S
SoruCevap
Guest
6İshal Hakkında Genel Bilgiler
Dışkının sulu ve sık olarak çıkmasına ishal veya diyare (diarrhea) denir İshal durumu bir hastalık olmayıp, birçok hastalıklarda görülebilen bir belirtidir Küçük çocukların ve süt çocuklarının özellikle yaz aylarında salgın gibi görülen ishallerinde barsaklarda yaşayan koli basillerinin hastalığa sebep olduğu görülmüştür
İshalle berabeı kusma, ateş, havale denilen konvülsiyonlar, çocuğun birden halsiz kalmasına neden olur Dışkının yeşil olması önemli değildir Karın ağrıları ile beraber kanlı ve müküslü bir ishal, dizanteri belirtisi olabilir Süt çocuklarında ateşsiz ve sindirim bozukluklarına bağlı ishaller sık görülür
Köpüklü ve ekşi kokulu ishal, şeker sindirimi bozukluğuna bağlıdır Dışkıda küçük ve katı beyaz parçacıkların bulunması kazein sindiriminin bozulduğunu, dışkının yapışkan ve yağlı olması yağ sindiriminin bozulduğunu gösterir Kronik yağlı ishallere steatore denir ki pankreasın bozukluğunu veya barsakta bir çeşit parazit enfeksiyonunun (Giardiasis) bulunduğunu gösterir
Büyüklerde en sık rastlanan ishaller gıda zehirlenmesi şeklinde yani salmonella ve shigella grubu bakterilere bulaşmış besinlerin yenmesi ile oluşur Bazı kimseler alerjik oldukları besinleri (keçi eti, balık, çilek, çikolata, çiğ veya ham meyve vb) yedikten sonra bile ishal olabilirler Soğuk algınlığından sonra veya heyecan, korku gibi sinirsel sebeplerle de ishal (spastik kolon) görülebilir
İnce barsakların hastalıklarından tifoda ikinci haftada bazen kanlı olabilen ishal vardır İshalin en korkulu ve ağır seyredeni kolera hastalığında görülür Dışkı pirine suyu yıkantısı şeklinde tarif edilen bir su gibi ve cok fazladır Salgınlar şeklinde görülen bu hastalıkta vücudun susuz kalması ölüme bile sebep olmaktadır
Yurdumuzda daha ziyade El Tor tipi kolera vibriyonlarının sebep olduğu parakolera şeklinde görülen hastalıkta kusma ve şiddetli ishal vardır Amipli ve basilli dizanterilerde de ishal vardır Önce hafif ateş ve kusma ile başlayan dizanterilerde dışkıda kan ve müküs bulunur
Hasta günde 1530 kere karın ağrısı, tenezm yani sık sık defekasyon hissi ile tuvalete taşınır Bir ishal karşısında asıl hastalık sebebini bulmak, ince barsakların veya kalın barsakların hastalandığını anlamak güçtür Ancak dışkının cok fazla sulu oluşu ve müküs bulunması, tenezm hissi,kalın barsakların yani kolonların hasta olduğunu gösterir
İnce barsak ishallerinde ise dışkı hem daha az sulu hem de defekasyon daha az sayıdadır Bazı hazım bozukluklarında da fermantasyona bağlı ishal görülür Besinlerdeki proteinler bakteriler tarafından parçalandığından (pütrefaksiyon), toksik parçalanma ürünleri ishale neden olurlar Karın ağrısı, gaz şikâyeti, koyu renkli ve pis kokulu bir; dışkı vardır
Bazı kronik hastalıklarda (tüberküloz, üremi vb), pellegra, anemi, hipertircidi, Crohn hastalığı, kolon kanseri ve mide ameliyatı geçirenlerde, vagotomi ameliyatı yapılanlarda da kronik ishaller vardır Ülserli kolit denilen kalın barsak hastalığı zaman zaman ateş, kanlı ishol gibi belirtilerle seyreden,sebebi tam olarak açıklanamayan kronik bir hastalıktır
İshalin tedavisi asıl hastalığın teşhisi ile başlar İlk yapılacak şey perhiz ve kaybedilen suyu organizmaya geri vermektir Daha sonra ishali kesmek üzere barsak antibiotikleri (Ampisilin, kloromisetin, sulfadiazin, sulfaguanidin, süksinil sulfatiazol, neomisin vb) ve antidiareik denilen ilaçlar kullanılmaktadır
Astranjan denilen mukozayı büzücü bazı ilaçlar (Bizmut, tannin vb) barsak hareketlerini azaltacak antispazmodik denen ilaçlar (Opium tentürü, difenoksilat, loperamid vb) doktorlar tarafından ishalli hastalara verilmektedir
5İshal Çeşitleri ve Türleri
24 saat içinde normaldeki şeklini kaybetmiş, yumuşamış ya da sıvılaşmış; gün içinde 3 defadan fazla sayıda yapılan büyük tuvalete ishal denir İshal 2 haftadan daha az süre devam ederse yeni gelişen ishal, daha uzun süredir var ise devamlı ishal adı verilir Devamlı ishal bazı klinik önemi olan kronik hastalıklar dışında çok rastlanan bir durum değildir Özellikle çocuk ve yaşlılarda ishalin bu kadar uzun sürmesi hayatı tehdit edici olabilmektedir Peki ishaller kaç çeşittir, nasıl adlandırılmaktadır?
