Yeşilyurt Köyü Banaz - Yeşilyurt Köyü Bilgileri - Yeşilyurt Köyü Banaz Hakkinda - Yeşilyurt Köyü Resimleri
Yeşilyurt, Uşak ilinin Banaz ilçesine bağlı bir köydür.
İlçe: BANAZ - İl: UŞAK
Köy Muhtarı: HÜSEYİN METİN
Muhtarlık Erişim Bilgileri:
Cep Telefonu: 0 (535) 200 09 35
Demografik Bilgiler:
İle Uzaklığı: 38 km
İlçeye Uzaklığı: 7 km
Rakım: 1000 m
Tarihi
köyde yapılan arkeolojik kazılarda bu bölgenin çok eski zamanlardan beri yerleşim yeri olarak kullanıldığını göstermektedir. Kazılarda çıkartılan tabletlerde ve belgelere göre bu köy eski dönemlerde belli bir süre Doğu Roma devletinin hakimiyeti altında kalmıştır. Köydeki kazılarda çıkartılan eserlerin çoğunda Horoz resmi bulunmaktadır. Köy Türk hakimiyetine geçtikten sonra folos olmuş zamanla Holuz olmuş ve cumhuriyetle birlikte Yeşilyurt olmuştur.
Köyün doğusunda Muratlı köyü, Batısında Burhaniye köyü,Güneyinde Kuşdemir köyü vardır. Köyün ilçe merkezine uzaklığı 10 km dir. Köyde muhtemelen Selçuklular döneminden kalma birde tarihi bir camii vardır. Bu camii nin mimarisi tipik bir selçuklu özelliği taşımaktadır. Camiinin içi ahşap oymacılığı ile süslemeleri ile kaplıdır. Bu tarihi camii 1988 yılında İzmir kültür varlıklarını koruma kurulu tarafından koruma altına alınmıştır.
Köye ilkokul 1954 yılında kurulmuştur Okuma yazma oranı%92 civarındadır. Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Bunun yanında Avrupa Ülkerlerinde çalışan köylüler köyün ekonomisine olumlu katkı sağlamaktadır.
Kültür
BANAZ’DAKİ KÜLTÜR VARLIKLARIMIZ
1-Hasan Dede, 2-Emir Dede, 3-Seyit Ali Sultan, 4-Pir Mehmet. 5- Ziyaret Tepesi. 6-Topuzlu Baba. 7- Pir Sultan Anıtı. 8-Sivas Şehitleri Anıtı. 9- Pir Sultanın Evi.10-Ilıcak Pınarı. 11-Çelebiler. 12-Pir Sultan Abdal Kültür Etkinlikleri. 13. Cemevi.
1-HASAN DEDE:
Pir Sultan’ın yaşadığı evin bahçesi. Burada Pir Sultanın asasına takarak Horasandan getirdiğine inanılan bir taş bulunmaktadır. Pir Sultan eşi ve dostları ile bu taşın üzerine oturup sohbet edermiş. Çocukluğumda Burada çok büyük bir söğüt ağacı vardı, dallarında dilek için bağlanmış, rengarenk bezlerden oluşan müthiş bir görüntü vardı. Bu ağaç zamana direnemedi. bir kış günü gıcırdaya gıcırdaya yıkıldı. Parçalayıp cemde yaktılar.Şu anda bu ağacın yerinde selvi ve gül ağaçları vardır.
Anıt yapılırken 1979 yılında değerli heykeltıraş Cahit Koççoban tarafından çevresine Pir Sultan’ı anlatan figürler işlendi. Çevre duvarların üzerini kiremitlerle süsledik. Dayanıklı malzeme ve iyi ustalıkla yapılmadığından kısa zamanda dağıldı, sıvalar döküldü. 2007 yılında Pir Sultan vakfı ve Salih-Gürbüz Şimşek kardeşlerin desteği ile tekrar restore edilmiştir.
2-EMİR DEDE :
Sivas Yıldızeli tarihi yerler listesinde Banaz köyü türbesi olarak yazılan Emir Dedeye, Banaz zaviyesi,Yatır, Düşek, Cami veya Kümbet gibi çeşitli isimler verilmektedir. Zemini define avcıları tarafından tahrip edilmiş, yoldan geçen araçlar çarparak büyük ölçüde zarar vermiş olmalarına rağmen asırlara meydan okurcasına halen ayaktadır. Binanın genel mimarisi Kümbet sitiline uymaktadır. Kümbet: Anadolu ve Türk Cumhuriyetlerinde sıkça görülen, önemli kişiler için yapılan, çadır sanatının mimariye yansımasının ürünüdür. Gövdeleri yuvarlak veya çok köşeli kaideleri kare şeklindedir. Emir Dede bu yaklaşıma uygun olmakla birlikte, Banazlılar tarafından kullanım amacı ve ek yerleri ne bakıldığında, bir dergah bir eğitim kurumu, yada zaviye niteliğinde olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Adını Hemen bitişiğinde kutsanan Emirdede adı verilen.tekke(taş)den aldığını belirtmek lazım. Emirdede Banazın ileri gelen dedelerinden Pir Sultanı yetiştiren sırlarını paylaşan önemli şahsiyet olmalı. Pir Sultanım Emirzade, Gel sırrımı verme yade. Şiiri bunu düşündürmektedir. Emirdede zaviyesinin Banazda nişanlı iken sevdiği ölen zengin bir kızın çehizini satarak yaptırdığı söylenir. Giriş kapısının iki metre solunda dışta arap rakamları ile düşülen bir tarih vardır. Rahmetli köyün hocalığını yapan İsmail kılıç 1535 yılını yada 1472 yılını işaret ettiğini söylemişti. Net okunamadığından 1535 olma ihtimali çok yüksektir. Mahallede oturan Hüseyin kılıç çocukken bir kasanın içinde kitapların orada asılı olduğunu hatırlıyorum demektedir. Dis bahçe duvarları son dönemler kadar duruyordu
3-SEYİT ALİ:
Pir Sultanın üç oğlundan biridir. Banazın üstünde Ziyaret Tepesinin zirvesinde yatmaktadır. Pir Sultanın idamından sonra aile dağıldığından(kaçış veya sürgün ) Seyit Ali’nin bir zaman sonra kellesini koltuğuna alarak baba yurduna Banaza döndüğü söylenmektedir. Mezarı Banazlı Duran dedenin Koyunlu köyündeki taliplerinin girişimi ve desteği ile yapılmıştır. Gelişi güzel yapılan mezarın Seyit Ali ye ve Alevi Kültür değerlerine uygun şekilde projelendirilmelidir.
