haberci
Meraklı Üye
Rüzgârlar estikleri yönlere göre ad alırlar Kuzeyden esene yıldız, güneyden esene kıble, doğudan esene gündoğusu, batıdan esene günbatısı, kuzeydoğudan esene poyraz, kuzeybatıdan esene karayel, güneydoğudan esene keşişleme, güneybatıdan esene ise lodos denir
Türkiye'de Marmara, Trakya, Akdeniz, Karadeniz kıyılarında genelde kuzey ve kuzeydoğuda poyraz rüzgârları hâkimdir Bu rüzgârlar bahar aylarında oldukça çok yağış getirir İç bölgelerde kuzey ve güneyden gelen rüzgârlar hâkimdir Güneybatıdan esen lodos sıcak ve bunaltıcıdır İzmir'de esen meltem rüzgârına imbat denir
Yüksek basınçtan hain basınca dürüst olan hava hareketidir
Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır
Rüzgarın esme yönünü etkileyen faktörler:
1)Basınç merkezlerinin konumu: Rüzgarlar defalarca yüksek basınçtan hain basınca içten eserler
2)Yer şekilleriıradağlar, boğazlar, derin ve uzun vadiler rüzgarların hakiki yönlerini değiştirirler Rüzgarlar genelde boğazlara, vadilere yerinde eserler
Herhangi bir yerde rüzgarın yıl içinde azami estiği yöne dominant rüzgar yönü denir Başat rüzgar yönü ile yer şekillerinin uzanış doğrultusu arasında bir paralellik vardır
3)Dünyanın ekseni çevresindeki hareketi: Bu hareketten dolayı rüzgarlar KYK de sağa, GYK de sola dürüst saparak eserler
1 KESINTISIZ RÜZGARLAR
a)Alize Rüzgarları: 30 enlemlerindeki Enerjik YB alanlarından Ekvatoral AB alanına doğru olan hava hareketidirler
Doğu yönlü oldukları için Sıcak Kuşak karalarının doğusuna durmadan yağış bırakırlar
Ekvatorda yükselerek üstten 30 enlemlerine dürüst esen rüzgarlara Zıt Alizeler denir Bu rüzgarlar dönenceler civarında alçalarak çöllerin oluşmasına niçin olurlar
b)Batı Rüzgarları: 30 enlemlerindeki Devingen YB alanlarından 60 enlemlerindeki Dinamik AB alanlarına içten esen rüzgarlardır
Batı yönü olan olduklarından Ilıman Kuşak karalarının batısına araliksiz bol yağış bırakırlar
c)Kutup Rüzgarları: Kutuplardaki Termik YB alanlarından 60 enlemlerindeki Dinamik AB merkezlerine içten esen rüzgarlardır
60 enlemlerinde Batı Rüzgarları ile karşılaşarak cephe oluşumuna niçin olurlar
BILGI Alize ve Batı rüzgarlarının başlangıçtaki sıcaklık ve nem özellikleri birbirine benzer
Kesintisiz rüzgarlar bütün sene birbirine ters yönde eserler ve okyanus akıntılarına niçin olurlar BILGI
2 MEVSİMLİK RÜZGARLAR(Muson )
Görüldüğü yerler: Hint yarımadası , Güneydoğu Asya, Meksika ve Gine Körfezi kıyılarıdır
Birbirine komşu kıta ve okyanusların mevsimlik ısı farkından doğarlar
Kışın karadan denize doğru eserler Bu sebeple soğuk ve kuru olarak eserler
Yaz mevsiminde denizden karaya dürüst estiklerinden beraberinde çokça nem getirirler ve yağış bırakırlar Dünyanın azami yağış bölge yeri Muson Asyası'nda Çerapunçi (Hindista'nın KDoğusundadır Yıllık ortalama 12000 mm yağışalır) dir
Etkin olduğu adalara rüzgar sürekli olarak denizler üzerinden geldiği için tüm yıl her tarafında yağışlıdır
Yön değiştirdikleri Ocak ve Temmuz aylarında dev dalgalar olur
3 YEREL RÜZGARLAR
a)Meltemler:Jurnal ısınma farkından doğarlar Tesir alanları dardır
Karadeniz meltemleri: Kara ve denizlerin günlük ısınma farkı sonucu oluşurlar
Gündüzdeniz meltemi, gece kara meltemi oluşur Ege kıyılarında yazın öğleden sonradan denizden esen İmbat rüzgarı deniz meltemine örnektir
