Formula 1’in tarihi, 1920’li yıllarda düzenlenmeye başlayan Avrupa kökenli Grand Prix yarışlarına kadar uzanıyor. Araya 2. Dünya Savaşı girdiği ve Avrupa’nın neredeyse her ülkesi savaşa bir şekilde dahil olduğu için 1940’lı yıllarda yarışlar yapılamadı. Savaşın bitmesi ve yaraların sarılmasından sonra ise 1950 yılında ilk yarış İtalya’da düzenlendi ve o günden bu yana devam ediyor.
1950 yılında düzenlenen ilk şampiyonanın galibi, Alfa Romeo’nun pilotu İtalyan Giuseppe Farina oldu. Farina’nın takım arkadaşı Juan Manuel Fangio ise 1951, 1954, 1955, 1956 ve 1957 yıllarında düzenlenen Formula 1 şampiyonalarını birinci sırada bitirmeyi başardı. Fangio’nun hala bu başarısı geçilememiştir. Kısacası Fangio için ilk 10 yılı domine eden isim diyebiliriz.
Bunun dışında iki ayrı dominasyon dönemi daha yaşandı. 1980’li ve 1990’lı yıllar boyunca McLaren ve Williams takımları tarafından Formula 1 domine edildi. McLaren, Alman ve Japon üreticilerin ürettiği motorlar ile mühendisliği birleşitirdi. Williams ise Avrupalı, Japon ve Kuzey Amerikalı üreticilerin motorlarını kullandı. İki marka toplam 16 sürücüler ve 16 üreticiler şampiyonluğunu paylaştı.
Bir diğer dominasyon dönemi ise 2000’lerin başında yaşandı. Ferrari, güçlü motorları ve tasarımından aldığı güç ile 2000, 2001, 2002, 2003, 2004 ve 2005 yıllarında markalar ve pilotlarda şampiyon oldu. Michael Schumacher’in efsane olarak anılmasını sağlayan bu dönem ile Ferrari hem rakiplerine büyük bir gözdağı verdi hem de teknolojisinin ne kadar güçlü olduğunu gösterdi.
Formula 1 için centilmenler yarışıdır diyebiliriz. Çeşitli kuralların eşit olarak uygulandığı ve kimsenin ayrıcalığının olmadığı bir yarış. Bu nedenle çok üst düzey bir teknoloji ya da muhteşem ötesi bir yarış pilotu çıkmadığı sürece Formula 1 şampiyonasının domine edilmesi kolay değil. Elbette bunu başaran markalar ve pilotlar oldu. Ancak bunda hem markaların üstün motor ve tasarımları hem de pilotların insan ötesi gayret ve yeteneği etkili oldu.
Formula 1 Araç Kuralları
Formula 1’in çok çeşitli kuralları bulunuyor. Bunlardan en önemlisi ise arabalar ile ilgili. Formula 1’in arabalar ile ilgili bazı kuralları şöyle:
1600 cc hacme ve V6 silindir yapısına sahip olan motorlar kullanılmalı.
Motorlar 15000 devir yapmalı.
Ulaşabildikleri beygir gücü; minimum 750, maksimum 800 HP olmalı.
Motor, çelik ve genellikle halk arasında döküm olarak anılan dökme demir ile üretilmeli.
Motorların üretebileceği maksimum tork ile ilgili herhangi bir sınır bulunmuyor.
Araçlar tek kişilik ve tekerlekleri açıkta dizayn edilmeli.
Araçlar minimum 743 kilogram olmalı.
Yarı otomatik vites kullanılmalı.
Bunun dışında Formula 1’in yarış kuralları da bulunuyor. Dünyanın en büyük yarış organizasyonlarından biri olması nedeniyle Formula 1, tahmin edebileceğiniz gibi çok çetrefilli yarış kurallarına sahip.