4-PİR MEHMET:
Pir Sultanın diğer oğlu olan Pir Mehmet anıtın altında binlerce küçük taştan oluşan noktaya gelmiş gördüğü durum karşısında Banaz’a girmeden geri dönmüştür.Banazlıların anlatımına göre buradan ( yerin adı kuru elmadır) köydeki kavga seslerini duymuş, rahatsız olmuş, yurduma iblis oturmuş deyip Banaza girmekten vazgeçmiştir. Bu söz nasıl yorumlanır bilemiyoruz ama anlaşılan kaçış yada sürgünden sonra, aradan yıllar geçmiş olmasına rağmen, Banaz halen pir sultan ailesi için başkıların bitmediği, sıkıntılı olduğunu söyleyebiliriz. Yüzyıllardır burası Pir Mehmet’in anısına önemli bir nokta olarak bilinmektedir.
5-ZİYARET TEPESİ:
Haziran ayında köylülerin kurbanlar keserek cemler düzenlediği ziyaret tepesi. En önemli kutsal mekanlardandır. Bir köşesinde Seyit Ali’nin mezarının bulunduğu cem alanı taşlar la etrafı çevrilmiş, ağaçlar arasında doğa ile iç içedir. Dileklerin ve adakların sunulduğu ziyaret tepesine eskiden en güzel kıyafetler giyilerek çıkılır salıncaklar kurulurdu. Cem alanının Baş kısmında taşın altındaki yuva veya cep yerine para bırakılır, ihtiyacı olan alırdı. Su olmadığı için insanlar ılıcaktan buraya yalın ayakla su taşıdıkları bilinmektedir. Cem alanının çevresindeki taşlar şimdi betonla düzenlemiştir. Daha güzel olması için yapılan bu girişim aslında doğallığını bozmuş o mistik hava bozulmuştur. Halen doğal yolla su çıkmadığı için topuzlu baba bu ihtiyaçları karşılar şekilde düzenlendiği için, Ziyaret Tepesi atıl durumdadır. Geçmişteki öznelliğine kavuşamasa da burasını canlı tutacak düzenlemeler yapmalıyız.
6- TOPUZLU BABA:
Banazın erenlerinden olan Topuzlu Baba hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Çam ağaçlarının altındaki normalden uzun olan mezar Yusufoğlan köyünden Hüseyin Ulucan ve vakfın katkıları ile yapılmıştır. Buraya içme suyu getirildiğinden.ve mesire alanı olarak çok uygun olduğundan. Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Eğitim ve Kültür Vakfı tarafından cemevi, vakıf idare merkezi, konukevi ile kurban kesim ve yemek tesisleri buraya yapılmıştır. Ayrıca aşevi depo ve kütüphane yapılması da vakıf tarafından düşünülmektedir. Buraya beşyüz metre mesafede kaklık denilen yerde kaya oyuğundan çıkan su ile hastaları yıkadıklarında ve birbirine yaslanmış bu kayaların tünel gibi içinden geçildiğinde iyi geldiğine inanılır.
7-PİR SULTAN ANITI VE ÇEVRESİ:
1976 da Banaz’da kurulan Pir Sultan Abdal Turizm ve Tanıtma Derneği, Ankara’dan Murtaza Demir’in önerisi üzerine anıt yapılması kararını alır. Kültür Bakanlığı heykeltraş Cahit Koççobanı Banaza gönderir. Araştırmalar yapılır. Üç ayrı Pir Sultan maketi yapılıp Sivasta ve Banazda halkın beğenisine sunulur. Şu andaki anıtın maketi büyük farkla beğeni toplar. Ziyaretin Yıldız Dağına bakan kısmına sert kayalıkların üstüne, sazını kaldırmış başı dik 8,5m lik anıt yapılması büyük heyecan yaratır.
Derneğin başkanı Haydar Aslan çalışmalara başlar. Ankara ve İstanbul’da bir çok yeri ziyaret eder. Asıl kaynak Banazlı halktan toplanacaktır. Banazda ki her haneye imkanı ölçüşünde döküm dökülür ve her aile sıra ile anıtın yapımında çalışır. 1978 yılında Okulun önünde maketi yapılır. Kalıplara alınarak ziyaretin eteğindeki yerine betondan bölüm bölüm yapılır. Aynı zamanda anıtın üstüne anfi tiyatro yapılır. Cahit haca Kayseri’den getirdiği çinileri göbek kısmına kullanır. anfi mezarlıktan alınan taşlarla oluşturulur. 1979 yılı yazında biter ve eylül 1979 yılında açılışı yapılır. Banazlı şimdiki Derneğimizin kurucusu olan İlyas Budak’ın katkıları ve Pir Sultan örgütlülüğünün çabaları ile bu günkü durumuna gelmiştir. Beton Anıtın sıvaları dökülmeye başlaması sonucu Dernek bakırla kaplama yaptırmıştır.
8-SİVAS ŞEHİTLERİ ANITI:
2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas katliamında yitirdiğimiz canlarımızın anısına, Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Kültür ve Eğitim Vakfı tarafından yapılarak, 1-eylül 2006 dünya barış gününde açılmıştır. Katliamda yakılan 35 can bir platform üzerinde 35 güvercin figürüyle temsil edilmektedir. Tasarım ve yer tespitini anıtı yapan Cahit Koççoban tarafından yapılmıştır.
