Sir William Wallace (1276 - 23 Ağustos 1305), Kral I. Edward'ın döneminde İngiltere'ye karşı yapılan direnişte vatandaşlarına önderlik eden İskoç şövalyedir.
Tarih Wallace'ın asil bir beylikten gelen Robert the Bruce gibi asillerle çelişen insanlardan biri olarak tanımlar.
Bazı tarihçiler Wallace'ın 1270'de doğduğunu iddia ederken,16. yy. kitabı "William Wallace'ın Tarihi ve İskoç Hadiseleri" (İng.;History of William Wallace and Scottish Affairs) William'ın 1276'da doğduğunu söylüyorlar. Kesin kanıtların olmamasından dolay Wallace'ın doğum tarihi ve doğum yeri tartışılır. Tarihe göre Wallace'ın doğum yeri Renfrewshire'deki Paisley yakınlarında Elderslie'da olduğuğu iddia edilir.Fakat son günlerde bazı biograflar onun doğum yerinin Ayrshire'daki Kilmarnock yakınlarında Ellerslie da olduğunu söylüyor.
Ek olarak Wallace'ın ilk hadiselerinden bazıları Ayrshire'da gerçekleşir.Bunun aksine Wallace'ın ilk hadiseleri Elderslie'ye de Ellerslie'ye de yakın olmayan Lanarkta gerçekleşir ve daha sonra Wallace İrvin'deki İngilizler'e karşı savaşan İskoç asillere katılmak üzere Ayrshire'a gitti.
Wallace Fransa'daki papazlara katılan iki amcası tarafından eğitildi.
Wallace'ın Zamanında İskoçya
Wallace doğduğunda kral III. Alexander 20 yıldan beri hakimiyetini sürdürüyordu. Onun dönemi ekonomik düzen,barış süresi içinde geçti ve İngiltere'nin baskılarına karşı koymayı başardı. 1286'da, Alexander attan düştü ve sonra öldü.Tahta geçmek için hiçbir çocuğu sağ değildi. İskoç liderler,Alexander'ın 4 yaşındaki kız torunu Margaret'ı -Norveç hizmetçisi (İng.the Maid of Norway) olarak tanınır- kraliçe ilan ettiler. Yaşından dolayı, İskoç liderler, Margaret yetişene kadar, İskoçya'yı yönetmesi için geçici bir hükümet kurdu.. Kral Edward, iktidarszılıktan İskoç liderlerle Margaret'ı oğlu ile evlendirme antlaşması olan Birham antlaşmasıyla yararlanmak istedi. Fakat Margaret Norveç'ten İskoçya'ya dönerken yolda hastalandı ve öldü (1290).
Yaygın inancın aksine John Balliol'un tahta hakkı vardı. Ancak İskoçlar önyargılardan kaçınmak için sorun hakkında kara verecek bağımsız bir hakimin konu ile ilgilenmesini istedi. Kurnazca davranarak, İskoçlar İngiliz kralı I. Edward'ı kraliyetin yerine geçmesi için çağırdılar. Fakat Edward, bağımsız hakem olarak gelmek yerine, büyük bir ordu ile İskoç-İngiliz sınırına geldi. Tartışmalara çözüm bulmak için özerk statüsüne bir lord olarak geldiğini söledi. İstekleri duyulduktan sonra 1292'de, Edward,Balliol'u Özerk İskoç olarak tanımımladığı İskoçya'nın hükümdarı seçti. Mart 1296'da Balliol Edward'a vergi vermekten vazgeçti ve bu ayın sonunda Edward İskoç sınırı Berwick-upon-Tweed'e saldırdı ve çok kan döktü. İskoçya'da yaşayan herkesi kiliselere saklansalar dahi katletti. Papa Edward'ın hakimiyeti olan Gascony'de heyet topladı ve yaptıklarından dolayı Edward'a madalya verdi. Mayıs ayında İskoçları Lothian'daki Dunbar savaşında mağlup etti (1296) ve Haziran sonuda Balliol'u tahttan indirmek için Kincardine kalesinde zorladı.
