Yavaş çigne formda kal
Yeme dürtünüze bir türlü söz geçiremiyor her geçen gün kilo alıyorsunuz. İşte bu mutsuz hikayenin baş kahramanları da artık sağlıklı bir şekilde zayıflayıp hayallerine kavuşuyorlar. Zayıflamak isteği sadece estetik kaygıyla ortaya çıkmıyor. Fazla kilolar kalp hastalığından diyabete kadar birçok ciddi sağlık sorununa zemin hazırlıyor.
Hem midenize hem de beyninize söz geçirip fazla kilolardan kurtulmanın bilimsel bir yolu var. Kararlı olan sabreden bilime kulak verenler yeme dürtüsünü kontrol ediyor. Sağlıklı şekilde zayıflamak için düşmanları tanımak gerekiyor. Alışveriş alışkanlığından yemek pişirme yöntemlerine kadar birçok faktör kilo almayı etkiliyor.
Prof. Dr. Sema Akalın: Meyve komposto yapılınca ya da tatlıya katılınca kalori küpüne dönüşüyor.
Marmara Üniversitesi Hastanesi Endokrinoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sema Akalın hızlı yemek yiyenlerin neden daha fazla yemek istediğini şöyle açıklıyor: 'Midemizden açlık merkezlerine giden yol biraz uzun. Çok hızlı bir şekilde yemek yendiğinde vücut genellikle doyma sinyalini siz birçok şey yiyip bitirene kadar almıyor. Hızlı çiğneyip çabuk yutuyorsanız. Gıda geldi sinyalini vücut alıp yukarı iletene kadar çokça şey yeniyor.'
Şişmanlığın salgın şekilde yayıldığına dikkat çeken Akalın 'Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de obez sayısı artıyor. ABD'de neredeyse üç kişiden biri şişman kategorisine giriyor. Türkiye'de de özellikle kadınlarda bu oran yüksek' diyor. Akalın kilo artışını etkileyen faktörler hakkında şöyle bilgi veriyor: 'Temel neden yaşam tarzımızda meydana gelen değişiklik. Çok hızlı yaşıyor birçok işi bir arada yapmaya çalışıyoruz. Bu tempolu yaşam genelde sportif faaliyetleri en azından yürümeyi bile içermiyor. Herkes çok kısa mesafelerde dahi arabayı tercih ediyor. Merdiven çıkma ise hemen hemen kayboldu. Aktivitedeki azalma aaaabolizma hızı yavaşlamış gibi algılanıyor. İşyerimizde bir masada evde bir koltukta çok enerji harcamadan zaman geçiriyoruz. Hızlı yaşam nedeniyle birçok kişi öğün atlayarak besleniyor.'
Sema Akalın azalan aktivitenin nasıl kilo olarak geri döndüğünü anlatıyor: 'Fizik aktivite azalınca adalenin alınan gıda maddelerini yakması da çok güçleşiyor. Adale gıdaları yakamadığı zaman bu maddeler yağ olarak vücutta birikiyorlar.'
Kızarmış patateste 5 kat fazla kalori
Doyurucu olmayan kalorisi yüksek gıdaların kilo artışında etkili olduğunu kaydeden Prof. Dr. Sema Akalın sözlerini şöyle sürdürüyor: 'Gıda ne kadar işlenirse kalorisi o kadar artıyor. Bir meyveyi komposto haline getirilmiş meyveyle ya da çeşitli tatlıların içine girince kıyasladığınzda kalorisi geometrik olarak artıyor. Kızarmış patatesin kalorisi haşlanmış patatase oranla yaklaşık beş misli daha fazla.'