9-PİR SULTANIN EVİ:
Hasan Dede ye bitişik olan, halk tarafından Pir Sultanın evi olduğu kabul edilen, Mehmet Şimşek dedenin oturduğu evdir. Mehmet Şimşek dede 1971 tarihinden önce ev ile Hasandede arasında boşluk bulunduğunu, bu tarihte Haydar Şimşek Dedelerden ayrılınca binanın ikiye bölündüğünü, evliğin kendisinde kaldığını, Haydar Şimşek Dedenin ise binasını yeniden yaparak o boşluğuda binanın içine aldığını söylemektedir. Kendisinde kalan asıl evin ise 1988 yılında yeniden yaptığını ama ocaklığın eski hali ile korunduğunu söylemektedir. Şu anda Mehet Şimşek'in oturduğu Pir Sultanın evi ile Hasandede arasında Hakka yürüyen Haydar Şimşek'in evi bulunmaktadır.
Burası Pir Sultan örgütleri ve köy derneklerimizin ve muhtarlığımızında da katılımıyla Pir Sultana layık aslına uygun olarak yapılmalı, Pirimize ilişkin her türlü doküman sergilenerek Banaza gelen Pir Sultan dostlarına hizmet vermelidir.
10-ILICAK PINARI:
Banazın buraya yerleşmesine vesile olan pınar. Pir Sultanın ördekleri binbirbaca dan buraya kadar gelmiş, ördeklerini arayan Pir Sultanda buraya gelince ormanın içindeki bu 12 kaynak gözeye hayran olmuş ne kadarda ılıcak mübarek demiştir, Kaynağını bulmak için kazmışlar bulamamışlar su kayıp olmuştur. Bu efsane yıllardır Banazda anlatılır. Yaz kış ılıktır. Yıkananların ağrısının ve açısının dökünülen su ile birlikte akıp gittiğine inanılır. Bulunan kurna ve kürünler de hayvanlar sulanır zahire temizlenir. Suyun ılık ve kükürtlü olması çok derinlerden gelmesine işarettir.
11-ÇELEBİLER:
Pir sultan ve erenlerin özel sohbet ettikleri ziyaretin eteğindeki dere içinde kutsal mekanlardan. Banazlılar son dönemlere kadar orada cem yaparlarmış. Pir Sultanı yakalamak için askerler geldiğinde çelebilerde toplantı halinde olduğu söylenir. Kalender çelebi buluşmasının da burada yapıldığı söylenmektedir.
12-PİR SULTAN ABDAL KÜLTÜR ETKİNLİKLERİ:
Anıtın 1979 yılının eylül ayının 15 inde açılışı yapılarak etkinlikler başlamış. 24-haziran1980 de 2 si düzenlenmiştir . ama 12 eylül 1980 den sonra yapılamamış. 1992 de 3.sü düzenlenebilmiş 1993de düzenlenen 4.etkinlikse 2-temmuzda katliamla engellenmiştir. 2temmuz 1993gecesi anıtta sabaha kadar banazlı geçler ateş yakmış, şenliklerin iptal edilip yasaklanmasına rağmen 3 temmuzda Pir Sultana madımaktaki alevin içinden gelip kır çiçekleri sunulmuştur. Ve her yıl sunulmaya devam edilmektedir.
13-CEMEVİ
1993 Yılında Telli Doğan tarafından yaptırılmıştır. eskiden cemler köyün büyük evlerinde yapılırdı. bütün köy cem yapılan eve toplanırdı. Evlerde toplanmak zor olurdu. coçukluğundan bu sıkıntıyı bilirim diyen Telli Doğan köye cemevi yaptırmaya karar verir. Tamamen kendi imkanları ile yaptırmıştır.
Coğrafya
Uşak iline 38 km, Banaz ilçesine 7 km uzaklıktadır.
İklim
Banaz Ege Bölgesini İç Anadolu’ya bağlayan İç Batı Anadolu eşiğinde önemli bir yol kavşağı üzerinde bulunmaktadır. Matematik konumu: 38°12 dakika ve 39°50 dakika kuzey enlemleri ile 28°48 dakika ve 29°57 dakika doğu boylamları arasında bulunur.
Denizden Yüksekliği: 914 m.
Denize uzaklığı: 262 km.
Yüzölçümü:1.063 kilometre kare (Eşme’den sonra ikinci büyük yüz ölçüme sahip ilçe)
Banaz kuzeyde Kütahya’nın Altıntaş ve Gediz ilçeleri ,doğuda Afyon’un Sinanpaşa ilçesi, güneydoğu ve güneyde Sandıklı,güney batıda Sivaslı batıda ise Uşak ile çevrilidir.
İdari bakımdan bağlı olduğu Uşak’a uzaklığı 30 km.,Afyon il merkezine uzaklığı 80 km.dir.
Banaz ulaşım imkanları açısından çok elverişli bir konumdadır.Ege bölgesini İç Anadolu'ya bağlayan ulaşım yolları üzerindedir.Kral yolunun Banaz’dan geçmesi buranın eski çağlardan beri önemli bir ulaşım merkezi olduğunu kanıtlar.
Banaz’ın diğer ilçe ve önemli merkezlere uzaklığı şöyledir:
Banaz- Eşme : 92 km Karahallı:90 km Sivaslı :64 km Ulubey :60 km Banaz- İzmir : 240km İstanbul: 470km Ankara : 341km Antalya: 270km
Yer şekilleri: Banaz yükseltisi 900-1000m.arasında değişen dalgalı düzlüklerden meydana gelmiştir.arazinin genel eğimi güneybatıya doğrudur.Kuzey ve doğuda dağlar,güneyde ise ovalar bulunur.İlçenin Kuzeyinde Murat dağı,güneyinde Bulkaz(Burgaz) dağı,doğusunda Ahır dağı bulunmaktadır.
