Yüksek kolesterol ya da diğer adıyla kötü kolesterol, günümüzde en mühim sağlık problemlerinden biri olarak görülmekte ve özellikle kalp damar hastalıkları açısından önemli bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir Kolesterol ve hayvansal yağlar (lipit), hücre zarlarının olmazsa olmaz, esas yapıtaşlarıdır Lipit, her ne kadar kan yağları olarak algılansa da, yağ değildir! Lipit bir steroiddir Kortizon diye adlandırılan ve iltihapla mücadele eden maddelere Steroid adı verilmektedir Kolesterol de, vücudun ihtiyaç durumuna göre gün aşırı üretilen ve olmazsa olmaz doğal bir maddedir
Bütün organ hücrelerinin, bilhassa beyin, gözler, sinir sistemi ve bağışıklık sisteminde yer alan hücreler içerisinde, zarlarında Omega3 ve kolesterol bulunmazsa bebeklerin sinir ve beyin sisteminin gelişmesine, kuvvetli olmalarına ve hızla büyümesine imkan yoktur Kan kolesterolü ve kan yağları, kolesterol ilaçları azaltılmadan ve olağan seviyesinde durduğu sürece, hücreler ve bağışıklık sistemi de güçlü olacaktır Bunun sonucu olarak da, hastalık durumları ve özellikle de kanser olma engellenecek ya da her tür kanser ile mücadele daha güçlü bir şekilde devam edecektir
Yapılan bilimsel çalışmalarda, düşük kolesterole sahip kişilerde kanser türlerinin ve özellikle kolon kanserinin (kalınbağırsak) daha çok görüldüğü ortaya çıkmıştır Düşük kolesterol olan bireylerde, diğer tüm nedenlere bağlı olarak ve tıpta “total mortalite denilen ölüm ihtimalinin yüksek olduğu gözlemlenmiştir Finlandiya’da yapılan bir araştırma ile de yüksek kolesterol bulunan kişilerin daha da uzun yaşadıkları ortaya çıkmıştır
Yüksek Kolesterol Belirtileri
Hücre yapısının oluşturulmasında kullanılan, enerji ve hormon üretimine katkı sağlayan, balmumuna benzeyen bir yağdır, Kolesterol İnsan vücudu ihtiyaç duyduğu kadar kolesterol üretebilir ve aynı zamanda tüketilen gıdalardan da kolesterol alınır Yüksek kolesterol yani kolesterol fazlası, bu maddenin yapısı sebebiyle bir zaman sonra damarlarda plakalar oluşturmaya ve birikmeye başlar Yüksek kolesterolün başlı başına bir hastalık türü olmamasına rağmen, damarları etkilemesinden dolayı, kalp ve damar hastalıkları gibi ölümcül tehlike taşıyan hastalıklara sebebiyet verebilir
Yüksek Kolesterol
Kolesterol tipleri, iyi (hdl) ve kötü (ldl) olarak iki türde olmaktadır Damarlarda bulunan plak tabakalarının temizlenmesine ve kötü kolesterol düzeyinin azaltılmasına yardımcı olan iyi kolesterol, damar tıkanıklığına, kan dolaşımı sorunlarına veya kalp hastalıklarına neden olan ise kötü kolesterol olarak adlandırılır Yüksek kolesterolün, sağlık bakımından böylesine tehlikeli olmasının nedeni, genelde kötü kolesterolü bulunan bireylerde herhangi bir belirtinin görülmemesidir Diğer bir deyişle, uzun yıllar boyunca yüksek kolesterol ile yaşasanız bile, kalp ya da damarlarla ilgili sorun yaşamadığınız sürece kolesterol seviyesinin olması gerekenden yüksek olduğunu anlayamayabilirsiniz Bahsi geçen bu zamanda kolesterolünüzü ölçtürmediyseniz, kolesterolün damarlarınızda birikme ihtimali doğmuş olabilir