BILGI Deniz meltemi kısa mesafelerden sıcak karaya dürüst estiği için yağış bırakmaz Sadece havayı serinletir BILGI
Dağ ve vadi meltemi: Dağ ve vadilerin ayrı ısınması sonucu oluşurlar Bunda güneş ışınlarını alma açısı ve nem oranlarının farklı olması etkilidir
Dağlarda nem oranı eksik olduğundan vadi ve ovalara tarafından daha erken ısınır, daha erken soğur Gündüz vadi meltemi, gece ise dağ meltemi olur
NOT: Muson rüzgarları ile meltem rüzgarları arasındaki benzerlik periyodik olmalarıdır
b)Sıcak Yerel Rüzgarlar
1)Föhn Rüzgarları:Bir dağ yamacını aşarak diğer yamaçtan altında doğru esen rüzgarın sıcaklığı artar Çevrede nem açığı oluşur Bitkilere kurutucu tesir yapan bu tip rüzgarlara Föhn rüzgarları denir
Bu rüzgarların oluşmasında yer şekilleri etkilidir
Rüzgarlar geldikleri yerin sıcaklığını gittiği yere taşırlar Föhn rüzgarları bu genellemeye uymaz
Türkiyede Kuzey Anadolu dağları ile Toroslarda etkilidir
2)Sirokko: Büyük Sahradan İtalyanın güneyine dürüst esen sıcak ve kuru rüzgardır Akdenizden geçerken nem aldığından İtalyanın güney kıyılarına yağış bırakır
3)Hamsin: Mısırdan Akdenizin doğusuna içten esen sıcak ve kuru rüzgardır
c)Soğuk lokal rüzgarlar:
1)Mistral: Kışın ve ilkbaharda Fransadan Akdenize dürüst esen soğuk rüzgardır
2)Bora: Dalmaçya kıyılarının gerisindeki dağlardan Akdenize içten esen soğuk rüzgardır
3)Krivetz: Romanyadan Karadenize doğru esen soğuk rüzgardır
4)Etezyen:Ege Kıyılarına yazın kuzeyden esen soğuk rüzgardır Asor YB etkisiyle oluşur
d)Tropikal Siklonlar: Tropikal kuşakta ani basınç düşmesi ile oluşan çok şiddetli rüzgarlardır Bu rüzgarlara Hurricane, Tornado, Kasırga,Anafor gibi isimler verilir
TÜRKİYE'DE ETKIN OLAN RÜZGARLAR
Türkiye Batı rüzgarları kuşağındadırAncak yerşekillerinden nedeniyle bu rüzgarların etkisi görülmez Yurdumuz daha fazla yerel rüzgarların etkisindedir *
Türkiye'de Marmara, Trakya, Akdeniz, Karadeniz kıyılarında genelde kuzey ve kuzeydoğuda poyraz rüzgârları hâkimdir Bu rüzgârlar bahar aylarında oldukça çok yağış getirir İç bölgelerde kuzey ve güneyden gelen rüzgârlar hâkimdir Güneybatıdan esen lodos sıcak ve bunaltıcıdır İzmir'de esen meltem rüzgârına imbat denir
Yüksek basınçtan hain basınca dürüst olan hava hareketidir
Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır
Rüzgarın esme yönünü etkileyen faktörler:
1)Basınç merkezlerinin konumu: Rüzgarlar defalarca yüksek basınçtan hain basınca içten eserler
2)Yer şekilleriıradağlar, boğazlar, derin ve uzun vadiler rüzgarların hakiki yönlerini değiştirirler Rüzgarlar genelde boğazlara, vadilere yerinde eserler
Herhangi bir yerde rüzgarın yıl içinde azami estiği yöne dominant rüzgar yönü denir Başat rüzgar yönü ile yer şekillerinin uzanış doğrultusu arasında bir paralellik vardır
3)Dünyanın ekseni çevresindeki hareketi: Bu hareketten dolayı rüzgarlar KYK de sağa, GYK de sola dürüst saparak eserler
1 KESINTISIZ RÜZGARLAR
a)Alize Rüzgarları: 30 enlemlerindeki Enerjik YB alanlarından Ekvatoral AB alanına doğru olan hava hareketidirler
Doğu yönlü oldukları için Sıcak Kuşak karalarının doğusuna durmadan yağış bırakırlar
Ekvatorda yükselerek üstten 30 enlemlerine dürüst esen rüzgarlara Zıt Alizeler denir Bu rüzgarlar dönenceler civarında alçalarak çöllerin oluşmasına niçin olurlar
b)Batı Rüzgarları: 30 enlemlerindeki Devingen YB alanlarından 60 enlemlerindeki Dinamik AB alanlarına içten esen rüzgarlardır