Murat Dağı(2312m.): Kütahya’nın Gediz ilçesi ile Banaz arasında sınır oluşturmaktadır. Murat dağının 1200-1800m.ye varan bir çok tepe ve yaylaları ilçemiz sınırları içinde yer alır.
Bulkaz Dağı(1990m.):Güneyde Afyon –Sandıklı ve Sivaslı ilçeleri ile sınırımızı oluşturur.
Banaz Çayı: Murat dağı’ndan doğarak kuzey-güney doğrultusunda akarak Denizli il sınırları içinde Büyük Menderes’le birleşir.Uzunluğu 165 km.dir.Fındık deresi,Gökkaya deresi,Gürlek deresi ve İrmez köyünden çıkan küçük su kollarının birleşmesi ile beslenir.Önemli kolları Kusura ve Yavru deresidir.
Banaz ovası:Banaz çayının getirdiği zengin alüvyonlarla oluşmuş verimli bir ovadır.
Ayrıca Nohutova ,Comburt gibi değişik yüksekliklerde,Murat Dağı eteklerinde verimli ovalar bulunur.Banaz ovası KB,GD doğrultusunda uzanır,65000 dönüm alanı kaplar.
Son yıllarda,verimli Banaz Ovası üzerinde kentleşme giderek artmaktadır. Ayrıca,Murat Dağı eteklerinde,farklı yükseltilerde yaylalara rastlanmaktadır.
İlçede doğal göl bulunmamaktadır.Sulama amaçlı göletler yapılmıştır.Bunlar: Kuşdemir göleti Baltalı göleti Kızılhisar göleti Dümenler göleti Yenice göleti Kozviran göleti Ahat göleti Bahadır göleti Kızılcasöğüt göleti Küçükler Barajı
rBanaz’ın iklimi karasal iklimin geçiş tipidir.Denizden uzak olması ve yükseltinin kıyı Egeden fazla olması karasal iklim görülmesine neden olur.Kışlar kıyıya göre daha sert ve uzun,yazlar ise daha serin ve kısa sürmektedir.
Akdeniz ve Karasal iklim arasında geçiş özelliği göstermesi bitki örtüsüne de yansımıştır.800-1000 m. arasında palamut meşesi,kızılçam,kızılcık,katran ardıcı ,saçlı meşe,karaçam gibi ağaç türleri bulunur.
Nüfus Özellikleri: 2000 Genel Nüfus sayımına göre İlçe merkezi nüfusu 19.949 olup, Toplam nüfusu 47.388’dir
Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı: 0-14 yaş %37 15-64yaş %68 65+ yaş %5
Cinsiyete göre dağılım: Kadın nüfusu %52 Erkek nüfusu: %48
Okur-yazar oranı: Banaz’da%99 (Türkiye genelinde okur- yazar oranı %92’dir.)
İlçede kırsal nüfus sürekli azalma göstermektedir.Bunun nedeni ise köyden ilçeye göçtür.
Tarım ve Hayvancılık:
Toplam yüzölçümünün (1063000 dekar) %63’ü orman %26’sı kuru tarım %3’ü çayır-mera %2,2’si tarıma elverişli olmayan alan
%0,1’i bağ arazilerinden oluşmaktadır.Buradan da anlaşıldığı gibi arazinin %30’u ekilebilen verimli topraklardan oluşur.Değişik yağış tipleri eğim farkı değişik toprak tiplerinin oluşmasını sağlamıştır.Toprakların büyük bir bölümü kahverengi orman topraklarından oluşur.Banaz Çayı ve çevresinde alüvyonal topraklar bulunur.Yani tarıma elverişli verimli topraklar bulunur.Yetiştirilen ürünlere bakıldığında tahıllar birinci sırayı alır,nohut,mercimek,şeker pancarı,haşhaş diğer önemli ürünlerdir.
Sebzecilik ve meyvecilik de gelişme göstermektedir.Son yıllarda seracılığın artış göstermesi sebzeciliğe katkı sağlamıştır.
Elma,vişne,şeftali,kiraz.ceviz üretimi çok önemli bir paya sahiptir.
İlçede küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık merkez ilçeden sonra önemli bir paya sahiptir.Günümüzde modern yöntemlerle yapılan besi ve ahır hayvancılığı gelişme göstermektedir.
Yeraltı Kaynakları:En önemli yer altı kaynağı ‘Cıva’dır.(Evrendede,Karacahisar,Çiçeklikaya,Balta lı,Comburt)
Linyit:Rezervi az ve kalitesizdir.(B.Oturak,Hallaçlar,Corum,Çiftlik)
Kaolen:Hallaçlar köyü.
Bunların dışında manganez,mermer ve nikel de diğer yer altı kaynaklarıdır.
Hamamboğazı: Jeotermal alanında önemli bir potansiyel oluşturmaktadır.Mineral,bikarbonatlı ve sülfatlı suyu ağrılı,romatizmalı hastalıkların,böbrek cilt ve deri hastalıklarının tedavisinde kullanılır.80°sıcaklıktaki su 405m. derinlikten çıkarılır.
Gezilip Görülecek Yerler:
-Murat Dağı
-Evrendede mesire alanı
-Anıt Ağaç(Bahadır köyü Tepedelen mevkii)
-Hamamboğazı termal tesisleri ve mesire yeri
-Yalancıdere piknik alanı
-Akmonia(Ahat köyü)
Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2007
2000 432
1997 462
Muhtarlık
Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.
Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:
2009 - Ali Isik
2004 - Hüseyin Metin
1999 - Akif Gündüz
Altyapı bilgileri
Köyde ilköğretim okulu vardır ancak faal olmadığından eğitim taşımalı olarak yapılmaktadır. Ayrıca köyde içme suyu şebekesi vardır.
