Yanık – Donma – Sıcak Carpması İlkyardım
YANIK, DONMA VE SICAK CARPMASI
YANIK;Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır
Yanık genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi,
Sıcak katı maddelerle temas,
Asit alkali gibi kimyasal maddelerle temas,
Elektrik akımı etkisiyle veya Radyasyon nedeni ile de oluşur
YANIK CEŞİTLERİ
Fiziksel Yanıklar
Isı ile oluşan yanıklar
Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar
Işın ile oluşan yanıklar(radyasyon)
Surtunme ile oluşan yanıklar
Donma sonucu oluşan yanıklar
Kimyasal Yanıklar
Asit ve alkali madde ile oluşan yanıklar…
YANIĞIN CİDDİYETİNİ BELİRLEYEN FAKTORLER
Derinlik
Yaygınlık
Bolge
Yaş
Enfeksiyon riski
Solunum yoluyla gorulen zarar
Onceden var olan hastalıklar
Yanık Derecelendirmesi
3ncu Derece Yanık
2nci Derece Yanık
1nci Derece Yanık
Deride kızarıklık, ağrı, yanık bolgede odem vardır Yaklaşık 48 saatte iyileşir
Deride ici su dolu kabarcıklar (bul) vardır Ağrılıdır Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir
Derinin tum tabakaları etkilenmiştir Ozelliklede kaslar, sinirler ve damarlar uzerinde etkisi gorulur Beyaz yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır Sinirler zarar gorduğu icin ağrı yoktur
YANIĞIN VUCUTTAKİ OLUMSUZ ETKİLERİ
Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bolgeye bağlı olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol acar Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir
Hastayaralının kendi vucudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur
ISI İLE OLUŞAN YANIKLARDA İLKYARDIM İŞLEMLERİ NEDİR
Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir
HY ’nın battaniye vs ile uzeri kapatılır ve yuvarlanması sağlanır
Yaşam belirtileri değerlendirilir
Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir
Yanık bolge en az 20 dakika soğuk su altında tutulur (yanık yuzeyi buyukse ısı kaybı cok olacağından onerilmez
Odem oluşabileceği duşunulerek yuzuk, bilezik, saat, gerdanlık vb eşyalar cıkarılır
Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler cıkarılır Takılan yerler varsa kesilir
Derinin zarar gormesini onlemek icin sabunlu suyla dikkatli bir temizlik yapılır
Hijyen ve temizliğe dikkat edilir
Su Toplamış Yerler Patlatılmaz
Yanık uzerine hicbir madde (ilac dahil) surulmemelidir
Yanık uzeri temiz bir bezle ortulur
Hasta yaralı battaniye ile ortulur
Yanık bolgeler birlikte bandaj yapılmamalı
Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa HY ’nın kusması yoksa, bilincliyse, ağızdan sıvı verilerek (1 lt su – 1 cay kaşığı karbonat 1 cay kaşığı tuz) sıvı kaybı onlenir
Tıbbi yardım istenir (112)
KİMYASAL YANIKLARDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?
Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa surede deriyle teması kesilmelidir
Bolge bol tazyiksiz suyla, en az 1520 dakika yumuşakca yıkanmalıdır
Giysiler cıkarılmalıdır
Hasta yaralı ortulmelidir
Tıbbi yardım sağlanmalıdır (112)
ELEKTRİK YANIKLARINDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?
Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır
Hasta yaralıya dokunmadan once elektrik akımı kesilmelidir
Akımı kesme imkanı yoksa tahta cubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir
Hasta yaralının ABC si değerlendirilmelidir
Hasta yaralı kımıldatılmamalıdır
Hasar goren bolge ortulmelidir
Tıbbi yardım istenmelidir112
SICAK CARPMASI BELİRTİLERİ
Yuksek derece ısı ve nem sonucu vucut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar cıkar
Adale krampları
Gucsuzluk, yorgunluk
Baş donmesi
Davranış bozukluğu
Solgun ve sıcak deri
Bol terleme (daha sonra azalır)
Mide krampları, kusma, bulantı
Bilinc kaybı, hayal gorme
Hızlı nabız
SICAK CARPMASINDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?
Hasta serin ve havadar bir yere alınır
Giysiler cıkarılır
Sırt ustu yatırılarak, kol ve bacaklar yukseltilir
Bulantısı yoksa ve bilinci acıksa su ve tuz kaybını gidermek icin su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı yada soda icirilir
DONUK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bolgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur,
Birinci,
İkinci,
Ucuncu derece şekilde derecelendirilir
donuk derecelendirilmesi
ucuncu derece
ikinci derece
birinci derece
En hafif şeklidir, deride solukluk, soğukluk hissi uyuşukluk, halsizlik, daha sonra kızarıklık ve iğnelenme, erken mudahale edilirse hızla iyileşir
Soğuğun surekli olması ile belirtiler belirginleşir
Zarar goren bolgede gerginlik hissi
Odem, şişkinlik, ağrı, ici su dolu kabarcıklar
Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara donuşur
Dokuların geriye donulmez bicimde hasara uğramasıdır
Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bolge oluşur
DONUKTA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?
Hastayaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir
Sakinleştirilir
Kesin istirahat ettirilir, hareket ettirilmez
Kuru giysiler giydirilir
Sıcak icecekler verilir
Su toplamış bolgeler patlatılmaz ustu ortulur
Donuk bolge ovulmaz kendi kendine ısınması sağlanır
El ve ayak doğal pozisyonda tutulur
Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır
El ve ayaklar yukarı kaldırılır
Tıbbi yardım istenir “112
YANIK, DONMA VE SICAK CARPMASI
YANIK;Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır
Yanık genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi,
Sıcak katı maddelerle temas,
Asit alkali gibi kimyasal maddelerle temas,
Elektrik akımı etkisiyle veya Radyasyon nedeni ile de oluşur
YANIK CEŞİTLERİ
Fiziksel Yanıklar
Isı ile oluşan yanıklar
Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar
Işın ile oluşan yanıklar(radyasyon)
Surtunme ile oluşan yanıklar
Donma sonucu oluşan yanıklar
Kimyasal Yanıklar
Asit ve alkali madde ile oluşan yanıklar…
YANIĞIN CİDDİYETİNİ BELİRLEYEN FAKTORLER
Derinlik
Yaygınlık
Bolge
Yaş
Enfeksiyon riski
Solunum yoluyla gorulen zarar
Onceden var olan hastalıklar
Yanık Derecelendirmesi
3ncu Derece Yanık
2nci Derece Yanık
1nci Derece Yanık
Deride kızarıklık, ağrı, yanık bolgede odem vardır Yaklaşık 48 saatte iyileşir
Deride ici su dolu kabarcıklar (bul) vardır Ağrılıdır Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir
Derinin tum tabakaları etkilenmiştir Ozelliklede kaslar, sinirler ve damarlar uzerinde etkisi gorulur Beyaz yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır Sinirler zarar gorduğu icin ağrı yoktur
YANIĞIN VUCUTTAKİ OLUMSUZ ETKİLERİ
Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bolgeye bağlı olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol acar Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir
Hastayaralının kendi vucudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur
ISI İLE OLUŞAN YANIKLARDA İLKYARDIM İŞLEMLERİ NEDİR
Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir
HY ’nın battaniye vs ile uzeri kapatılır ve yuvarlanması sağlanır
Yaşam belirtileri değerlendirilir
Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir
Yanık bolge en az 20 dakika soğuk su altında tutulur (yanık yuzeyi buyukse ısı kaybı cok olacağından onerilmez
Odem oluşabileceği duşunulerek yuzuk, bilezik, saat, gerdanlık vb eşyalar cıkarılır
Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler cıkarılır Takılan yerler varsa kesilir
Derinin zarar gormesini onlemek icin sabunlu suyla dikkatli bir temizlik yapılır
Hijyen ve temizliğe dikkat edilir
Su Toplamış Yerler Patlatılmaz
Yanık uzerine hicbir madde (ilac dahil) surulmemelidir
Yanık uzeri temiz bir bezle ortulur
Hasta yaralı battaniye ile ortulur
Yanık bolgeler birlikte bandaj yapılmamalı
Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa HY ’nın kusması yoksa, bilincliyse, ağızdan sıvı verilerek (1 lt su – 1 cay kaşığı karbonat 1 cay kaşığı tuz) sıvı kaybı onlenir
Tıbbi yardım istenir (112)
KİMYASAL YANIKLARDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?
Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa surede deriyle teması kesilmelidir
Bolge bol tazyiksiz suyla, en az 1520 dakika yumuşakca yıkanmalıdır
Giysiler cıkarılmalıdır
Hasta yaralı ortulmelidir
Tıbbi yardım sağlanmalıdır (112)
ELEKTRİK YANIKLARINDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?
Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır
Hasta yaralıya dokunmadan once elektrik akımı kesilmelidir
Akımı kesme imkanı yoksa tahta cubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir
Hasta yaralının ABC si değerlendirilmelidir
Hasta yaralı kımıldatılmamalıdır
Hasar goren bolge ortulmelidir
Tıbbi yardım istenmelidir112
SICAK CARPMASI BELİRTİLERİ
Yuksek derece ısı ve nem sonucu vucut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar cıkar
Adale krampları
Gucsuzluk, yorgunluk
Baş donmesi
Davranış bozukluğu
Solgun ve sıcak deri
Bol terleme (daha sonra azalır)
Mide krampları, kusma, bulantı
Bilinc kaybı, hayal gorme
Hızlı nabız
SICAK CARPMASINDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?
Hasta serin ve havadar bir yere alınır
Giysiler cıkarılır
Sırt ustu yatırılarak, kol ve bacaklar yukseltilir
Bulantısı yoksa ve bilinci acıksa su ve tuz kaybını gidermek icin su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı yada soda icirilir
DONUK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bolgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur,
Birinci,
İkinci,
Ucuncu derece şekilde derecelendirilir
donuk derecelendirilmesi
ucuncu derece
ikinci derece
birinci derece
En hafif şeklidir, deride solukluk, soğukluk hissi uyuşukluk, halsizlik, daha sonra kızarıklık ve iğnelenme, erken mudahale edilirse hızla iyileşir
Soğuğun surekli olması ile belirtiler belirginleşir
Zarar goren bolgede gerginlik hissi
Odem, şişkinlik, ağrı, ici su dolu kabarcıklar
Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara donuşur
Dokuların geriye donulmez bicimde hasara uğramasıdır
Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bolge oluşur
DONUKTA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?
Hastayaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir
Sakinleştirilir
Kesin istirahat ettirilir, hareket ettirilmez
Kuru giysiler giydirilir
Sıcak icecekler verilir
Su toplamış bolgeler patlatılmaz ustu ortulur
Donuk bolge ovulmaz kendi kendine ısınması sağlanır
El ve ayak doğal pozisyonda tutulur
Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır
El ve ayaklar yukarı kaldırılır
Tıbbi yardım istenir “112