Formula 1 Yarış Kuralları
Formula 1 yarışlarında sıralamaya göre pilotlar puan alır ve aldıkları puan, takımlarının hanesine de eklenir. Böylece takımlar ve pilotlar şeklinde iki farklı puan türü oluşur. Bir Grand Prix’i 1. sırada bitiren pilot 25, 2. sırada bitiren pilot 18, 3. sırada bitiren pilot 15, 4. sırada bitiren pilot 12, 5. sırada bitiren pilot 10, 6. sırada bitiren pilot 8, 7 sırada bitiren pilot 6, 8. sırada bitiren pilot 4, 9. sırada bitiren pilot 2 ve 10. sırada bitiren pilot 1 puan kazanır. Bunun dışında en hızlı turu atan pilot, ilk 10 içerisinde yer alması durumunda ekstra 1 puan kazanır.
Yarış boyunca pilotlar en fazla 110 kilogram yakıt tüketebilir. Normalde litre cinsinden hesapladığı için kilogram denmesi size garip gelmiş olabilir ama kural bu şekilde geçiyor. Bunun dışında yarış ile ilgili çok sayıda teknik kural bulunuyor. Örneğin Formula 1’de sadece Pirelli’nin lastikleri kullanılabiliyor ve bunlar çeşide sahip.
En Önemli Formula 1 Pilotları
Formula 1 denildiği zaman herkesin aklına gelen pilotlar vardır. Bunlardan ilki de kuşkusuz Michael Schumacher’dir. 1969 Almanya doğumlu olan ve 7 şampiyonluğu bulunan Schumacher, artık hem Formula 1 hem de Ferrari markası ile özdeşleşmiş durumda. Schumacher ve F1 tarihinin öne çıkan diğer pilotlarına yakından göz atalım.
Michael Schumacher
1991’den 2006’ya kadar Formula 1’de yarışan Schumacher, Benetton ile 1994 ve 1995 yıllarında şampiyonluğa ulaştı. 1996 yılında Ferrari’ye transfer oldu. Ancak Ferrari o dönemlerde bugünkü kadar başarılı bir takım değildi ve bu karar birçokları tarafından mantıklı bulunmadı.
Ferrari’nin özel olarak geliştirdiği araçlar ile Schumacher; 2000, 2001, 2002, 2003 ve 2004 yıllarında şampiyon olmalı başardı. 2006 yılında ilk kez emekli olan Alman pilot, ayrılığa ve kamuoyunun baskılarına dayanamayıp 2010’da Mercedes ile pistlere geri döndü. Fakat bekleneni veremedi ve 2012’de tekrar emekliye ayrıldı.
2013 yılında geçirdiği kayak kazası sonucunda ağır yaralanan ve komaya giren Schumacher, 2014 yılına komadan çıktı; ama bir daha eski günlerine geri dönemedi.
Ayrton Senna
Schumacher’in hikayesi ve tekrar pistlere dönebileceği ile ilgili iddialar kaza ile sona erdi. Başka bir Formula 1 efsanesi olan Ayrton Senna’nın hikayesi ise yarış sırasında geçirdiği kaza ile bitti. Zamansız ölümü ile pistlere erken veda eden Brezilyalı pilot, McLaren ile 1988, 1990 ve 1991 yıllarında şampiyon oldu.
Fernando Alonso
Formula 1’in dünyanın en prestijli yarışı olmasında en büyük etken, yukarıda da bahsettiğimiz gibi istisnai dönemler dışında bir marka ya da pilot tarafından sezonların domine edilememesi. Schumacher’in domine ettiği 5 seneyi, Fernando Alonso 2005 ve 2006 yıllarında şampiyon olarak bitirdi. Alonso 2018 yılında açıkladığı emeklilik kararını gerçekleştirdi ve 2019 itibarıyla emekli.
Lewis Hamilton
Bilinmesi gereken son isim ise Formula 1 aracının içerisinde son yıllarda harikalar yaratmayı başaran Lewis Hamilton. Şu an Mercedes için yarışıyor. Büyük Britanyalı pilot; 2008, 2014, 2015, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yıllarında birinciliği göğüslemeyi başardı. 2021 yılında ise Max Verstappen, Hamilton’un istikrarlı şampiyonluklarına son verdi.