Yüksek kolesterol insanı hasta yapmaz ve günlük yaşantıyı etkilemez Belirtileri çok azdır ve genelde rutin kontroller esnasında yapılan testlerle ortaya çıkar Az olmakla beraber yüksek kolesterolü olan kişilerde, cilt katmanında biriken kolesterol el, ayak ve göz çevresinde kabarıklıklara neden olabilir Bunlar, yağ bezesine benzer şekilde görülebilir
Yüksek Kolesterolün Riskleri
Kolesterolün düşük mü yoksa yüksek mi olup olmadığını bilmemek, ne yazık ki onun yol açabileceği hastalıkları engellemez Uzun zaman yüksek kolesterolü bulunan bir kişinin yaşayabileceği en kötü tehlikelerden bir tanesi, damar tıkanıklığıdır Bu süreçte kolesterol damar duvarına yapışır, zamanla damarın elastik özelliğini kaybetmesine ve kan akışında kullanılan yolun daralmasına neden olur Kolesterol plakları damarların çatlamasına neden olur ve bu da çatlaklarda kan pıhtılaşması oluşturur Kolesterolün birikmesi sebebiyle daralan damarı iyice daraltan pıhtılaşma, kan akışını durma noktasına da getirebilir Bütün bu olumsuzlukların sonucunda da, kalp krizi ve inme gibi hayati tehlikeye neden olabilecek sağlık problemleri görülebilir
Kolesterolün Yükselme Sebebi Nedir?
Karaciğer tarafından zaten üretilen kolesterol, gıdalardan alındığında genellikle fazla kolesterol olarak kabul edilir Omega3 gibi yağ asidi içeren gıdalar (keten tohumu, fındık, balık, badem vb) iyi kolesterol ve sağlıklı yağ sınıfında yer alırken, doymuş yağ oranı yüksek olan gıdalar (tereyağı, tam yağlı süt, margarin, yağlı peynir vb) ve trans yağ bulunan gıdalar (krakerler, hazır kurabiyeler, kızarmış patates, fastfood vb) yüksek kolesterole sebebiyet veren sınıfta yer alırlar Sık sık tüketilen hazır gıdalar, atıştırmalıklar ya da hayvansal gıdalar yüksek kolesterole neden olabilmektedir
Sürekli olarak hareketsiz durmak, aşırı kilolu olmak veya spordan uzak kalmak yüksek kolesterole neden olabilecek diğer hususlardır Tabii ki kilolu olan her insanda yüksek kolesterol olacak diye bir şey söylenemez, fakat aşırı kilosu olanların birçoğunda bu durum görülmektedir İnsan yaşlandıkça kolesterol seviyesi de artmaktadır Bu yüzden uzmanlar, 20 yaş sonrası her 5 yılda bir ve 40 yaş sonrası her 2 senede bir kolesterol ölçümünü öneriyorlar Şayet yüksek kolesterolünüz var ise ve bunu beslenmeyle kontrole almaya çalışıyorsanız, hangi yaşta olursanız olun, her sene kolesterol ölçümü yaptırmak yararınıza olacaktır Kolesterol için ilaç kullanıyorsanız, zaten doktorunuz sizden her 6 ayda bir kez kolesterol ölçümü isteyecektir
İdeal kiloda olmanıza ve düzenli olarak spor yapmanıza rağmen, yüksek kolesterolünüz çıktıysa bunun sebebi, ailenizden bir ya da birkaç kişide yüksek kolesterolün olabileceği ihtimalidir Genetikle yakından ilgili olan yüksek kolesterol, kalıtımsal olarak aile bireyleri arasında dönüp durabilir Şeker, hipotiroid, karaciğer ve böbrek hastalıkları da kolesterolü yükseltebilmektedir
Yüksek Kolesterol Nedir?
