Çocukluk çağında zeka ve bilişsel gelişmeyi açıklayabilmek için Piaget teorisini bilmek gerekir. ( Dr Piaget birinci sefer zeka kavramını kulanan ve tanımlayan İsviçreli bilim adamıdır)
Bu teorinin esasını operasyon yani süreç oluşturur. Yani evlat başladığı bölgesi bilir.İşlemleri öğrenmek evlatlar için zeka gelişiminin bir göstergesidir.
Öbür bir öge ise evlat öğrendiği bir biçimi yahut mütalaayı eski öğrendiklerin e ekleyebilir. Buna armoni ismi verilir. Yani bebek her şeyi ağzına götürerek algılar, ve tüm yeni objelerde tıpkı hareketi tekrarlar. Tıpkı devranda yeni bir eşyaya karşı entegrasyon da gösterir. Örneğin iki yaşındaki bir evlat eline aldığı mıknatısı- eski şemaya göre-önce ağzına götürür. Lakin daha sonra mıknatısın işlevini keşfettiği andan itibaren o işlevi uygular ve dener.
Piaget in teorilerine nazaran zeka gelişimi 4 ana devirde incelenir:
1.Duyu.motor gelişim 0-18ay)
Birinci aylarda kendini emme refleksi ile gösterir. Bir sonraki ayda hareketler tekrarlanır.Örneğin emmenin tekrarlanması üzere. Daha sonra evlat sonucu kendine değişik gelen hareketleri tekrarlar. Örneğin yatağın kenarındaki zıplayan oyuncağı zıplatana kadar evlat bacaklarını çırpar.7.ay ile 10.ay arasındaki devirde evlat olağan tahliller dener. Örneğin yastığın gerisindeki oyuncağı alabilmek için yastığı mekana atar.11.ile 18.ayda deneme yanılma hareketleri başlar. Yani tıpkı hareketleri farklı objelere dener. Evvelce yastığı yumruğu ile mekana atıyorken artık ayakları ile noktaya atmaya çalışır. Son devirde ise yeni gerisi gerisine gelen hareketler bulur ve sıkıntılar için ilkel tahliller geliştirir.
Duyu motor gelişim sürecinde obje devamlılığı gelişir. Çocukda birinci aylarda fotoğraflar vardır faj-kat çok ziyade devamlılığı yoktur. Gelecek aylarda duyu gelişimi ile birlikte evlat ojeleri daha düzgün algılar, dokunur, çeperlerini ve hudutlarını tanımlar. Bu devrin ahir objeler görme yerinden kaybolsalar bile evlat için varlıklarını devam ettirirler.
2.işlem öncesi devir (18ay – 7yaş)
Lisan gelişimi ile koşut gelişir. Davranış biçimi sembolik bir karakter kazanır. Örneğin evlat tahta kesimleri ile bir arabaymış üzere oynar ve otomobil sesleri çıkarır. Bu objelerle sembolik olarak ilgilenme bu periyodun en bariz özelliğidir.Çocuk bu periyotta objeleri daha sınıflayamaz.
3.Belirli Süreç Periyodu ( 7-12 yaş)
7 yaşından itibaren öğrenme deneme yanılma üzere rastgele metotlarla değil, makul kurallar çerçevesinde gerçekleşir. Konseptler ve ardışık alakalar gelişir. Buna dayalı olarak evlat objeleri tartılarına ve büyüklüklerine nazaran sıralayabilir. Yavaş yavaş plan geliştirebilir ve bunu öğrenebilir. Tek ve çoğul kavramları gelişir. Bunun gelişmesi de matematiksel ilgileri anlaması açısından bir koşuldur. Birçok vukuat öğrenme ve deneyim sonucu öğrenilir.
4.Formal süreç periyodu (12yaşdan itibaren)
Özet çıkarma, mantıklı düşünme ve pratik periyodudur. Artık evlat hipotezler üretebilir ve sonuçları karşılaştırabilir. Karışık süreçler sıraya konularak çözümlenebilir.