Kaynak : Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kaynak : Yerel Net
Köyünüze ait bilgi ve resimleri bu konu altında paylaşabilirsiniz
Yeşilyurt, Uşak ilinin Banaz ilçesine bağlı bir köydür.
İlçe: BANAZ - İl: UŞAK
Köy Muhtarı: HÜSEYİN METİN
Muhtarlık Erişim Bilgileri:
Cep Telefonu: 0 (535) 200 09 35
Demografik Bilgiler:
İle Uzaklığı: 38 km
İlçeye Uzaklığı: 7 km
Rakım: 1000 m
Tarihi
köyde yapılan arkeolojik kazılarda bu bölgenin çok eski zamanlardan beri yerleşim yeri olarak kullanıldığını göstermektedir. Kazılarda çıkartılan tabletlerde ve belgelere göre bu köy eski dönemlerde belli bir süre Doğu Roma devletinin hakimiyeti altında kalmıştır. Köydeki kazılarda çıkartılan eserlerin çoğunda Horoz resmi bulunmaktadır. Köy Türk hakimiyetine geçtikten sonra folos olmuş zamanla Holuz olmuş ve cumhuriyetle birlikte Yeşilyurt olmuştur.
Köyün doğusunda Muratlı köyü, Batısında Burhaniye köyü,Güneyinde Kuşdemir köyü vardır. Köyün ilçe merkezine uzaklığı 10 km dir. Köyde muhtemelen Selçuklular döneminden kalma birde tarihi bir camii vardır. Bu camii nin mimarisi tipik bir selçuklu özelliği taşımaktadır. Camiinin içi ahşap oymacılığı ile süslemeleri ile kaplıdır. Bu tarihi camii 1988 yılında İzmir kültür varlıklarını koruma kurulu tarafından koruma altına alınmıştır.
Köye ilkokul 1954 yılında kurulmuştur Okuma yazma oranı%92 civarındadır. Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Bunun yanında Avrupa Ülkerlerinde çalışan köylüler köyün ekonomisine olumlu katkı sağlamaktadır.
Kültür
BANAZ’DAKİ KÜLTÜR VARLIKLARIMIZ
1-Hasan Dede, 2-Emir Dede, 3-Seyit Ali Sultan, 4-Pir Mehmet. 5- Ziyaret Tepesi. 6-Topuzlu Baba. 7- Pir Sultan Anıtı. 8-Sivas Şehitleri Anıtı. 9- Pir Sultanın Evi.10-Ilıcak Pınarı. 11-Çelebiler. 12-Pir Sultan Abdal Kültür Etkinlikleri. 13. Cemevi.
1-HASAN DEDE:
Pir Sultan’ın yaşadığı evin bahçesi. Burada Pir Sultanın asasına takarak Horasandan getirdiğine inanılan bir taş bulunmaktadır. Pir Sultan eşi ve dostları ile bu taşın üzerine oturup sohbet edermiş. Çocukluğumda Burada çok büyük bir söğüt ağacı vardı, dallarında dilek için bağlanmış, rengarenk bezlerden oluşan müthiş bir görüntü vardı. Bu ağaç zamana direnemedi. bir kış günü gıcırdaya gıcırdaya yıkıldı. Parçalayıp cemde yaktılar.Şu anda bu ağacın yerinde selvi ve gül ağaçları vardır.
Anıt yapılırken 1979 yılında değerli heykeltıraş Cahit Koççoban tarafından çevresine Pir Sultan’ı anlatan figürler işlendi. Çevre duvarların üzerini kiremitlerle süsledik. Dayanıklı malzeme ve iyi ustalıkla yapılmadığından kısa zamanda dağıldı, sıvalar döküldü. 2007 yılında Pir Sultan vakfı ve Salih-Gürbüz Şimşek kardeşlerin desteği ile tekrar restore edilmiştir.
2-EMİR DEDE :
Sivas Yıldızeli tarihi yerler listesinde Banaz köyü türbesi olarak yazılan Emir Dedeye, Banaz zaviyesi,Yatır, Düşek, Cami veya Kümbet gibi çeşitli isimler verilmektedir. Zemini define avcıları tarafından tahrip edilmiş, yoldan geçen araçlar çarparak büyük ölçüde zarar vermiş olmalarına rağmen asırlara meydan okurcasına halen ayaktadır. Binanın genel mimarisi Kümbet sitiline uymaktadır. Kümbet: Anadolu ve Türk Cumhuriyetlerinde sıkça görülen, önemli kişiler için yapılan, çadır sanatının mimariye yansımasının ürünüdür. Gövdeleri yuvarlak veya çok köşeli kaideleri kare şeklindedir. Emir Dede bu yaklaşıma uygun olmakla birlikte, Banazlılar tarafından kullanım amacı ve ek yerleri ne bakıldığında, bir dergah bir eğitim kurumu, yada zaviye niteliğinde olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Adını Hemen bitişiğinde kutsanan Emirdede adı verilen.tekke(taş)den aldığını belirtmek lazım. Emirdede Banazın ileri gelen dedelerinden Pir Sultanı yetiştiren sırlarını paylaşan önemli şahsiyet olmalı. Pir Sultanım Emirzade, Gel sırrımı verme yade. Şiiri bunu düşündürmektedir. Emirdede zaviyesinin Banazda nişanlı iken sevdiği ölen zengin bir kızın çehizini satarak yaptırdığı söylenir. Giriş kapısının iki metre solunda dışta arap rakamları ile düşülen bir tarih vardır. Rahmetli köyün hocalığını yapan İsmail kılıç 1535 yılını yada 1472 yılını işaret ettiğini söylemişti. Net okunamadığından 1535 olma ihtimali çok yüksektir. Mahallede oturan Hüseyin kılıç çocukken bir kasanın içinde kitapların orada asılı olduğunu hatırlıyorum demektedir. Dis bahçe duvarları son dönemler kadar duruyordu
3-SEYİT ALİ:
Pir Sultanın üç oğlundan biridir. Banazın üstünde Ziyaret Tepesinin zirvesinde yatmaktadır. Pir Sultanın idamından sonra aile dağıldığından(kaçış veya sürgün ) Seyit Ali’nin bir zaman sonra kellesini koltuğuna alarak baba yurduna Banaza döndüğü söylenmektedir. Mezarı Banazlı Duran dedenin Koyunlu köyündeki taliplerinin girişimi ve desteği ile yapılmıştır. Gelişi güzel yapılan mezarın Seyit Ali ye ve Alevi Kültür değerlerine uygun şekilde projelendirilmelidir.