Son Formula 1 Şampiyonu Max Verstappen
Takvimler 2021 yılını gösterdiğinde Lewis Hamilton’un elinden şampiyonluk unvanını alan Hollandalı pilot Max Verstappen, F1 2022 yarışlarının da şampiyonu oldu. Formula 1 tarihinin yarış kazanan en genç pilotu olan Verstappen, son yıllardaki yükselişiyle F1 2023’te de favoriler arasında yer alıyor.
Türkiye - İstanbul Park'ta Gerçekleştirilen Yarışlar
Türkiye’deki yarış pisti İstanbul Park, bir dönem Formula 1’in önemli ayaklarından biriydi. Öyle ki 2005 - 2011 arasında kesintisiz bir şekilde her yıl F1 İstanbul GP yapılmıştı. Uzun bir aradan sonra İstanbul, 2020 ve 2021 yarış takvimlerinde de yer aldı. 2022’de yarış yapılmayan İstanbul Park, açıklanan 2023 takviminde de kendine yer bulamadı.
İstanbul Park F1 yarışları ve birinciler şu şekilde:
2005: Kimi Raikönen - McLaren
2006: Felipe Massa - Scuderia Ferrari
2007: Felipe Massa - Scuderia Ferrari
2008: Felipe Massa - Scuderia Ferrari
2009: Jenson Button - Brawn GP
2010: Lewis Hamilton - McLaren
2011: Sebastian Vettel - Red Bull Racing
2020: Lewis Hamilton - Mercedes
2021: Valtteri Bottas - Mercedes
Formula 1 Yarışlarını Nereden İzleyebilirim?
Formula 1 2023 takviminde Türkiye yer almadığı için yarışları yerinden izlemek, ancak yurt dışına çıkmakla mümkün. Fakat yarışlar her yıl Türk televizyon kanallarında yayınlanıyor. Yayıncılık ihaleleri sonucunda yarışlar farklı kanallarda olabiliyor. 2022 Formula 1, S Sport kanalında yayınlanmıştı. Kanal D Smart GO, Turkcell TV+ ve Vodafone TV gibi platformlarda yayın yapıyor.
Bunlara ek olarak Formula 1 yönetimi tarafından açılmış olan F1 TV Pro adlı online kanaldan da yarışları izlemek mümkün. Kanal hem tarayıcıdan hem de F1 TV Pro mobil uygulamasından izlenebiliyor. 2023 için televizyon kanalı henüz kesin olmamakla birlikte Formula 1’in resmî kanalından yarış izlenebilecek.
1950 yılında düzenlenen ilk şampiyonanın galibi, Alfa Romeo’nun pilotu İtalyan Giuseppe Farina oldu. Farina’nın takım arkadaşı Juan Manuel Fangio ise 1951, 1954, 1955, 1956 ve 1957 yıllarında düzenlenen Formula 1 şampiyonalarını birinci sırada bitirmeyi başardı. Fangio’nun hala bu başarısı geçilememiştir. Kısacası Fangio için ilk 10 yılı domine eden isim diyebiliriz.
Bunun dışında iki ayrı dominasyon dönemi daha yaşandı. 1980’li ve 1990’lı yıllar boyunca McLaren ve Williams takımları tarafından Formula 1 domine edildi. McLaren, Alman ve Japon üreticilerin ürettiği motorlar ile mühendisliği birleşitirdi. Williams ise Avrupalı, Japon ve Kuzey Amerikalı üreticilerin motorlarını kullandı. İki marka toplam 16 sürücüler ve 16 üreticiler şampiyonluğunu paylaştı.
Bir diğer dominasyon dönemi ise 2000’lerin başında yaşandı. Ferrari, güçlü motorları ve tasarımından aldığı güç ile 2000, 2001, 2002, 2003, 2004 ve 2005 yıllarında markalar ve pilotlarda şampiyon oldu. Michael Schumacher’in efsane olarak anılmasını sağlayan bu dönem ile Ferrari hem rakiplerine büyük bir gözdağı verdi hem de teknolojisinin ne kadar güçlü olduğunu gösterdi.
