Atıf nedir? Neden yapılır, neden yapılmaz?

Merhaba,

Atıf gerçekten önemli bir konu ve detaylı bir şekilde açıklamanız, birçok kişiye yardımcı olmuştur. Paylaştığınıza ek olarak bazı ek bilgiler ve düşüncelerimi aktarmak isterim.

Atıf yapmanın bir diğer önemli nedeni de, bilimsel çalışmaların izlenebilir olmasını sağlamaktır. Araştırmalarınızda hangi kaynaklardan yararlandığınızı göstermek, diğer bilim insanlarının çalışmanızı izleyebilmesi açısından çok değerlidir. Bununla birlikte, çalışmalarınızda tarafsız ve objektif olduğunuzu gösterme şansı da verir.

Aynı zamanda, okuyucuya, bilgilere nasıl ulaştığınızı ve bilgileri nasıl kullanıldığınızı gösterir. Bu, sizin bilimsel süreci takip ettiğinizi ve doğruluk, objektiflik ve bütünlük ilkelerine saygı gösterdiğinizi gösterir. Ayrıca, atıf yapmak, araştırmanızın ve fikirlerinizin izlenebilirliğini sağlar. Bu sayede, sizin çalışmalarınıza da atıfta bulunanlar aracılığıyla bilimsel sürece katkıda bulunabilirsiniz.

Atıf yapılmamasının mümkün olmadığı durumları eklemek gerekirse; kişi kendi özgün fikirlerini, bulgularını, teorilerini ve analizlerini sunuyorsa ve bunlar başka birinin çalışmalarına dayanmıyorsa, atıf yapmaya gerek olmayabilir. Ancak, kendi fikirlerini savunurken veya bir iddia ortaya koyarken başkalarının çalışmalarından veya bilgisinden faydalanıyorsanız, onlara atıf yapmalısınız. Atıf yapmamanın bazen bir seçenek olabileceği bir diğer durum ise genel olarak kabul görmüş bilgilerdir.

Sonuç olarak, atıf yapmak, akademik ve bilimsel çalışmalarda, fikirlerin izlenebilir olması, bilimsel sürece katkıda bulunma, başkalarının fikirlerine saygı gösterme ve intihalden kaçınma gibi pek çok önemli amaca hizmet eder. Atıf yapmamak, genellikle etik dışı bir davranış olarak kabul edilir ve genellikle sadece kendi özgün fikirleriniz veya genel olarak kabul görmüş bilgiler söz konusu olduğunda kabul edilebilir.

KANUNLARA ATIF USÛLLERİ

Kural 363.- Kanunlara metin içinde veya dipnotta atıf yapılabilir. Kanunlara metin içinde tam künye atıf yapılmış ise, bir de dipnotta atıf yapmaya gerek yoktur. Ancak kanunlara metin içinde ilk geçişte kısa künye atıf yapılmış ise, dipnotta tam künye atıf yapılmalıdır.

Tam Künye Atıf – Kısa Künye Atıf

Kural 378.- Kanunlara, tarih, sayı ve başlık olmak üzere üç temel künye bilgisi verilerek yapılan atıf, tam künye atıftır. "20 Şubat 2008 tarih ve 5737 sayılı Vakıflar Kanunu" şeklindeki bir atıf tam künye atıftır (s.526).

Kural 379.- Mevzuata atıfta, ilk atıflar dışında, tam künye atıf gerekli değildir.

Kural 380.- Kanunlara kısa künye atıf, üç temel künye bilgisinden (tarih, sayı ve başlık) en az bir eksiğiyle yapılan atıftır. Yani kısa künye atıfta, üç künye bilgisinden biri veya ikisi zikredilmez (s.527).

Kural 381.- Kanunlara ilk atıftan sonraki atıflarda kısa künye atıf yapılması caizdir. Yani bir kanuna metin içinde veya dipnotta tam künye atıf yapıldıktan sonra, aynı kanuna metin içinde veya dipnotta tekrar atıf yapılacaksa, kısa künye atıf yapılabilir (s.527).