4-PİR MEHMET:
Pir Sultanın diğer oğlu olan Pir Mehmet anıtın altında binlerce küçük taştan oluşan noktaya gelmiş gördüğü durum karşısında Banaz’a girmeden geri dönmüştür.Banazlıların anlatımına göre buradan ( yerin adı kuru elmadır) köydeki kavga seslerini duymuş, rahatsız olmuş, yurduma iblis oturmuş deyip Banaza girmekten vazgeçmiştir. Bu söz nasıl yorumlanır bilemiyoruz ama anlaşılan kaçış yada sürgünden sonra, aradan yıllar geçmiş olmasına rağmen, Banaz halen pir sultan ailesi için başkıların bitmediği, sıkıntılı olduğunu söyleyebiliriz. Yüzyıllardır burası Pir Mehmet’in anısına önemli bir nokta olarak bilinmektedir.
5-ZİYARET TEPESİ:
Haziran ayında köylülerin kurbanlar keserek cemler düzenlediği ziyaret tepesi. En önemli kutsal mekanlardandır. Bir köşesinde Seyit Ali’nin mezarının bulunduğu cem alanı taşlar la etrafı çevrilmiş, ağaçlar arasında doğa ile iç içedir. Dileklerin ve adakların sunulduğu ziyaret tepesine eskiden en güzel kıyafetler giyilerek çıkılır salıncaklar kurulurdu. Cem alanının Baş kısmında taşın altındaki yuva veya cep yerine para bırakılır, ihtiyacı olan alırdı. Su olmadığı için insanlar ılıcaktan buraya yalın ayakla su taşıdıkları bilinmektedir. Cem alanının çevresindeki taşlar şimdi betonla düzenlemiştir. Daha güzel olması için yapılan bu girişim aslında doğallığını bozmuş o mistik hava bozulmuştur. Halen doğal yolla su çıkmadığı için topuzlu baba bu ihtiyaçları karşılar şekilde düzenlendiği için, Ziyaret Tepesi atıl durumdadır. Geçmişteki öznelliğine kavuşamasa da burasını canlı tutacak düzenlemeler yapmalıyız.
6- TOPUZLU BABA:
Banazın erenlerinden olan Topuzlu Baba hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Çam ağaçlarının altındaki normalden uzun olan mezar Yusufoğlan köyünden Hüseyin Ulucan ve vakfın katkıları ile yapılmıştır. Buraya içme suyu getirildiğinden.ve mesire alanı olarak çok uygun olduğundan. Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Eğitim ve Kültür Vakfı tarafından cemevi, vakıf idare merkezi, konukevi ile kurban kesim ve yemek tesisleri buraya yapılmıştır. Ayrıca aşevi depo ve kütüphane yapılması da vakıf tarafından düşünülmektedir. Buraya beşyüz metre mesafede kaklık denilen yerde kaya oyuğundan çıkan su ile hastaları yıkadıklarında ve birbirine yaslanmış bu kayaların tünel gibi içinden geçildiğinde iyi geldiğine inanılır.
7-PİR SULTAN ANITI VE ÇEVRESİ:
1976 da Banaz’da kurulan Pir Sultan Abdal Turizm ve Tanıtma Derneği, Ankara’dan Murtaza Demir’in önerisi üzerine anıt yapılması kararını alır. Kültür Bakanlığı heykeltraş Cahit Koççobanı Banaza gönderir. Araştırmalar yapılır. Üç ayrı Pir Sultan maketi yapılıp Sivasta ve Banazda halkın beğenisine sunulur. Şu andaki anıtın maketi büyük farkla beğeni toplar. Ziyaretin Yıldız Dağına bakan kısmına sert kayalıkların üstüne, sazını kaldırmış başı dik 8,5m lik anıt yapılması büyük heyecan yaratır.
Derneğin başkanı Haydar Aslan çalışmalara başlar. Ankara ve İstanbul’da bir çok yeri ziyaret eder. Asıl kaynak Banazlı halktan toplanacaktır. Banazda ki her haneye imkanı ölçüşünde döküm dökülür ve her aile sıra ile anıtın yapımında çalışır. 1978 yılında Okulun önünde maketi yapılır. Kalıplara alınarak ziyaretin eteğindeki yerine betondan bölüm bölüm yapılır. Aynı zamanda anıtın üstüne anfi tiyatro yapılır. Cahit haca Kayseri’den getirdiği çinileri göbek kısmına kullanır. anfi mezarlıktan alınan taşlarla oluşturulur. 1979 yılı yazında biter ve eylül 1979 yılında açılışı yapılır. Banazlı şimdiki Derneğimizin kurucusu olan İlyas Budak’ın katkıları ve Pir Sultan örgütlülüğünün çabaları ile bu günkü durumuna gelmiştir. Beton Anıtın sıvaları dökülmeye başlaması sonucu Dernek bakırla kaplama yaptırmıştır.
8-SİVAS ŞEHİTLERİ ANITI:
2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas katliamında yitirdiğimiz canlarımızın anısına, Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Kültür ve Eğitim Vakfı tarafından yapılarak, 1-eylül 2006 dünya barış gününde açılmıştır. Katliamda yakılan 35 can bir platform üzerinde 35 güvercin figürüyle temsil edilmektedir. Tasarım ve yer tespitini anıtı yapan Cahit Koççoban tarafından yapılmıştır.
