DOĞURGANLIK ŞANSINIZI KORUYUN
Toplumların sosyoekonomik olarak gelişmesiyle, kadının da toplum hayatındaki yeri
değişiyor. Bu değişimleri, kadınların eğitim düzeyinin artması, iş hayatında beklentilerinin
yükselmesi, kariyer planlarının ve beklentilerinin artması şeklinde sıralayabiliriz. Bunların
sonucu olarak da evlilik ve çocuk sahibi olma yaşı maalesef yükseliyor. Kadınlar söz konusu
beklentilerini gerçekleştirmek için ya evliliklerini ya da çocuk doğurma planlarını erteliyorlar.
Yaş Neden Önemli
Yeni doğan bir kız bebek her iki yumurtalığında yaklaşık 400-500 bin adet yumurta
öncüsü hücre taşır. Adet görmeyle birlikte her ay bu hücrelerin bir tanesi olgunlaşır ve
döllenme şansına sahip olur, belli kısmı da yok olur. Bu nedenle yıllar ilerledikçe kadının
yumurtalıklarındaki hücre sayısı azalır. Bu da doğurganlığın azalması demektir.
Çevresinde 38-40 yaşlarında doğal yollardan gebe kalan kişileri gören kadınlar, 40 lı
yaşların başında bile kolaylıkla hamile kalınabileceğini düşünüyorlar. Oysa gerçek hiç te öyle
değil. 35 yaşlarından itibaren kadının hem yumurta hücre sayısı azalmaya hem de hücre
kalitesi giderek bozulmaya başlar.
Bu nedenle 30 yaşlarını geçmiş, henüz evlenmemiş veya çocuk sahibi olmamış
kadınların yıllık muayenelerinde over rezervleri değerlendirilmeli. Özellikle ailesinde erken
menapoz, ailevi kanser hastalıkları olanlarda bu değerlendirme çok önemlidir.
Bu Değerlendirmeler Neyi Değiştirir?
Son yıllarda yardımcı üreme tekniklerinde önemli gelişmeler ve yasal düzenlemelerde
değişiklikler meydana gelmiştir.
Yumurta dondurmada vitrifikasyon (çok hızlı dondurma) yöntemi ile yumurta
hücrelerinin % 90-100 oranında canlı kalması sağlanmakta ve her bir hücreden yaklaşık %7
oranında gebelik elde edilebilmektedir. Yani bir kadının belli sayıda sağlıklı yumurta
hücresinin dondurulması, ona gelecekteki doğurganlığıyla ilgili önemli avantajlar
sağlayacaktır. Kadının bu hücrelerinden, 40 lı yaşlarında bile hamile kalma şansı vardır.
Ülkemizde 2014 yılına kadar,
a) Kemoterapi ve radyoterapi gibi yumurta hücrelerine zarar veren tedaviler
öncesinde,
b) Üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak olan ameliyatlar
(yumurtalıkların alınması gibi operasyonlar) öncesinde,
yumurta dondurulmasına izin veriliyordu.
2014 Eylül ayında değişen yönetmelikle;
c) Düşük over rezervi olup henüz doğurmamış veya aile öyküsünde
erken menopoz hikayesinin, üç uzman tabipten oluşan sağlık kurulu raporu ile
belgelendirilmesi durumunda, yumurta dondurulmasına izin verilmeye
başlanmıştır.
Yumurta Dondurma İşlemi Kimlere Uygulanır?
1-Kanser tedavisinde uygulanan kemoterapi ve radyoterapi gibi uygulamalar kadınların
yumurtalıklarına zarar vermektedir. Bu tedavilerden önce yumurta dondurma işlemi
uygulanır.
2-Yumurtalıkların alınması gereken ameliyatlar öncesinde uygulanabilir
3- Over rezervinin azalma riski olan durumlar
a)-Ailede erken menopoz öyküsü: Ailede kalıtsal olarak erken menopoz varsa, yani genç
yaşlarda doğurganlık özelliğini kaybetme riski olan kadınlara bu yöntem uygulanabilir.
Yumurtaların dondurulması sayesinde bu risk ortadan kalkacaktır.
b)-Ailede Meme Kanseri öyküsü
c)-Endometriozis varlığı
d)-Bazı genetik hastalıklar: Turner Sendromu, Frajil-X sendromu, Musküler distrofi,
BRCA-1 taşıyıcılığı
4-Over rezervi azalmış kadınlar: Bu durum infertilitede deneyimli bir hekim tarafından
yapılan ultrasonografik muayene ve hormon testleri ile tespit edilebilir.