Gastroenterit: Bulantı, kusma, ishal ve karın ağrısı gibi yakınmalarla seyreden mide ve ince barsakların birlikte tutulduğu ishale verilen isimdir
Enterekolit: Bulantı ve kusmanın eşlik etmediği; ateş, karın ağrısı ve ishal gibi yakınmalarla seyreden ince ve kalın barsakların birlikte tutulduğu ishale verdiğimiz addır
Dizanteri sendromu: Kramp biçiminde karın ağrısı, kanlımukuslu, sık ve az miktarda dışkılama olmasıdır Kişi tuvaletini yaparken ağrı oluşmaktadır Az görülen ama tehlikeli bir hastalıktır
İnce barsak tipi ishal: Bu tipte ishalde bol ve sulu dışkılama oluşmaktadır
Kalın barsak tipi ishal: Bu tip ishalde kişiler az miktarda ama sık sık tuvalete çıkmaktadırlar ve dışkının tipi çok sulu değildir
Tenezm (Ağrılı Dışkılama): Makatta kasılma ile birlikte olan, kişide şiddetli ağrı oluşturan, sık sık tuvalete çıkılan ancak tüm dışkının bir türlü yapılmadığı yetersiz dışkılama hissidir Sorunun kalın barsağın son bölümünden kaynaklandığının bir göstergesidir
Kanlı İshal: Entomoeba histolytica ismi verilen amipin yaptığı hastalıktır Genelde tropikal ve Subtropikal bölgelerde (25 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda ve nemli bölgelerde) yaygındır Her yaşta görülebilir Amip yiyecek ve içeceklerle bulaşır Sudaki amip kistleri klorlamaya duyarlıdır Yüksek ısıda ölürler Sinekler ve hamam böcekleri de amip kistlerinin taşınmasında rol oynar Amipin Özellikleri Hasta, amipin bulaşıcı formunu (4 çekirdekli kist) ağız yoluyla alır İnce bağırsaklarda kist çatlar ve ortaya 4 tane amipçik çıkar Bunlar da ikiye bölünerek 8 amipçik oluşur Daha sonra kalın bağırsağa geçerek, hastalık yapıcı form olan trofozoid şekline dönüşürler ve olgunlaşırlar Burada su kaybına uğrayan amip, tekrar 4 çekirdekli kist formuna dönüşür ve dışkı ile atılır Dolayısı ile taşıyıcı olanların dışkısında bu kistler bulunur Kistler toprak ve suda canlı kalabilirler Amipler kalın bağırsağa yerleşerek yaralar oluştururlar Kalın bağırsağın herhangi bir yerine yerleşebilirler, ancak kan akımının az olduğu yerleri tercih ederler Acak kalın bağırsağa yerleşen her amip hastalık yapmaz Belirti ve Bulgular Kuluçka süresi 45 günle 14 ay arasında olabilir Su ile bulaşmış olan amipler daha şiddetli hastalık yapar İştah azlığı, kilo kaybı, kusma ve kanlı ishal ile seyreder Bazen hiç bir belirti gözlenmez Kalın bağırsakta delinme nadiren olur Ancak genelde kalın bağırsakta kitleler (ameboma) meydana getirirler Hastalık oluşumu genelde vücut direncinin düşmesi ile ortaya çıkar, ileri derecedeki hastalarda amip kana karışarak yayılır ve karaciğer, dalak, akciğer, beyin, deri ve idrar yollarında abseler yaparlar Karaciğer tutulduğunda (hepatik amibiazis) ateş, terleme, karaciğerde hassasiyet