Menopoz döneminde şişmanlık riski artar
Kadınlarda menopoz sonrası kilo probleminde artış olduğunu ifade eden Prof. Dr. Sema Akalın bu artışın nedeni hakkında bilgi veriyor:
'Menopoza giren pek çok hasta eskiden olduğundan daha çok kilo tuttuğundan yakınabilir. İdeal kilolarında olanların bile yaşlandıkça bir miktar daha kilo aldıklarını biliyoruz. Yaşla birlikte çeşitli hormon düzeylerindeki değişiklik büyüme hormonu düzeyinin düşmesi yaşlandıkça kilo alımında etkili oluyor. Ama menopoz döneminde yumurtalıkların çalışmaması yağ dağılımında değişikliğe neden oluyor. Erkeklerde de yumurtalığın çalışmaması kilo artışını etkiliyor. Buna en iyi örnek hadım edilmiş harem ağalarının göbeklerindeki yağlanmadır.'
Genetik faktörler bahanesine sığınma
Kilosundan şikayet eden birçok kişinin ortak savunması 'Ailemizde herkesin kilo problemi var. Ben çok yemiyorum genetik olarak kilo alıyorm.' Prof. Dr. Sema Akalın bu savunmanın her kilolu için geçerli olmayacağını belirterek şöyle konuşuyor:
'Bazı şişmanlıklarda genetik faktörlerin çok etkili olduğunu görüyoruz. Ama bu bütün şişmanların nüfusuna bakıldığında çok azında önemli bir faktör gibi duruyor. Önemli hormonlardan biri olan 'leptin'in eksikliğinde rastlanan şişmanlıklar var. Bu şişmanlıklar çok nadir görülüyor. Bu hastalardan iki tanesi ülkemizden dünya literatürüne girmiştir.'
Akalın genleri suçlayarak zayıflamanın mümkün olamayacağını belirtip 'Nadir görülen genetik şişmanlıkları bir kenara bırakırsak yapılması gereken yeme düzenimizi değiştirmek. İyice doymadan masadan kalkmak da kısır döngüye götürüyor. Yedikçe insülin salgımız artıyor insülin salındıkça daha çok acıkıyoruz' diyor.
Kendi kendinize obezite testi
Fazla kilolar hem birçok hastalığa zemin hazırlıyor hem de başlı başına bir hastalık olarak karşmıza çıkıyor. Aşırı şişmanlık (obezite) 1994'te Dünya Sağlık Örgütü tarafından hastalık olarak tanımlandı. Uzmanlar vücutta fazla yağın birikmesiyle ortaya çıkan obezitenin 21'inci yüzyılda önemli üç hastalıktan biri olacağını belirtiyor. Tüm dünyada kullanılan Beden Kitle İndeksi vücut ağırlığının (kg olarak) boyun (metre olarak) karesine bölünmeyle hesaplanıyor. Çıkan değerlere göre kişiler şişmanlık riskini öğreniyor.
Örnek:
70 kg ağırlığında boyu 1.60 m. olan birinin beden kitle indeksinin hesaplanması;
70 / 1.60 x 1.60 = 70 / 2.56 = 27.34 kg/metrekare
Rakamlarla obezite
Zayıf: 18.5 kg/metrekare altında
Normal kilolu: 18.5-25 kg/metrekare arasında
Fazla kilolu: 25-30 kg/metrekare arasında
Obez (Şişman): 30-40 kg/metrekare arasında
İleri derecede obez: 40 kg/metrekarenin üzerinde olanlar
----------------Dikkat!-----------------
Beden Kitle İndeksi'nin 25 dolaylarında olması kilo açısından problemlerin olabileceğini işaret ediyor. 25-30 arasında olanların hemen harekete geçmesi gerekiyor. 30 ve üzerindeki Beden Kitle İndeksi kişinin hasta olduğunu gösteriyor.
