YAŞLIDA DÜŞME KADER DEĞİLDİR
Düşme her yaşta görülebilirse de yaşlı nüfusta görülme sıklığı nispeten yüksektir. Genç kişilerde düşme umumide sorun yaratmazken, yaşlı bir hastada düşme kalça kırığı üzere çok değerli ve sakatlayıcı sonuçlar doğurabilmektedir.
Yaşlı hastalarda düşmenin çok çokça sebebi olabilir. Dimağın art kısmına az kan gitmesi ve iç kulak rahatsızlıklarına bağlı ortaya çıkan baş dönmesi ve dengesizlik, yaşa bağlı kas güçsüzlüğü, dizlerde kireçlenme, belde kanal darlığı, felçler en sık karşılaşılan sebeplerdir. Ayrıyeten yaşlılarda çok çokça ilaç tasarrufu da düşmelerden sorumlu olabilmektedir. Bazen tek bir hastalık ancak çoğunlukla bu saydıklarımızın bir kaçı birebir anda düşme sebebi olabilmektedir.
Yaşlı hastalarda düşme sonrasında en sık karşılaşılan davranış biçimi bir daha düşerim korkusu ile günlük aktivitesini azaltmaktır. Bu hastalar düşme korkusu ile sokağa çıkmaktan çekinir ve kendilerini meskene hapsederler. Bu aslında hastayı düşmekten korumaz, bilakis hareketsizlik nedeni ile kasları daha da güçsüzleşen hasta hanede de düşmeye başlar.
Düşmenin kalça kırığı, omurga kırığı üzere hastayı yatağa bağlayıcı komplikasyonları düşünüldüğünde yaşlılarda düşmenin tedavi edilmesi gerektiği açıktır. Yaşlılarda düşme konusunda en yanlış bilinen şey bu hastaların tedavi edilemeyeceği ve bununla yaşamaları gerektiğidir. “Yaşlıdır düşer” deyip tedavi olarak hastanın düşebileceği aktiviteleri kısıtlamak yapılabilecek en değerli yanlıştır.
Düşmeleri önlemek için ne üzere tedaviler uygulanmalıdır?
Tedavinin 1. aşaması düşmenin sebebine yönlendirilmeli ve asıl sebep ortadan kaldırılmaya çalışılmalıdır. İç kulaktaki kristal oynamasından kaynaklanan pozisyonel vertigo sık karşılaşılmakla bir arada tedavisi en çok ihmal edilen guruptur. Bu hastalarda baş dönmesi başın hareketleri ile etkilenir. Gece yatakta dönerken, ayakkabılarını bağlarken yada yukarı bakmak üzere boyun baş hareketi gerektiren durumlarda hastanın baş dönmesi başlar. Şahsi bir muayene sistemi ile tanısı hiçbir cihaza gerek kalmadan muayene masasında konabilir ve yeniden birebir ortamda birkaç dakikalık olağan bir manevra ile tedavi edilir. Beyefendisine giden kan akımı azsa umumide dimağ dolaşımını artırıcı ilaçlar kullanılır. Dizde kireçlenme ve belde kanal darlığı varsa dizden kortizon ve PRP tedavileri, belden fizik tedavi uygulanmalıdır. Yeniden mahsusen diyabetik nöropatilerde ilaçlar ve kan şekeri denetimi kıymetlidir. Başkaca yaşlılarda çok sık gördüğümüz gereksiz çok sayıda ilaç tasarrufu önlenmelidir.
Tedavinin 2. aşaması ve daha değerli kısmı ise egzersizdir. Hastayı gerçek manada düşmelerden, dolaysıyla kırıklardan koruyacak tedavi egzersizdir. Egzersizler iki temel formda uygulanır. Birincisi bacak kaslarını kuvvetlendirme gayrısı ise bilgisayar destekli hususî istikrar egzersizleridir. Egzersizler umumide haftada 2-3 gün 1 saatlik program formunda uygulanır. Güçlendirme egzersizleri fizyoterapist gözetiminde yük torbaları ve hususî lastiklerle uygulanır. Istikrar egzersizleri hem statik (ayakta sabit dururken) hem de dinamik olarak hareketli tabanda çalışılır. Hasta bilgisayar destekli bu sistemler ile bir ekran önünde fizyoterapist tarafından çalıştırılmaktadır. Bu sistemler hastanın istikrarı çok hassas bir formda tespit etmekte ve hasta ona nazaran çalıştırılmaktadır. Araştırmalar bu tip istikrar egzersizlerinin hastanın istikrarını ilerletip düşmeleri önlediğini, en azından önemli bir biçimde azalttığını göstermektedir. Hastalar ayrıyeten konut egzersiz programına devam etmelidir. Bu hastalar günlük hayatında hareket için teşvik edilmeli ve cesaretlendirilmelidir.
Yaşlılarda düşmenin büyük nispette tedavi edilebilir durumlar olduğu unutulmamalı ve bu hastalar kaderlerine terk edilmemelidir.