Formula 1 için centilmenler yarışıdır diyebiliriz. Çeşitli kuralların eşit olarak uygulandığı ve kimsenin ayrıcalığının olmadığı bir yarış. Bu nedenle çok üst düzey bir teknoloji ya da muhteşem ötesi bir yarış pilotu çıkmadığı sürece Formula 1 şampiyonasının domine edilmesi kolay değil. Elbette bunu başaran markalar ve pilotlar oldu. Ancak bunda hem markaların üstün motor ve tasarımları hem de pilotların insan ötesi gayret ve yeteneği etkili oldu.
Formula 1 Araç Kuralları
Formula 1’in çok çeşitli kuralları bulunuyor. Bunlardan en önemlisi ise arabalar ile ilgili. Formula 1’in arabalar ile ilgili bazı kuralları şöyle:
1600 cc hacme ve V6 silindir yapısına sahip olan motorlar kullanılmalı.
Motorlar 15000 devir yapmalı.
Ulaşabildikleri beygir gücü; minimum 750, maksimum 800 HP olmalı.
Motor, çelik ve genellikle halk arasında döküm olarak anılan dökme demir ile üretilmeli.
Motorların üretebileceği maksimum tork ile ilgili herhangi bir sınır bulunmuyor.
Araçlar tek kişilik ve tekerlekleri açıkta dizayn edilmeli.
Araçlar minimum 743 kilogram olmalı.
Yarı otomatik vites kullanılmalı.
Bunun dışında Formula 1’in yarış kuralları da bulunuyor. Dünyanın en büyük yarış organizasyonlarından biri olması nedeniyle Formula 1, tahmin edebileceğiniz gibi çok çetrefilli yarış kurallarına sahip.
Formula 1 Yarış Kuralları
Formula 1 yarışlarında sıralamaya göre pilotlar puan alır ve aldıkları puan, takımlarının hanesine de eklenir. Böylece takımlar ve pilotlar şeklinde iki farklı puan türü oluşur. Bir Grand Prix’i 1. sırada bitiren pilot 25, 2. sırada bitiren pilot 18, 3. sırada bitiren pilot 15, 4. sırada bitiren pilot 12, 5. sırada bitiren pilot 10, 6. sırada bitiren pilot 8, 7 sırada bitiren pilot 6, 8. sırada bitiren pilot 4, 9. sırada bitiren pilot 2 ve 10. sırada bitiren pilot 1 puan kazanır. Bunun dışında en hızlı turu atan pilot, ilk 10 içerisinde yer alması durumunda ekstra 1 puan kazanır.
Yarış boyunca pilotlar en fazla 110 kilogram yakıt tüketebilir. Normalde litre cinsinden hesapladığı için kilogram denmesi size garip gelmiş olabilir ama kural bu şekilde geçiyor. Bunun dışında yarış ile ilgili çok sayıda teknik kural bulunuyor. Örneğin Formula 1’de sadece Pirelli’nin lastikleri kullanılabiliyor ve bunlar çeşide sahip.
En Önemli Formula 1 Pilotları
Formula 1 denildiği zaman herkesin aklına gelen pilotlar vardır. Bunlardan ilki de kuşkusuz Michael Schumacher’dir. 1969 Almanya doğumlu olan ve 7 şampiyonluğu bulunan Schumacher, artık hem Formula 1 hem de Ferrari markası ile özdeşleşmiş durumda. Schumacher ve F1 tarihinin öne çıkan diğer pilotlarına yakından göz atalım.
Michael Schumacher
1991’den 2006’ya kadar Formula 1’de yarışan Schumacher, Benetton ile 1994 ve 1995 yıllarında şampiyonluğa ulaştı. 1996 yılında Ferrari’ye transfer oldu. Ancak Ferrari o dönemlerde bugünkü kadar başarılı bir takım değildi ve bu karar birçokları tarafından mantıklı bulunmadı.
Ferrari’nin özel olarak geliştirdiği araçlar ile Schumacher; 2000, 2001, 2002, 2003 ve 2004 yıllarında şampiyon olmalı başardı. 2006 yılında ilk kez emekli olan Alman pilot, ayrılığa ve kamuoyunun baskılarına dayanamayıp 2010’da Mercedes ile pistlere geri döndü. Fakat bekleneni veremedi ve 2012’de tekrar emekliye ayrıldı.