ve karaciğer büyümesi görülür 23 haftada tüm karaciğer tutulur Teşhis Erken tanı önemlidir Laboratuvar tetkikinde taze dışkı kullanılır Dışkıda ayakımsı uzantıları ile hareket eden amipler görülür Dışkıdaki CharcotLeyden kristalleri tanı koydurucu bir özelliktir Taşıyıcılarda 2 çekirdekli kist, hastalarda 4 çekirdekli kist görülür Ayrıca tutulan organa özgü tetkikler (röntgen, sintigrafi, ultrason gibi) gerekebilir Tedavi ve Korunma Tedavide metranidazol ve terasiklin grubu ilaçlar kullanılır Genelde 10 günlük tedavi yeterlidir Hastalıktan korunmak için temizlik, içme sularının 50 derecenin üzerine kadar ısıtılması yarar sağlar Mide asidi kistlere etkisizdir Dünya Sağlık Örgütü nün amipli dizanteri ve benzer hastalıklardan korunmak için 10 altın önerisi:
1) yiyecekleri alırken güvenilir yerleri tercih edin
2) yiyecekleri tam olarak pişirin, az pişmiş yemeyin
3) pişirdiğiniz yemekleri bekletmeden yiyin
4) yiyecekleri saklarken aşırı özen gösterin
5) buzdolabından çıkardığınız yemekleri kaynayana kadar ısıtın
6) pişmiş ve pişmemiş yiyecekleri hiç bir zaman karıştırarak yemeyin
7) ellerinizi tekrar tekrar yıkayın
8) mutfağınızın temizliği konusunda son derece titiz olun
9) yiyeceklerinizi tüm hayvanlardan (sinek, fare, böcek) koruyun
10) kesinlikle güvenilir su kullanın
Dışkının sulu ve sık olarak çıkmasına ishal veya diyare (diarrhea) denir İshal durumu bir hastalık olmayıp, birçok hastalıklarda görülebilen bir belirtidir Küçük çocukların ve süt çocuklarının özellikle yaz aylarında salgın gibi görülen ishallerinde barsaklarda yaşayan koli basillerinin hastalığa sebep olduğu görülmüştür
İshalle berabeı kusma, ateş, havale denilen konvülsiyonlar, çocuğun birden halsiz kalmasına neden olur Dışkının yeşil olması önemli değildir Karın ağrıları ile beraber kanlı ve müküslü bir ishal, dizanteri belirtisi olabilir Süt çocuklarında ateşsiz ve sindirim bozukluklarına bağlı ishaller sık görülür
Köpüklü ve ekşi kokulu ishal, şeker sindirimi bozukluğuna bağlıdır Dışkıda küçük ve katı beyaz parçacıkların bulunması kazein sindiriminin bozulduğunu, dışkının yapışkan ve yağlı olması yağ sindiriminin bozulduğunu gösterir Kronik yağlı ishallere steatore denir ki pankreasın bozukluğunu veya barsakta bir çeşit parazit enfeksiyonunun (Giardiasis) bulunduğunu gösterir
Büyüklerde en sık rastlanan ishaller gıda zehirlenmesi şeklinde yani salmonella ve shigella grubu bakterilere bulaşmış besinlerin yenmesi ile oluşur Bazı kimseler alerjik oldukları besinleri (keçi eti, balık, çilek, çikolata, çiğ veya ham meyve vb) yedikten sonra bile ishal olabilirler Soğuk algınlığından sonra veya heyecan, korku gibi sinirsel sebeplerle de ishal (spastik kolon) görülebilir