Doç.Dr.Cengiz Bahadır
Düşme her yaşta görülebilirse de yaşlı nüfusta görülme sıklığı nispeten yüksektir. Genç kişilerde düşme umumide sorun yaratmazken, yaşlı bir hastada düşme kalça kırığı üzere çok değerli ve sakatlayıcı sonuçlar doğurabilmektedir.
Yaşlı hastalarda düşmenin çok çokça sebebi olabilir. Dimağın art kısmına az kan gitmesi ve iç kulak rahatsızlıklarına bağlı ortaya çıkan baş dönmesi ve dengesizlik, yaşa bağlı kas güçsüzlüğü, dizlerde kireçlenme, belde kanal darlığı, felçler en sık karşılaşılan sebeplerdir. Ayrıyeten yaşlılarda çok çokça ilaç tasarrufu da düşmelerden sorumlu olabilmektedir. Bazen tek bir hastalık ancak çoğunlukla bu saydıklarımızın bir kaçı birebir anda düşme sebebi olabilmektedir.
Yaşlı hastalarda düşme sonrasında en sık karşılaşılan davranış biçimi bir daha düşerim korkusu ile günlük aktivitesini azaltmaktır. Bu hastalar düşme korkusu ile sokağa çıkmaktan çekinir ve kendilerini meskene hapsederler. Bu aslında hastayı düşmekten korumaz, bilakis hareketsizlik nedeni ile kasları daha da güçsüzleşen hasta hanede de düşmeye başlar.
Düşmenin kalça kırığı, omurga kırığı üzere hastayı yatağa bağlayıcı komplikasyonları düşünüldüğünde yaşlılarda düşmenin tedavi edilmesi gerektiği açıktır. Yaşlılarda düşme konusunda en yanlış bilinen şey bu hastaların tedavi edilemeyeceği ve bununla yaşamaları gerektiğidir. “Yaşlıdır düşer” deyip tedavi olarak hastanın düşebileceği aktiviteleri kısıtlamak yapılabilecek en değerli yanlıştır.
Düşmeleri önlemek için ne üzere tedaviler uygulanmalıdır?
Tedavinin 1. aşaması düşmenin sebebine yönlendirilmeli ve asıl sebep ortadan kaldırılmaya çalışılmalıdır. İç kulaktaki kristal oynamasından kaynaklanan pozisyonel vertigo sık karşılaşılmakla bir arada tedavisi en çok ihmal edilen guruptur. Bu hastalarda baş dönmesi başın hareketleri ile etkilenir. Gece yatakta dönerken, ayakkabılarını bağlarken yada yukarı bakmak üzere boyun baş hareketi gerektiren durumlarda hastanın baş dönmesi başlar. Şahsi bir muayene sistemi ile tanısı hiçbir cihaza gerek kalmadan muayene masasında konabilir ve yeniden birebir ortamda birkaç dakikalık olağan bir manevra ile tedavi edilir. Beyefendisine giden kan akımı azsa umumide dimağ dolaşımını artırıcı ilaçlar kullanılır. Dizde kireçlenme ve belde kanal darlığı varsa dizden kortizon ve PRP tedavileri, belden fizik tedavi uygulanmalıdır. Yeniden mahsusen diyabetik nöropatilerde ilaçlar ve kan şekeri denetimi kıymetlidir. Başkaca yaşlılarda çok sık gördüğümüz gereksiz çok sayıda ilaç tasarrufu önlenmelidir.
Tedavinin 2. aşaması ve daha değerli kısmı ise egzersizdir. Hastayı gerçek manada düşmelerden, dolaysıyla kırıklardan koruyacak tedavi egzersizdir. Egzersizler iki temel formda uygulanır. Birincisi bacak kaslarını kuvvetlendirme gayrısı ise bilgisayar destekli hususî istikrar egzersizleridir. Egzersizler umumide haftada 2-3 gün 1 saatlik program formunda uygulanır. Güçlendirme egzersizleri fizyoterapist gözetiminde yük torbaları ve hususî lastiklerle uygulanır. Istikrar egzersizleri hem statik (ayakta sabit dururken) hem de dinamik olarak hareketli tabanda çalışılır. Hasta bilgisayar destekli bu sistemler ile bir ekran önünde fizyoterapist tarafından çalıştırılmaktadır. Bu sistemler hastanın istikrarı çok hassas bir formda tespit etmekte ve hasta ona nazaran çalıştırılmaktadır. Araştırmalar bu tip istikrar egzersizlerinin hastanın istikrarını ilerletip düşmeleri önlediğini, en azından önemli bir biçimde azalttığını göstermektedir. Hastalar ayrıyeten konut egzersiz programına devam etmelidir. Bu hastalar günlük hayatında hareket için teşvik edilmeli ve cesaretlendirilmelidir.
Yaşlılarda düşmenin büyük nispette tedavi edilebilir durumlar olduğu unutulmamalı ve bu hastalar kaderlerine terk edilmemelidir.
Doç.Dr.Cengiz Bahadır