Spot fiyatlar ile vadeli fiyatların birbirinden farklı olmasını sağlayan temel unsur, genellikle "baz" olarak adlandırılan farktır. Bu baz, vadeli işlem sözleşmesine konu olan ürünün spot piyasa fiyatı ile vadeli işlem fiyatı arasındaki farkı ifade eder. Baz etkileyen unsurların değişmesi, spot fiyat ile vadeli fiyat arasındaki farkın artmasına veya azalmasına neden olabilir. Bu farkın artması veya azalması durumunda ortaya çıkan risk ise "baz riski" olarak adlandırılır.

Vadeli işlem sözleşmesi satın alan bir yatırımcının karşılaştığı en temel risk, spekülatif amaçlı yapılan yatırımların ileride kaybedilme tehlikesidir. Yatırımcının kullanmış olduğu paranın kaybedilme riski her zaman mevcuttur.

Forward anlaşmaları genellikle kurumlar arasında özel olarak yapılan anlaşmalardır ve futures anlaşmalarının aksine organize piyasalarda işlem görmezler. Swap ise iki taraf arasında nakit akışlarının belirli bir vadede ve önceden belirlenmiş kurallar çerçevesinde el değiştirmesi şeklinde gerçekleşen takas anlaşmalarıdır.

Spot piyasa, anında teslimat ile alınıp satılan emtiaların, para birimlerinin, hisse senetlerinin ve tahvillerin işlem gördüğü yerken; vadeli işlem piyasaları, dayanak varlıklarının ve vadeli işlem sözleşmelerinin belirli bir gelecek tarihte teslimatını gerçekleştiren yerlerdir.

Forward işlemlerinde taraflar karşılıklı olarak anlaşmaya bağlı olarak vadeyi belirlerken, futures işlemlerinde vade ayları önceden belirlenmiştir. Forward işlemlerinde vade süresi bir yıldan daha uzun olabilirken, futures sözleşmelerinde farklı vade ayları genellikle bir yıldan uzun değildir.

Opsiyon işlemlerinde futures ve forward işlemlerinden farklı olarak, yatırımcının vade sonuna kadar bekleme zorunluluğu yoktur. Yatırımcı açmış olduğu pozisyonu vade bitiminden önce istediği zaman kapatabilir. Spot piyasaların ve vadeli piyasaların özellikleri incelendiğinde, vadeli döviz işlemlerinin piyasaların daha likit olabileceği ve işlem maliyetlerinin daha düşük olabileceği sonucuna varılabilir.