Kolesterol Testi
Aç karnına yapılan kan testine Kolesterol testi denilmektedir Bu testin sonucunda iyi ve kötü kolesterol düzeyleriyle birlikte diğer trigliserit düzeyleri de ölçülebilir Şayet tam kolesterol testi yapılacaksa, testin yapılacağı kişi 9 ile 12 saat aç kalmalıdır Kandaki bütün yağların ölçüldüğü bu test haricinde, sadece LDL seviyesini ölçebilen bir test daha vardır Bu test ise tok karnına yapılabilir
Uzmanların ilk uyguladıkları test “basit kolesterol testi dir Bu testte kötü kolesterol ölçülebilir Yine bu test için olması gereken bir beslenme şartı yoktur ve tok karnına yapılabilir
Kolesterol Test Sonuçları
Uygulanan kan testiyle, düşük seviyeli LDL kolesterol ve yüksek seviyeli HDL kolesterol seviyeleri ölçülür Daha sonra alınan sonuçlara göre kolesterolün yüksek olup olmadığı kontrol edilir
Yüksek Kolesterolü Düşürmek İçin Neler Yapılabilir?
Bu hususta en etkili olabilecek şey, beslenme alışkanlığında ve yaşam tarzında yapılacak değişimlerdir
Doymuş yağı daha az tüketin
Tavuk ve balıkların derisini yemeyin
Yağsız ya da az yağlı et tüketin
Yemekleri buharda pişirin ya da haşlayın (kızartmayın)
Taze meyve ve sebzeyi her gün bol bol tüketin
Düzenli olarak her gün egzersiz yapın Hareketsiz kalmayın
Tam tahıllı besinler tüketin
Fazla kiloları atın
Sigara içmeyin
Bazı istisnai hallerde yukarıda saydığımız önerileri gerçekleştirseniz bile genetik nedenlerle kolesterol yüksek çıkabilir Böyle durumlarda doktorunuz kolesterol ilacı kullanmanızı tavsiye edebilir Yüksek kolesterol belirtileri olmadan, uzun yıllar boyunca sorunsuz şekilde yaşamak mümkün, fakat kolesterol ölçümü yaptırmazsanız onun yüksek olup olmadığını bilmeniz mümkün değil!
Yüksek kolesterol denetim altına alınmaz ise; damar sertleşmesi, damar tıkanıklığı ve bu hastalıklara bağlı inme ve kalp hastalıkları riski yükselebilir Bazı hallerde kolesterol beslenme şekliyle düşürülebilirken, bazen de ilaç tedavisi uygulamak gerekebilir Kendinizde yüksek kolesterol olup olmadığına dair bir şüpheniz varsa, daha fazla vakit kaybetmeden kolesterol testi yaptırmanız, en doğru tercih olacaktır
Bütün organ hücrelerinin, bilhassa beyin, gözler, sinir sistemi ve bağışıklık sisteminde yer alan hücreler içerisinde, zarlarında Omega3 ve kolesterol bulunmazsa bebeklerin sinir ve beyin sisteminin gelişmesine, kuvvetli olmalarına ve hızla büyümesine imkan yoktur Kan kolesterolü ve kan yağları, kolesterol ilaçları azaltılmadan ve olağan seviyesinde durduğu sürece, hücreler ve bağışıklık sistemi de güçlü olacaktır Bunun sonucu olarak da, hastalık durumları ve özellikle de kanser olma engellenecek ya da her tür kanser ile mücadele daha güçlü bir şekilde devam edecektir