9-PİR SULTANIN EVİ:
Hasan Dede ye bitişik olan, halk tarafından Pir Sultanın evi olduğu kabul edilen, Mehmet Şimşek dedenin oturduğu evdir. Mehmet Şimşek dede 1971 tarihinden önce ev ile Hasandede arasında boşluk bulunduğunu, bu tarihte Haydar Şimşek Dedelerden ayrılınca binanın ikiye bölündüğünü, evliğin kendisinde kaldığını, Haydar Şimşek Dedenin ise binasını yeniden yaparak o boşluğuda binanın içine aldığını söylemektedir. Kendisinde kalan asıl evin ise 1988 yılında yeniden yaptığını ama ocaklığın eski hali ile korunduğunu söylemektedir. Şu anda Mehet Şimşek'in oturduğu Pir Sultanın evi ile Hasandede arasında Hakka yürüyen Haydar Şimşek'in evi bulunmaktadır.
Burası Pir Sultan örgütleri ve köy derneklerimizin ve muhtarlığımızında da katılımıyla Pir Sultana layık aslına uygun olarak yapılmalı, Pirimize ilişkin her türlü doküman sergilenerek Banaza gelen Pir Sultan dostlarına hizmet vermelidir.
10-ILICAK PINARI:
Banazın buraya yerleşmesine vesile olan pınar. Pir Sultanın ördekleri binbirbaca dan buraya kadar gelmiş, ördeklerini arayan Pir Sultanda buraya gelince ormanın içindeki bu 12 kaynak gözeye hayran olmuş ne kadarda ılıcak mübarek demiştir, Kaynağını bulmak için kazmışlar bulamamışlar su kayıp olmuştur. Bu efsane yıllardır Banazda anlatılır. Yaz kış ılıktır. Yıkananların ağrısının ve açısının dökünülen su ile birlikte akıp gittiğine inanılır. Bulunan kurna ve kürünler de hayvanlar sulanır zahire temizlenir. Suyun ılık ve kükürtlü olması çok derinlerden gelmesine işarettir.
11-ÇELEBİLER:
Pir sultan ve erenlerin özel sohbet ettikleri ziyaretin eteğindeki dere içinde kutsal mekanlardan. Banazlılar son dönemlere kadar orada cem yaparlarmış. Pir Sultanı yakalamak için askerler geldiğinde çelebilerde toplantı halinde olduğu söylenir. Kalender çelebi buluşmasının da burada yapıldığı söylenmektedir.
12-PİR SULTAN ABDAL KÜLTÜR ETKİNLİKLERİ:
Anıtın 1979 yılının eylül ayının 15 inde açılışı yapılarak etkinlikler başlamış. 24-haziran1980 de 2 si düzenlenmiştir . ama 12 eylül 1980 den sonra yapılamamış. 1992 de 3.sü düzenlenebilmiş 1993de düzenlenen 4.etkinlikse 2-temmuzda katliamla engellenmiştir. 2temmuz 1993gecesi anıtta sabaha kadar banazlı geçler ateş yakmış, şenliklerin iptal edilip yasaklanmasına rağmen 3 temmuzda Pir Sultana madımaktaki alevin içinden gelip kır çiçekleri sunulmuştur. Ve her yıl sunulmaya devam edilmektedir.
13-CEMEVİ
1993 Yılında Telli Doğan tarafından yaptırılmıştır. eskiden cemler köyün büyük evlerinde yapılırdı. bütün köy cem yapılan eve toplanırdı. Evlerde toplanmak zor olurdu. coçukluğundan bu sıkıntıyı bilirim diyen Telli Doğan köye cemevi yaptırmaya karar verir. Tamamen kendi imkanları ile yaptırmıştır.
Coğrafya
Uşak iline 38 km, Banaz ilçesine 7 km uzaklıktadır.
İklim
Banaz Ege Bölgesini İç Anadolu’ya bağlayan İç Batı Anadolu eşiğinde önemli bir yol kavşağı üzerinde bulunmaktadır. Matematik konumu: 38°12 dakika ve 39°50 dakika kuzey enlemleri ile 28°48 dakika ve 29°57 dakika doğu boylamları arasında bulunur.
Denizden Yüksekliği: 914 m.
Denize uzaklığı: 262 km.
Yüzölçümü:1.063 kilometre kare (Eşme’den sonra ikinci büyük yüz ölçüme sahip ilçe)
Banaz kuzeyde Kütahya’nın Altıntaş ve Gediz ilçeleri ,doğuda Afyon’un Sinanpaşa ilçesi, güneydoğu ve güneyde Sandıklı,güney batıda Sivaslı batıda ise Uşak ile çevrilidir.
İdari bakımdan bağlı olduğu Uşak’a uzaklığı 30 km.,Afyon il merkezine uzaklığı 80 km.dir.
Banaz ulaşım imkanları açısından çok elverişli bir konumdadır.Ege bölgesini İç Anadolu'ya bağlayan ulaşım yolları üzerindedir.Kral yolunun Banaz’dan geçmesi buranın eski çağlardan beri önemli bir ulaşım merkezi olduğunu kanıtlar.
Banaz’ın diğer ilçe ve önemli merkezlere uzaklığı şöyledir:
Banaz- Eşme : 92 km Karahallı:90 km Sivaslı :64 km Ulubey :60 km Banaz- İzmir : 240km İstanbul: 470km Ankara : 341km Antalya: 270km
Yer şekilleri: Banaz yükseltisi 900-1000m.arasında değişen dalgalı düzlüklerden meydana gelmiştir.arazinin genel eğimi güneybatıya doğrudur.Kuzey ve doğuda dağlar,güneyde ise ovalar bulunur.İlçenin Kuzeyinde Murat dağı,güneyinde Bulkaz(Burgaz) dağı,doğusunda Ahır dağı bulunmaktadır.