Gençler kendi sorun çözme yeteneklerini geliştirirler. Sorum elemanlarını ayırt ederek sistematik olarak tahliller üretirler.Bunun sonucunda ileride kendi kendilerini daha güzel tabir ederler.
Bu teorinin esasını operasyon yani süreç oluşturur. Yani evlat başladığı bölgesi bilir.İşlemleri öğrenmek evlatlar için zeka gelişiminin bir göstergesidir.
Öbür bir öge ise evlat öğrendiği bir biçimi yahut mütalaayı eski öğrendiklerin e ekleyebilir. Buna armoni ismi verilir. Yani bebek her şeyi ağzına götürerek algılar, ve tüm yeni objelerde tıpkı hareketi tekrarlar. Tıpkı devranda yeni bir eşyaya karşı entegrasyon da gösterir. Örneğin iki yaşındaki bir evlat eline aldığı mıknatısı- eski şemaya göre-önce ağzına götürür. Lakin daha sonra mıknatısın işlevini keşfettiği andan itibaren o işlevi uygular ve dener.
Piaget in teorilerine nazaran zeka gelişimi 4 ana devirde incelenir:
1.Duyu.motor gelişim 0-18ay)
Birinci aylarda kendini emme refleksi ile gösterir. Bir sonraki ayda hareketler tekrarlanır.Örneğin emmenin tekrarlanması üzere. Daha sonra evlat sonucu kendine değişik gelen hareketleri tekrarlar. Örneğin yatağın kenarındaki zıplayan oyuncağı zıplatana kadar evlat bacaklarını çırpar.7.ay ile 10.ay arasındaki devirde evlat olağan tahliller dener. Örneğin yastığın gerisindeki oyuncağı alabilmek için yastığı mekana atar.11.ile 18.ayda deneme yanılma hareketleri başlar. Yani tıpkı hareketleri farklı objelere dener. Evvelce yastığı yumruğu ile mekana atıyorken artık ayakları ile noktaya atmaya çalışır. Son devirde ise yeni gerisi gerisine gelen hareketler bulur ve sıkıntılar için ilkel tahliller geliştirir.
Duyu motor gelişim sürecinde obje devamlılığı gelişir. Çocukda birinci aylarda fotoğraflar vardır faj-kat çok ziyade devamlılığı yoktur. Gelecek aylarda duyu gelişimi ile birlikte evlat ojeleri daha düzgün algılar, dokunur, çeperlerini ve hudutlarını tanımlar. Bu devrin ahir objeler görme yerinden kaybolsalar bile evlat için varlıklarını devam ettirirler.
2.işlem öncesi devir (18ay – 7yaş)
Lisan gelişimi ile koşut gelişir. Davranış biçimi sembolik bir karakter kazanır. Örneğin evlat tahta kesimleri ile bir arabaymış üzere oynar ve otomobil sesleri çıkarır. Bu objelerle sembolik olarak ilgilenme bu periyodun en bariz özelliğidir.Çocuk bu periyotta objeleri daha sınıflayamaz.
3.Belirli Süreç Periyodu ( 7-12 yaş)
7 yaşından itibaren öğrenme deneme yanılma üzere rastgele metotlarla değil, makul kurallar çerçevesinde gerçekleşir. Konseptler ve ardışık alakalar gelişir. Buna dayalı olarak evlat objeleri tartılarına ve büyüklüklerine nazaran sıralayabilir. Yavaş yavaş plan geliştirebilir ve bunu öğrenebilir. Tek ve çoğul kavramları gelişir. Bunun gelişmesi de matematiksel ilgileri anlaması açısından bir koşuldur. Birçok vukuat öğrenme ve deneyim sonucu öğrenilir.
4.Formal süreç periyodu (12yaşdan itibaren)
Özet çıkarma, mantıklı düşünme ve pratik periyodudur. Artık evlat hipotezler üretebilir ve sonuçları karşılaştırabilir. Karışık süreçler sıraya konularak çözümlenebilir.
Gençler kendi sorun çözme yeteneklerini geliştirirler. Sorum elemanlarını ayırt ederek sistematik olarak tahliller üretirler.Bunun sonucunda ileride kendi kendilerini daha güzel tabir ederler.
