İnsan hayatının her döneminde sağlıklı ve kaliteli bir yaşam için yeterli ve dengeli beslenme temel koşuldur. Büyüme ve gelişmenin en hızlı seyrettiği, öğrenme ve problem çözme yeteneklerinin ön plana çıktığı okul çağı döneminde ise beslenmenin önemi hiç şüphesiz çok daha fazladır. Algı ve bilişsel yeteneklerin yanı sıra okul çağı, beslenme alışkanlıklarının da büyük ölçüde edinildiği bir dönemdir.
Okul çocuklarında yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu; büyüme ve gelişme geriliği, sık ve ağır seyreden enfeksiyonlar, ergenlikte kalsiyumun yetersiz tüketimi sonucu ilerleyen yaşlarda osteoporoz riski, özellikle kız çocuklarında adet döngüsünün başlamasıyla birlikte görülen kansızlık, konsantrasyon eksikliği ve öğrenme güçlüğüne bağlı okul başarısında düşme gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Diğer yandan dengesiz beslenme ve yetersiz fiziksel aktivite gibi nedenler okul çağı çocuklarının ilerleyen dönemlerde kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet ve kanser gibi ciddi kronik hastalıklara sahip birer yetişkin olmalarına zemin hazırlamaktadır.
Sağlıklı beslenme için öncelikle 3 ana öğünün düzenli olarak öğün atlanmadan tüketilmesi birinci kuraldır. Bununla birlikte büyüme ve gelişme dönemini henüz tamamlamamış olan okul çağı çocuklarının ana öğünlerin yanısıra ara öğün de tüketmeleri gereklidir.
Çocukların ve gençlerin yeterli ve dengeli beslenebilmeleri için besin çeşitliliğinin sağlanması ve günlük ihtiyaç duyulan enerji, protein, vitamin ve minerallerin dengeli bir biçimde alınabilmesi, 4 temel besin grubunda (süt ve süt ürünleri, et-yumurta-kurubaklagil, sebze-meyve, ekmek ve tahıl ürünleri) yer alan besinlerin öğünlere dengeli bir biçimde dağıtılarak tüketilmesi ile mümkündür.
Yeni bir güne başlarken bütün gece aç kalan vücudumuzun gücüne kavuşabilmesi için sabah kahvaltısı başta okul çağı çocukları olmak üzere her yaş grubu için oldukça önemli bir öğündür.
Bu nedenle de okul çocuklarına kahvaltı alışkanlığının kazandırılması gerekir. Uzun süren açlıklar; halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, dikkat eksikliği, çalışma ve öğrenme yeteneklerinin azalması gibi olumsuz sonuçlar doğurmakta, bununla paralel olarak da okul başarısı düşmektedir. Yapılan çalışmalar okul çağı çocuklarının büyük çoğunluğunun kahvaltı yapmadan okula gittiğini ve bunun da genellikle annenin kahvaltı alışkanlıklarına bağlı olduğunu göstermektedir.
Çocuklar için kahvaltı menüleri;
1 bardak süt, 1 haşlanmış yumurta, 5-6 adet zeytin,ekmek, domates-salatalık
1 bardak süt, 2-3 adet ceviz içi ya da fındık ezmesi, ekmek, meyve
1 bardak süt, tahıl gevreği, meyve
1 bardak süt, tahin-pekmez ya da tahin helva, ekmek, meyve
Peynirli omlet, ekmek, taze sıkılmış meyve suyu
Tarhana ya da mercimek çorba, ekmek, meyve
Besin endüstrisindeki gelişmelerle birlikte okul kantinlerinde öğrencilerin tüketebilmeleri için uygun besin seçenekleri malesef yok denecek kadar azaldı. Bu nedenle okula giden çocuklara evdeki imkanlar dahilinde sağlıklı beslenme çantaları hazırlamak en doğrusu.
Sağlıklı bir beslenme çantasında olması gerekenler;
Haşlanmış yumurta, peynir, ızgara köfte, haşlanmış et ya da tavuk grubu besinlerden herhangi birinin yanında mevsimine uygun bol su ile yıkanmış taze sebze ya da meyveler,
İçecek olarak süt ya da ayran,
Bunların yanında evdeki imkanlar doğrultusunda fındık, ceviz, badem gibi yağlı tohumlar enerji, protein, vitamin ve mineral alımına katkı sağlar.
Öneriler:
4 temel besin grubunda yer alan besinler her öğünde mutlaka tüketilmelidir.
Günde en az 2 su bardağı süt içilmelidir.
Günde 5 porsiyon taze meyve ve sebze tüketimi sağlanmalıdır.
Bilinçsizce diyet yapılmamalıdır.
Yemekler yavaş ve iyi çiğneyerek yenmelidir.
Sıvı tüketimi günde en az 8-10 bardak olmalıdır.
Düzenli ve yeterli süre uyunmalıdır.
Çiğ tüketilen sebze ve meyveler bol su ile yıkanmalıdır.
Yemeklerden önce ve sonra eller mutlaka yıkanmalıdır.
Öğün aralarında şekerli besinler tüketilmemesine özen gösterilmelidir. Tüketildiği takdirde dişler fırçalanmalı ya da ağız bol su ile çalkalanmalıdır.
Çay, kahve, gazlı içecek, hazır meyve suları yerine; süt, ayran ve taze sıkılmış meyve suları tercih edilmelidir.
Düzenli güneşlenerek kemik ve diş sağlığı bakımından önemli olan D vitaminini almaları sağlanmalıdır.