Bu değerlerin yaş ve cinsiyetten bağımsız olduğu biliniyor. Uzmanlar Beden Kitle İndeksi'nin çocuklarda hamile kadınlarda ve çok adaleli kişilerde doğru sonuç vermeyeceğini dikkat çekerek kullanılmaması gerektiğini belirtiyor
Yeme dürtünüze bir türlü söz geçiremiyor her geçen gün kilo alıyorsunuz. İşte bu mutsuz hikayenin baş kahramanları da artık sağlıklı bir şekilde zayıflayıp hayallerine kavuşuyorlar. Zayıflamak isteği sadece estetik kaygıyla ortaya çıkmıyor. Fazla kilolar kalp hastalığından diyabete kadar birçok ciddi sağlık sorununa zemin hazırlıyor.
Hem midenize hem de beyninize söz geçirip fazla kilolardan kurtulmanın bilimsel bir yolu var. Kararlı olan sabreden bilime kulak verenler yeme dürtüsünü kontrol ediyor. Sağlıklı şekilde zayıflamak için düşmanları tanımak gerekiyor. Alışveriş alışkanlığından yemek pişirme yöntemlerine kadar birçok faktör kilo almayı etkiliyor.
Prof. Dr. Sema Akalın: Meyve komposto yapılınca ya da tatlıya katılınca kalori küpüne dönüşüyor.
Marmara Üniversitesi Hastanesi Endokrinoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sema Akalın hızlı yemek yiyenlerin neden daha fazla yemek istediğini şöyle açıklıyor: 'Midemizden açlık merkezlerine giden yol biraz uzun. Çok hızlı bir şekilde yemek yendiğinde vücut genellikle doyma sinyalini siz birçok şey yiyip bitirene kadar almıyor. Hızlı çiğneyip çabuk yutuyorsanız. Gıda geldi sinyalini vücut alıp yukarı iletene kadar çokça şey yeniyor.'
Şişmanlığın salgın şekilde yayıldığına dikkat çeken Akalın 'Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de obez sayısı artıyor. ABD'de neredeyse üç kişiden biri şişman kategorisine giriyor. Türkiye'de de özellikle kadınlarda bu oran yüksek' diyor. Akalın kilo artışını etkileyen faktörler hakkında şöyle bilgi veriyor: 'Temel neden yaşam tarzımızda meydana gelen değişiklik. Çok hızlı yaşıyor birçok işi bir arada yapmaya çalışıyoruz. Bu tempolu yaşam genelde sportif faaliyetleri en azından yürümeyi bile içermiyor. Herkes çok kısa mesafelerde dahi arabayı tercih ediyor. Merdiven çıkma ise hemen hemen kayboldu. Aktivitedeki azalma aaaabolizma hızı yavaşlamış gibi algılanıyor. İşyerimizde bir masada evde bir koltukta çok enerji harcamadan zaman geçiriyoruz. Hızlı yaşam nedeniyle birçok kişi öğün atlayarak besleniyor.'
Sema Akalın azalan aktivitenin nasıl kilo olarak geri döndüğünü anlatıyor: 'Fizik aktivite azalınca adalenin alınan gıda maddelerini yakması da çok güçleşiyor. Adale gıdaları yakamadığı zaman bu maddeler yağ olarak vücutta birikiyorlar.'
Kızarmış patateste 5 kat fazla kalori
Doyurucu olmayan kalorisi yüksek gıdaların kilo artışında etkili olduğunu kaydeden Prof. Dr. Sema Akalın sözlerini şöyle sürdürüyor: 'Gıda ne kadar işlenirse kalorisi o kadar artıyor. Bir meyveyi komposto haline getirilmiş meyveyle ya da çeşitli tatlıların içine girince kıyasladığınzda kalorisi geometrik olarak artıyor. Kızarmış patatesin kalorisi haşlanmış patatase oranla yaklaşık beş misli daha fazla.'