Wallace'ın Kahramanlıkları Başlar
Yerel Ayrshire destanlarına göre; iki İngiliz askeri, Lonark'taki balık pazarında Wallace'a meydan okudu. Tartışma iki İngiliz askerinin öldüğü bir arbedeye dönüştü. Bunun üzerine yetkililer o andan itibaren Wallace'ı kısa sürede yakalama emrini yayınladı.Hikayenin doğruluğu ne olursa olsun, Wallace İngilizlerden 1291'de babasının ve abisinin ölümünden dolayı çok nefret ediyordu.
Wallace, 1297'de İngiliz Lonark şerifi Sir William Heselrig'i öldürdü ve sevdiği ve evlendiği genç kadın Marion Bardifute'un öcünü almak için onun cesedini parçaladı. Bu detayı doğrulayan kanıtlar yok. Kısa sürede Wallace, Loundoun Hil (Darvel, Ayrshire yakınlarında)'de ve Ayr daki savaşı kazandı. Gelişen isyan, Haziran ayında İrvin'de İskoç soyluların İngiliz koşullarını kabulü ile önemli bir zarar gördü.. Ağustosta, Wallace Selkirk grubundan, Stirling'teki Andrew de Moray'ın ordusuna katılmak için ayrıldı. Moray bir diğer isyanı başşlattı ve onların gücü,İngilizlerle karşılaşmak için hazırlandıkları Stirling'de birleşti.
Stirling Köprüsü Savaşı
11 Eylül 1297'de Wallace, Stirling Köprüsü Savaşı'nı kazandı. İngilizlerin sayıca üstün olmalarına rağmen, Andrew de Moray ve Wallace liderliğindeki İskoçlar, İngiliz ordusu bozguna uğratıldı. Earl of Surrey William de Warenne'in profesyonel 300 süvari ve 10.000 piyadelik ordusu köprüyü keçerken bir felaketle karşılaştı. Köprünün hasarlı olması birçok askerin birlikte geçmesine engel oluyordu (3 asker yanyana). Bu yüzden İngilizler köprüyü geçerken,İskoçlar onların yarısının geçmesini bekledi ve daha sonra onları kısa sürede yok etti. İngilizler geri çekilmeye başladı. Fakat köprü ağırlığı kaldıramayınca çöktü. Birçok İngiliz köprünün altında kaldı ve boğuldu.
İskoçlar ezici bir zafer kazandılar ve bu orduları için büyük bir moral oldu. Hugh Cressingham, Edward'ın İskoçya'daki hazine görevlisi savaşta öldü. Moray,Stirling Köprüsü Savaşı'ndan 3 ay sonra savaşta aldığı yaradan dolayı öldü.
Wallace'ın savaştan dönmesi üzerine Robert Bruce, Wallace'i şövalye ve "İskoçya'nın koruyucusu ve ordularının lideri" olarak ilan etti. Ve şimdi Siör Willam Wallace...
Falkirk Savaşı
1 yıl sonra ordular Falkirk Savaşı'na geldiler (1 Mayıs 1298). İngilizler Roxburg'da bir çiftlik istila ettiler ve inekleri korkuttular. Lothian'ı yağmaladılar ve bazı kaleleri tekrar ele geçirdiler fakat Wallace'i savaşa çekemediler. İskoçlar düşmana karşı herşeylerini kullanmaya karar verdiler ve İngilizlerin yiyecegiğini tedarik eden adamın hatası yemekleri ve moralleri azalttı ve Edward Wallace'ı aramaya Falkirk'te son verdi.
Wallace mızrakçılarını dairesel bir şekilde mızrakları başlarından yukarı şekilde oturur vaziyette ayarladı ve kazıklardan savunma alanı kurdu. İngilizler İskoç okçularını yararak üst kısmı ele geçirdi. İskoç şövalyeler kaçtılar ve Edward'ın adamları saldırdılar.Piyadelerin mızrakçılara attığı taşlar ve oklar İskoçların kaçma sebebi olup olmadığı net değildir.
İskoçlar birçok asker kaybetti, fakat Wallace kaçtı. Bununla beraber gururu ve ordudaki ünü zarar gördü.
Eylül 1298'de, Wallace Robert the Bruce, Earl of Carrick ve John Comyn of Badenoch'un desteklediği İskoçya'nın Koruyuculuğundan istifa etti. 1302'de Wallace barış hareketini rederken,Bruce kral Edward'la barış yaptı.
