Zamanlararasi ozel Hukuk nedir?
Zamanlararası ihtilaflar bir ulkede yururlukte olan hukukun zaman icerisinde değişmesi sonucunda eski ve yeni hukukular arasında uygulama alanı acısından doğan ihtilaflardır Bu tur ihtilaflar ic maddi hukukun değiştirilmesi sonucunda doğabileceği gibi, milletlerarası ozel hukuk kurallarının değişmesi ile de doğabilir Eski ve yeni hukuk duzenlerinin uygulama alanı yeni kanunun intikal hukumleri ile belirlenir5
Zamanlararası ozel hukukta aynı ulke icerisinde birbirini muteakip yururluğe girmiş eski ve yeni hukuk duzenleri arasında kanunlar ihtilafı oluşmaktadır Birbirini muteakip yururluğe girmiş eski ve yeni hukuk duzenlerinden hangisinin uygulanacağını tespit eden kurallar zamanalararası (intertemporal) ozel hukuku teşkil eder Soz konusu kurallar hukuki ilişkiyi hukme bağlayacak eski veya yeni maddi hukuk kurallarını belirtirler Başka bir deyişle, ilişki hem yeni hem de eski yabancı hukuk duzeni ile irtibatlı ise yeni yabancı hukukun mu yoksa eski yabancı hukukun mu uygulanması gerektiği zamanalararası hukuk kurallarına gore tespit edilecektir6
Zamanlararası ihtilaf, MOHUK dahil her turlu kanun icin soz konusu olabilir ve yururluk hukumleri ile giderilir Mesela, MOHUK m 47'de kanunun yayımından altı ay sonra yururluğe gireceğini belirleyen hukum bu ceşit ihtilafları cozme amacını taşımaktadır Kanunlar ihtilafı kuralının atıf yaptığı hukukta da zamanlararası kanunlar ihtilafı cıkabilir Bu sorunun cozumunde soz konusu kanunlardaki yururluk hukumleri nazara alınır7
Milletlerarası ozel hukukta bağlama kurallarının bir kısmında bağlama sebebi belli bir zamana gore tespit edilmiştir Buna değişmeyen statu veya sabit statu adı verilir Fakat bazen devam eden hukuki ilişkilerde bağlama sebebi vatandaşlık, ikametgah, mutad mesken veya şeyin bulunduğu yer olabilir ve kuralda hangi anın esas alınacağı sabit hale getirilmemiş olabilir Buna da değişken statu adı verilir8
Devletler ozel hukukunun bağlama noktaları coğunlukla değişkendir Orneğin, taşınır mallar uzerindeki mulkiyet hakkı ve diğer ayni haklar malların bulunduğu yer hukukuna tabidir Mallar bir ulkeden diğerine gecirilmesi halinde yeni bir hukuka tabi olacaklardır Devletler ozel hukukunun bu tur statu değişiklikleri (conflict mobile) de zamana bağlı cozumleri gerektirmektedir9
Bir ulkede yururlukte olan milletlerarası ozel hukuk kurallarının değişmesi halinde; orneğin, nafaka borclunun milli hukukuna bağlayan kanunlar ihtilafı kuralı değiştirilerek yerine alacaklının milli hukukunun yetkisi kabul edildiği, yeni bağlama kuralının hangi tarihten sonraki ilişkilerde uygulanacağı sorunu zamanlararası hususi hukuk kuralları ile cozulur Bu konuda intikal hukumlerinin bulunmaması halinde sorun kanunların gecmişe etkili olamayacağı hakkındaki genel hukuk kuralına bağlı olarak cozumlenmelidir Orneğin, eşlerin ayrı vatandaşlıkta olmaları halinde boşanmayı kocanın milli hukukuna tabi tutan kural değiştirilerek, muşterek ikametgah hukukunun yetkisi kabul edildiğinde eski kanuna gore elde edilen boşanmalar saklı tutulduğu gibi, yeni kanun yururluğe girdikten sonra acılmış boşanma davalarına uygulanacaktır Taraflar arasında onceki hukuka gore tesis edilmiş olan hukuki statuden doğan ilişkiler yeni hukuka tabidir Orneğin, kocanın karısına karşı nafaka borcu uyuşmazlığın cıktığı anda yururlukte olan hukuka tabidir10
Kanunlar ihtilafı kuralı gereğince yetkili olan yabancı hukukun da zaman icerisinde değişikliğe uğraması mumkundur Orneğin, Turk mahkemesinde acılmış olan bir babalık davasında Alman hukuku yetkili ise ve o tarihte Alman nesep hukuku değişikliğe uğramışsa, eski ve yeni hukuktan hangisinin uygulanacağı da yeni kanunun intikal hukumlerine tabi olacaktır