Murat Dağı(2312m.): Kütahya’nın Gediz ilçesi ile Banaz arasında sınır oluşturmaktadır. Murat dağının 1200-1800m.ye varan bir çok tepe ve yaylaları ilçemiz sınırları içinde yer alır.
Bulkaz Dağı(1990m.):Güneyde Afyon –Sandıklı ve Sivaslı ilçeleri ile sınırımızı oluşturur.
Banaz Çayı: Murat dağı’ndan doğarak kuzey-güney doğrultusunda akarak Denizli il sınırları içinde Büyük Menderes’le birleşir.Uzunluğu 165 km.dir.Fındık deresi,Gökkaya deresi,Gürlek deresi ve İrmez köyünden çıkan küçük su kollarının birleşmesi ile beslenir.Önemli kolları Kusura ve Yavru deresidir.
Banaz ovası:Banaz çayının getirdiği zengin alüvyonlarla oluşmuş verimli bir ovadır.
Ayrıca Nohutova ,Comburt gibi değişik yüksekliklerde,Murat Dağı eteklerinde verimli ovalar bulunur.Banaz ovası KB,GD doğrultusunda uzanır,65000 dönüm alanı kaplar.
Son yıllarda,verimli Banaz Ovası üzerinde kentleşme giderek artmaktadır. Ayrıca,Murat Dağı eteklerinde,farklı yükseltilerde yaylalara rastlanmaktadır.
İlçede doğal göl bulunmamaktadır.Sulama amaçlı göletler yapılmıştır.Bunlar: Kuşdemir göleti Baltalı göleti Kızılhisar göleti Dümenler göleti Yenice göleti Kozviran göleti Ahat göleti Bahadır göleti Kızılcasöğüt göleti Küçükler Barajı
rBanaz’ın iklimi karasal iklimin geçiş tipidir.Denizden uzak olması ve yükseltinin kıyı Egeden fazla olması karasal iklim görülmesine neden olur.Kışlar kıyıya göre daha sert ve uzun,yazlar ise daha serin ve kısa sürmektedir.
Akdeniz ve Karasal iklim arasında geçiş özelliği göstermesi bitki örtüsüne de yansımıştır.800-1000 m. arasında palamut meşesi,kızılçam,kızılcık,katran ardıcı ,saçlı meşe,karaçam gibi ağaç türleri bulunur.
Nüfus Özellikleri: 2000 Genel Nüfus sayımına göre İlçe merkezi nüfusu 19.949 olup, Toplam nüfusu 47.388’dir
Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı: 0-14 yaş %37 15-64yaş %68 65+ yaş %5
Cinsiyete göre dağılım: Kadın nüfusu %52 Erkek nüfusu: %48
Okur-yazar oranı: Banaz’da%99 (Türkiye genelinde okur- yazar oranı %92’dir.)
İlçede kırsal nüfus sürekli azalma göstermektedir.Bunun nedeni ise köyden ilçeye göçtür.
Tarım ve Hayvancılık:
Toplam yüzölçümünün (1063000 dekar) %63’ü orman %26’sı kuru tarım %3’ü çayır-mera %2,2’si tarıma elverişli olmayan alan
%0,1’i bağ arazilerinden oluşmaktadır.Buradan da anlaşıldığı gibi arazinin %30’u ekilebilen verimli topraklardan oluşur.Değişik yağış tipleri eğim farkı değişik toprak tiplerinin oluşmasını sağlamıştır.Toprakların büyük bir bölümü kahverengi orman topraklarından oluşur.Banaz Çayı ve çevresinde alüvyonal topraklar bulunur.Yani tarıma elverişli verimli topraklar bulunur.Yetiştirilen ürünlere bakıldığında tahıllar birinci sırayı alır,nohut,mercimek,şeker pancarı,haşhaş diğer önemli ürünlerdir.
Sebzecilik ve meyvecilik de gelişme göstermektedir.Son yıllarda seracılığın artış göstermesi sebzeciliğe katkı sağlamıştır.
Elma,vişne,şeftali,kiraz.ceviz üretimi çok önemli bir paya sahiptir.
İlçede küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık merkez ilçeden sonra önemli bir paya sahiptir.Günümüzde modern yöntemlerle yapılan besi ve ahır hayvancılığı gelişme göstermektedir.
Yeraltı Kaynakları:En önemli yer altı kaynağı ‘Cıva’dır.(Evrendede,Karacahisar,Çiçeklikaya,Balta lı,Comburt)
Linyit:Rezervi az ve kalitesizdir.(B.Oturak,Hallaçlar,Corum,Çiftlik)
Kaolen:Hallaçlar köyü.
Bunların dışında manganez,mermer ve nikel de diğer yer altı kaynaklarıdır.
Hamamboğazı: Jeotermal alanında önemli bir potansiyel oluşturmaktadır.Mineral,bikarbonatlı ve sülfatlı suyu ağrılı,romatizmalı hastalıkların,böbrek cilt ve deri hastalıklarının tedavisinde kullanılır.80°sıcaklıktaki su 405m. derinlikten çıkarılır.
Gezilip Görülecek Yerler:
-Murat Dağı
-Evrendede mesire alanı
-Anıt Ağaç(Bahadır köyü Tepedelen mevkii)
-Hamamboğazı termal tesisleri ve mesire yeri
-Yalancıdere piknik alanı
-Akmonia(Ahat köyü)
Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2007
2000 432
1997 462
Muhtarlık
Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.
Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:
2009 - Ali Isik
2004 - Hüseyin Metin
1999 - Akif Gündüz
Altyapı bilgileri
Köyde ilköğretim okulu vardır ancak faal olmadığından eğitim taşımalı olarak yapılmaktadır. Ayrıca köyde içme suyu şebekesi vardır.
Kaynak : Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kaynak : Yerel Net
Köyünüze ait bilgi ve resimleri bu konu altında paylaşabilirsiniz