Wallace'ın Yakalanması ve İdamı
Sir William, 5 Ağustos 1305'te Edward'a sadık olan İskoç şövalye Sir John de Menteith'in onu Glasgow yakınlarındaki Robroystoun'da İngiliz askerlerine teslim edene kadar yakalanmadı.
Wallace Londra'ya gönderildi ve daha önceden haydutlar kralı olara taçlandırıldığı Westminster salonunda vatan hainliğinden şuçlandı. Bu talebe şöyle karşılık verdi:
"Ben hiçbir zaman Edward'ın muhatabı olmadığım için onun haini olamam."
Kayıp olan John Balliol onun resmi kralı olmasına rağmen Wallace suçlu ilan edildi.
23 Ağustos 1305 günü duruşmadan sonra Wallace mahkeme salonundan çıkarıldı. Üstsüz birşekilde Smithfield pazarında at tarafından çekildi (Elleri iplerle biryere bağlı ayaklar atın arkasında bağlı birşekilde), darağacında asıldı, fakat ölmek üzereyken bırakıldı. Hareketsiz,bitkindi. Vücudu parçalandı ve kafası kesildi. Kafası daha sonralardan kardeşi John ve Sir Simon Fraser'ın da kafasının asıldığı Londra köprüsüne asıldı. Kol ve bacakları, Newcastle, Berwick, Stirling ve Perth'de ayrı ayrı sergilendi.
Wallace'ın anısına dikilen levha, Smithfield'de Wallace'ın idam edildiği yerin yanında olan Aziz Bartholomew Hastanesi (İng. St. Bartholomew's Hospital)'nin duvarında asılıdır.İskoç vatanseverler ve diğer ilgililer sık sık burayı ziyaret etmekte ve çiçek koymaktadır.
Wallace'a ait olduğu anılan kılıç yıllardır Dumbarton kalesinde saklandı ve şimdi Stirling yakınlarında Wallace Ulusal Anıtı (İng.the Wallace National Monument)'da saklanıyor. Buna rağmen uzmanlar tarafından yapılan incelemeler bu kılıcın dizaynının Wallace'dan birkaç yıl sonrasına ait olduğu sonucunu çıkardı.
Tarih Wallace'ın asil bir beylikten gelen Robert the Bruce gibi asillerle çelişen insanlardan biri olarak tanımlar.
Bazı tarihçiler Wallace'ın 1270'de doğduğunu iddia ederken,16. yy. kitabı "William Wallace'ın Tarihi ve İskoç Hadiseleri" (İng.;History of William Wallace and Scottish Affairs) William'ın 1276'da doğduğunu söylüyorlar. Kesin kanıtların olmamasından dolay Wallace'ın doğum tarihi ve doğum yeri tartışılır. Tarihe göre Wallace'ın doğum yeri Renfrewshire'deki Paisley yakınlarında Elderslie'da olduğuğu iddia edilir.Fakat son günlerde bazı biograflar onun doğum yerinin Ayrshire'daki Kilmarnock yakınlarında Ellerslie da olduğunu söylüyor.
Ek olarak Wallace'ın ilk hadiselerinden bazıları Ayrshire'da gerçekleşir.Bunun aksine Wallace'ın ilk hadiseleri Elderslie'ye de Ellerslie'ye de yakın olmayan Lanarkta gerçekleşir ve daha sonra Wallace İrvin'deki İngilizler'e karşı savaşan İskoç asillere katılmak üzere Ayrshire'a gitti.
Wallace Fransa'daki papazlara katılan iki amcası tarafından eğitildi.
Wallace'ın Zamanında İskoçya
Wallace doğduğunda kral III. Alexander 20 yıldan beri hakimiyetini sürdürüyordu. Onun dönemi ekonomik düzen,barış süresi içinde geçti ve İngiltere'nin baskılarına karşı koymayı başardı. 1286'da, Alexander attan düştü ve sonra öldü.Tahta geçmek için hiçbir çocuğu sağ değildi. İskoç liderler,Alexander'ın 4 yaşındaki kız torunu Margaret'ı -Norveç hizmetçisi (İng.the Maid of Norway) olarak tanınır- kraliçe ilan ettiler. Yaşından dolayı, İskoç liderler, Margaret yetişene kadar, İskoçya'yı yönetmesi için geçici bir hükümet kurdu.. Kral Edward, iktidarszılıktan İskoç liderlerle Margaret'ı oğlu ile evlendirme antlaşması olan Birham antlaşmasıyla yararlanmak istedi. Fakat Margaret Norveç'ten İskoçya'ya dönerken yolda hastalandı ve öldü (1290).