Yapılan bilimsel çalışmalarda, düşük kolesterole sahip kişilerde kanser türlerinin ve özellikle kolon kanserinin (kalınbağırsak) daha çok görüldüğü ortaya çıkmıştır Düşük kolesterol olan bireylerde, diğer tüm nedenlere bağlı olarak ve tıpta “total mortalite denilen ölüm ihtimalinin yüksek olduğu gözlemlenmiştir Finlandiya’da yapılan bir araştırma ile de yüksek kolesterol bulunan kişilerin daha da uzun yaşadıkları ortaya çıkmıştır
Yüksek Kolesterol Belirtileri
Hücre yapısının oluşturulmasında kullanılan, enerji ve hormon üretimine katkı sağlayan, balmumuna benzeyen bir yağdır, Kolesterol İnsan vücudu ihtiyaç duyduğu kadar kolesterol üretebilir ve aynı zamanda tüketilen gıdalardan da kolesterol alınır Yüksek kolesterol yani kolesterol fazlası, bu maddenin yapısı sebebiyle bir zaman sonra damarlarda plakalar oluşturmaya ve birikmeye başlar Yüksek kolesterolün başlı başına bir hastalık türü olmamasına rağmen, damarları etkilemesinden dolayı, kalp ve damar hastalıkları gibi ölümcül tehlike taşıyan hastalıklara sebebiyet verebilir
Yüksek Kolesterol
Kolesterol tipleri, iyi (hdl) ve kötü (ldl) olarak iki türde olmaktadır Damarlarda bulunan plak tabakalarının temizlenmesine ve kötü kolesterol düzeyinin azaltılmasına yardımcı olan iyi kolesterol, damar tıkanıklığına, kan dolaşımı sorunlarına veya kalp hastalıklarına neden olan ise kötü kolesterol olarak adlandırılır Yüksek kolesterolün, sağlık bakımından böylesine tehlikeli olmasının nedeni, genelde kötü kolesterolü bulunan bireylerde herhangi bir belirtinin görülmemesidir Diğer bir deyişle, uzun yıllar boyunca yüksek kolesterol ile yaşasanız bile, kalp ya da damarlarla ilgili sorun yaşamadığınız sürece kolesterol seviyesinin olması gerekenden yüksek olduğunu anlayamayabilirsiniz Bahsi geçen bu zamanda kolesterolünüzü ölçtürmediyseniz, kolesterolün damarlarınızda birikme ihtimali doğmuş olabilir
Yüksek kolesterol insanı hasta yapmaz ve günlük yaşantıyı etkilemez Belirtileri çok azdır ve genelde rutin kontroller esnasında yapılan testlerle ortaya çıkar Az olmakla beraber yüksek kolesterolü olan kişilerde, cilt katmanında biriken kolesterol el, ayak ve göz çevresinde kabarıklıklara neden olabilir Bunlar, yağ bezesine benzer şekilde görülebilir
Yüksek Kolesterolün Riskleri
Kolesterolün düşük mü yoksa yüksek mi olup olmadığını bilmemek, ne yazık ki onun yol açabileceği hastalıkları engellemez Uzun zaman yüksek kolesterolü bulunan bir kişinin yaşayabileceği en kötü tehlikelerden bir tanesi, damar tıkanıklığıdır Bu süreçte kolesterol damar duvarına yapışır, zamanla damarın elastik özelliğini kaybetmesine ve kan akışında kullanılan yolun daralmasına neden olur Kolesterol plakları damarların çatlamasına neden olur ve bu da çatlaklarda kan pıhtılaşması oluşturur Kolesterolün birikmesi sebebiyle daralan damarı iyice daraltan pıhtılaşma, kan akışını durma noktasına da getirebilir Bütün bu olumsuzlukların sonucunda da, kalp krizi ve inme gibi hayati tehlikeye neden olabilecek sağlık problemleri görülebilir
Kolesterolün Yükselme Sebebi Nedir?