Batı yönü olan olduklarından Ilıman Kuşak karalarının batısına araliksiz bol yağış bırakırlar
c)Kutup Rüzgarları: Kutuplardaki Termik YB alanlarından 60 enlemlerindeki Dinamik AB merkezlerine içten esen rüzgarlardır
60 enlemlerinde Batı Rüzgarları ile karşılaşarak cephe oluşumuna niçin olurlar
BILGI Alize ve Batı rüzgarlarının başlangıçtaki sıcaklık ve nem özellikleri birbirine benzer
Kesintisiz rüzgarlar bütün sene birbirine ters yönde eserler ve okyanus akıntılarına niçin olurlar BILGI
2 MEVSİMLİK RÜZGARLAR(Muson )
Görüldüğü yerler: Hint yarımadası , Güneydoğu Asya, Meksika ve Gine Körfezi kıyılarıdır
Birbirine komşu kıta ve okyanusların mevsimlik ısı farkından doğarlar
Kışın karadan denize doğru eserler Bu sebeple soğuk ve kuru olarak eserler
Yaz mevsiminde denizden karaya dürüst estiklerinden beraberinde çokça nem getirirler ve yağış bırakırlar Dünyanın azami yağış bölge yeri Muson Asyası'nda Çerapunçi (Hindista'nın KDoğusundadır Yıllık ortalama 12000 mm yağışalır) dir
Etkin olduğu adalara rüzgar sürekli olarak denizler üzerinden geldiği için tüm yıl her tarafında yağışlıdır
Yön değiştirdikleri Ocak ve Temmuz aylarında dev dalgalar olur
3 YEREL RÜZGARLAR
a)Meltemler:Jurnal ısınma farkından doğarlar Tesir alanları dardır
Karadeniz meltemleri: Kara ve denizlerin günlük ısınma farkı sonucu oluşurlar
Gündüzdeniz meltemi, gece kara meltemi oluşur Ege kıyılarında yazın öğleden sonradan denizden esen İmbat rüzgarı deniz meltemine örnektir
BILGI Deniz meltemi kısa mesafelerden sıcak karaya dürüst estiği için yağış bırakmaz Sadece havayı serinletir BILGI
Dağ ve vadi meltemi: Dağ ve vadilerin ayrı ısınması sonucu oluşurlar Bunda güneş ışınlarını alma açısı ve nem oranlarının farklı olması etkilidir
Dağlarda nem oranı eksik olduğundan vadi ve ovalara tarafından daha erken ısınır, daha erken soğur Gündüz vadi meltemi, gece ise dağ meltemi olur
NOT: Muson rüzgarları ile meltem rüzgarları arasındaki benzerlik periyodik olmalarıdır
b)Sıcak Yerel Rüzgarlar
1)Föhn Rüzgarları:Bir dağ yamacını aşarak diğer yamaçtan altında doğru esen rüzgarın sıcaklığı artar Çevrede nem açığı oluşur Bitkilere kurutucu tesir yapan bu tip rüzgarlara Föhn rüzgarları denir
Bu rüzgarların oluşmasında yer şekilleri etkilidir
Rüzgarlar geldikleri yerin sıcaklığını gittiği yere taşırlar Föhn rüzgarları bu genellemeye uymaz
Türkiyede Kuzey Anadolu dağları ile Toroslarda etkilidir
2)Sirokko: Büyük Sahradan İtalyanın güneyine dürüst esen sıcak ve kuru rüzgardır Akdenizden geçerken nem aldığından İtalyanın güney kıyılarına yağış bırakır
3)Hamsin: Mısırdan Akdenizin doğusuna içten esen sıcak ve kuru rüzgardır
c)Soğuk lokal rüzgarlar:
1)Mistral: Kışın ve ilkbaharda Fransadan Akdenize dürüst esen soğuk rüzgardır
2)Bora: Dalmaçya kıyılarının gerisindeki dağlardan Akdenize içten esen soğuk rüzgardır
3)Krivetz: Romanyadan Karadenize doğru esen soğuk rüzgardır
4)Etezyen:Ege Kıyılarına yazın kuzeyden esen soğuk rüzgardır Asor YB etkisiyle oluşur
d)Tropikal Siklonlar: Tropikal kuşakta ani basınç düşmesi ile oluşan çok şiddetli rüzgarlardır Bu rüzgarlara Hurricane, Tornado, Kasırga,Anafor gibi isimler verilir
TÜRKİYE'DE ETKIN OLAN RÜZGARLAR
Türkiye Batı rüzgarları kuşağındadırAncak yerşekillerinden nedeniyle bu rüzgarların etkisi görülmez Yurdumuz daha fazla yerel rüzgarların etkisindedir *
