Gecekondunun doğuş sebepleri arasında birkaç önemli faktör yer almaktadır. Bu faktörler arasında nüfusun hızla artması, tarımın makineleşmesiyle birlikte kırsal bölgelerden kentlere göçün artması, sanayileşmenin plansızlığı, toprağın bölünmesi ve verimliliğinin azalması, ölçülü toprak reformunun yapılmaması, hazine arazilerinin verimli bir şekilde değerlendirilmemesi gibi etkenler bulunmaktadır.

Gecekondulaşma dönemi, ulaşım olanaklarının artması ve sanayinin gelişmesine paralel olarak yeni gecekondu alanlarının oluştuğu dönemi ifade eder. Bu dönemde kentler etrafında gecekonduların yayılması ve bu bölgelerdeki nüfusun artması söz konusudur.

Gecekondu kültürü, genellikle köyden kente göç eden ve gecekondu bölgelerinde yaşamaya başlayan insanların taşıdığı kültürü ifade eder. Bu kültür, köylü kültürü ile kent yaşamının birleşimi olarak ortaya çıkar. Bu insanlar genellikle kentte yaşamaya uyum sağlamak yerine iş bulmak amacıyla gelmişlerdir ve kentli olma konusunda fazla çaba göstermemişlerdir.

Kentsel dönüşüm genellikle büyük şehirlerde yapılır ve mevcut yapı stokunu yenilemeyi, çevreyi iyileştirmeyi ve kentsel yaşam kalitesini artırmayı amaçlar. İstanbul, Ankara, Bursa ve İzmir gibi büyük şehirlerde kentsel dönüşüm projeleri sıklıkla uygulanmaktadır. Bu projeler genellikle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile anlaşmalı bankalar aracılığıyla faiz desteği ve kira yardımı gibi destekler sunar.

"Polis" terimi, Antik Yunan şehir devleti anlamında kullanılan bir yönetim şeklidir. Antik Yunan'da polis, bir şehrin egemenlik alanını ifade ederken, "Civis" ise kent hayatını ve kentte yaşayan vatandaşları temsil eder. Antik kentlerde tapınaklar, pazarlar, tiyatrolar ve surlar gibi yapılar bulunmaktadır. Gideon Sjoberg'e göre, antik kentler kendi hinterlandlarında güç alanları oluşturmuşlardır.

Kentsel uygarlıkların kökeni genellikle kentsel çevrelerin veya kentleşmenin sonucu olarak ortaya çıkar. Kentleşme süreci, en az 10.000 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. İnsanların yerleşik yaşama geçmeye başlamasıyla kentler ve kentsel uygarlıkların oluşumu da başlamıştır.

Kentsel dönüşüme dâhil olanlar genellikle bulundukları binanın kentsel dönüşüm kapsamına alındığını öğrendiklerinde evlerini kiraya vermiş ya da satın almış vatandaşlardır. Ancak bir ev kentsel dönüşüm kapsamına alındıktan sonra, daha önce kredi kullanarak almış olan bir kişi, evinin kredi ile alındığı tarihten itibaren kredi borcunu ödemeye devam etmelidir. Yani kentsel dönüşüm durumu, daha önce kredi kullanarak bir ev alan kişinin ödemelerini etkilemez.