Yaşlıları Bekleyen En Büyük Tehlike; Hareketsizlik
Tüm yerkürede olduğu üzere memleketimizde de ortalama hayat mühletinin uzaması nedeni ile yaşlı nüfus süratle artmaktadır. Bu da beraberinde marazları getirmektedir. Aslında yaşlıları bekleyen asıl büyük tehlike illetler değil hareketsizlikdir. Hareketsiz olan yaşlıda illetlerin yıkıcı tesiri kat be kat ziyade olarak ortaya çıkmaktadır.
Her gün nizamlı egzersiz yapan bir kimsede kolesterol düşer, tansiyon düşer, ateroskleroz yavaşlar, kas kitlesi artar, kemikler kuvvetlenir, kalp damarlarının tıkanmaz, dayanıklılığı artar, vücut direnci artar, daha az enfeksiyona yakalanır. Egzersizden kastedilen her gün spor salonunda yapılan egzersiz değildir. Her gün tertipli yürüyüş de bir egzersizdir. Egzersizin yaşlı kişilerde yararları katlanarak artmaktadır. Bununla bir arada yaşlılarda gerek marazlar gerk gayrı sebepler nedeni ile hareket eğilimi azalmaktadır. Sözgelimi dizlerinde kireçlenme olan bir hastanın yürümesi zordur. Yada dengesizliği olan bir yaşlı yürümekten, egzersiz yapmaktan korkabilir. Dördüncü katta asansörsüz bir konutta oturan yaşlı hasta da mecburiyetten hareketsiz kalabilir. Yaşlıların birçoklarında bir çok hastalık bir arada bulunur. Bu illetler nedeniyle hengam devir hastaneye yatışları olabilir. Yaşlıda hareketsizlik için daha bir çok sebep sayılabilir. O denli yada bu türlü yaşlı nüfusun birden fazla illetlerin vücutlarında yaptıkları tahribatın tesiri ile bir kısmı ise yaşın getirdiği tembellikten az hareket etmektedir. Bunun en kıymetli tehlikesi kas kitlesinin azalmasıdır. Yaş ile kas kitlesinin doğal olarak azalması yani tıptaki ismiyle sarkopeni hareketsiz bir yaşlıda çok daha çokça olmaktadır. Kas kitlesinin azalmasının temel sonucu güçsüzlüktür. Bu güçsüzlüğü umumide birden fazla yaşlıda var olan vesair marazların tesiriyle dengesizlik, yürüme zorluğu ve düşmeler izler. Rehabilitasyon ile uğraşan bir tabip olarak yaşlı yakınlarından duyduğumuz en sık cümle “hocam hastalanmadan evvel konutunda yürüyor, az çok kendi işini kendi görebiliyordu. Ancak hastanede yatıp taburcu olduktan sonra bir daha ayağa kaldıramadık”. Aslında “az çok kendi işini kendi görüyordu” tabiri hastanın yürüme kapasitesinin hadde olduğunu göstermektedir. Bu türlü bir hasta hastanede sözgelimi zaturre nedeniyle 10 gün yatmış olsa zati kas kitlesinin %10-20’sini daha kaybeder. Bu da hadde yürüyebilen hastayı yürüyemez hale getirir. Yeniden yaşlı yakınlarında sık duyduğumuz farklı bir cümle de “ öğretmenim düştükten sonra haneden çıkmaz oldu, artık yürümek istemiyor bütün gün TV önünde oturuyor”. Bu lafta aslında yaşlıda gayri bir fenomen düşme korkusuna işaret etmektedir. Yaşlı hastalar mahsusen birkaç kere düştükten sonra bir mekanlarını kırma korkusu ile yürümekten çekinebilrir, sokağa çıkmak istemeyebilirler. Halbuki bu onları düşmekten korumaz zira hareketsizlik nedeni ile daha da güçsüzleştiklerinden bu sefer konutta düşmeye başlarlar. Sık gördüğümüz daha da felaket senaryo ise düşmeye bağlı kalça kırığı neden ile opere edilen ve hastanede yatmak zorunda kalan hastanın operasyon başarılı bile olsa bir daha ayağa kaldırılamamasıdır.