Menopoz döneminde şişmanlık riski artar
Kadınlarda menopoz sonrası kilo probleminde artış olduğunu ifade eden Prof. Dr. Sema Akalın bu artışın nedeni hakkında bilgi veriyor:
'Menopoza giren pek çok hasta eskiden olduğundan daha çok kilo tuttuğundan yakınabilir. İdeal kilolarında olanların bile yaşlandıkça bir miktar daha kilo aldıklarını biliyoruz. Yaşla birlikte çeşitli hormon düzeylerindeki değişiklik büyüme hormonu düzeyinin düşmesi yaşlandıkça kilo alımında etkili oluyor. Ama menopoz döneminde yumurtalıkların çalışmaması yağ dağılımında değişikliğe neden oluyor. Erkeklerde de yumurtalığın çalışmaması kilo artışını etkiliyor. Buna en iyi örnek hadım edilmiş harem ağalarının göbeklerindeki yağlanmadır.'
Genetik faktörler bahanesine sığınma
Kilosundan şikayet eden birçok kişinin ortak savunması 'Ailemizde herkesin kilo problemi var. Ben çok yemiyorum genetik olarak kilo alıyorm.' Prof. Dr. Sema Akalın bu savunmanın her kilolu için geçerli olmayacağını belirterek şöyle konuşuyor:
'Bazı şişmanlıklarda genetik faktörlerin çok etkili olduğunu görüyoruz. Ama bu bütün şişmanların nüfusuna bakıldığında çok azında önemli bir faktör gibi duruyor. Önemli hormonlardan biri olan 'leptin'in eksikliğinde rastlanan şişmanlıklar var. Bu şişmanlıklar çok nadir görülüyor. Bu hastalardan iki tanesi ülkemizden dünya literatürüne girmiştir.'
Akalın genleri suçlayarak zayıflamanın mümkün olamayacağını belirtip 'Nadir görülen genetik şişmanlıkları bir kenara bırakırsak yapılması gereken yeme düzenimizi değiştirmek. İyice doymadan masadan kalkmak da kısır döngüye götürüyor. Yedikçe insülin salgımız artıyor insülin salındıkça daha çok acıkıyoruz' diyor.
Kendi kendinize obezite testi
Fazla kilolar hem birçok hastalığa zemin hazırlıyor hem de başlı başına bir hastalık olarak karşmıza çıkıyor. Aşırı şişmanlık (obezite) 1994'te Dünya Sağlık Örgütü tarafından hastalık olarak tanımlandı. Uzmanlar vücutta fazla yağın birikmesiyle ortaya çıkan obezitenin 21'inci yüzyılda önemli üç hastalıktan biri olacağını belirtiyor. Tüm dünyada kullanılan Beden Kitle İndeksi vücut ağırlığının (kg olarak) boyun (metre olarak) karesine bölünmeyle hesaplanıyor. Çıkan değerlere göre kişiler şişmanlık riskini öğreniyor.
Örnek:
70 kg ağırlığında boyu 1.60 m. olan birinin beden kitle indeksinin hesaplanması;
70 / 1.60 x 1.60 = 70 / 2.56 = 27.34 kg/metrekare
Rakamlarla obezite
Zayıf: 18.5 kg/metrekare altında
Normal kilolu: 18.5-25 kg/metrekare arasında
Fazla kilolu: 25-30 kg/metrekare arasında
Obez (Şişman): 30-40 kg/metrekare arasında
İleri derecede obez: 40 kg/metrekarenin üzerinde olanlar
----------------Dikkat!-----------------
Beden Kitle İndeksi'nin 25 dolaylarında olması kilo açısından problemlerin olabileceğini işaret ediyor. 25-30 arasında olanların hemen harekete geçmesi gerekiyor. 30 ve üzerindeki Beden Kitle İndeksi kişinin hasta olduğunu gösteriyor.
Bu değerlerin yaş ve cinsiyetten bağımsız olduğu biliniyor. Uzmanlar Beden Kitle İndeksi'nin çocuklarda hamile kadınlarda ve çok adaleli kişilerde doğru sonuç vermeyeceğini dikkat çekerek kullanılmaması gerektiğini belirtiyor