İnce barsakların hastalıklarından tifoda ikinci haftada bazen kanlı olabilen ishal vardır İshalin en korkulu ve ağır seyredeni kolera hastalığında görülür Dışkı pirine suyu yıkantısı şeklinde tarif edilen bir su gibi ve cok fazladır Salgınlar şeklinde görülen bu hastalıkta vücudun susuz kalması ölüme bile sebep olmaktadır
Yurdumuzda daha ziyade El Tor tipi kolera vibriyonlarının sebep olduğu parakolera şeklinde görülen hastalıkta kusma ve şiddetli ishal vardır Amipli ve basilli dizanterilerde de ishal vardır Önce hafif ateş ve kusma ile başlayan dizanterilerde dışkıda kan ve müküs bulunur
Hasta günde 1530 kere karın ağrısı, tenezm yani sık sık defekasyon hissi ile tuvalete taşınır Bir ishal karşısında asıl hastalık sebebini bulmak, ince barsakların veya kalın barsakların hastalandığını anlamak güçtür Ancak dışkının cok fazla sulu oluşu ve müküs bulunması, tenezm hissi,kalın barsakların yani kolonların hasta olduğunu gösterir
İnce barsak ishallerinde ise dışkı hem daha az sulu hem de defekasyon daha az sayıdadır Bazı hazım bozukluklarında da fermantasyona bağlı ishal görülür Besinlerdeki proteinler bakteriler tarafından parçalandığından (pütrefaksiyon), toksik parçalanma ürünleri ishale neden olurlar Karın ağrısı, gaz şikâyeti, koyu renkli ve pis kokulu bir; dışkı vardır
Bazı kronik hastalıklarda (tüberküloz, üremi vb), pellegra, anemi, hipertircidi, Crohn hastalığı, kolon kanseri ve mide ameliyatı geçirenlerde, vagotomi ameliyatı yapılanlarda da kronik ishaller vardır Ülserli kolit denilen kalın barsak hastalığı zaman zaman ateş, kanlı ishol gibi belirtilerle seyreden,sebebi tam olarak açıklanamayan kronik bir hastalıktır
İshalin tedavisi asıl hastalığın teşhisi ile başlar İlk yapılacak şey perhiz ve kaybedilen suyu organizmaya geri vermektir Daha sonra ishali kesmek üzere barsak antibiotikleri (Ampisilin, kloromisetin, sulfadiazin, sulfaguanidin, süksinil sulfatiazol, neomisin vb) ve antidiareik denilen ilaçlar kullanılmaktadır
Astranjan denilen mukozayı büzücü bazı ilaçlar (Bizmut, tannin vb) barsak hareketlerini azaltacak antispazmodik denen ilaçlar (Opium tentürü, difenoksilat, loperamid vb) doktorlar tarafından ishalli hastalara verilmektedir
5İshal Çeşitleri ve Türleri
24 saat içinde normaldeki şeklini kaybetmiş, yumuşamış ya da sıvılaşmış; gün içinde 3 defadan fazla sayıda yapılan büyük tuvalete ishal denir İshal 2 haftadan daha az süre devam ederse yeni gelişen ishal, daha uzun süredir var ise devamlı ishal adı verilir Devamlı ishal bazı klinik önemi olan kronik hastalıklar dışında çok rastlanan bir durum değildir Özellikle çocuk ve yaşlılarda ishalin bu kadar uzun sürmesi hayatı tehdit edici olabilmektedir Peki ishaller kaç çeşittir, nasıl adlandırılmaktadır?
