<
haberci
Meraklı Üye
Atatürk'ün Ekonomi Alanında Yaptığı yenilikler nelerdir
Atatürk'ün Ekonomi Alanında Yaptığı işlemler
Atatürkün Ekonomi Alanındaki İnkılapları
Sanayide Yapılan Yenilikler
Osmanlı İmparatorluğunda, yönetimdeki basiretsiz şahısların, yıllardan beri süren savaşlar ve kayıplara karşı, ekonomik alanda köklü çözümler üretememesi, devlet gelirlerinde bir çöküşe niçin olmuştur Ve bunun neticesinde de, dış borçlar gitgide artarak artmıştır Bu borçları da, yüksek faizli borçlarla ödemeye kalkmak; bütçenin %30a yakın bir bölümünü bu karışık durumdan çıkmak için tüketmek, ekonomiyi iflas ettirmiştir Bu idareli iflasa rağmen, Osmanlı devletinde 1919lara değin bir İktisat Bakanlığı kurulamamıştır
İmparatorluk son günlerini yaşarken, Anadolu halkı da perişan ve acınacak halde bir haldeydi İşte bu negatif koşullar aşağıda kurulan TBMM Hükümeti, Mustafa Kemalin önderliğinde yeni bir savaşa başlıyordu: Ekonomi Savaşı
18 Mart 1923te, İzmirde, ülkenin farklı alanlara yönlendirilmiş yerlerinden gelen tüccar, işçi, çiftlik sahibi ve sanayicilerin katılmasıyla Türkiye İktisat Kongresi toplandı Kongrede, ekonominin rayına oturtulması ve köklü tedbirler alınması için bir takım kararlar belirlendi Atatürk Kongrede şunları söylemişti:
Arkadaşlar, sizler doğrudan doğruya milletimizi teşkil eden halkın sınıflarının içinden geliyorsunuz ve onlar kadar seçilmiş olarak geliyorsunuz Bu itibarla, memleketimizin, milletimizin halini, ihtiyacını ve milletimizin emellerini ve acılarını yakından biliyorsunuzSizin söyleyeceğiniz sözler, alınmasının lüzumunu demeç edeceğiniz tedbirler, doğrudan doğruya halkın lisanından söylenmiş gibi kabul olunurHalkın sesi, hakkın sesidir Kılıç ile fütuhat yapanlar, sabanla fütuhat yapanlara yenilmeye, neticede yerlerini terketmeye mecburdurlar Nitekim Osmanlı saltanatı da böyle olmuşturKılıç kullanan yorulur, nihayet kılıcı kınına koyar ve ola ki kılıç o kında küflenmeye, paslanmaya mahkum olur Ama, saban kullanan kol gittikçe daha ziyade kuvvetlenir Daha fazla kuvvetlendikçe daha çok toprağa malik ve sahip olur
Bu kararlar;
1Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kollarının kurulması,
2Özel girişimcilerin desteklenmesi,
3Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması,
4Jurnal tüketim mallarına öncelik verilmesi,
5Kayda Değer kuruluşların millileştirilmesi,
6Sanayii özendirme edici yasaların çıkarılması, özellikle gümrük tarifelerinin, milli sanayinin kalkınma ihtiyaçlarına tarafından değiştirilmesi,
7Yerli malların karada ve denizde ucuz tarife ile taşınması,
8Sanayi bankası kurulmaya karar verilmesi
maddeleri aşağıda toplanmıştır
Alınan bu kararlar derhal uygulamaya geçirilmiş, ama dünyanın içinde bulunduğu hesaplı sıkıntılar nedeniyle, Mustafa Kemal ekonomik uygulamaları; 19231932 yılları arasında, halkçılığa dayalı liberalizm ile sözde devlet müdahaleciliği, 19321938 yılları aralarında da karma ekonomiye dayalı planlı yeniden yapılanma olarak iki derece derece uygulamıştır
1936 yılında II Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlanmasına karşın, Atatürkün vefatı ve başlayan II Dünya Savaşı nedeniyle, plan uygulamaya konulmamıştır Plan, 1960 yılında uygulanmaya alınmıştır
Beş yıllık yeniden yapılanma planı uyarınca; mensucat ve tekstil sanayiinde Bakırköy, Kayseri, Nazilli, Konya Ereğli dokuma fabrikalarıyla, bu fabrikaların pamuk ihtiyaçlarını karşılamak için Adana ve İzmir bölgelerinde pamuk tarımının canlandırılması öngörülmüştür Dokuma sanayii, kendir, kangram, kükürt, demirçelik bakır kömür gibi maden ve petrol arama işletmeleri, selüloz ve kağıt sanayi, seramik, cam, kimya, sünger, gülyağı, elektrik ve enerji üretimi için planlar yapılmıştır Plan çerçevesince ayrıca fabrikalar gevşemiş, tüm bu sanayi dalları için eleman yetiştirecek mesleki eğitim kurumları faaliyete geçirilmiştir
Sanayi yatırımlarını teşvik etmek için, ilk olarak 1927 yılında Teşviki Sanayi Kanunu çıkartılmış, yabancı ürünlerle çaba yapabilmek için de 1929 yılında yüksek gümrük tarifesi uygulanmaya başlanmıştır
1933 yılında Sümerbank sabit, 1935 yılında da maden kaynaklarını tahlil etmek üzere Maden Muayene ve Arama Enstitüsü, elektrikenerji kaynaklarını araştırmak için Elektrik İşleri Etüt İdaresi, maden ve elektrik işletmelerini hazırlamak için de Etibank kurulmuştur *