Yumurta Dondurma İşlemi
İşlem ortalama 10-15 gün sürmektedir.
Adetinin 2-3. günü yumurtaları uyarıcı gonadotropin iğnelerine başlayarak, mümkün
olan en çok sayıda yumurta geliştirmeye çalışılır. Belli aralıklarla ultrasonografik muayene
yapılır.
Yumurtaların Toplanması (OPU): Yumurta - follikül büyüklükleri istenilen düzeye
ulaştığında, yumurtalar vajinal ultrasonografi eşliğinde özel iğnelerle toplanır. Bu işlem
anestezi altında yapılmakta ve yaklaşık 15-20 dakika sürmektedir. Hasta birkaç saat
hastanede dinlendikten sonra normal yaşamına dönebilir.
Yumurtaların Dondurulması: Toplanan yumurtaları, antifriz özellikli kimyasal
solüsyonlarla (kriyoprotektan) işlemden geçirerek, -196 C°' de sıvı azot tanklarında uzun süre
saklanacak şekilde dondurulur. Dondurma işlemi; vitrifikasyon (camlaştırma) dediğimiz,
tecrübe isteyen, çok hızlı dondurma prensibine dayanan, amacı dondurma sırasında
yumurtalara ciddi zararlar verebilecek su kristallerinin oluşmasını engellemek olan, özel bir
teknikle yapılmaktadır. Öncelikle 5 yıllık olan dondurma süresi, hastanın talebi üzerine
uzatılabilir.
Gebelik istenmesi durumunda: Hastanın rahim iç zarı gebelik için hazırlanır. Yumurta
hücreleri çözünme sonrası yaklaşık % 90-100 oranında canlı kalmaktadırlar. Canlı olarak
çözüldüğü saptanan yumurtalara, eşlerden alınan spermlerle mikroenjeksiyon (ICSI) ile
dölleme işlemi yapıp, gelişen embriyolar hastaya transfer edilir.
Vitrifikasyon ile dondurulup çözülen yumurtalardan elde edilen embriyoların transferi
ile, taze embryo transferine yakın gebelik oranları sağlanabilmektedir.
Toplumların sosyoekonomik olarak gelişmesiyle, kadının da toplum hayatındaki yeri
değişiyor. Bu değişimleri, kadınların eğitim düzeyinin artması, iş hayatında beklentilerinin
yükselmesi, kariyer planlarının ve beklentilerinin artması şeklinde sıralayabiliriz. Bunların
sonucu olarak da evlilik ve çocuk sahibi olma yaşı maalesef yükseliyor. Kadınlar söz konusu
beklentilerini gerçekleştirmek için ya evliliklerini ya da çocuk doğurma planlarını erteliyorlar.
Yaş Neden Önemli
Yeni doğan bir kız bebek her iki yumurtalığında yaklaşık 400-500 bin adet yumurta
öncüsü hücre taşır. Adet görmeyle birlikte her ay bu hücrelerin bir tanesi olgunlaşır ve
döllenme şansına sahip olur, belli kısmı da yok olur. Bu nedenle yıllar ilerledikçe kadının
yumurtalıklarındaki hücre sayısı azalır. Bu da doğurganlığın azalması demektir.
Çevresinde 38-40 yaşlarında doğal yollardan gebe kalan kişileri gören kadınlar, 40 lı
yaşların başında bile kolaylıkla hamile kalınabileceğini düşünüyorlar. Oysa gerçek hiç te öyle
değil. 35 yaşlarından itibaren kadının hem yumurta hücre sayısı azalmaya hem de hücre
kalitesi giderek bozulmaya başlar.
Bu nedenle 30 yaşlarını geçmiş, henüz evlenmemiş veya çocuk sahibi olmamış
kadınların yıllık muayenelerinde over rezervleri değerlendirilmeli. Özellikle ailesinde erken
menapoz, ailevi kanser hastalıkları olanlarda bu değerlendirme çok önemlidir.
Bu Değerlendirmeler Neyi Değiştirir?
Son yıllarda yardımcı üreme tekniklerinde önemli gelişmeler ve yasal düzenlemelerde
değişiklikler meydana gelmiştir.