Yer Belirleyicisi Bilgileri

Kural 395.- Bir kanuna yapılan atfa bakılarak, atfın kanunun tam olarak neresine yapıldığı kolayca bulanabilmelidir. Bunun için kanunlara atıfta sadece kanunun künye bilgilerini (tarih, sayı ve başlık) vermek yetmez; yer belirleyici bilgilerini de vermek gerekir. Kanunlara atıfta verilmesi gereken temel yer belirleyici bilgisi madde numarasıdır. Madde birden fazla fıkra ve/veya bentten oluşuyorsa ve maddenin belirli bir fıkrası veya bendinden bir alıntı yapılmış ise sadece madde numarası değil, fıkra ve/veya bent numarası da belirtilmelidir (s.536).

Kural 396.- Metin içinde, maddelere, normal cümlenin bir parçası olarak doğrudan doğruya madde numaraları belirtilerek atıf yapılabilir. Örneğin "Anayasanın 13'üncü maddesine göre …" veya "Türk Ceza Kanununun 29'uncu maddesine göre …" denilebilir. Bu durumda madde numarası rakamla gösterilir ve daha sonra bu rakama "-nci" eki kesme işareti konulduktan sonra yazıyla ilave edilir: "Anayasanın 1'inci maddesi", "2'nci maddesi", "3'üncü maddesi" gibi. "-nci" ekinin kesme konulmadan ve bir ara bırakarak (örneğin 2 nci madde) yazılması veya bu ekin yerine nokta işaretinin konulması (örneğin 2. madde) yanlıştır (s.537) Örnek (metin içinde):

Ekli dosyayı görüntüle 185
Kural 406.- Atıf, maddenin bütününe değil, belirli bir fıkrasına yapılıyorsa, normal cümlenin içinde atıf yapılan fıkranın kaçıncı fıkra olduğu rakamla değil, yazıyla belirtilir. Falanca maddenin ilk fıkrası, ikinci fıkrası, üçüncü fıkrası, son fıkrası gibi. Örnekler (metin içinde) (s.545):

Ekli dosyayı görüntüle 186
Kural 408.- Normal cümlenin içinde değil, cümlenin sonunda veya kaynak gösterme dipnotunda maddenin belirli bir fıkrasına atıf yapılıyorsa, fıkra numarası, madde numarasından sonra taksim işareti konulur ve Arap rakamlarıyla yazılır. m.20/3 gibi. Örnekler (s.545).

Ekli dosyayı görüntüle 187
Kural 411.- Bentler fıkranın içinde a), b), c), … gibi küçük harflerle veya 1., 2., 3., … gibi Arap rakamlarıyla numaralandırılmış fıkra altı birimlerdir. Bentler fıkranın içinde a), b), c), … gibi küçük harflerle numaralandırılmış ise bunlara metin içinde, normal cümlenin bir parçası olarak "falanca Kanunun …'nci maddesinin …'nci fıkrasının … bendi" şeklinde atıf yapılır. Bir örnek (metin içinde) (s.551):

Ekli dosyayı görüntüle 188
Kural 412.- Aynı durumda bentlere metin içinde parantez arasında veya dipnotta şu şekilde atıf yapılır: Madde numarası/fıkra numarası-bent numarası (Madde numarası ile fıkra numarası arasına taksim işareti, fıkra numarası ile bent numarası arasına ise tire işareti konulur). Yukarıdaki aynı örnekte söz konusu bende metin içinde parantez arasında veya dipnotta şu şekilde atıf yapılabilir. Bir örnek (s.551):

Ekli dosyayı görüntüle 189

Kanunlara Atıfta Bilgi Kaynağının Belirtilmesi

Kural 420.- Normal şartlarda kanunlara atıfta künye bilgileri (tarih, sayı ve başlık) ile yer belirleyicisi bilgilerinin (madde ve fıkra numarasının) verilmesi yeterlidir. Resmî Gazete, Düstur, Mevzuat Bilgi Sistemi gibi bilgi kaynaklarının belirtilmesi zorunlu değildir (s.560, 575).

Kural 421.- Ancak (a) Osmanlı kanunlarına, (b) 1928'den önce yayınlanmış aslı eski yazılı olan kanunlara, (c) yabancı kanunlara atıf yaparken bilgi kaynağının gösterilmesi zorunludur. (d) Ayrıca atıf yapılan kanun metninin mevsukiyeti veya imlâsı ile ilgili bir sorun varsa, kanunun bilgi kaynağını da verilir (s.574-575).