Zamanlararası ihtilaflar bir ulkede yururlukte olan hukukun zaman icerisinde değişmesi sonucunda eski ve yeni hukukular arasında uygulama alanı acısından doğan ihtilaflardır Bu tur ihtilaflar ic maddi hukukun değiştirilmesi sonucunda doğabileceği gibi, milletlerarası ozel hukuk kurallarının değişmesi ile de doğabilir Eski ve yeni hukuk duzenlerinin uygulama alanı yeni kanunun intikal hukumleri ile belirlenir5
Zamanlararası ozel hukukta aynı ulke icerisinde birbirini muteakip yururluğe girmiş eski ve yeni hukuk duzenleri arasında kanunlar ihtilafı oluşmaktadır Birbirini muteakip yururluğe girmiş eski ve yeni hukuk duzenlerinden hangisinin uygulanacağını tespit eden kurallar zamanalararası (intertemporal) ozel hukuku teşkil eder Soz konusu kurallar hukuki ilişkiyi hukme bağlayacak eski veya yeni maddi hukuk kurallarını belirtirler Başka bir deyişle, ilişki hem yeni hem de eski yabancı hukuk duzeni ile irtibatlı ise yeni yabancı hukukun mu yoksa eski yabancı hukukun mu uygulanması gerektiği zamanalararası hukuk kurallarına gore tespit edilecektir6
Zamanlararası ihtilaf, MOHUK dahil her turlu kanun icin soz konusu olabilir ve yururluk hukumleri ile giderilir Mesela, MOHUK m 47'de kanunun yayımından altı ay sonra yururluğe gireceğini belirleyen hukum bu ceşit ihtilafları cozme amacını taşımaktadır Kanunlar ihtilafı kuralının atıf yaptığı hukukta da zamanlararası kanunlar ihtilafı cıkabilir Bu sorunun cozumunde soz konusu kanunlardaki yururluk hukumleri nazara alınır7
Milletlerarası ozel hukukta bağlama kurallarının bir kısmında bağlama sebebi belli bir zamana gore tespit edilmiştir Buna değişmeyen statu veya sabit statu adı verilir Fakat bazen devam eden hukuki ilişkilerde bağlama sebebi vatandaşlık, ikametgah, mutad mesken veya şeyin bulunduğu yer olabilir ve kuralda hangi anın esas alınacağı sabit hale getirilmemiş olabilir Buna da değişken statu adı verilir8
Devletler ozel hukukunun bağlama noktaları coğunlukla değişkendir Orneğin, taşınır mallar uzerindeki mulkiyet hakkı ve diğer ayni haklar malların bulunduğu yer hukukuna tabidir Mallar bir ulkeden diğerine gecirilmesi halinde yeni bir hukuka tabi olacaklardır Devletler ozel hukukunun bu tur statu değişiklikleri (conflict mobile) de zamana bağlı cozumleri gerektirmektedir9
Bir ulkede yururlukte olan milletlerarası ozel hukuk kurallarının değişmesi halinde; orneğin, nafaka borclunun milli hukukuna bağlayan kanunlar ihtilafı kuralı değiştirilerek yerine alacaklının milli hukukunun yetkisi kabul edildiği, yeni bağlama kuralının hangi tarihten sonraki ilişkilerde uygulanacağı sorunu zamanlararası hususi hukuk kuralları ile cozulur Bu konuda intikal hukumlerinin bulunmaması halinde sorun kanunların gecmişe etkili olamayacağı hakkındaki genel hukuk kuralına bağlı olarak cozumlenmelidir Orneğin, eşlerin ayrı vatandaşlıkta olmaları halinde boşanmayı kocanın milli hukukuna tabi tutan kural değiştirilerek, muşterek ikametgah hukukunun yetkisi kabul edildiğinde eski kanuna gore elde edilen boşanmalar saklı tutulduğu gibi, yeni kanun yururluğe girdikten sonra acılmış boşanma davalarına uygulanacaktır Taraflar arasında onceki hukuka gore tesis edilmiş olan hukuki statuden doğan ilişkiler yeni hukuka tabidir Orneğin, kocanın karısına karşı nafaka borcu uyuşmazlığın cıktığı anda yururlukte olan hukuka tabidir10
Kanunlar ihtilafı kuralı gereğince yetkili olan yabancı hukukun da zaman icerisinde değişikliğe uğraması mumkundur Orneğin, Turk mahkemesinde acılmış olan bir babalık davasında Alman hukuku yetkili ise ve o tarihte Alman nesep hukuku değişikliğe uğramışsa, eski ve yeni hukuktan hangisinin uygulanacağı da yeni kanunun intikal hukumlerine tabi olacaktır