Yaygın inancın aksine John Balliol'un tahta hakkı vardı. Ancak İskoçlar önyargılardan kaçınmak için sorun hakkında kara verecek bağımsız bir hakimin konu ile ilgilenmesini istedi. Kurnazca davranarak, İskoçlar İngiliz kralı I. Edward'ı kraliyetin yerine geçmesi için çağırdılar. Fakat Edward, bağımsız hakem olarak gelmek yerine, büyük bir ordu ile İskoç-İngiliz sınırına geldi. Tartışmalara çözüm bulmak için özerk statüsüne bir lord olarak geldiğini söledi. İstekleri duyulduktan sonra 1292'de, Edward,Balliol'u Özerk İskoç olarak tanımımladığı İskoçya'nın hükümdarı seçti. Mart 1296'da Balliol Edward'a vergi vermekten vazgeçti ve bu ayın sonunda Edward İskoç sınırı Berwick-upon-Tweed'e saldırdı ve çok kan döktü. İskoçya'da yaşayan herkesi kiliselere saklansalar dahi katletti. Papa Edward'ın hakimiyeti olan Gascony'de heyet topladı ve yaptıklarından dolayı Edward'a madalya verdi. Mayıs ayında İskoçları Lothian'daki Dunbar savaşında mağlup etti (1296) ve Haziran sonuda Balliol'u tahttan indirmek için Kincardine kalesinde zorladı.
Wallace'ın Kahramanlıkları Başlar
Yerel Ayrshire destanlarına göre; iki İngiliz askeri, Lonark'taki balık pazarında Wallace'a meydan okudu. Tartışma iki İngiliz askerinin öldüğü bir arbedeye dönüştü. Bunun üzerine yetkililer o andan itibaren Wallace'ı kısa sürede yakalama emrini yayınladı.Hikayenin doğruluğu ne olursa olsun, Wallace İngilizlerden 1291'de babasının ve abisinin ölümünden dolayı çok nefret ediyordu.
Wallace, 1297'de İngiliz Lonark şerifi Sir William Heselrig'i öldürdü ve sevdiği ve evlendiği genç kadın Marion Bardifute'un öcünü almak için onun cesedini parçaladı. Bu detayı doğrulayan kanıtlar yok. Kısa sürede Wallace, Loundoun Hil (Darvel, Ayrshire yakınlarında)'de ve Ayr daki savaşı kazandı. Gelişen isyan, Haziran ayında İrvin'de İskoç soyluların İngiliz koşullarını kabulü ile önemli bir zarar gördü.. Ağustosta, Wallace Selkirk grubundan, Stirling'teki Andrew de Moray'ın ordusuna katılmak için ayrıldı. Moray bir diğer isyanı başşlattı ve onların gücü,İngilizlerle karşılaşmak için hazırlandıkları Stirling'de birleşti.
Stirling Köprüsü Savaşı
11 Eylül 1297'de Wallace, Stirling Köprüsü Savaşı'nı kazandı. İngilizlerin sayıca üstün olmalarına rağmen, Andrew de Moray ve Wallace liderliğindeki İskoçlar, İngiliz ordusu bozguna uğratıldı. Earl of Surrey William de Warenne'in profesyonel 300 süvari ve 10.000 piyadelik ordusu köprüyü keçerken bir felaketle karşılaştı. Köprünün hasarlı olması birçok askerin birlikte geçmesine engel oluyordu (3 asker yanyana). Bu yüzden İngilizler köprüyü geçerken,İskoçlar onların yarısının geçmesini bekledi ve daha sonra onları kısa sürede yok etti. İngilizler geri çekilmeye başladı. Fakat köprü ağırlığı kaldıramayınca çöktü. Birçok İngiliz köprünün altında kaldı ve boğuldu.