Yumurta dondurmada vitrifikasyon (çok hızlı dondurma) yöntemi ile yumurta
hücrelerinin % 90-100 oranında canlı kalması sağlanmakta ve her bir hücreden yaklaşık %7
oranında gebelik elde edilebilmektedir. Yani bir kadının belli sayıda sağlıklı yumurta
hücresinin dondurulması, ona gelecekteki doğurganlığıyla ilgili önemli avantajlar
sağlayacaktır. Kadının bu hücrelerinden, 40 lı yaşlarında bile hamile kalma şansı vardır.
Ülkemizde 2014 yılına kadar,
a) Kemoterapi ve radyoterapi gibi yumurta hücrelerine zarar veren tedaviler
öncesinde,
b) Üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak olan ameliyatlar
(yumurtalıkların alınması gibi operasyonlar) öncesinde,
yumurta dondurulmasına izin veriliyordu.
2014 Eylül ayında değişen yönetmelikle;
c) Düşük over rezervi olup henüz doğurmamış veya aile öyküsünde
erken menopoz hikayesinin, üç uzman tabipten oluşan sağlık kurulu raporu ile
belgelendirilmesi durumunda, yumurta dondurulmasına izin verilmeye
başlanmıştır.
Yumurta Dondurma İşlemi Kimlere Uygulanır?
1-Kanser tedavisinde uygulanan kemoterapi ve radyoterapi gibi uygulamalar kadınların
yumurtalıklarına zarar vermektedir. Bu tedavilerden önce yumurta dondurma işlemi
uygulanır.
2-Yumurtalıkların alınması gereken ameliyatlar öncesinde uygulanabilir
3- Over rezervinin azalma riski olan durumlar
a)-Ailede erken menopoz öyküsü: Ailede kalıtsal olarak erken menopoz varsa, yani genç
yaşlarda doğurganlık özelliğini kaybetme riski olan kadınlara bu yöntem uygulanabilir.
Yumurtaların dondurulması sayesinde bu risk ortadan kalkacaktır.
b)-Ailede Meme Kanseri öyküsü
c)-Endometriozis varlığı
d)-Bazı genetik hastalıklar: Turner Sendromu, Frajil-X sendromu, Musküler distrofi,
BRCA-1 taşıyıcılığı
4-Over rezervi azalmış kadınlar: Bu durum infertilitede deneyimli bir hekim tarafından
yapılan ultrasonografik muayene ve hormon testleri ile tespit edilebilir.
Yumurta Dondurma İşlemi
İşlem ortalama 10-15 gün sürmektedir.
Adetinin 2-3. günü yumurtaları uyarıcı gonadotropin iğnelerine başlayarak, mümkün
olan en çok sayıda yumurta geliştirmeye çalışılır. Belli aralıklarla ultrasonografik muayene
yapılır.
Yumurtaların Toplanması (OPU): Yumurta - follikül büyüklükleri istenilen düzeye
ulaştığında, yumurtalar vajinal ultrasonografi eşliğinde özel iğnelerle toplanır. Bu işlem
anestezi altında yapılmakta ve yaklaşık 15-20 dakika sürmektedir. Hasta birkaç saat
hastanede dinlendikten sonra normal yaşamına dönebilir.
Yumurtaların Dondurulması: Toplanan yumurtaları, antifriz özellikli kimyasal
solüsyonlarla (kriyoprotektan) işlemden geçirerek, -196 C°' de sıvı azot tanklarında uzun süre
saklanacak şekilde dondurulur. Dondurma işlemi; vitrifikasyon (camlaştırma) dediğimiz,
tecrübe isteyen, çok hızlı dondurma prensibine dayanan, amacı dondurma sırasında
yumurtalara ciddi zararlar verebilecek su kristallerinin oluşmasını engellemek olan, özel bir
teknikle yapılmaktadır. Öncelikle 5 yıllık olan dondurma süresi, hastanın talebi üzerine
uzatılabilir.
Gebelik istenmesi durumunda: Hastanın rahim iç zarı gebelik için hazırlanır. Yumurta
hücreleri çözünme sonrası yaklaşık % 90-100 oranında canlı kalmaktadırlar. Canlı olarak
çözüldüğü saptanan yumurtalara, eşlerden alınan spermlerle mikroenjeksiyon (ICSI) ile
dölleme işlemi yapıp, gelişen embriyolar hastaya transfer edilir.
Vitrifikasyon ile dondurulup çözülen yumurtalardan elde edilen embriyoların transferi
ile, taze embryo transferine yakın gebelik oranları sağlanabilmektedir.