Gastroenterit: Bulantı, kusma, ishal ve karın ağrısı gibi yakınmalarla seyreden mide ve ince barsakların birlikte tutulduğu ishale verilen isimdir
Enterekolit: Bulantı ve kusmanın eşlik etmediği; ateş, karın ağrısı ve ishal gibi yakınmalarla seyreden ince ve kalın barsakların birlikte tutulduğu ishale verdiğimiz addır
Dizanteri sendromu: Kramp biçiminde karın ağrısı, kanlımukuslu, sık ve az miktarda dışkılama olmasıdır Kişi tuvaletini yaparken ağrı oluşmaktadır Az görülen ama tehlikeli bir hastalıktır
İnce barsak tipi ishal: Bu tipte ishalde bol ve sulu dışkılama oluşmaktadır
Kalın barsak tipi ishal: Bu tip ishalde kişiler az miktarda ama sık sık tuvalete çıkmaktadırlar ve dışkının tipi çok sulu değildir
Tenezm (Ağrılı Dışkılama): Makatta kasılma ile birlikte olan, kişide şiddetli ağrı oluşturan, sık sık tuvalete çıkılan ancak tüm dışkının bir türlü yapılmadığı yetersiz dışkılama hissidir Sorunun kalın barsağın son bölümünden kaynaklandığının bir göstergesidir
Kanlı İshal: Entomoeba histolytica ismi verilen amipin yaptığı hastalıktır Genelde tropikal ve Subtropikal bölgelerde (25 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda ve nemli bölgelerde) yaygındır Her yaşta görülebilir Amip yiyecek ve içeceklerle bulaşır Sudaki amip kistleri klorlamaya duyarlıdır Yüksek ısıda ölürler Sinekler ve hamam böcekleri de amip kistlerinin taşınmasında rol oynar Amipin Özellikleri Hasta, amipin bulaşıcı formunu (4 çekirdekli kist) ağız yoluyla alır İnce bağırsaklarda kist çatlar ve ortaya 4 tane amipçik çıkar Bunlar da ikiye bölünerek 8 amipçik oluşur Daha sonra kalın bağırsağa geçerek, hastalık yapıcı form olan trofozoid şekline dönüşürler ve olgunlaşırlar Burada su kaybına uğrayan amip, tekrar 4 çekirdekli kist formuna dönüşür ve dışkı ile atılır Dolayısı ile taşıyıcı olanların dışkısında bu kistler bulunur Kistler toprak ve suda canlı kalabilirler Amipler kalın bağırsağa yerleşerek yaralar oluştururlar Kalın bağırsağın herhangi bir yerine yerleşebilirler, ancak kan akımının az olduğu yerleri tercih ederler Acak kalın bağırsağa yerleşen her amip hastalık yapmaz Belirti ve Bulgular Kuluçka süresi 45 günle 14 ay arasında olabilir Su ile bulaşmış olan amipler daha şiddetli hastalık yapar İştah azlığı, kilo kaybı, kusma ve kanlı ishal ile seyreder Bazen hiç bir belirti gözlenmez Kalın bağırsakta delinme nadiren olur Ancak genelde kalın bağırsakta kitleler (ameboma) meydana getirirler Hastalık oluşumu genelde vücut direncinin düşmesi ile ortaya çıkar, ileri derecedeki hastalarda amip kana karışarak yayılır ve karaciğer, dalak, akciğer, beyin, deri ve idrar yollarında abseler yaparlar Karaciğer tutulduğunda (hepatik amibiazis) ateş, terleme, karaciğerde hassasiyet ve karaciğer büyümesi görülür 23 haftada tüm karaciğer tutulur Teşhis Erken tanı önemlidir Laboratuvar tetkikinde taze dışkı kullanılır Dışkıda ayakımsı uzantıları ile hareket eden amipler görülür Dışkıdaki CharcotLeyden kristalleri tanı koydurucu bir özelliktir Taşıyıcılarda 2 çekirdekli kist, hastalarda 4 çekirdekli kist görülür Ayrıca tutulan organa özgü tetkikler (röntgen, sintigrafi, ultrason gibi) gerekebilir Tedavi ve Korunma Tedavide metranidazol ve terasiklin grubu ilaçlar kullanılır Genelde 10 günlük tedavi yeterlidir Hastalıktan korunmak için temizlik, içme sularının 50 derecenin üzerine kadar ısıtılması yarar sağlar Mide asidi kistlere etkisizdir Dünya Sağlık Örgütü nün amipli dizanteri ve benzer hastalıklardan korunmak için 10 altın önerisi:
1) yiyecekleri alırken güvenilir yerleri tercih edin
2) yiyecekleri tam olarak pişirin, az pişmiş yemeyin
3) pişirdiğiniz yemekleri bekletmeden yiyin
4) yiyecekleri saklarken aşırı özen gösterin
5) buzdolabından çıkardığınız yemekleri kaynayana kadar ısıtın
6) pişmiş ve pişmemiş yiyecekleri hiç bir zaman karıştırarak yemeyin
7) ellerinizi tekrar tekrar yıkayın
8) mutfağınızın temizliği konusunda son derece titiz olun
9) yiyeceklerinizi tüm hayvanlardan (sinek, fare, böcek) koruyun
10) kesinlikle güvenilir su kullanın