TV ve bilgisayar başında geçirilen zaman azaltılmalı, düzenli olarak egzersiz yapılmalıdır.
Çocukların boy uzunluğu ve ağırlık takibi mutlaka yapılmalıdır.
Beslenme çantalarının temizliği her gün mutlaka düzenli olarak yapılmalıdır.
Okul çocuklarında yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu; büyüme ve gelişme geriliği, sık ve ağır seyreden enfeksiyonlar, ergenlikte kalsiyumun yetersiz tüketimi sonucu ilerleyen yaşlarda osteoporoz riski, özellikle kız çocuklarında adet döngüsünün başlamasıyla birlikte görülen kansızlık, konsantrasyon eksikliği ve öğrenme güçlüğüne bağlı okul başarısında düşme gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Diğer yandan dengesiz beslenme ve yetersiz fiziksel aktivite gibi nedenler okul çağı çocuklarının ilerleyen dönemlerde kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet ve kanser gibi ciddi kronik hastalıklara sahip birer yetişkin olmalarına zemin hazırlamaktadır.
Sağlıklı beslenme için öncelikle 3 ana öğünün düzenli olarak öğün atlanmadan tüketilmesi birinci kuraldır. Bununla birlikte büyüme ve gelişme dönemini henüz tamamlamamış olan okul çağı çocuklarının ana öğünlerin yanısıra ara öğün de tüketmeleri gereklidir.
Çocukların ve gençlerin yeterli ve dengeli beslenebilmeleri için besin çeşitliliğinin sağlanması ve günlük ihtiyaç duyulan enerji, protein, vitamin ve minerallerin dengeli bir biçimde alınabilmesi, 4 temel besin grubunda (süt ve süt ürünleri, et-yumurta-kurubaklagil, sebze-meyve, ekmek ve tahıl ürünleri) yer alan besinlerin öğünlere dengeli bir biçimde dağıtılarak tüketilmesi ile mümkündür.
Yeni bir güne başlarken bütün gece aç kalan vücudumuzun gücüne kavuşabilmesi için sabah kahvaltısı başta okul çağı çocukları olmak üzere her yaş grubu için oldukça önemli bir öğündür.
Bu nedenle de okul çocuklarına kahvaltı alışkanlığının kazandırılması gerekir. Uzun süren açlıklar; halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, dikkat eksikliği, çalışma ve öğrenme yeteneklerinin azalması gibi olumsuz sonuçlar doğurmakta, bununla paralel olarak da okul başarısı düşmektedir. Yapılan çalışmalar okul çağı çocuklarının büyük çoğunluğunun kahvaltı yapmadan okula gittiğini ve bunun da genellikle annenin kahvaltı alışkanlıklarına bağlı olduğunu göstermektedir.
Çocuklar için kahvaltı menüleri;
1 bardak süt, 1 haşlanmış yumurta, 5-6 adet zeytin,ekmek, domates-salatalık
1 bardak süt, 2-3 adet ceviz içi ya da fındık ezmesi, ekmek, meyve
1 bardak süt, tahıl gevreği, meyve
1 bardak süt, tahin-pekmez ya da tahin helva, ekmek, meyve
Peynirli omlet, ekmek, taze sıkılmış meyve suyu
Tarhana ya da mercimek çorba, ekmek, meyve
Besin endüstrisindeki gelişmelerle birlikte okul kantinlerinde öğrencilerin tüketebilmeleri için uygun besin seçenekleri malesef yok denecek kadar azaldı. Bu nedenle okula giden çocuklara evdeki imkanlar dahilinde sağlıklı beslenme çantaları hazırlamak en doğrusu.
Sağlıklı bir beslenme çantasında olması gerekenler;
Haşlanmış yumurta, peynir, ızgara köfte, haşlanmış et ya da tavuk grubu besinlerden herhangi birinin yanında mevsimine uygun bol su ile yıkanmış taze sebze ya da meyveler,
İçecek olarak süt ya da ayran,
Bunların yanında evdeki imkanlar doğrultusunda fındık, ceviz, badem gibi yağlı tohumlar enerji, protein, vitamin ve mineral alımına katkı sağlar.
Öneriler:
4 temel besin grubunda yer alan besinler her öğünde mutlaka tüketilmelidir.
Günde en az 2 su bardağı süt içilmelidir.
Günde 5 porsiyon taze meyve ve sebze tüketimi sağlanmalıdır.
Bilinçsizce diyet yapılmamalıdır.
Yemekler yavaş ve iyi çiğneyerek yenmelidir.
Sıvı tüketimi günde en az 8-10 bardak olmalıdır.
Düzenli ve yeterli süre uyunmalıdır.
Çiğ tüketilen sebze ve meyveler bol su ile yıkanmalıdır.
Yemeklerden önce ve sonra eller mutlaka yıkanmalıdır.
Öğün aralarında şekerli besinler tüketilmemesine özen gösterilmelidir. Tüketildiği takdirde dişler fırçalanmalı ya da ağız bol su ile çalkalanmalıdır.
Çay, kahve, gazlı içecek, hazır meyve suları yerine; süt, ayran ve taze sıkılmış meyve suları tercih edilmelidir.
Düzenli güneşlenerek kemik ve diş sağlığı bakımından önemli olan D vitaminini almaları sağlanmalıdır.
TV ve bilgisayar başında geçirilen zaman azaltılmalı, düzenli olarak egzersiz yapılmalıdır.
Çocukların boy uzunluğu ve ağırlık takibi mutlaka yapılmalıdır.
Beslenme çantalarının temizliği her gün mutlaka düzenli olarak yapılmalıdır.