Halbuki yaşlanma sinemasını bir tarafa kadar geri sarmak mümkündür. Bununda tek ilacı egzersiz, yani faal bir hayattır. Yaşlı hastanın diz kalça eklemi yada bel kaynakalı kas iskelet sistemi meseleleri kesinlikle çözülmeli ve yürümesini engelleyecek marazlar için gereken tüm tedaviler yapılmalıdır. Bu hastalar mesken yahut klinik ortamda rehabilitasyona alınmalıdırlar. Hastalar için ülkü olanı tedavilerinin fizik tedavi rehabilitasyon merkezlerinde fizyoterapistler tarafındna yapılmasıdır. Rehabilitasyon merkezleri sahip olduğu imkanları ile bu tip yaşlı hastalarda son aşama aktif tedavi sağlayabilmektedir. Yaşlılarda sık görülen istikrar meselelerine yönelik bilgisayar destekli istikrar rehabilitasyonu ve kuvvetlendirme egzersiz programı tedavinin temelidir. Hasta başlangıçta klinik ortamda haftada 3-4 kere rehabilitasyona alınır. Tedaviye verdiği karşılığa nazaran tedavi araları açılır ve hasta kendine verilen ek hane egzersiz programını da yapar. Bu hastaların bir mühlet sonra istikrarlarının ilerlediği, kas kitlesinin arttığı, kendilerine inançlarının geri geldiği ve düşmelerinin bir daha tekrar etmediği görülür. Rastgele bir sebeple hastaneye yattıklarında ise rezerv kas güçleri olduğundan yatış sonrası yağa kalkma meseleleri yaşamazlar.
Yurt dışında çok yaygın olan yaşlı hasta rehabilitasyonunun (geriatrik rehabilitasyon) ehemmiyeti devletimizde yeni yeni anlaşılmaktadır. Yaşlılar meskenin bir bucağında oturmak noktasına egzersize teşvik edilmelidir. Aksi takdirde hareketsizliğin bedelini hem kendileri hem yakınları ziyadesiyle ödeyecektir.
Tüm yerkürede olduğu üzere memleketimizde de ortalama hayat mühletinin uzaması nedeni ile yaşlı nüfus süratle artmaktadır. Bu da beraberinde marazları getirmektedir. Aslında yaşlıları bekleyen asıl büyük tehlike illetler değil hareketsizlikdir. Hareketsiz olan yaşlıda illetlerin yıkıcı tesiri kat be kat ziyade olarak ortaya çıkmaktadır.
Her gün nizamlı egzersiz yapan bir kimsede kolesterol düşer, tansiyon düşer, ateroskleroz yavaşlar, kas kitlesi artar, kemikler kuvvetlenir, kalp damarlarının tıkanmaz, dayanıklılığı artar, vücut direnci artar, daha az enfeksiyona yakalanır. Egzersizden kastedilen her gün spor salonunda yapılan egzersiz değildir. Her gün tertipli yürüyüş de bir egzersizdir. Egzersizin yaşlı kişilerde yararları katlanarak artmaktadır. Bununla bir arada yaşlılarda gerek marazlar gerk gayrı sebepler nedeni ile hareket eğilimi azalmaktadır. Sözgelimi dizlerinde kireçlenme olan bir hastanın yürümesi zordur. Yada dengesizliği olan bir yaşlı yürümekten, egzersiz yapmaktan korkabilir. Dördüncü katta asansörsüz bir konutta oturan yaşlı hasta da mecburiyetten hareketsiz kalabilir. Yaşlıların birçoklarında bir çok hastalık bir arada bulunur. Bu illetler nedeniyle hengam devir hastaneye yatışları olabilir. Yaşlıda hareketsizlik için daha bir çok sebep sayılabilir. O denli yada bu türlü yaşlı nüfusun birden fazla illetlerin vücutlarında yaptıkları tahribatın tesiri ile bir kısmı ise yaşın getirdiği tembellikten az hareket etmektedir. Bunun en kıymetli tehlikesi kas kitlesinin azalmasıdır. Yaş ile kas kitlesinin