İskoçlar ezici bir zafer kazandılar ve bu orduları için büyük bir moral oldu. Hugh Cressingham, Edward'ın İskoçya'daki hazine görevlisi savaşta öldü. Moray,Stirling Köprüsü Savaşı'ndan 3 ay sonra savaşta aldığı yaradan dolayı öldü.
Wallace'ın savaştan dönmesi üzerine Robert Bruce, Wallace'i şövalye ve "İskoçya'nın koruyucusu ve ordularının lideri" olarak ilan etti. Ve şimdi Siör Willam Wallace...
Falkirk Savaşı
1 yıl sonra ordular Falkirk Savaşı'na geldiler (1 Mayıs 1298). İngilizler Roxburg'da bir çiftlik istila ettiler ve inekleri korkuttular. Lothian'ı yağmaladılar ve bazı kaleleri tekrar ele geçirdiler fakat Wallace'i savaşa çekemediler. İskoçlar düşmana karşı herşeylerini kullanmaya karar verdiler ve İngilizlerin yiyecegiğini tedarik eden adamın hatası yemekleri ve moralleri azalttı ve Edward Wallace'ı aramaya Falkirk'te son verdi.
Wallace mızrakçılarını dairesel bir şekilde mızrakları başlarından yukarı şekilde oturur vaziyette ayarladı ve kazıklardan savunma alanı kurdu. İngilizler İskoç okçularını yararak üst kısmı ele geçirdi. İskoç şövalyeler kaçtılar ve Edward'ın adamları saldırdılar.Piyadelerin mızrakçılara attığı taşlar ve oklar İskoçların kaçma sebebi olup olmadığı net değildir.
İskoçlar birçok asker kaybetti, fakat Wallace kaçtı. Bununla beraber gururu ve ordudaki ünü zarar gördü.
Eylül 1298'de, Wallace Robert the Bruce, Earl of Carrick ve John Comyn of Badenoch'un desteklediği İskoçya'nın Koruyuculuğundan istifa etti. 1302'de Wallace barış hareketini rederken,Bruce kral Edward'la barış yaptı.
Wallace'ın Yakalanması ve İdamı
Sir William, 5 Ağustos 1305'te Edward'a sadık olan İskoç şövalye Sir John de Menteith'in onu Glasgow yakınlarındaki Robroystoun'da İngiliz askerlerine teslim edene kadar yakalanmadı.
Wallace Londra'ya gönderildi ve daha önceden haydutlar kralı olara taçlandırıldığı Westminster salonunda vatan hainliğinden şuçlandı. Bu talebe şöyle karşılık verdi:
"Ben hiçbir zaman Edward'ın muhatabı olmadığım için onun haini olamam."
Kayıp olan John Balliol onun resmi kralı olmasına rağmen Wallace suçlu ilan edildi.
23 Ağustos 1305 günü duruşmadan sonra Wallace mahkeme salonundan çıkarıldı. Üstsüz birşekilde Smithfield pazarında at tarafından çekildi (Elleri iplerle biryere bağlı ayaklar atın arkasında bağlı birşekilde), darağacında asıldı, fakat ölmek üzereyken bırakıldı. Hareketsiz,bitkindi. Vücudu parçalandı ve kafası kesildi. Kafası daha sonralardan kardeşi John ve Sir Simon Fraser'ın da kafasının asıldığı Londra köprüsüne asıldı. Kol ve bacakları, Newcastle, Berwick, Stirling ve Perth'de ayrı ayrı sergilendi.
Wallace'ın anısına dikilen levha, Smithfield'de Wallace'ın idam edildiği yerin yanında olan Aziz Bartholomew Hastanesi (İng. St. Bartholomew's Hospital)'nin duvarında asılıdır.İskoç vatanseverler ve diğer ilgililer sık sık burayı ziyaret etmekte ve çiçek koymaktadır.
Wallace'a ait olduğu anılan kılıç yıllardır Dumbarton kalesinde saklandı ve şimdi Stirling yakınlarında Wallace Ulusal Anıtı (İng.the Wallace National Monument)'da saklanıyor. Buna rağmen uzmanlar tarafından yapılan incelemeler bu kılıcın dizaynının Wallace'dan birkaç yıl sonrasına ait olduğu sonucunu çıkardı.