Karaciğer tarafından zaten üretilen kolesterol, gıdalardan alındığında genellikle fazla kolesterol olarak kabul edilir Omega3 gibi yağ asidi içeren gıdalar (keten tohumu, fındık, balık, badem vb) iyi kolesterol ve sağlıklı yağ sınıfında yer alırken, doymuş yağ oranı yüksek olan gıdalar (tereyağı, tam yağlı süt, margarin, yağlı peynir vb) ve trans yağ bulunan gıdalar (krakerler, hazır kurabiyeler, kızarmış patates, fastfood vb) yüksek kolesterole sebebiyet veren sınıfta yer alırlar Sık sık tüketilen hazır gıdalar, atıştırmalıklar ya da hayvansal gıdalar yüksek kolesterole neden olabilmektedir
Sürekli olarak hareketsiz durmak, aşırı kilolu olmak veya spordan uzak kalmak yüksek kolesterole neden olabilecek diğer hususlardır Tabii ki kilolu olan her insanda yüksek kolesterol olacak diye bir şey söylenemez, fakat aşırı kilosu olanların birçoğunda bu durum görülmektedir İnsan yaşlandıkça kolesterol seviyesi de artmaktadır Bu yüzden uzmanlar, 20 yaş sonrası her 5 yılda bir ve 40 yaş sonrası her 2 senede bir kolesterol ölçümünü öneriyorlar Şayet yüksek kolesterolünüz var ise ve bunu beslenmeyle kontrole almaya çalışıyorsanız, hangi yaşta olursanız olun, her sene kolesterol ölçümü yaptırmak yararınıza olacaktır Kolesterol için ilaç kullanıyorsanız, zaten doktorunuz sizden her 6 ayda bir kez kolesterol ölçümü isteyecektir
İdeal kiloda olmanıza ve düzenli olarak spor yapmanıza rağmen, yüksek kolesterolünüz çıktıysa bunun sebebi, ailenizden bir ya da birkaç kişide yüksek kolesterolün olabileceği ihtimalidir Genetikle yakından ilgili olan yüksek kolesterol, kalıtımsal olarak aile bireyleri arasında dönüp durabilir Şeker, hipotiroid, karaciğer ve böbrek hastalıkları da kolesterolü yükseltebilmektedir
Yüksek Kolesterol Nedir?
Kolesterol Testi
Aç karnına yapılan kan testine Kolesterol testi denilmektedir Bu testin sonucunda iyi ve kötü kolesterol düzeyleriyle birlikte diğer trigliserit düzeyleri de ölçülebilir Şayet tam kolesterol testi yapılacaksa, testin yapılacağı kişi 9 ile 12 saat aç kalmalıdır Kandaki bütün yağların ölçüldüğü bu test haricinde, sadece LDL seviyesini ölçebilen bir test daha vardır Bu test ise tok karnına yapılabilir
Uzmanların ilk uyguladıkları test “basit kolesterol testi dir Bu testte kötü kolesterol ölçülebilir Yine bu test için olması gereken bir beslenme şartı yoktur ve tok karnına yapılabilir
Kolesterol Test Sonuçları
Uygulanan kan testiyle, düşük seviyeli LDL kolesterol ve yüksek seviyeli HDL kolesterol seviyeleri ölçülür Daha sonra alınan sonuçlara göre kolesterolün yüksek olup olmadığı kontrol edilir
Yüksek Kolesterolü Düşürmek İçin Neler Yapılabilir?
Bu hususta en etkili olabilecek şey, beslenme alışkanlığında ve yaşam tarzında yapılacak değişimlerdir
Doymuş yağı daha az tüketin
Tavuk ve balıkların derisini yemeyin
Yağsız ya da az yağlı et tüketin
Yemekleri buharda pişirin ya da haşlayın (kızartmayın)
Taze meyve ve sebzeyi her gün bol bol tüketin
Düzenli olarak her gün egzersiz yapın Hareketsiz kalmayın
Tam tahıllı besinler tüketin
Fazla kiloları atın
Sigara içmeyin
Bazı istisnai hallerde yukarıda saydığımız önerileri gerçekleştirseniz bile genetik nedenlerle kolesterol yüksek çıkabilir Böyle durumlarda doktorunuz kolesterol ilacı kullanmanızı tavsiye edebilir Yüksek kolesterol belirtileri olmadan, uzun yıllar boyunca sorunsuz şekilde yaşamak mümkün, fakat kolesterol ölçümü yaptırmazsanız onun yüksek olup olmadığını bilmeniz mümkün değil!
Yüksek kolesterol denetim altına alınmaz ise; damar sertleşmesi, damar tıkanıklığı ve bu hastalıklara bağlı inme ve kalp hastalıkları riski yükselebilir Bazı hallerde kolesterol beslenme şekliyle düşürülebilirken, bazen de ilaç tedavisi uygulamak gerekebilir Kendinizde yüksek kolesterol olup olmadığına dair bir şüpheniz varsa, daha fazla vakit kaybetmeden kolesterol testi yaptırmanız, en doğru tercih olacaktır