doğal olarak azalması yani tıptaki ismiyle sarkopeni hareketsiz bir yaşlıda çok daha çokça olmaktadır. Kas kitlesinin azalmasının temel sonucu güçsüzlüktür. Bu güçsüzlüğü umumide birden fazla yaşlıda var olan vesair marazların tesiriyle dengesizlik, yürüme zorluğu ve düşmeler izler. Rehabilitasyon ile uğraşan bir tabip olarak yaşlı yakınlarından duyduğumuz en sık cümle “hocam hastalanmadan evvel konutunda yürüyor, az çok kendi işini kendi görebiliyordu. Ancak hastanede yatıp taburcu olduktan sonra bir daha ayağa kaldıramadık”. Aslında “az çok kendi işini kendi görüyordu” tabiri hastanın yürüme kapasitesinin hadde olduğunu göstermektedir. Bu türlü bir hasta hastanede sözgelimi zaturre nedeniyle 10 gün yatmış olsa zati kas kitlesinin %10-20’sini daha kaybeder. Bu da hadde yürüyebilen hastayı yürüyemez hale getirir. Yeniden yaşlı yakınlarında sık duyduğumuz farklı bir cümle de “ öğretmenim düştükten sonra haneden çıkmaz oldu, artık yürümek istemiyor bütün gün TV önünde oturuyor”. Bu lafta aslında yaşlıda gayri bir fenomen düşme korkusuna işaret etmektedir. Yaşlı hastalar mahsusen birkaç kere düştükten sonra bir mekanlarını kırma korkusu ile yürümekten çekinebilrir, sokağa çıkmak istemeyebilirler. Halbuki bu onları düşmekten korumaz zira hareketsizlik nedeni ile daha da güçsüzleştiklerinden bu sefer konutta düşmeye başlarlar. Sık gördüğümüz daha da felaket senaryo ise düşmeye bağlı kalça kırığı neden ile opere edilen ve hastanede yatmak zorunda kalan hastanın operasyon başarılı bile olsa bir daha ayağa kaldırılamamasıdır.
Halbuki yaşlanma sinemasını bir tarafa kadar geri sarmak mümkündür. Bununda tek ilacı egzersiz, yani faal bir hayattır. Yaşlı hastanın diz kalça eklemi yada bel kaynakalı kas iskelet sistemi meseleleri kesinlikle çözülmeli ve yürümesini engelleyecek marazlar için gereken tüm tedaviler yapılmalıdır. Bu hastalar mesken yahut klinik ortamda rehabilitasyona alınmalıdırlar. Hastalar için ülkü olanı tedavilerinin fizik tedavi rehabilitasyon merkezlerinde fizyoterapistler tarafındna yapılmasıdır. Rehabilitasyon merkezleri sahip olduğu imkanları ile bu tip yaşlı hastalarda son aşama aktif tedavi sağlayabilmektedir. Yaşlılarda sık görülen istikrar meselelerine yönelik bilgisayar destekli istikrar rehabilitasyonu ve kuvvetlendirme egzersiz programı tedavinin temelidir. Hasta başlangıçta klinik ortamda haftada 3-4 kere rehabilitasyona alınır. Tedaviye verdiği karşılığa nazaran tedavi araları açılır ve hasta kendine verilen ek hane egzersiz programını da yapar. Bu hastaların bir mühlet sonra istikrarlarının ilerlediği, kas kitlesinin arttığı, kendilerine inançlarının geri geldiği ve düşmelerinin bir daha tekrar etmediği görülür. Rastgele bir sebeple hastaneye yattıklarında ise rezerv kas güçleri olduğundan yatış sonrası yağa kalkma meseleleri yaşamazlar.
Yurt dışında çok yaygın olan yaşlı hasta rehabilitasyonunun (geriatrik rehabilitasyon) ehemmiyeti devletimizde yeni yeni anlaşılmaktadır. Yaşlılar meskenin bir bucağında oturmak noktasına egzersize teşvik edilmelidir. Aksi takdirde hareketsizliğin bedelini hem kendileri hem yakınları ziyadesiyle ödeyecektir.