Atatürk'ün Ekonomi Alanında Yaptığı işlemler
Atatürkün Ekonomi Alanındaki İnkılapları
Sanayide Yapılan Yenilikler
Osmanlı İmparatorluğunda, yönetimdeki basiretsiz şahısların, yıllardan beri süren savaşlar ve kayıplara karşı, ekonomik alanda köklü çözümler üretememesi, devlet gelirlerinde bir çöküşe niçin olmuştur Ve bunun neticesinde de, dış borçlar gitgide artarak artmıştır Bu borçları da, yüksek faizli borçlarla ödemeye kalkmak; bütçenin %30a yakın bir bölümünü bu karışık durumdan çıkmak için tüketmek, ekonomiyi iflas ettirmiştir Bu idareli iflasa rağmen, Osmanlı devletinde 1919lara değin bir İktisat Bakanlığı kurulamamıştır
İmparatorluk son günlerini yaşarken, Anadolu halkı da perişan ve acınacak halde bir haldeydi İşte bu negatif koşullar aşağıda kurulan TBMM Hükümeti, Mustafa Kemalin önderliğinde yeni bir savaşa başlıyordu: Ekonomi Savaşı
18 Mart 1923te, İzmirde, ülkenin farklı alanlara yönlendirilmiş yerlerinden gelen tüccar, işçi, çiftlik sahibi ve sanayicilerin katılmasıyla Türkiye İktisat Kongresi toplandı Kongrede, ekonominin rayına oturtulması ve köklü tedbirler alınması için bir takım kararlar belirlendi Atatürk Kongrede şunları söylemişti:
Arkadaşlar, sizler doğrudan doğruya milletimizi teşkil eden halkın sınıflarının içinden geliyorsunuz ve onlar kadar seçilmiş olarak geliyorsunuz Bu itibarla, memleketimizin, milletimizin halini, ihtiyacını ve milletimizin emellerini ve acılarını yakından biliyorsunuzSizin söyleyeceğiniz sözler, alınmasının lüzumunu demeç edeceğiniz tedbirler, doğrudan doğruya halkın lisanından söylenmiş gibi kabul olunurHalkın sesi, hakkın sesidir Kılıç ile fütuhat yapanlar, sabanla fütuhat yapanlara yenilmeye, neticede yerlerini terketmeye mecburdurlar Nitekim Osmanlı saltanatı da böyle olmuşturKılıç kullanan yorulur, nihayet kılıcı kınına koyar ve ola ki kılıç o kında küflenmeye, paslanmaya mahkum olur Ama, saban kullanan kol gittikçe daha ziyade kuvvetlenir Daha fazla kuvvetlendikçe daha çok toprağa malik ve sahip olur
Bu kararlar;
1Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kollarının kurulması,
2Özel girişimcilerin desteklenmesi,
3Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması,
4Jurnal tüketim mallarına öncelik verilmesi,
5Kayda Değer kuruluşların millileştirilmesi,
6Sanayii özendirme edici yasaların çıkarılması, özellikle gümrük tarifelerinin, milli sanayinin kalkınma ihtiyaçlarına tarafından değiştirilmesi,
7Yerli malların karada ve denizde ucuz tarife ile taşınması,
8Sanayi bankası kurulmaya karar verilmesi
maddeleri aşağıda toplanmıştır
Alınan bu kararlar derhal uygulamaya geçirilmiş, ama dünyanın içinde bulunduğu hesaplı sıkıntılar nedeniyle, Mustafa Kemal ekonomik uygulamaları; 19231932 yılları arasında, halkçılığa dayalı liberalizm ile sözde devlet müdahaleciliği, 19321938 yılları aralarında da karma ekonomiye dayalı planlı yeniden yapılanma olarak iki derece derece uygulamıştır
1936 yılında II Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlanmasına karşın, Atatürkün vefatı ve başlayan II Dünya Savaşı nedeniyle, plan uygulamaya konulmamıştır Plan, 1960 yılında uygulanmaya alınmıştır
Beş yıllık yeniden yapılanma planı uyarınca; mensucat ve tekstil sanayiinde Bakırköy, Kayseri, Nazilli, Konya Ereğli dokuma fabrikalarıyla, bu fabrikaların pamuk ihtiyaçlarını karşılamak için Adana ve İzmir bölgelerinde pamuk tarımının canlandırılması öngörülmüştür Dokuma sanayii, kendir, kangram, kükürt, demirçelik bakır kömür gibi maden ve petrol arama işletmeleri, selüloz ve kağıt sanayi, seramik, cam, kimya, sünger, gülyağı, elektrik ve enerji üretimi için planlar yapılmıştır Plan çerçevesince ayrıca fabrikalar gevşemiş, tüm bu sanayi dalları için eleman yetiştirecek mesleki eğitim kurumları faaliyete geçirilmiştir
Sanayi yatırımlarını teşvik etmek için, ilk olarak 1927 yılında Teşviki Sanayi Kanunu çıkartılmış, yabancı ürünlerle çaba yapabilmek için de 1929 yılında yüksek gümrük tarifesi uygulanmaya başlanmıştır
1933 yılında Sümerbank sabit, 1935 yılında da maden kaynaklarını tahlil etmek üzere Maden Muayene ve Arama Enstitüsü, elektrikenerji kaynaklarını araştırmak için Elektrik İşleri Etüt İdaresi, maden ve elektrik işletmelerini hazırlamak için de Etibank kurulmuştur *