2013 yılında geçirdiği kayak kazası sonucunda ağır yaralanan ve komaya giren Schumacher, 2014 yılına komadan çıktı; ama bir daha eski günlerine geri dönemedi.
Ayrton Senna
Schumacher’in hikayesi ve tekrar pistlere dönebileceği ile ilgili iddialar kaza ile sona erdi. Başka bir Formula 1 efsanesi olan Ayrton Senna’nın hikayesi ise yarış sırasında geçirdiği kaza ile bitti. Zamansız ölümü ile pistlere erken veda eden Brezilyalı pilot, McLaren ile 1988, 1990 ve 1991 yıllarında şampiyon oldu.
Fernando Alonso
Formula 1’in dünyanın en prestijli yarışı olmasında en büyük etken, yukarıda da bahsettiğimiz gibi istisnai dönemler dışında bir marka ya da pilot tarafından sezonların domine edilememesi. Schumacher’in domine ettiği 5 seneyi, Fernando Alonso 2005 ve 2006 yıllarında şampiyon olarak bitirdi. Alonso 2018 yılında açıkladığı emeklilik kararını gerçekleştirdi ve 2019 itibarıyla emekli.
Lewis Hamilton
Bilinmesi gereken son isim ise Formula 1 aracının içerisinde son yıllarda harikalar yaratmayı başaran Lewis Hamilton. Şu an Mercedes için yarışıyor. Büyük Britanyalı pilot; 2008, 2014, 2015, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yıllarında birinciliği göğüslemeyi başardı. 2021 yılında ise Max Verstappen, Hamilton’un istikrarlı şampiyonluklarına son verdi.
Son Formula 1 Şampiyonu Max Verstappen
Takvimler 2021 yılını gösterdiğinde Lewis Hamilton’un elinden şampiyonluk unvanını alan Hollandalı pilot Max Verstappen, F1 2022 yarışlarının da şampiyonu oldu. Formula 1 tarihinin yarış kazanan en genç pilotu olan Verstappen, son yıllardaki yükselişiyle F1 2023’te de favoriler arasında yer alıyor.
Türkiye - İstanbul Park'ta Gerçekleştirilen Yarışlar
Türkiye’deki yarış pisti İstanbul Park, bir dönem Formula 1’in önemli ayaklarından biriydi. Öyle ki 2005 - 2011 arasında kesintisiz bir şekilde her yıl F1 İstanbul GP yapılmıştı. Uzun bir aradan sonra İstanbul, 2020 ve 2021 yarış takvimlerinde de yer aldı. 2022’de yarış yapılmayan İstanbul Park, açıklanan 2023 takviminde de kendine yer bulamadı.
İstanbul Park F1 yarışları ve birinciler şu şekilde:
2005: Kimi Raikönen - McLaren
2006: Felipe Massa - Scuderia Ferrari
2007: Felipe Massa - Scuderia Ferrari
2008: Felipe Massa - Scuderia Ferrari
2009: Jenson Button - Brawn GP
2010: Lewis Hamilton - McLaren
2011: Sebastian Vettel - Red Bull Racing
2020: Lewis Hamilton - Mercedes
2021: Valtteri Bottas - Mercedes
Formula 1 Yarışlarını Nereden İzleyebilirim?
Formula 1 2023 takviminde Türkiye yer almadığı için yarışları yerinden izlemek, ancak yurt dışına çıkmakla mümkün. Fakat yarışlar her yıl Türk televizyon kanallarında yayınlanıyor. Yayıncılık ihaleleri sonucunda yarışlar farklı kanallarda olabiliyor. 2022 Formula 1, S Sport kanalında yayınlanmıştı. Kanal D Smart GO, Turkcell TV+ ve Vodafone TV gibi platformlarda yayın yapıyor.
Bunlara ek olarak Formula 1 yönetimi tarafından açılmış olan F1 TV Pro adlı online kanaldan da yarışları izlemek mümkün. Kanal hem tarayıcıdan hem de F1 TV Pro mobil uygulamasından izlenebiliyor. 2023 için televizyon kanalı henüz kesin olmamakla birlikte Formula 1’in resmî kanalından yarış izlenebilecek.
