaviye direnç olduğunda kozmetik yeterlilik sağlamak için kullanılabilir. Bu tedavide hastalıklı yerlerin renklendirilmesinin tam zıddı olarak sağlam cilt kesimlerindeki rengin beyazlatılması amaçlanmaktadır.
Görüldüğü üzere vitiligo tedavisi meşatgatli ve vakit alıcı bir süreçtir. Herzamanda yüzgüldürücü neticeler alınmayabilmektedir. Buna karşın vitiligo illetinin zaralı olmaması, öteki bir illete çevirmemesi ve bulaşıcı olmaması yalnızca kozmetik bir sorun olarak önümüze çıkması sevindirici cephesidir.
